Krzysztof GŁOMB Józef ORZEŁ

1. Krzysztof GŁOMB Józef ORZEŁ Projekty na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego w województwach „Ściany Wschodniej” wspólnie z: Świętokrzyskim Centrum Innowacji i Transferu Technologii

2. Agenda warsztatu

3. Polska – kraina dobrego samopoczucia. Nie zachodzą w nim systemowe zmiany w zakresie e-Rozwoju Podstawowe wskaźniki nowoczesnego e-państwa są w Polsce niższe od pozostałych krajów UE25 • telefonia komórkowa – wskaźniki niższe od wszystkich krajów UE25 • telefonia stacjonarna – wyprzedzamy Litwę, Łotwę i Słowację • komputery w gospodarstwach domowych – wyprzedzamy Litwę i Węgry • komputery domowe z dostępem do sieci Internet – w Czechach niemal 4 razy tyle co w Polsce, średnia w nowych krajach członkowskich – 2 razy większa, gorzej jest tylko w na Litwie i na Węgrzech, ale tylko o 2% • jeden z najniższych wskaźników wdrożenia usług publicznych on line w Europie – wg. badań Capgemini pogłębia się proces odstawania polski od stawki UE. Zaledwie 2% usług jest dostępnych w pełni on line – w UE – 42% • eEurope2005 Index – Polska na 20 miejscu pośrod 28 sklasyfikowanych, jest największym krajem z końca stawki.

4. Projekt NPR na lata 2007 – 2013 nie definiuje wprost istotnej zmiany pro-rozwojowej lub instytucjonalnej. Umacnia resortowe myślenie o rozwoju Polski. PO Nauka, nowoczesne technologie i społeczeństwo Informacyjne 16 PO regionalnych PO Rozwój obszarów wiejskich PO Infrastruktura drogowa PO Środowisko PO Infrastruktura kolejowa PO Rozwój i modernizacja Przedsiębiorstw PO Sieci energetyczne PO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb PO Zasoby naturalne Projekt NPR potwierdza po raz kolejny resortowe myślenie o rozwoju państwa wydzielając programy operacyjne dla wpływowych sektorów gospodarki oraz pokazując, iż rola społeczeństwa informacyjnego jest bardziej związana z nowoczesnymi technologiami, innowacjami i nauką – nie zaś z silnym impulsem dla rozwoju państwa, gospodarki, regionów i obszarów wiejskich słabych strukturalnie

5. Polityka strukturalna jako podstawowe narzędzie finansowania e – Rozwoju w regionach UE Alokacja środków funduszy strukturalnych na e - Rozwój w latach 2000-2006 wyniesie 7,36% całkowitego budżetu = ok.16 mld Euro Źródło: opracowanie własne SMWI na podstawie danych INFOREGIO

6. Najsłabiej rozwinięte strukturalnie] mają kłopoty z efektywnym wykorzystaniem środków działania 1. 5 ZPORR Większość zakontraktowanych projektów działania 1.5 ZPORR dotyczy inwestycji w IT w urzędach administracji. Bardzo niewiele rzeczywiście oddziaływa na rozwój obszarów wiejskich - Środki zostały wykorzystane w 9 województwach - Trwa ocena projektów w 2 województwach; środki zostaną wykorzystane - Planowane są kolejne konkursy w 5 województwach

7. 9 województw wyczerpało już środki na działania 1.5 ZPORR – zatwierdzono do realizacji 59 projektów

8. Negatywne cechy wdrażania polityki strukturalnej w zakresie działania 1. 5 ZPORR [wybór] • nie – regionalny, izolowany charakter projektów [niewielkie projekty gminne bez współdziałania między partnerami] • dublowanie infrastruktury e – usług [deklaratywne nawiązywanie do „Wrót Polski”, brak koordynacji na poziomie sub- lub regionalnym] • nadmierna koncentracja na potrzebach administracji [niedostatek projektów adresowanych do użytkowników na wsi, sprzętowy charakter inwestycji] • niepowiązanie projektów z procesami edukacyjnymi wśród użytkowników [słaba koordynacja polityki regionalnej w województwach] • brak projektów silnie oddziaływujących na rozwój gospodarczy regionu [koncentracja na potrzebach sektora publicznego] • niewielka liczba projektów uruchamiających impuls edukacyjny w województwie i wspomagających wprost systemy: szkolny, świadczeń społecznych, transportu publicznego, etc] • brak wzmocnienia organizacyjnego i instytucjonalnego dla wdrażania e-Rozwoju w latach 2007-2013 [brak instytucji regionalnych merytorycznie koordynujących proces, brak e-strategii na lata 2007-2013]

9. Do końca roku 2005 w 5 województwach planowane są jeszcze konkursy na działanie 1.5 ZPORR, w dwóch będą to pierwsze konkursy [mazowieckie i warmińsko-mazurskie] Planowane konkursy ZPORR działanie 1.5 – to przypadek, że konkursów nie rozstrzygnęły regiony Ściany Wschodniej? Istnieje realne niebezpieczeństwo, iż ze względu na krótki czas realizacji projekty nie zostaną zrealizowane w pełni lub nie będą miały wpływu na zrównoważony rozwój regionów

10. Regiony Ściany Wschodniej winny zadbać o stworzenie silnego impulsu dla rozwoju gospodarczego i społecznego wyzwolonego dzięki inwestycjom w rozwój społeczeństwa informacyjnego Według badań Komisji Europejskiej jedna czwarta wzrostu PKB na poziomie europejskim jest wynikiem inwestycji w rozwiązania oparte na technologiach informacji i komunikacji. Inwestując w rozwój społeczeństwa informacyjnego – inwestujemy w rozwój gospodarczy regionu • Konieczne jest wspólne działanie władz regionów strukturalnie słabo rozwiniętych w celu stworzenia formalnych możliwości realizacji projektów międzyregionalnych z silnym naciskiem na rozwój społeczeństwa informacyjnego • Źródłem finansowania programu modernizacji Ściany Wschodniej oraz narzędziem zarządzania nim powinien być Narodowy Program Rozwoju - trzeba już dziś zadbać o to, aby odpowiednie mechanizmy zarządza- nia i finansowania projektów znalazły się w jego zapisach

11. Strategiczne wyzwania lat 2007-2013 • lata 2007 – 2013 będą okresem największej podaży środków dla Polski – taka sytuacja może się już nie powtórzyć w kolejnych latach ze względu na generalne zmiany w polityce spójności UE oraz akcesję nowych krajów członkowskich • brak merytorycznej koordynacji w skali kraju i instytucjonalnego wsparcia w regionach. Nie można zarządzać miliardami złotych za pomocą obecnych mechanizmów i narzędzi. Konieczne spore inwestycje i generalna koncepcja dla kraju [standaryzacja, ustalenie zadań na linii: centrum – regiony profesjonalizacja programowania i zarządzania, „od – resortowienie”, agencje regionalne, e - strategie i plany działań] • słabe wsparcie sektora naukowo-badawczego – w Polsce nie prowadzi się profesjonalnych badań nad wpływem inwestycji w ICT na rozwój państwa, nikły jest transfer wiedzy w skali europejskiej, brak kierunków studiów na uczelniach o profilu związanym z e-Państwem • mała innowacyjność sektora ICT – władze publiczne nie są wspierane przez ten sektor zarówno w zakresie inwestycji w projekty, jak w B&R. Firmy drapieżnie walczą o rynek projektów o niskim poziomie innowacyjności. • niski poziom wiedzy dziedzinowej wśród pracowników administracji publicznej – „myślenie sprzętowe”, brak powiązania inwestycji w e-Administrację z procesami pro-rozwojowymi w regionie [rozproszenie sił i środków]

12. Strategie e-Rozwoju. Europejskie wzory w zakresie opracowywania Regionalnych Strategii Rozwoju Regionalnego.

13. Narodziny problemu: połowa lat dziewięćdziesiątych XX wieku  Komunikat KE Europe’s way to the information society, VII 1994 • Raport Bangemanna [VI, 1994]   Program Akcji Innowacyjnych EFRR na lata 1994-1999 Program Aplikacji Telematycznych 4 Programu Ramowego Badań i Rozwoju UE [1994-1999] Zdefiniowanie europejskiej metodyki programowania i wdrażania e-strategii 1998   Inter-Regional Information Society Initiative [1994-1996] Priorytet Information Society Technologies 5 Programu Ramowego Badań i Rozwoju UE [2000 -2002]  Regional Information Society Initiative [1996-1998]  Aktualizacja metodyki programowania i wdrażania e-strategii 2004  Priorytet Information Society Technologies 6 Programu Ramowego Badań i Rozwoju UE [2003-2006] IANIS [2002-2004] Innovative Actions Network for information Society  IANIS+ [2005-2006] DG Przedsiębiorczość i Społeczeństwo Informacyjne DG Polityka Regionalna

14. Rozwój SI stał się impulsem do definiowania rozwoju regionalnego w nowy sposób • Kontynuacja prac projektu RISI I i II, polegająca na dofinansowaniu implementacji regionalnych planów działań. RISI II Regionalna Inicjatywa na Rzecz Rozwoju SI 1997- 2000 • Sieć 6 regionów „słabo rozwiniętych”, której celem było promowanie współpracy międzyregionalnej, kreowanie partnerstw dla innowacji, podnoszenie świadomości partnerów i wymiana doświadczeń w zakresie tworzenia planów operacyjnych rozwoju społeczeństwa informacyjnego w regionach, silnie powiązanych ze ich generalnymi strategiami rozwoju. • Na program RISI składały się prace nad opracowaniem strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego w 22 regionach Europy Zachodniej uczestniczących w przedsięwzięciu oraz warsztaty metodyczne dla specjalistów i decydentów regionalnych. RISI zaowocowało także stworzeniem „Przewodnika rozwijania regionalnych inicjatyw dla społeczeństwa informacyjnego”, po raz pierwszy opublikowanego w 1998r. • Kluczowym osiągnięciem programu RISI było wypracowanie i upowszechnienie – po raz pierwszy w Europie – metodyki tworzenia i wdrażania regionalnych strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Przyjęcie wspólnej metodyki tworzenia i wdrażania strategii pozwoliło na kontynuację programu RISI w ramach paralelnego projektu RISI II – tym razem koncentrującego się na inwestycjach, w trakcie którego zrealizowano ponad dwadzieścia projektów międzyregionalnych. RISI Regionalna Inicjatywa na Rzecz Rozwoju SI 1996- 1998 IRISI Inter-Regionalna Inicjatywa na Rzecz Rozwoju SI 1994 Raport Bangemanna Action plan. Europe’s way to the information society Program Akcji Innowacyjnych na lata 1994-1999 Program Aplikacji Telematycznych 4 Programu Ramowego Badań i Rozwoju UE

15. European Regional Information Society Association – Eris@ • W 1998 r. 28 regionów europejskich powołało European Regional Information Society Association [eris@]. Obecnie organizacja zrzesza 45 regionów z 13 krajów europejskich i jest ważnym partnerem Dyrekcji Generalnej „Polityka Regionalna” Komisji Europejskiej w realizacji działań na rzecz innowacyjnego rozwoju społeczeństwa informacyjnego. • Działania ERIS@ i skupionych w niej regionów stworzyły naukowe, acz wywiedzione z praktyki wdrażania polityk regionalnych fundamenty europejskiego rozumienia e – Rozwoju. 2002- 2004IANIS – Innovative Actions Network for Information Society Owocem projektu jest m.in zbiór podręczników [guides] w zakresie polityk regionalnych: Podręcznik w zakresie Regionalnych Programach Akcji Innowacyjnych Przewodnik po Regionalnych Aplikacjach e -Zdrowia [eHealth Applications] Przewodnik w zakresie Ewaluacji Programów Podręcznik Studiów Wykonalności Podręcznik Regionalnych Inicjatyw na rzecz Społeczeństwa Informacyjnego Podręcznik Regionalnych Inicjatyw Szerokopasmowych drogą satelitarną Podręcznik Regionalnych Inicjatyw na rzecz Rozwoju Sieci Szerokopasmowych 2005- 2006IANIS+ – Innovative Actions Network for Information Society Zadaniem IANIS+ jest rozwój „sieci regionów” poprzez: dostarczanie efektywnych narzędzi wymiany informacji, doświadczeń i „dobrych praktyk” między regionami UE – zarówno poprzez bezpośrednie spotkania, jak i z wykorzystaniem komunikacji elektronicznej. tworzenie pomostów pomiędzy regionami UE15 a regionami nowych krajów członkowskich podejmowanie analiz „dobrych praktyk” – projektów innowacyjnych w zakresie technologii, programowania, organizacji i zarządzania popularyzowanie, animowanie i dalszy rozwój portalu internetowego – e-Region Hub [http://www.ianis.net] – rozwój zasobów informacyjnych dla decydentów oraz praktyków zajmujących się problematyką funduszy strukturalnych i społeczeństwa opartego na wiedzy.

16. Od telematyki i telekomunikacji do społeczeństwa informacyjnego • Potrzebę strategicznego podejścia do rozwoju społeczeństwa informacyjnego na poziomie regionów zaakcentowano już w 1999 roku w dokumencie Information society and regional development. ERDF interventions 2000/2006. Criteria for programme assessment oraz w 2001 r. w The regions and new economy, Guidelines for innovative actions under ERDF in 2000-2006. • Dokument z 1999 r.: • definiował kryteria wdrażania i oceny regionalnych projektów współfinansowanych w ramach polityki strukturalnej • po raz pierwszy zaproponowano w nim odejście od wsparcia rozwoju sieci telekomunikacyjnych [jako niemal w pełni podlegającym prawom wolnego rynku] na rzecz inwestowania w projekty społeczeństwa informacyjnego: tworzenie lokalnych aplikacji i zasobów treści oraz systemów ICT modernizujących pracę administracji publicznej • formułował - także po raz pierwszy – postulat zakazu wsparcia z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego [EFRR] projektów izolowanych, nie powiązanych ze strategiami i w nich nie zdefiniowanych. budżet Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2000-2006 regionalne programy rozwoju inicjatywy wspólnotowe [program INTERREG] akcje innowacyjne

17. Rozszerzenie UE - nowe wyzwania dla regionów europejskich Władze regionalne oraz inni beneficjenci projektów w działaniach na rzecz pozyskania wsparcia z EFRR kierować się winni zastępującymi zasadami: zasadą spójności proponowanego projektu z regionalną strategią e - Rozwoju zasadą interwencji w rozwój obszarów najsłabiej rozwiniętych strukturalnie oraz zdefaworyzowanych w warunkach konkurencji rynkowej zasadą neutralności technologicznej i nieograniczania możliwości wyboru technologii zasadą wolności dostępu do produktów projektu [infrastruktury, usług, świadczeń] przez wszystkich operatorów teleinformatycznych i usługodawców. • W 2003 r. Komisja Europejska opublikowała Przewodnik w sprawie kryteriów i warunków wdrażania funduszy strukturalnych w ramach wsparcia komunikacji elektronicznej. Przewodnik przesuwa środek ciężkości wsparcia ERFF z inwestycji infrastrukturalnych [szczególnie w sektorze teleinformatycznym] na rozwój zawartości [treści] oraz wykorzystanie ICT dla modernizacji sektora publicznego, stymulowanie zapotrzebowania na ICT w sektorze prywatnym i podnoszenie umiejętności związanych z posługiwaniem się technologiami cyfrowymi.

18. Metodyka programowania i wdrażania programów e - Rozwoju w regionach UE • podstawowe założenia metodyki zostały opracowane w ramach projektu RISI 1996 -1999 [22 regiony europejskie] • European Regional Information Society Association: „A guide to developing regional information society initiatives” – ostatnia aktualizacja we wrześniu 2004 roku • metodyka zaakceptowana i promowana przez Komisję Europejską: posiadanie e - strategii regionalnej jest warunkiem wsparcia poprzez mechanizmy polityki strukturalnej • podstawowe założenie: tworzenie dokumentu jest wynikiem wielu prac nad zbudowanie wiedzy konsensusu i poparcia politycznego dla procesów zdefiniowanych w e – strategii. Dokument ma mniejsze znaczenie niż procesy, jakie dokonują się w trakcie jego tworzenia • w Polsce: jak dotąd nie wdrożona w żadnym z regionów…

19. Programowanie i wdrażanie strategii – proces ciągły Integracja z politykami regionalnymi Budowanie porozumienia Rozwój strategii Integru- jący Spójność Podnoszenie świadomości Rozwój społeczeństwa informacyjnego Planowanie Wybór System nauczania Bottom-up Dialog Zmiana Interregio- nalny Stymulacja nowych projektów, zastosowań i usług Nowe sieci partnerstwa i struktury organizacyjne Źródło: A guide to developing regional information society initiatives , 2004

20. Cztery „fazy życia” e-strategii Sieciowość i partnerstwo: sieci i grupy robocze Dokument strategiczny Benchmarking stanu zastanego w regionie Options paper Sieciowość Budowa partnerstw Plan Działań Rozwój projektów Nowy dokument strategiczny Nowy Plan Działań Mainstreaming Monitoring i ewaluacja Inwentaryzacja początkowa Analiza SWOT Rozwój otoczenia strategii Definicja strategii Implementacja strategii Kontrola realizacji strategii Debata publiczna Podnoszenie świadomości – edukacja decydentów, beneficjentów projektu i grup docelowych t Źródło: A guide to developing regional information society initiatives , 2004

21. Źródło: A guide to developing regional information society initiatives , 2004

22. Modułowa struktura strategii e - Rozwoju regionalnego [2] Źródło: A guide to developing regional information society initiatives , 2004

23. Modułowa struktura strategii e - Rozwoju regionalnego [3] Źródło: A guide to developing regional information society initiatives , 2004

24. Projekty główne – doświadczenia, potrzeby i oczekiwania

25. Nowe podejście strategii e-Rozwoju Filary strategii e-Rozwoju województwa transfer wiedzy do grup społecznych kreujących wzrost PKB zrównoważony rozwój terytorium, zapobieganiu wykluczeniu społecznemu wykorzystanie technologii informacji i komunikacji jako „środowiska” modernizacji i przyśpieszenia procesów rozwojowych Innowacyjność strategii e-Rozwoju województwa zdefiniowanie modernizacyjnych celów społeczno-gospodarczych koncentracja na beneficjentach końcowych i obszarach niezbędnej interwencji sieciowość i partnerstwa regionalne i oraz subregionalne.  zapewnienie wewnętrznych mechanizmów zarządzania zmianą w zakresie e - Rozwoju województwa  implementacja europejskiej metodyki w polskich warunkach Strategie nie mają służyć informatyzacji wybranych struktur regionu, lecz uruchamiać i wspierać wybrane procesy rozwojowe w województwie

26. Kluczowy punkt: projekty główne Projekty skoordynowanew obszarach priorytetowych Inwentaryzacja początkowa Analiza SWOT Polityki narodowe i UE Konsultacje Konsultacje Propozycje projektów i istniejące projekty Monitoringi ewaluacja Dokument strategiczny Definicja strategii Plan działań Rewizja Rewizja Sprzężenie Rewizja Priorytety regionalne Sprzężenie zwrotne Options paper Źródło: A guide to developing regional information society initiatives , 2004

27. Określenie wspólnych celów – koordynacja działań – kamienie milowe współpracyINSPIRACJE

28. Zadania władz publicznych: push strategy … • ICT ma duży potencjał has jako czynnik przyspieszenia wzrostu gospodarczego tak skali makro, jak i na poziomie przemysłu • polityki wdrażane przez władze publiczne winni wspierać uruchomienie potencjału ICT poprzez: • a) kreowanie bardziej sprzyjającego środowiska ekonomicznego i instytucjonalnego • b) zmianę z koncentracji na wspierania rozwoju sektora produkcji ICT na promocję zastosowania ICT w sektorach nie związanych z produkcją, szczególnie w usługach • c) pełnej infrastruktury e-government, usług publicznych on line oraz e-procurement Wpływ inwestycji w ICT na wzrost PKB w latach 1999-2003 [van Ark, Piątkowski, 2005]

29. Inwestycje w ICT silnym impulsem dla wzrostu gospodarczego w regionach – rekomendacje dla władz publicznych Wyniki sektora produkcji ICT są wciąż za małe, aby uznać je za motor wzrostu PKB – należy skoncentrować się na wspieraniu zastosowania ICT w innych sektorach polskiej gospodarki, gdzie wskaźniki produktywności są mniejsze niż połowa średniej UE Sektory tworzące PKB Van Ark, Piątkowski (2004)]

30. Inwestycje w eGovernment mogą skutkować obniżeniem kosztów, poprawą klimatu dla prowadzenia biznesu i zwiększeniem produktywność w sektorze prywatnym • Pełne wdrożenie systemów opartych na ICT może wygenerować znaczące oszczędności do 2% PKB rocznie: • Polska Poland – wg Ministerstwa Finansów poprzez zapewnienie interoperacyjności i skomunikowanie w jeden system istniejących 300 baz danych fiskalnych i stworzenie jednolitego systemy zarządzania Skarbem Państwa można uzyskać oszczędności roczne do 6 mld PLN, co that oznacza ok. 1.5% of GDP. Niezależnie od tego uzyskane zostanie zwiększenie przychodów podatków • UK – rządowy plan redukcji kosztów administracji poprzez wdrożenie eGovernment – zakłada zmniejszenie kosztów w latach 2006-2008 o 5% i redukcje zatrudnienia w administracji centralnej o 13,5 • UK – e-procurement wdrożone w administracji centralnej przyniosło 2 mld Funtów oszczędności tylko w latach in 2003-04 planuje się osiągnąć 20 mld Funtów (1.5% of PKB) w latach 2007-08. • Israel – jednolity system e-procurement wdrożony w 2005 ma przenieść oszczędności pomiędzy 0,6 – 1, 2 procent PKB • Poprawa jakości usług publicznych wpływa pozytywnie na klimat prowadzenia biznesu: • szybszy lepszy dostęp do informacji =>wzrost produktywności tak w sektorze prywatnym, jak i publicznym • Niższe koszty sektora prywatnego związane z relacjami z administracją publiczną (płatności on line – podatki, opłaty, ubezpieczenie społeczne i inne obowiązki, korespondencja elektroniczna) =>wzrost produktywności o 5% w MSP, 2% w dużych firmach, 3% dla całej gospodarki Źródło: M. Piątkowski [2005]

31. Władze publiczne Wzrost dobrobytu w regionie Podniesienie jakości życia Podaż nowej pracy Wzrost gospodarczy Zarządzanie   Inwestycje w technologie Informacji i komunikacji [ICT] Wspieranie MSP Start up’s PPP      Wyższa opłacalność i wydajność Impuls edukacyjny   Inwestycje w kapitał ludzki Wyższa jakość pracy      Zarządzanie Przez projekty główne do rozwoju regionu opartego na wiedzy i wzroście gospodarczym

32. Działania międzyregionalne: PUSH STRATEGY potrzeba programu typu BIG BANG! • Projekty międzyregionalne • wdrażające wspólną infrastrukturę • realizujące wspólne programy wsparcia • projekty „e-Inclusion” • Zmiana paradygmatu e-Rozwoju • zrównoważony rozwój regionalny • zapobieganie „wykluczeniu cyfrowemu” • wspieranie sektora mikro - i MSP • Zarządzanie • koordynacja • wzmocnienie instytucjonalne • strategie – plany działań • standaryzacja • Finansowanie • powiązanie z RPO • programy wspólnotowe • źródła finansowania wkładu własnego • Profesjonalizacja kadr administracji • transfer wiedzy z krajów UE • sieci profis • program szkoleń • powołanie centrum badawczo-edukacyjnego • Instrumenty zarządzania • Plan działań dla „Ściany Wschodniej” • agencje regionalne? • projekty standaryzacyjne[badawcze] • Międzyregionalny program • rozwoju SI • program sektorowy • instrument koordynacji między RPO • Transfer wiedzy do PA • wspólne przedstawicielstwo w Bru? • sieć i platforma profis • kierunek studiów na uniwersytecie? • uczestnictwo w ERIS@ • współpraca z ekspertami

33. Dziękuję za uwagę! • Kontakt: • Krzysztof GŁOMB • 33-100 Tarnów, ul. Krakowska 11a • Tel/fax: 14.6272492 • Tel. kom.: 605.290.500 • E-mail: k.glomb@mwi.pl