Dag voor Taal, Kunsten & Cultuur

1. Dag voor Taal, Kunsten & Cultuur Literatuurgeschiedenis op niveau Marlies Schouwstra Vrijdag 3 februari 2012

2. Niveaus van literaire competentie Stimulerende en remmende factoren Rekening houden met niveaus bij de behandeling van literatuurgeschiedenis Voorbeeld project ‘Middeleeuwse ridderromans’ Vragen en discussie

3. Niveaus van literaire competentie Theo Witte, Het oog van de meester (2008) • 6 niveaus: • Boeken • Leerlingen • Opdrachten • Niveau van de leerling • Leerling als lezer: attitude ten aanzien van literatuur • Boek: wat leest de leerling? • Opdracht: hoe leest de leerling? • Dezelfde volgorde, verschillend tempo

4. Niveaus en leerjaren N1 instapniveau tweede fase N2 instapniveau tweede fase N3 eindniveau havo N4 streefniveau havo, eindniveau vwo N5 streefniveau vwo N6 Excellent niveau vwo

5. Implicaties In één klas leerlingen van drie à vier verschillende niveaus. Bandbreedte literaire werken: meestal drie, soms (vooral oudere werken) vier. Voorbeeld: Het gouden ei, N3 N2, N3, N4 4e klas

6. Theo Witte, Het oog van de meester Remmende factoren Stimulerende factoren Verplichte boekenlijst Klassikaal lezen en analyseren van een werk Standaard leesverslag Zelfstudie en begeleiding op afstand • Juiste boek op het juiste moment Berlyne, Vygotsky • Ontwikkelingsverslag • Betrokkenheid van de docent • Constructie van kennis samen met docent en medeleerlingen

7. Hamvraag • Hoe kun je rekening houden met de niveauverschillen tussen leerlingen als je literatuurgeschiedenis behandelt? • Het juiste boek op het juiste moment…

8. Van V4 tot V6 Camera obscura, 1839 De klucht van de koe, 1612 De stille kracht, 1900 Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart, 1782 Karel en Elegast, ca. 1250 Mariken van Nieumeghen, 1515 Max Havelaar, 1860 Reize door het Aapenland, 1788 Van de koele meren des doods, 1900 Walewein, 1260

9. Spreiding over curriculum

10. Maar ook… Het juiste boek op het juiste moment… Maar ook: … de juiste opdracht voor de juiste leerling. Voorbeeld N2: wisseling van tijd, plaats en perspectief in Het gouden ei. N3: psychologie van Rex en Lemorne

11. De juiste opdracht voor de juiste leerling • www.lezenvoordelijst.nl • 22 werken van voor 1880 (en 10 van voor 1916) • N3 tot en met N6 • Opdrachten eind 2012 klaar • Literatuur [NU] • …

12. Echter De leerling werkt dan individueel; Een enkele juiste opdracht voor de juiste leerling is niet genoeg om voldoende kennis van de historische context te verwerven om een adequate betekenis aan het verhaal toe te kennen. NB ‘De kandidaat kan een overzicht geven van de hoofdlijnen van de literatuurgeschiedenis, en de gelezen literaire werken plaatsen in dit historisch perspectief.’ (Handreiking schoolexamen, SLO)

13. Remmende en stimulerende factoren Remmende factoren Stimulerende factoren Verplichte boekenlijst Klassikaal lezen en analyseren van een werk Standaard leesverslag Zelfstudie en begeleiding op afstand Juiste boek op het juiste moment Ontwikkelingsverslag Betrokkenheid van de docent Constructie van kennis samen met docent en medeleerlingen

14. ’Voorbeeld: project ‘Middeleeuwse ridderroman’ De hele klas houdt zich bezig met de middeleeuwse ridderroman; Leerlingen kunnen kiezen uit twee werken; Leerlingen voeren individuele en groepsopdrachten uit op hun eigen niveau en leveren een relevante bijdrage aan het klassikale dossier ‘Ridderroman’; Leerlingen leren actief, zelfstandig, van elkaar en van hun docent.

15. Inhoud van het project

16. Structuur van het project

17. Afronden en beoordelen Dossier: • Opdracht B: individuele opdracht op niveau • Opdracht D: hand-out van alle groepen • Opdracht E: naar wens • Eindopdracht: reflectie • Alternatieve eindopdrachten: • Boekentoets • Mondeling

18. Remmende en stimulerende factoren Remmende factoren Stimulerende factoren Verplichte boekenlijst Klassikaal lezen en analyseren van een werk Standaard leesverslag Zelfstudie en begeleiding op afstand Juiste boek op het juiste moment Ontwikkelingsverslag Betrokkenheid van de docent Constructie van kennis samen met docent en medeleerlingen

19. Uuat unbidan uue nu? • Het juiste boek op het juiste moment en de juiste opdracht voor de juiste leerling • Klassikaal te lezen werken naar niveau verdelen over curriculum • Indien mogelijk opdrachten op verschillende niveaus aanbieden • Variatie in opdrachten • Leerlingen laten samenwerken en uitwisselen, actief kennis laten construeren • Didactische instrumenten en materiaal: • Lezenvoordelijst.nl • Literatuur [NU] • Karel en Elegast en Walewein? • …?

20. Overige projecten literatuurgeschiedenis Charles Dickens, Oliver Twist, A Christmas Carol Mary Shelley, Frankenstein Molière, Le bourgeois gentilhomme, Le malade imaginaire Duitsland voor 1940, Die Verwandlung, Im Westen nichts Neues EINDE

21. TERZIJDE: niveau bepalen • Hoe weet je welk niveau een leerling heeft? • Leesautobiografie en balansverslagen • ‘Strookjes’ • Instapdocument • NB Docent kan niveau bepalen, maar dat ook door de leerling laten doen.

22. TERZIJDE: literatuur in het SE E1: Literaire ontwikkeling 7. De kandidaat kan beargumenteerd verslag uitbrengen van zijn leeservaringen met een aantal door hem geselecteerde literaire werken. E2: Literaire begrippen 8. De kandidaat kanliteraire tekstsoorten herkennen en onderscheiden, en literaire begrippen hanteren in de interpretatie van literaire teksten. E3: Literatuurgeschiedenis 9. De kandidaat kan een overzicht geven van de hoofdlijnen van de literatuurgeschiedenis, en de gelezen literaire werken plaatsen in dit historisch perspectief.

23. Literatuurgeschiedenis 9. De kandidaat kan (1) een overzicht geven van de hoofdlijnen van de literatuurgeschiedenis, en (2) de gelezen literaire werken plaatsen in dit historisch perspectief. Ook voor dit subdomein geldt: het staat in dienst van literaire ontwikkeling en vormt geen kennisdoel op zich.

24. Kennis en/of vaardigheden? Kennis Vaardigheden Literatuurgeschiedenis Context Historiserend lezen Tekst

25. De middeleeuwen Loremipsumdolorsitamet, consecteturadipisicingelit, sed do eiusmod500-1500 ut labore et doloremagnaaliqua. Ut enim ad minimveniam, quisnostrudexercitationullamcolaborisnisi ut aliquip ex eacommodoconsequat. Duisauteiruredolor in reprehenderit in voluptatevelitessecillumdoloreeufugiatnullapariatur. Excepteurleenstelselcupidatat non proident, sunt in culpaqui officia deseruntmollitanimid est laborum. Sed ut perspiciatisundeomnisistenatuserrorsitvoluptatemaccusantiumvazallaudantium, totam rem aperiam, riddersquaeabilloinventoreveritatis et quasi architectobeataevitaedictasuntexplicabo. NemoKarel de Grotevoluptatemquiavoluptassitaspernaturautoditautfugit, sedquiaconsequunturmagnidoloreseosquirationevoluptatemsequinesciunt. Nequeporroquisquam est, quidoloremipsumquiadolorsitamet, consectetur, voorhoofs, sedquia non numquameius modi tempora incidunt ut labore et Karelepiek aliquamquaeratvoluptatem. Ut enim ad minima veniam, quisnostrumexercitationemullamcorporissuscipitlaboriosam, nisi ut aliquid ex eacommodiconsequatur? Quisautem vel eumiurereprehenderitqui in eavoluptatevelitessequam nihil molestiaeconsequatur, vel illumquidoloremKarel en Elegastvoluptasnullapariatur? Contextgerichte benadering:Literatuur als illustratie bij de geschiedenis

26. Karel en Elegast Loremipsumdolorengel,consecteturadipisicingelit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et doloremagnaaliqua. Ut enim ad minimveniam, quisnostrudexercitationullamcolaborisstelen?aliquip ex eacommodoconsequat. Duis auteiruredolor in reprehenderit in voluptatevelit esse cillumdolore eu fugiatnullapariatur. Excepteursintoccaecatdonkerwoudnon proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum. Sed ut perspiciatisundeistenatuserrorzwarteriddersitvoluptatemaccusantiumdoloremquelaudantium, totam rem aperiam, Eggerikipsaquae ab illoinventoreveritatis et quasi architectobeatae vitae dicta suntploegijzer. Nemoenimipsamvoluptatem quia voluptassitaspernaturautoditautfugit, sed quia consequunturmagnidoloreseoszwarteriddertoverkruidnesciunt. Nequeporroquisquam est, qui doloremipsum quia dolorsitamet, consectetur, adipiscivelit, sed quia non numquameiusmoditemporaincidunt ut labore et doloremagnamaliquamquaeratvoluptatem. Godsgericht ad minima veniam, quisnostrumexercitationemullamcorporissuscipitlaboriosam, nisi ut aliquid ex eacommodiconsequatur? Quisautemveleumiurereprehenderit qui in eavoluptatevelit esse quam nihil molestiaeconsequatur, velillum qui doloremeumfugiat quo. Eindgoed, al goed. Tekstgerichte benadering:Literatuur tegen het decor van de geschiedenis