ZABURZENIAODŻYWIANIA U MŁODZIEŻY: ANOREKSJA I BULIMIA

1. ZABURZENIAODŻYWIANIA U MŁODZIEŻY:ANOREKSJA I BULIMIA Dr n. med. Anna Hajduk

2. ANOREKSJA Polega na dążeniu do ograniczenia masy ciała, wyraźnie poniżej norm przyjętych w odniesieniu do wieku i wzrostu, przy jednoczesnej nieprawidłowej ocenie własnego wyglądu i współistnieniu lęku przed przybraniem na wadze, co powoduje drastyczne ograniczenie przyjmowanego pożywienia.Stan ten nie jest spowodowany organicznymi zmianami w o.u.n. ani chorobą somatyczną.

3. EPIDEMIOLOGIA Częstość występowania jadłowstrętu psychicznego: - 0,51 - 3,7% w ciągu całego życia - 0,5 - 1% wśród populacji młodzieży Okres największego zagrożenia - 14 - 18 r.ż. Przewaga zachorowań u dziewcząt Chłopcy stanowią 5 - 10% osób chorujących

4. Czynniki ryzyka zachorowania na zaburzenia odżywiania Czynniki kulturowe: - ideał szczupłej sylwetki - społeczne oczekiwanie atrakcyjności formułowane wobec kobiet Czynniki rodzinne - przecenianie społecznych oczekiwań - występowanie zaburzeń jedzenia w rodzinie - występowanie chorób afektywnych lub alkoholizmu - relacje rodzinne, które utrudniają osiąganie autonomii w okresie dorastania

5. Przebieg anoreksji psychicznej Zaczyna się od odchudzania! - krytyczna uwaga otoczenia - identyfikacja ze sławną modelką czy aktorką stosującą dietę - presja środowiska (szkoła baletowa) - przekonanie o zbawiennym wpływie na zdrowie eliminacyjnych diet Może rozpocząć się postem religijnym! Może rozpocząć się lekką nadwagą!

6. Początek skryty • dziewczynka nie spostrzega siebie jako chorej • otoczenie niepokoi się w miarę narastania ubytku masy ciała • próby nakłonienia chorej do jedzenia kończą się niepowodzeniem (chora unika pokarmów bogatych w tłuszcze • chora opanowywuje istniejący jeszcze głód • prowokowanie wymiotów bezpośrednio po jedzeniu, • przyjmowanie środków odwadniających i przeczyszczających (przejaw kontroli nad własnym ciałem) • jedzenie w samotności

7. Późny okres • wychudzenie z utratą wagi 40-60% • tendencje do planowania każdego dnia • apatia, depresja, objawy katatoniczne związane z poczuciem utraty panowania nad swoim ciałem

8. Objawy somatyczne anorexia nervosa • Wyniszczenie • utrata tkanki tłuszczowej i masy mięśniowej, zredukowany metabolizm hormonów tarczycy • nietolerancja chłodu i trudności w utrzymaniu podstawowej temperatury ciała poniżej 36°C • zasinienie stóp, obrzęki

9. Zaburzenia sercowo-naczyniowe • zanik mięśnia sercowego - objaw „małego serca”, skurcze przedwczesne przedsionkowe i komorowe • zwolnienie akcji serca do 60 uderzeń na minutę, pojawienie się szmeru sercowego • niedociśnienie tętnicze • zawroty głowy • omdlenia • zastoinowa niewydolność serca

10. Zaburzenia ze strony układu trawiennego • zaburzenia motoryki oraz opróżniania żołądka • uczucie nadmiernej pełności w śródbrzuszu, bóle brzucha • wzdęcia i zaparcia • Zaburzenia ze strony układu rozrodczego • zanik miesiączki lub różne inne zaburzenia cyklu • menstruacyjnego • zmiany wielkości jajników, macicy i cech śluzówki pochwy

11. Zmiany dermatologiczne • łuszczenie, suchość i mała elastyczność skóry (tzw. brudna • skóra) • czasem zanik zmian trądzikowych, pojawienie się • charakterystycznego meszku na ciele • wypadanie włosów pod pachami i na wzgórku łonowym, • kruchość i łamliwość włosów na głowie • Zaburzenia neuropsychiatryczne • objawy psychoorganiczne

12. Zmiany w układzie kostnym - osteopenia - osteoporoza Ponadto: - możliwość pojawiania się infekcji - możliwość pojawienia się na pierwszym planie zaburzeń związane z wymiotami i nadużywaniem środków przeczyszczających

13. Zaburzenia c.d. Zaburzenia biochemiczne - wzrost wskaźników nerkowych - podwyższony poziom karotenu - wzrost poziomu cholesterolu poprzedzony jego spadkiem - obniżony poziom cynku, fosforu, magnezu, wapnia, potasu Zaburzenia hematologiczne - leukopenia - trombocytopenia - niski OB. - niedokrwistość Zaburzenia hormonalne

14. ETIOLOGIA I PATOGENEZA JADŁOWSTRĘTU PSYCHICZNEGO Czynniki biologiczne Uwarunkowania genetyczne - zgodność zachorowań u bliźniąt jednojajowych 44-57% - u bliźniąt dwujajowych 3-12% Badania genetyczne nie przyniosły jednoznacznych wyników Neuroprzekaźniki i neurohormony - zaburzenina w zakresie wszystkich układów neuroprzekaźni- kowych oraz osi hormonalnych

15. Czynniki rodzinne - nieprawidłowe relacje małżeńskie rodziców - nieprawidłowe relacje pomiędzy chorą a każdym z rodziców z osobna Cechy rodziny anorektycznej: - sztywność relacji wewnątrz rodziny - brak rozwiązywania konfliktów - nadmierne uzależnienie i blokowanie procesu autonomii przez pacjentkę - rozbudzanie nadmiernych aspiracji dziecka - dominująca matka, bierny ojciec - formalizowanie procesu wychowania

16. Czynniki społeczno-kulturowe - wpływ mediów na kształtowanie modelu idealnej sylwetki oraz stylu życia - zmiana stereotypu funkcjonowania kobiety - stopień rozwoju naukowego i ekonomicznego krajów zachodnich - niezadowolenie z własnego wyglądu - stygmatyzowanie otyłości

17. Leczenie anoreksji - uznaną metoda w leczeniu anoreksji u pacjentek mieszkających z rodziną jest terapia systemowa z udziałem jej członków - terapia biologiczna(prawidłowo zbilansowane posiłki, odżywianie parenteralne i przez sondę, nawadnianie organizmu, uzupełnianie niedoboru elektrolitów, witamin, leczenie psychotropowe współwystępujących zaburzeń psychicznych)

18. Leczenie anoreksjic.d. różne formy psychoterapii: - systemowa terapia rodzin - bechawioralno-poznawcza - psychodynamiczna - różne formy terapii grupowej W leczenie pacjentki zaangażowany jest cały zespół terapeutyczny.

19. Udział pielęgniarki w procesie diagnostyczno-terapeutycznym - nawiązanie kontaktu z pacjentką - ocena stanu somatycznego (kontrola parametrów życiowych i masy ciała) - ocena stanu psychicznego - obserwacja pacjentki (nawyki żywieniowe, wymioty, stosowanie środków przeczyszczających i odwadniających, aktywność ruchowa) - wykonywanie badań dodatkowych - prowadzenie terapii ratującej życie - udział pielęgniarki w zajęciach psychoterapeutycznych i socjoterapeutycznych - współpraca z zespołem terapeutycznym

20. Trudności profesjonalistów w pracy z pacjentkami chorującymi na jadłowstręt psychiczny - lęk o życie i zdrowie pacjentki - koncentracja na objawach lub ich lekceważenie - walka z pacjentką - kobiety terapeutki - możliwa identyfikacja z pacjentką - mężczyźni terapeuci - możliwe bagatelizowanie przeżyć pacjentki dotyczących obrazu ciała - chaotyczne poszukiwanie właściwego modelu leczenia - sztywne trzymanie się jednego modelu leczenia - rywalizacja z innymi profesjonalistami włączonymi w leczenie

21. Cel leczenia w oddziale zamkniętym: • doprowadzenie do równowagi wodno-elektrolitowej • i białkowej • ograniczenie wymiotów i próba normalizacji • zwyczajów kulinarnych • poprawienie motywacji do dalszego leczenia poprzez • edukację dotyczącą choroby i zasady kontraktu • terapeutycznego • - zwiększenie masy ciała

22. Problemy pacjentki • - brak poczucia choroby, • - chwiejna motywacja do leczenia, • pacjentki są drażliwe, przygnębione, próbują • manipulować personelem, • - niechętnie zjadają wyznaczone porcje pokarmu, • próby ukrywania jedzenia lub oddawania innym • pacjentom, • - prowokowanie wymiotów, • - pacjentki są w ciągłym ruchu aby spalić kalorie, • próbują zwiększyć masę ciała przed ważeniem pijąc • wodę, • -zakładając cięższe ubrania, wkładając przedmioty do • kieszeni.

23. ZADANIA PIELĘGNIARKI W OPIECE • NAD CHORĄ Z ANOREKSJĄ • nadzór nad pacjentką w godzinach posiłków, • tak by zjadła wyznaczoną porcję w całości w • obecności pielęgniarki • po posiłku pacjentka wraca na oddział • pod żadnym pretekstem nie może wychodzić do • toalety • - potrzeby fizjologiczne załatwia przed jedzeniem • - dozwolone jest żucie gumy bez cukru

24. ZADANIA PIELĘGNIARKI W OPIECENAD CHORĄ Z ANOREKSJĄcd. • protesty pacjentki przyjąć ze zrozumieniem • odnotować rodzaj i ilość przyjętego pokarmu • czas po posiłku (1-2 godz) pacjentka spędza w łóżku • w tym czasie nie może mieć odwiedzin, telefonów lub • wychodzić z oddziału, dostaje również wlewy kroplowe • czas między posiłkami chora spędza dowolnie, zabroniona jest gimnastyka i bieganie • należy zwrócić uwagę na wyjścia do toalety lub łazienki,

25. ZADANIA PIELĘGNIARKI W OPIECE NAD CHORĄ Z ANOREKSJĄ cd - każda zauważona próba sprowokowania wymiotów lub ukrycia jedzenia powinna być odnotowana - kontrola masy ciała 1-5 razy w tygodniu - pacjentka jest ważona tylko w bieliźnie, bez obuwia, tuż po przebudzeniu - pielęgniarka może sprawdzić zawartość szafki i torby pacjentki jeżeli istnieje podejrzenie zażywania środków przeczyszczających, moczopędnych lub innych - pielęgniarka nadzoruje przestrzeganie kontraktu, który pacjentka zawarła w ramach terapii behawioralno- poznawczej. W kontrakcie tym wyznaczona jest minimalna waga, którą pacjentka musi osiągnąć

26. Jak odróżnić anoreksję od odchudzania - utrata lub brak przybierania na wadze w okresie wzrostu - silny lęk przed zwiększeniem wagi:dziewczyna je coraz mniej ćwiczy godzinami, stale ogląda się w lustrze, codziennie staje na wadze, jedzenie rekompensuje czytaniem książek kucharskich, albo dużo gotuje, ale dla innych - zakłócony wizerunek własnego ciała: nawet skrajnie wychudzona anorektyczka widzi i czuje się gruba. Próba zwrócenia jej uwagi wywołuje agresję - brak kilku kolejnych miesiączek

27. BULIMIA (Bulimia nervosa) Bulimis - „wilczy głód” Jest to chorobowo wzmożone uczucie głodu, nie zaspokajane mimo spożywania dostatecznych, a nawet nadmiernych ilości pokarmów.

28. Epidemiologia bulimii psychicznej - dotyczy głównie młodych kobiet ok.18 - 25 lat - występuje u ok. 1,1 - 4,2% populacji kobiet - kobiety chorują 10-krotnie częściej niż mężczyźni

29. Etiologia 1. Czynniki indywidualne: - zaburzenia neuroprzekaźnictwa zwłaszcza serotoniny - udział genu odpowiedzialnego za tworzenie się leptyny - czynniki związane z osobowością 2. Czynniki rodzinne: - chaotyczna struktura rodziny - częste rozwody - uzależnienia rodziców - maltretowanie fizyczne i psychiczne

30. Etiologia c.d. • 3. Czynniki społeczno – kulturowe: • chorobliwa obawa przed otyłością • - wpływ kształtu i masy ciała na samoocenę

31. Bezpośrednie przyczyny bulimii • kryzysy w życiu rodzinnym, rozwody, śmierć bliskich • - stres egzaminacyjny • - zmiana pracy • - ciąża

32. Obraz kliniczny bulimii • - przed atakiem bulimii poczucie narastającego napięcia • łapczywe jedzenie olbrzymich ilości pożywienia • pokarmów • tuczących i niezdrowych • - brak kontroli nad przebiegiem zdarzenia • - poczucie niemożności zaprzestania jedzenia • - po ataku rodzaj ulgi związany ze spadkiem napięcia • frustracja związana z poczuciem winy spowodowanym • utrata kontroli • - wywoływanie wymiotów • - picie dużej ilości płynów

33. Inne zachowania kompensacyjne • stosowanie szczególnie intensywnej diety pomiędzy • epizodami objadania się • przyjmowanie leków przeczyszczających, odwadniających • stosowanie leków „odchudzających” • intensywny wysiłek fizyczny • picie alkoholu i przyjmowanie niektórych narkotyków

34. Objawy somatyczne - objawy związane z wymiotami - utrata potasu - spadek poziomu magnezu - zapalne obrzęki ślinianek przyusznych - zapalne powiększenie trzustki - nadżerki w przełyku i żołądku - chrypka - choroby dziąseł - próchnica zębów - biegunki - duże spadki masy ciała - obrzęk kończyn dolnych

35. Objawy somatyczneC.d. • - duszność • -zaburzenia rytmu serca • - spadek ciśnienia tętniczego • - słabo wyczuwalne tętno • neuropatie, objawy psychoorganiczne, zaburzenia • świadomości • stałe lub nasilone pragnienie, zwiększona ilość • produkowanego moczu • - napady drgawkowe • - kurcze mięśni • - niecharakterystyczne zaburzenia miesiaczkowania

38. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ