Maatschappelijk werk, een belangrijke schakel bij de ondersteuning van mantelzorgers

1. Maatschappelijk werk, een belangrijke schakel bij de ondersteuning van mantelzorgers Michel Schoonenberg Coördinator Hersenletselteam Limburg en Revalidatiemaatschappelijk werker 08-11-2012

2. Mantelzorgers in de revalidatie • Op welke wijze worden mantelzorgers in de cva-revalidatie bij Adelante betrokken? • Welke rol heeft de revalidatie maatschappelijk werker bij de ondersteuning van mantelzorgers? • Waarom is er meer aandacht voor mantelzorgers nodig?

3. Op welke wijze worden mantelzorgers in de cva-revalidatie bij Adelante betrokken? • Individuele- en systeemgesprekken • Meeloopdagen • Partnergespreksgroepen

4. Partnergespreksgroep • Wat is het doel; • Beschrijving en methodiek; • Programma; • Duur & Frequentie; • Personele inzet; • Wat kan een mantelzorger halen; • Waarom koersen op de mantelzorger;

5. Doel • Bevorderen van onderlinge ondersteuning door lotgenotencontact (erkenning en herkenning van de inzet van de mantelzorger); • Uitwisselen van beleving, ervaring, gevoel en emotie van de mantelzorger (onderlinge uitwisseling); • Informatie en overdracht; • Mantelzorger aanzetten om in eigen sociaal systeem draagvlak en handvatten te zoeken om een weg te vinden in het omgaan met het CVA / NAH / andere neurologische aandoeningen; • Mantelzorger aanzetten bij “Hoe vind ik een nieuw evenwicht in ons leven”.

6. Beschrijving & Methodiek • Er wordt gewerkt met een gesloten groep vanmax. 10 mantelzorgers; • De maatschappelijk werker is de vaste gespreksleider; hij is aanwezig bij alle bijeenkomsten om te zorgen voor continuïteit, de groep te ondersteunen bij het stellen van vragen en het uitwisselen van ervaringen en gevoelens en het gebruik maken van de groepscohesie van de groep; • Een deel van de bijeenkomsten is een behandelaar uit een andere discipline aanwezig.

7. Programma • Bijeenkomst 1. Thema: Kennismaking/ervaringen uitwisselen (Maatschappelijk werker) • Bijeenkomst 2. Thema: Medische aspecten en wat betekent dat voor mij? (Arts) • Bijeenkomst 3. Thema: Cognitieve veranderingen (Psycholoog) • Bijeenkomst 4. Thema: Omgaan met emoties (Psycholoog) • Bijeenkomst 5. Thema:Wat is bewegen? (Fysiotherapeut) • Bijeenkomst 6. Thema: Voelen en ervaren wat bewegen is (fysiotherapeut en/of ergotherapeut) • Bijeenkomst 7. Thema: Tijd voor jezelf, ondanks…. (Ergotherapeut) • Bijeenkomst 8. Thema: Samen op de bank, samen in bed…. (Maatschappelijk werker) • Bijeenkomst 9. Thema: Communiceren en waarom gaat dit nu anders? (Logopedist) • Bijeenkomst 10. Thema: Evaluatie & Hoe verder? (Maatschappelijk werker)

8. Duur & Frequentie • 10 bijeenkomsten; • Iedere bijeenkomst duurt 2 uur; • Er is een doorlopende cyclus van partnergespreksgroepen.

9. Wat kan een mantelzorger halen in de groep? • In de groep is er ruimte om te spreken over de beleving, ervaring, gevoel en emotie van de mantelzorger; • Daarnaast koerst de groep op erkenning van de inzet van de mantelzorger & in het opdoen van ervaringen en kennis; • Naast erkenning en de mantelzorger zien in zijn/haar situatie, heeft de groep ook de bedoeling om samen met de mantelzorger te kijken waar hij/zij staat.

10. Waarom koersen op de mantelzorger? • De ervaring leert en onderzoek wijst uit, dat wanneer de mantelzorger een goede weg vindt in het omgaan met het verlies / nieuwe situatie/ het CVA of NAH, dit positieve effecten heeft op het revalidatie proces van de revalidant. • Het systeem heeft een grote invloed op het maatschappelijk participatieproces van de revalidant.

11. Welke rol heeft de revalidatie maatschappelijk werker • Het in kaart brengen van een PSA = psychosociale stress analyse

12. draaglast

13. draagkracht

14. draagvlak

15. OVERZICHT MMMW = PSA + PSB Start analyse: PSA=P/S stressanalyse Analyse driehoek Start interventie: PSB=methodencombi’s Draaglast 1. Contact met cliënt & 2. spanningsbronnen ontrafeld? Non directieve counseling methode (NDC) Draagkracht Is individuele 3. conditie + 4. coping adequaat? 8 Individuele methode(n) + NDC Draagvlak Is 5. support vanuit netwerk voldoende? 7 Systemische methode(n) +IM + NDC Is 6. support vanuit voorzieningen voldoende? 4 Positionele methode(n) + SM +IM + NDC Einde interventie cliënt is self-supporting

16. 1 Non-directievemethode 19 Directieve methoden Non-directieve counseling methode 8 individuele methoden 7 systemische methoden 4 positionele methoden

17. NDC Non-directieve counselingmethode – Basismethode MW ‘start, follow & end where the client is’ Doelen: 1) contact maken/houden, match mw’er-cliëntsysteem, 2) cliëntverhaal, ordening van werkpunten 3) reductie van existentiële stress 180 counselingtechnieken Voorbeelden: PAK-techniek, modellingtechniek, normaliseertechniek, afscheidstechniek. Directieve methoden altijd in combinatie met NDC-methode gebruiken

18. Individuele methoden 2. Emotionele stress? 3. Praktisch materiële Stress? 4. Fysieke stress? 1. Cognitieve stress? 8 individuele spanningsbronnen Doel: spanningsreductie 5. Gedrags Stress? 8. Afscheids-stress? 7. Trauma –stress? 6. Expressie stress?

19. Individuele methoden 3. Praktisch materiële methode 2. Ontladings methode 4. Lichaamsmethode 1. Cognitieve methode 8 individuele methoden Doel: versterken coping = spanningsreductie 5. Gedrags methode 8. Ritueel methode 7. Trauma opvang methode 6. Expressie methode

20. Systemische methoden Systemische methoden 2. Conflict-stress? 3. Gezins- stress? 1. Relatie stress? 4. Familie- stress? systemische spanningsbronnen opsporen: stress binnen systemen 7. Zorgcoordinatie-stress? 5. Isolatie- stress? 6. Individu-aliserings-stress?

21. Systemische methoden Systemische methoden 2. Mediation methode 3. Gezins methode 1. Relatie methode 4. Familie methode 7 systemische methoden Doel is versterken support = spanningsreductie 7. Case management methode 5. Sociale netwerk methode 6. Groeps methode

22. Positionele methoden 2. Preventie methode 3. Collectieve belangen behartigings methode 1.Signalerings methode 4 Positionele methoden Doel is structurele spanningsreductie 4. Praktijk- onderzoeks methode

23. Positionele methoden 2. Verslechtering door struct. stress? 3. Ongerichte frustratiestress bij groep? 1.Structurele stress? Structurele spanningsbronnen opsporen. Doel is structurele spanningsreductie 4. Stress door onvold. Kennis?

24. Positionele methoden 2. Preventie methode 3. Collectieve belangen behartigings methode 1.Signalerings methode 4 Positionele methoden Doel is structurele spanningsreductie 4. Praktijk- onderzoeks methode

25. Body of knowledge MW? • Kennis van psycho-sociale stress-theorie • Kennis van bio-psycho-sociale verwevenheid • Kennis van multi-methodische aanpak

26. Waarom is er meer aandacht voor mantelzorgers nodig? Verwerken en aanpassen voor iedereen anders • Het is niet te voorspellen welke gevoelens loskomen en welke gedachten er in het hoofd van de mantelzorgers ‘rondspoken’. • De meeste mantelzorgers maken een soort crisis door.

27. Ervaren zorglast van CVA Mantelzorgers • Zware verantwoordelijkheid. • Onduidelijkheid over de zorgbehoefte. • Constante bezorgdheid. • Verminderde sociale contacten. • Het gevoel er alleen voor te staan.

28. Mantelzorg een moreel en praktisch dilemma Bij moreel ethische dilemma's gaat het om vragen over de eigen zingeving aan het leven. • Dit komt op mijn pad maar kies ik er ook voor? • Hoe trouw wil ik zijn aan mijn partner?

29. Praktische dilemma's Praktische dilemma’s hebben meer te maken met de uitvoeringskant van het mantelzorgen. • Kan ik het aan? • Sta ik sterk genoeg in mijn schoenen? • Hoe regel ik het met mijn werk? • Hoe groot is mijn netwerk en op wie kan ik bouwen?

30. Zelfmanagement van de mantelzorger • Zelf in actie komen en doelen stellen. • Niet te hoge eisen stellen en een actieplan maken. • Leven in het hier en nu. • Contact zoeken met lotgenoten.

31. Praten over uw gevoelens. • Is een manier om gebeurtenissen te verwerken. • Gevoelens hebben de neiging sterker te worden als u ze niet uitspreekt.(Vooral negatieve gevoelens, zoals angst en boosheid) • Het is begrijpelijk om negatieve gevoelens weg te duwen.

32. vervolg • Praten voorkomt dat gevoelens uit de hand lopen, dat ze alleen maar sterker en vervelender worden. • Door te praten voelt u ze niet meer als een loden last. • Praten kan helpen om uw gedachten en gevoelens weer op een rijtje te krijgen.

33. Vervolg • Praten kan helpen om van het ’gepieker’ los te komen. • Pratende kunt u allerlei gedachten en gevoelens spuien en op die manier loslaten. • U kunt gedachten en gevoelens ook opschrijven en dit kan helpen om zaken op een rijtje te krijgen.

34. Steun zoeken bij uw naasten • Zoek steun bij mensen met wie u een goede band heeft. • Hoe duidelijker u kunt zeggen welke steun u wilt, hoe beter. • Door problemen samen te verwerken, komen veel mensen nader tot elkaar.

35. (Na) zorgprogramma voor ouderen met een CVA en hun mantelzorger • Van groot belang om verder te ontwikkelen. • Samen met andere zorginstellingen in de keten. • De mantelzorger en mantelzorgorganisaties actief betrekken.

36. Vragen / Discussie!