Renaissance en Opstand

1. Renaissance en Opstand Les 1: De Renaissance in het Noorden

2. Uitwisselingen van ideeën en kunst • Naar het voorbeeld van de Noord Italiaanse hoven namen vorsten in het Noorden ook kunstenaars in dienst • Sommige kwamen uit het Zuiden (bijvoorbeeld Leonardo da Vinci), anderen gingen naar het Zuiden toe om zich in Latijnse (renaissance) kunst te bekwamen • Ook de ontwikkeling van de boekdrukkunst droeg sterk bij aan de verspreiding van (nieuwe) kennis • Guttenberg ontwikkelde als eerste de boekdrukkunst in Europa • Snelle en relatief goedkopen wijze om veel teksten onder de bevolking te verspreiden • Met als gevolg ……… • een snelle uitwisseling van kennis/ideeën.

3. Renaissance en Humanisme • waardigheid van de mens • ontwikkeling en vorming van de mens • het belang van het individu • een afkeer van dogmatiek (strenge kerkelijke regels/leerstellingen) Kenmerken van het Humanisme

4. Erasmus van Rotterdam (1469?-1536) • Typisch humanistisch denker en wetenschapper • Ontplooide zichzelf op verschillende vlakkenvan de wetenschap, was naast universitair docentook raadsheer van keizer Karel V en vertaalde de Bijbel opnieuw en zelfstandig (dit was schokkend! Waarom?) • Zocht voor zijn vertalingen de oorsprong van de bronnen • Sympathiseerde voor een deel met Luther, maar wilde alleen misbruiken binnen de kerk aanpakken • Zag de afscheiding van de kerk niet zitten (zoals de meeste Humanisten; welkritiek, maar geen afscheiding) • Pleitte wel voor een tolerantie tussen de verschillende geloofsopvattingen

5. Erasmus van Rotterdam (1469?-1536) • Doordat Erasmus bepaalde dogma´s van de kerk verwierp en pleitte voor tolerantie waren fanatieke katholieken tegen hem • In zijn boek Lof der Zotheid werd naast mensen in het algemeen ook de Kerk op de hak genomen • Paus Paulus V verbood zijn ´ketterse´ werk (pas na Erasmus’ dood, 1559!)

6. Ontdekkingsreizen en hun gevolgenEen grotere wereld • Vanzelfsprekend leidde de reizen tot een vergroting van de kennis van de wereld • Wereldkaarten werden steeds omvangrijker, nauwkeuriger • Daarnaast trachtte men ook de sterrenhemel beter in kaart te brengen • Zo ontdekte men moest men op andere sterren navigeren op het zuidelijk halfrond • Tevens was dit de tijd waarin de theorieën van Ptolemaeus onder de loep werden genomen (eind 15e begin 16e eeuw) • Copernicus toetste de berekeningen van de oude Griek aan de zijne

7. Ptolemaeus (100-170 NC)

8. Ptolemaeus & Copernicus • De stand van de wetenschap was zo, dat men de ideeën van Ptolemaeus over bewegingen der sterren tot 1500 omarmde. • In zijn theorieën trachtte hij met berekeningen duidelijk te maken dat de aarde stilstond en de sterren bewogen • Een verkeerde aanname • Volgens Copernicus • berustte de “wetenschappelijke” houding van zijn tijdgenoten niet op waarnemingen, maar op vooroordelen en werd zo de aanname van Ptolemaeus in stand gehouden • Bij Copernicus’ herberekeningen bleek dat • de aarde juist om de zon draaide, samen met andere dichtbij staande planeten • de veranderde positie van de sterren aan het firmament alleen maar door het bewegen der aarde

9. Copernicus niet goed snik • Volgens de mensen met gezond verstand was Copernicus niet goed snik • In de bijbel stond wel wat anders! • God had alles een vaste plaats gegeven, met de mens in het midden • En je voelde de aarde toch niet bewegen?! • Zijn boek werd in 1616 uiteindelijk verboden (door de Kerken) en pas in 1815 werd dit verbod opgeheven • Dus niet ieders wereld(-beeld) werd vergroot door de ontdekkingsreizen, soms zelf in tegendeel

10. Nicholas Copernicus (1473-1543) First published in 1543, Copernicus' On the revolutions of the heavenly spheres

11. Huiswerk • Lees par 2b • Maak par 1.2: 3 & 4