Zróżnicowanie instytucjonalnego kapitału kulturowego miast polskich

1. Zróżnicowanie instytucjonalnego kapitału kulturowego miast polskich Michał Chlebicki Seweryn Grodny Przemysław Solecki OŚRODEK STATYSTYKI KULTURY URZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE

2. Kapitał instytucjonalny analizowanych miast w 2007r.

3. Podział na grupy ze względu na zróżnicowanie bazy instytucjonalnej miast w 2007 roku

4. Podział na grupy ze względu na wykorzystanie bazy instytucjonalnej w stosunku do liczby ludności w 2007 roku

5. Ogólna liczba instytucji kultury oraz liczba osób korzystających z ich usług w latach 1996 i 2007

6. Liczba uczestników kultury przypadająca na jedną instytucję przez liczbę uczestników kulturyw stosunku do liczby mieszkańców w latach 1996 i 2007

7. Podział miast ze względu na bazę instytucjonalną i jej wykorzystanie • metropolie – centra kulturowe: Warszawa, Kraków • metropolie 2-ego stopnia: Łódź, Poznań, Wrocław, Trójmiasto, podregion katowicki • małe centra kulturowe np. Olsztyn, Opole • kulturowe peryferie np. Białystok, Gorzów Wielkopolski

8. METROPOLIE • Warszawa, Kraków • duża baza instytucjonalna • duży poziom uczestnictwa jednostkowego w kulturze Warszawa na tle analizowanych miast: • w 2007 udział przedstawień teatralnych wynosił 24,8%, a galerii 15,0% • udział widzów teatralnych wzrósł z 27,9% w 1996 do 29,6% w 2007 • liczba zwiedzających muzea wzrosła z 1,9mln w 1996 do 2,6 mln w 2007 (wzrost udziału z 29,0% do 31,9%) • udziały wskaźników kin (liczba miejsc na widowni, seansów, widzów) w latach 1996-2007 nieznacznie spadły ale dalej utrzymują się na poziomie 25-28%

9. METROPOLIE 2-ego stopnia • Łódź, Poznań, Wrocław, Trójmiasto, podregion katowicki • duża baza instytucjonalna • średni poziom jednostkowego uczestnictwa w kulturze Łódź na tle analizowanych miast: • udział w liczbie galerii w 2007 roku - 17,6% • udział przedstawień teatralnych spadł z 9,8% w 1996 do 8,4% w 2007 • niski udział wśród zwiedzających muzea - 2,6% • udział wskaźników kin: pomiędzy 5,7% - miejsca na widowni a 7,8% - liczba seansów

10. Małe centra kulturowe • Kielce, Olsztyn, Opole, Toruń, Rzeszów, Szczecin • niewielka baza instytucjonalna, lecz intensywnie wykorzystywana Olsztyn na tle analizowanych miast: • w latach 1996-2007 spadek liczby miejsc na widowni w kinach o 29,6% przy równoczesnym wzroście liczby widzów o 118,6% • w 2007 roku udział zwiedzających galerie wynosił 10,5% przy udziale liczby galerii wynoszącym 3,1% • w latach 2000-2007 zwiększenie udziału imprez oświatowych w muzeach z 0,5% do 3,2%

11. Kulturowe peryferie • Białystok, Bydgoszcz, Lublin, Gorzów Wielkopolski, Zielona Góra • niewielka baza instytucjonalna wykorzystywana w małym stopniu Zielona Góra na tle analizowanych miast: • spadek udziałów wśród wskaźników kin w latach 1996-2007: liczba miejsc na widowni 1,9% - 0,8% liczba seansów 1,4% - 0,3% liczba widzów 1,4% - 0,6% • spadek udziału liczby zwiedzających galerie w latach 2004-2007 z 5,5% do 0,8% • w latach 1996-2007 spadek liczby widzów teatrów o 62,5% • Ale! W latach 1996-2007 wzrost zwiedzających muzea o 97,8%

12. Rola kulturowa prezentowanych miast w regionie Czy zachodzi zjawisko koncentracji instytucji kultury oraz uczestnictwa w kulturze w obrębie „lokalnych metropolii”? ↓ W jakim stopniu stolica administracyjna wraz ze swoją strefą metropolitalną skupia instytucje i uczestnictwo w kulturze instytucjonalnej swojego województwa?

13. Rola kulturowa prezentowanych miast w regionieMetropolie na tle Polski Jaki odsetek: mieszkańców bazy instytucji kulturalnych ludzi, którzy z niej korzystają skoncentrowanych jest w miastach wojewódzkich i ich obszarach metropolitarnych?

14. Rola kulturowa prezentowanych miast w regionieMetropolie na tle województw wskaźnik urbanizacjiwojewództwa – odsetek osób w danym województwie mieszkających w mieście wskaźnik urbanizacji metropolii – odsetek osób zamieszkujących miejską część regionu stolicy województwa wskaźnik koncentracji ludności w metropolii– odsetek osób zamieszkujących region metropolitarny w stosunku do liczby mieszkańców województwa

15. Rola kulturowa prezentowanych miast w regionieKorelacje wskaźników koncentracji instytucji kultury ze wskaźnikiem koncentracji ludności w metropoliach:

16. Rola kulturowa prezentowanych miast w regionieGrupowanie metropolii po wskaźniku koncentracjiludności w metropoliach Wyraźnie rysują się 3 grupy (typy) miast. Stolice województw o wskaźniku koncentracji ludności powyżej 50% Stolice województw o wskaźniku koncentracji ludności 40-50% Stolice województw o wskaźniku koncentracji ludności 0-40%

17. Rola kulturowa prezentowanych miast w regionie3 kategorie metropolii utworzone na podstawiewskaźników koncentracji w metropolii (WK): ludności, instytucji kultury, widzów instytucji M I: Zielona Góra, Warszawa, Opole, Gdańsk, Kielce M II: Wrocław, Łódź, Kraków, Białystok, Olsztyn, Szczecin M III: -Toruń, Lublin, Rzeszów, Katowice, Poznań

18. Konkluzje i wnioski • Występują dynamiczne, nierównomierne i wielokierunkowe przemiany kapitału instytucjonalnego w miastach wojewódzkich • Widoczny nierównomierny „rozwój kulturalny” poszczególnych regionów • Roszady w rankingu centrów kultury w Polsce • Silna koncentracja niektórych ośrodków (Warszawa i Kraków) • Można zaobserwować wpływ procesów metropolitalnych (koncentracja, urbanizacja, globalizacja) na przemianyinstytucjonalnego kapitału kulturalnego miast wojewódzkich • Metropolizacja instytucji kultury? • Skala ogólnopolska • Skala regionalna

19. Problemy zauważone przez autorów • uwzględnienie tylko tradycyjnych instytucji upowszechniania kultury – problem przełożenia zjawisk dotyczących instytucji na ogół zjawisk w obszarze uczestnictwa i tworzenia kultury(brak danych o formach kultury nieinstytucjonalnej) • problemy z nowymi typami instytucji: nieuwzględnienie instytucji non-profit, imprez masowych organizowanych poza DOKS’ami, np. przez biura festiwalowe • wychodzenie kultury i sztuki poza tradycyjną przestrzeń instytucjonalną, problem definicji sztuki „podziemnej” (ulicznej) • synkretyzm instytucjonalny • zacieranie granic miedzy: kulturą – rozrywką oraz sztuką – komercją • galerie handlowe jako nowe centra kulturalno – rozrywkowe miast

20. Zalecenia na przyszłość • doprecyzowanie terminologii i klasyfikacji z zakresu statystyki kultury • uwzględnienie nowych obszarów badawczych – badanie „Rynek dzieł sztuki”, uczestnictwo w kulturze nieinstytucjonalnej • triangulacja metodologiczna i teoretyczna • uwzględnienie wyników badań jakościowych, statystycznych, wizualnych i sprawozdawczości • współpraca międzynarodowa w dziedzinie metod badań uczestnictwa w kulturze • uwzględnienie zjawisk i procesów globalizacyjnych, związanych z rozwojem społeczeństwa informacyjnego – osadzenie statystyki kultury w szerszym kontekście teoretycznym

21. DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ! m.chlebicki@stat.gov.pl s.grodny@stat.gov.pl p.solecki@stat.gov.pl Tel: 012 36 10 213