Likwidacja skażeń i zakażeń

1. Likwidacja skażeń i zakażeń na okręcie w morzu i w porcie.

2. Zagadnienia: • Częściowe i całkowite zabiegi sanitarne ispecjalne oraz zasady ich prowadzenia; • Zabiegi sanitarne członków załogi wchodzących z atmosfery skażonej do pomieszczeń wentylowanych; • Częściowe i całkowite zabiegi specjalne broni, pokładu, nadbudówek, odkrytych stanowisk bojowych, burt i pomieszczeń wewnątrz okrętu; • Prowadzenie częściowych i całkowitych zabiegów specjalnych w morzu z wykorzystaniem okrętu ratowniczego oraz w porcie na OPZS; • Warunki bezpieczeństwa podczas likwidacji skażeń i zakażeń.

3. Częściowe i całkowite zabiegi sanitarne ispecjalne oraz zasady ich prowadzenia. • Zabiegi sanitarne- polegają na usunięciu z powierzchni ciała oraz błon śluzowych oczu, nosa i ust substancjipromieniotwórczych oraz na niszczeniu lub usunięciu środków trujących i biologicznych. • Zabiegi specjalne - obejmująodkażanie, dezynfekcję, dezaktywację skażonych powierzchni na obiekcie. • Odkażanie polega na niszczeniu/neutralizacji właściwościtoksycznych lub usuwaniu środków trujących za skażonych powierzchni. • Dezynfekcja to niszczenie lub usuwanie środków biologicznych. • Dezaktywacja polega na usuwaniu /zniszczyć ich nie można/ substancji promieniotwórczych ze skażonych powierzchni.

4. W zależności od sytuacji bojowej, czasu i środków, jakimi dysponuje okręt – istnieją dwie możliwości przeprowadzenia zabiegów sanitarnych/specjalnych: -Częściowe zabiegi specjalne i sanitarne- ograniczone tylko do tych elementów i przedmiotów, z którymi marynarze bezpośrednio się stykają. -Całkowite zabiegi specjalne i sanitarne- przeprowadzanesą w pełnym zakresie.

5. -Częściowe zabiegi specjalne i sanitarne- • Przeprowadza się na rozkaz dowódcy okrętu bezpośrednio nastanowiskach bojowych, bez przerywania wykonywanych zadań bojowych; • Powinny one być wykonane natychmiast po skażeniu lub po wyjściu okrętu ze strefy skażonej; • Są to podstawowe zabiegi w stosunku do marynarzy skażonych środkami trującymi; • Przeprowadzają je sami marynarze etatowymi środkami będącymi na wyposażeniu okrętu (IPP, OKO).

6. -Całkowite zabiegi specjalne i sanitarne- • Przeprowadza się po wyprowadzaniu okrętu z walki, na rozkaz dowódcy zespołu, w rejonach nie skażonych; • Mogą one być przeprowadzane siłami i środkami okrętu lub na okrętowych punktach zabiegów specjalnych /OPZS/, rozwijanych siłami pododdziałów zabiegów specjalnych wojsk przeciwchemicznych lub oddziałów ratowniczych okrętów ratowniczych.

7. Zabiegi sanitarne członków załogi wchodzących z atmosfery skażonej do pomieszczeń wentylowanych. • Przeprowadza się po całkowitych zabiegach specjalnych, na Punkcie Sanitarno-Chemicznym /PSChem./ - rozwiniętym na bazie łaźni okrętowej poprzez umycie całego ciała gorącą wodą i mydłem. • Po zakończeniu całkowitych zabiegów specjalnych okrętu marynarzy kieruje się na PSChem, w pierwszej kolejności marynarzy Drużyny Zabiegów Specjalnych /DZS/ oraz z odkrytych SB. • PSChem.- przystosowane pomieszczenia okrętowe(filtrowentylowane) i sprzęt do przeprowadzania całkowitych zabiegów sanitarnych na okręcie: • - prysznic na odkrytym pokładzie • rozbieralnia • łaźnia okrętowa

8. Czynności załogi skierowanej na PSChem.: • spłukanie pod prysznicem /usytuowanym przed wejściem do PSChem/ produktów skażenia z odzieży ochronnej, • zdjęcie odzieży ochronnej (oprócz maski pgaz), • złożenie skażonej odzieży do worków gumowych, • poddanie się kontroli dozymetrycznej, • wejście do rozbieralni przez śluzę powietrzną, zdjęcie umundurowania, bielizny, maski przeciwgazowej, • przejście do łaźni okrętowej i mycie ciała w kolejności: • dokładne mycie rąk i usuwanie brudu spod paznokci, • dokładne mycie głowy, twarzy, szyi, uszu, • mycie całego ciała, ze szczególną uwagą na części owłosione, • opłukiwanie czystą wodą.

9. Czynności wykonywane po umyciu: • Poddanie się przeglądowi sanitarnemu (w razie zaczerwienienia oczu, łzawienia lub światłowstrętu oczy należy przemyć2% roztworem kwaśnego węglanu sodowego), • Wyjście z łaźni, poddanie się ponownej kontroli dozymetrycznej i sanitarnej w celu określenia jakości przeprowadzonych zabiegów, • Przejście do ubieralni i ubranie się w nieskażone (wymienione) umundurowanie.

10. DODATKOWE ZALECENIA: • Jeżeli skażenie skóry, umundurowania i odzieży ochronnej przewyższa 10-krotnie dopuszczalne normy, to zabiegi sanitarne przeprowadza się przed zabiegami specjalnymii powtarza po zabiegach. • Dopuszczalny stopień skażenia ciała ludzkiego odzieży i bielizny, a także indywidualnych środków ochrony przed skażeniami wynosi 50 mR/h. • W czasie prowadzenia zabiegów sanitarnych mogą być użyte leki zawarte w indywidualnym pakiecie radioochronnym. O ich użyciu decyduje lekarz /sanitariusz/ okrętowy. • Gdy stopieńskażenia po przeprowadzeniu zabiegów sanitarnych przekracza dopuszczalne normy, zabiegi należy powtórzyć. Jeżeli po trzykrotnym przeprowadzeniu zabiegów sanitarnych skażenie utrzymuje się powyżej dopuszczalnych norm, poszczególnych marynarzy poddaje się specjalnej obserwacji lekarskiej.

11. Częściowe i całkowite zabiegi specjalne broni, pokładu, nadbudówek, odkrytych stanowisk bojowych, burt i pomieszczeń wewnątrz okrętu. • CZĘŚCIOWA DEZAKTYWACJA –polega na usunięciu zasadniczejczęścisubstancji promieniotwórczychprzez zmycie wodą zaburtową wszystkich skażonych powierzchni. Ma ona na celu obniżenie ogólnego stopnia skażenia okrętu. • przeprowadza się wodą zaburtową niezależnie od stopnia jej skażenia, stosując OSS lub okrętowy system ppoż.; • okrętowy system spłukiwania (OSS) uruchamia się na ok. 20-30 min. Gdy okręt znajduje się w rejonie opadania substancji promieniotwórczych, system powinien być włączony przez cały czas opadów; • wyłączenie OSS wykonuje się po upływie 25-30 min. od chwili zakończenia opadania substancji. Podczas częściowej dezaktywacji okrętu dezaktywuje się również skażoną odzież ochronną.

12. Dezaktywacja odkrytych SB • sprzęt i uzbrojenie ustawia się w położeniu dogodnym do pracy, • tamponami zmoczonymi w benzynie lub oleju napędowym ściera się skażony smar konserwacyjny, • powierzchnie uzbrojenia i sprzętu pokrywa się i rozciera roztworem dezaktywacyjnym za pomocą RKDP, nie malowane przyrządy, mechanizmy, części trące, łącza gwintowane dezaktywuje się przecierając tamponami zmoczonymi w rozpuszczalnikach, • mechanizmy precyzyjne i optyczne dezaktywuje się spirytusem.

13. CZĘŚCIOWE ODKAŻANIE I CZĘŚCIOWA DEZYNFEKCJA OKRĘTUpolegają na unieszkodliwianiu środków trujących przez zastosowanie roztworów odkażających z: • części uzbrojenia obsługiwanych bezpośrednio przez człowieka; • powierzchni wokół wentylatorów, grzybków; • przejść uczęszczanych przez załogę –pokłady, nadbudówki. • Wykonywane jest za pomocą: • RKDP - DSZ odkażają /dezynfekują/ pokłady i nadbudówki. Do częściowego odkażania najpierw używa się w kolejności: • roztworu nr 1 • roztworu nr 2 • Przy częściowej dezynfekcji stosuje się tylkoroztwór nr 1. • OKO - do przeprowadzania częściowego odkażania uzbrojenia i sprzętu. Po częściowym odkażaniu i dezynfekcji nie przeprowadza się kontroli skażeń.

14. CAŁKOWITA DEZAKTYWACJA • - przeprowadza się ją gdy stopień skażenia przekracza: • 200 mR/h dla zewnętrznych powierzchni • 100mR/h dla wewnętrznych powierzchni • na rozkaz dowódcy okrętu za zezwoleniem dowódcy zespołu. • Kolejność dezaktywacji stanowisk bojowych ustala d.o. w zależności od sytuacji i gotowości bojowej poszczególnych stanowisk. Do całkowitej dezaktywacji stosuje się roztwór nr 3 przygotowany w beczkach OZO i w zbiornikach przenośnych przyrządów odkażających. • Po dezaktywacji określa się stopień skażenia powierzchni i jeśli przekracza on dopuszczalne normy, powtarza się dezaktywację okrętu. • Jeżeli po trzykrotnej dezaktywacji na pomalowanych powierzchniach skażenie przekracza 1,5-2 razy dopuszczalne normy, należy usunąć warstwęfarby stosując rozmiękczalniki np. REMUSOL.

15. Kolejność dezaktywacji okrętu: • zewnętrzne powierzchnie, • wewnętrzne powierzchnie, • odzież ochronną. • pokrowce płócienne i brezentowe, odbijacze,węże, cumy konopne lub nylonowe (dezaktywuje się poprzez trzepanie, szczotkowanie, odkurzanie sprężonym powietrzem lub przecieranie roztworem nr 3, a następnie dokładnie spłukuje wodą). • Kolejność dezaktywacji zewnętrznych powierzchni okrętu: • pokład, • nadbudówki, • uzbrojenie i sprzęt, • burty powyżej linii wodnej

16. CZYNNOŚCI PO CAŁKOWITEJ DEZAKTYWACJI ZEWNĘTRZNYCH POWIERZNI OKRĘTU • Po dezaktywacji uzbrojenia, nadbudówki i pokład w rejoniestanowisk bojowych spłukuje się wodą i określa się stopień skażenia. • W razie nie obniżenia stopnia skażenia do dopuszczalnych norm powtarza się dezaktywację - w tym celu sprzęt należy całkowicie rozłożyć i dezaktywować poszczególne jego części aż do osiągnięcia dopuszczalnych norm. • Nie malowane części i powierzchnie po dezaktywacji wyciera się do sucha, konserwuje smarami i składa się. • Po całkowitej dezaktywacji zewnętrznych powierzchni okrętu, kontroluje się stopień skażenia pomieszczeń. • Jeżeli skażenie przekracza dopuszczalne normy, pomieszczenia podlegają dezaktywacji. Przedtem należy usunąć z nich wszystkie możliwe do usunięcia rzeczy i oddać kontroli dozymetrycznej. • Przy skażeniu przekraczającym dopuszczalne normy należy poddać je dezaktywacji.

17. Kolejność dezaktywacji wewnętrznych powierzchni okrętu: • /z góry na dół/ sufit, ściany, • przedmioty i urządzenia, • podłogę. • Po dezaktywacji dokonuje się kontroli stopnia skażenia. • Jeśli skażenie przekracza dopuszczalne normy, dezaktywację powtarza się. Niezależnie od dezaktywacji, po jej zakończeniu należy pomieszczanie dokładnie umyć 3-5% roztworem mydlano-sodowym. • W zimie dezaktywację okrętów przeprowadza się co najmniej 2 razy. Przedtem trzeba z pokładów i nadbudówek usunąćśnieg i lód. Do dezaktywacji stosuje się zimowy roztwór nr 3.

18. CAŁKOWITE ODKAŻANIE I CAŁKOWITA DEZYNFEKCJA • polegają na unieszkodliwieniu lub usunięciu środków trujących i biologicznych ze skażonych lub zakażonych: • pokładów, • nadbudówek, • burt, • uzbrojenia i sprzętu, • pomieszczeń. • za pomocą odkażalników, rozpuszczalników lub wody zaburtowej. • Zakażone środkami biologicznymi jednostki pływające, które przeprowadziły dezynfekcję własnymi siłami, podlegają kontroli dokonywanej przez służbę zdrowia.

19. Przed rozpoczęciem całkowitego odkażania przeprowadza sięrozpoznanie chemiczne w celu ustalenia środka trującego i rejonów skażonych, a przed dezynfekcją pobiera się z zakażonej powierzchni próbki i przesyła do analizy. • Kolejność odkażania i dezynfekcji okrętujest identyczna jak przy dezaktywacji. • Całkowite odkażanie i dezynfekcję przeprowadza się za pomocą przyrządów do odkażania: OZO, OSZS i RKDP jednocześnie na całym okręcie. • Przed rozpoczęciem odkażania /dezynfekcji/ pomieszczeń otwiera się włazy, luki, iluminatory oraz włącza wentylację wyciągową. Wszystkie skażone przedmioty, które mogą być usunięte z pomieszczenia wynosi się na pokład. • Po całkowitym odkażaniu /dezynfekcji/ dokonuje się kontroli stopnia skażenia iw razie potrzeby ze skażonych miejsc usuwa się warstwę farby i powtórnie odkaża.

20. CZYNNOŚCI PO CAŁKOWITYM ODKAŻANIU I DEZYNFEKCJI • Po zakończeniu odkażania /dezynfekcji/ podwyższa się temperaturę w pomieszczeniach i wietrzy, aż do całkowitego usunięcia par środków trujących. W razie niecałkowitego odkażania czynności powtarza się. • Pomieszczenia skażone parami nietrwałych środków trujących odkaża się poprzez włączenie wentylacji wewnętrznej na 60-90 min., a skażone parami fosforoorganicznymi ST odkaża się rozpylonym 20-25% roztworem amoniaku. • Po rozpyleniu wody amoniakalnej pomieszczenia uszczelnia się na 1 godzinę, a następnie wietrzy, aż do usunięcia zapachu amoniaku.

21. Prowadzenie częściowych i całkowitych zabiegów specjalnych w morzu z wykorzystaniem okrętu ratowniczego oraz w porcie na OPZS. • Okrętowy Punkt Zabiegów Specjalnych /OPZS/ - organizuje się na redach portów, w zatokach, na wydzielonych poligonach i kotwicowiskach, gdzie całkowite zabiegi specjalne i sanitarne prowadzą: • - okręty ratownicze, dezaktywacyjne lub przeciwpożarowe. • OPZS organizuje się również w małych portach i wydzielonych basenach portowych, gdzie całkowite zabiegi specjalne okrętów i całkowite zabiegi sanitarne załóg prowadzą: • - pododdziały przeciwchemiczne portów wojennych lub flotylli obrony wybrzeżaz wykorzystaniem instalacji rozlewczych.

22. ZABIEGI SPECJALNE OKRĘTU PRZEPROWADZANE NA ORĘTOWYM OPZS PRZEZ OKRĘTY RATOWNICZE W MORZU • Jeżeli skażony okręt nie może wejść do portu na OPZS, wydzielone kotwicowisko itp. z uwagi na awarię mechanizmów napędowych /z innych względów/, to zabiegi specjalne przeprowadza się w morzu przy pomocy okrętu ratowniczego. • Okręt ratowniczy - wydzielony do przeprowadzenia zabiegów specjalnych okrętu skażonego może: • przeprowadzić częściowe zabiegi za pomocą okrętowego systemuprzeciwpożarowego; • przeprowadzić całkowite zabiegi swoimi siłami i środkami; • wydzielić do przeprowadzenia zabiegów, okrętowi skażonemu swój sprzęt i środki.

23. Przeprowadzenie częściowych zabiegów specjalnych okrętu skażonego przez okręt ratowniczy polega na tym, że manewruje on dookoła okrętu skażonego i silnymi strumieniami z działek wodnych usuwa z jego powierzchni produkty skażenia.

24. W celu przeprowadzenia całkowitych zabiegów specjalnych okręt ratowniczy dobija do okrętu skażonego: • dowódca okrętu skażonego informuje dowódcę okrętu ratowniczego o skutkach skażenia i niezbędnej pomocy w przywróceniu gotowości bojowej okrętu. • dowódca okrętu ratowniczego wysyła na skażony okręt patrol rozpoznania skażeń oraz grupę ludzi do ewakuacji rannych i skażonych na okręt ratowniczy. Po rozpoznaniu skażenia przez patrol dowódca okrętu ratowniczego wydziela niezbędną liczbę ludzi, sprzętu i środków do przeprowadzenia zabiegów. • Po zakończeniu zabiegów, miejsca, które poddawano zabiegom, spłukuje się wodą z systemu przeciwpożarowego okrętu ratowniczego.

25. Patrol rozpoznania skażeńz okrętu ratowniczego przeprowadza kontrolę skuteczności zabiegów. • Rannym i skażonym pomocy w zakresie zabiegów sanitarnych oraz pomocy medycznej udziela obsługa punktów sanitarno-chemicznych i medycznych okrętu ratowniczego. • Po przeprowadzeniu całkowitych zabiegów specjalnych załoga grupami udaje się na PSChem okrętu ratowniczego u celu przeprowadzenia całkowitych zabiegów sanitarnych. • Umundurowanie, bieliznę, ręczniki oraz mydło wydziela oddział gospodarczy okrętu skażonego i dostarcza na okręt ratowniczy. • Po zabiegach sanitarnych załoga wraca na okręt i przystępuje do konserwacji sprzętu, uzbrojenia i mechanizmów okrętowych.

26. PROWADZENIE ZABIEGÓW SANITARNYCH I SPECJALNYCHW PORTOWYCH OPZS SIŁAMI PODODDZIAŁÓW PRZECIWCHEMICZNYCH • Portowe OPZSorganizują pododdziały chemiczne na rozkaz wyższego przełożonego w macierzystych portach.W warunkach bojowych można je rozwijać przy nabrzeżach i molach odpowiadających określonym warunkom: • dogodny dojazd instalacji specjalnych • miejsce na rozwinięcie placu zabiegów sanitarnych • miejsca na zacumowanie okrętu. • OPZS składa się z następujących elementów: • rejonu zabiegów specjalnych okrętu; • placu zabiegów specjalnych sprzętu i oporządzenia zdjętego z okrętu; • placu zabiegów sanitarnych.

27. Za przeprowadzenie zabiegów sanitarnych załogi i zabiegów specjalnych okrętu odpowiedzialny jest dowódca okrętu. Po przybyciu okrętu na OPZS dowódca ustala z dowódcą OPZS: • rodzaj i stopień skażenia okrętu, • liczbęśrodków /instalacje rozlewcze, motopompy/ potrzebnych do zabiegów specjalnych, • kolejność prowadzenia zabiegów specjalnych i sanitarnych. • Przed przystąpieniem do zabiegów należy: • ustalić rodzaj i stopień skażenia /jeśli nie zostały ustalone wcześniej przez załogę okrętu/, • usunąć z okrętu przedmioty i rzeczy, które nie mogą być poddane zabiegom na okręcie, • przygotować i dostarczyć na okręt środki potrzebne do zabiegów.

28. Zabiegi specjalne przeprowadza załoga okrętu skażonego prądownicami podanymi przez obsługę instalacji rozlewczych. • Całkowitą dezaktywację /odkażanie, dezynfekcję/ należy rozpocząć jednocześnie na całym okręcie, w pierwszej kolejności usuwa się skażenia ze wszystkich zewnętrznych części okrętu tzn. pokładu, nadbudówek, uzbrojenia i sprzętu bojowego oraz burt powyżej linii wodnej. • Po zakończeniu zabiegów specjalnych przemywa się zewnętrzne powierzchnie okrętu i kontroluje stopień skażenia.

29. W razie nie obniżenia stopnia skażenia do dopuszczalnych norm powtarza się zabiegi - jeżeli trzykrotne powtórzenie zabiegów nie doprowadzi do obniżenia stopnia skażenia poniżej dopuszczalnych norm - należy za skażonych miejsc usunąć warstwę farby i zabiegi jeszcze raz powtórzyć. • Po zakończeniu zabiegów specjalnych zewnętrznych części okrętu należy w podobnym trybie prowadzić zabiegi specjalne wnętrza okrętu. • Dopuszczalny stopień skażenia zewnętrznych powierzchni okrętu wynosi 200 mR/h, a dopuszczalny stopień skażenia wnętrza okrętu wynosi 100 mR/h. Zespół pompowy ZP-800

30. Załogę nie biorącą udziału w przeprowadzeniu zabiegów specjalnychkieruje się na plac zabiegów sanitarnych. Całkowite zabiegi sanitarne na placu zabiegów sanitarnych przebiegają podobnie jak w punktach sanitarno-chemicznych /PSChem/. • Jeżeli nie stwierdzono skażeń po wykonaniu całkowitych zabiegów specjalnych okręt odchodzi do innego nabrzeża, a załogę, która była zatrudniona przy zabiegach kieruje się na plac zabiegów sanitarnych. Instalacja rozlewcza IRS-2 Instalacja do odkażania umundurowania AGW-3u

31. Warunki bezpieczeństwa podczas likwidacji skażeń i zakażeń. • Marynarze przeprowadzający zabiegi specjalne powinni: • nakładać i zdejmować indywidualne środki ochrony przed skażeniami tylko wwyznaczonych miejscach; • mieć sprawne indywidualne środki ochrony przed skażeniami i meldować dowódcy oich uszkodzeniu lub silnym skażeniu; • ostrożnie obchodzić się ześrodkami i materiałami do zabiegów specjalnych i nie kłaść ich na skażonych miejscach lub przedmiotach; • czyściwo /pakuły , tampony/ używane do dezaktywacji i odkażania gromadzić wwydzielanym miejscu /nie rozrzucać po okręcie, nie wyrzucać za burtę/; • nie brać do rąk skażonych przedmiotów, jeśli miejsca, za które można je ująć, niezostały poddane zabiegom; • po zakończeniu pracy dezaktywować indywidualne środki ochrony przed skażeniami.

32. Podczas przeprowadzania zabiegów specjalnych zabrania się: • kłaść lub siadać na skażonych /zakażonych/ miejscach /przedmiotach/ oraz ich dotykać; • rozpinać lub zdejmować indywidualne środki ochrony przed skażeniami bez zezwoleniadowódcy okrętu; • jeść, palić lub odpoczywać na stanowiskach roboczych; • rozpryskiwać na marynarzy roztwór odkażający /dezynfekcyjny, dezaktywacyjny/. Łaźnia polowo-namiotowa ŁPN z urządzeniem grzejnym UG

33. Odpoczynek marynarzy, przeprowadzających zabiegi specjalne oraz przyjmowanie posiłków itp. należy organizować w specjalnie wyznaczonych miejscach. • Zabiegi specjalne sprzętu i uzbrojenia oraz sortowanie, ładowanie i przenoszenie skażonego sprzętu, umundurowania, odzieży itp. należy wykonywać w maskach przeciwgazowych i lekkiej odzieży ochronnej. • Podczas prac dezaktywacyjnych należy ponadto: • organizować kontrolę dozymetryczną, • co pewien czas sprawdzać pompy dezaktywacyjne, aby stopień napromieniowania nie przekroczył dopuszczalnych norm. Aparatownia obliczeniowo-analityczna skażeń AOAS-2

34. Prace z roztworami i środkami odkażającymi należy wykonywać w maskach przeciwgazowych i lekkiej odzieży ochronnej. Marynarze mogą zdejmować maski przeciwgazowe tylko po przeprowadzeniu zabiegów sanitarnych i częściowych zabiegów specjalnych uzbrojenia i sprzętu bojowego. Zespół urządzeń do rozpoznania skażeń na samochodzie opancerzonym BRDM-2rs