PROF. DR. ADEM ESEN

1. PROF. DR. ADEM ESEN • ademesen@iszu.edu.tr • rektor@iszu.edu.tr • İSTANBUL SABAHATTİN ZAİM ÜNİVERSİTESİ • REKTÖRÜ • 0 554 587 50 01

2. EĞİTİM KURUMLARINDA STRATEJİK PLANLAMAtaslak

3. DERSİN AMACI -ortayaçıkangelişmelereğitimanlayışındayenideğişimlervesosyo-ekonomikfarklılaşma, kurumlarıstratejik plan yapmayazorlamaktadır. -gelişmişpekçokülkedekamukurumlarıveeğitimyönetimipolitikalarınıstratejik plan ileoluşturmaktadır. -eğitimkurumlarıartanbilgivemüşteritalebiyleveaktifpaydaşlarlayüzyüzegelmektevebu da stratejik plan yapmayıgerektirmektedir. -stratejik plan ülkemiziçinyenidir. Çeşitlikurumlargibi MEB de buçalışmayıyapmaktadır.

4. İktisatBilimi • Sonsuzihtiyaçlarlasınırlıkaynaklarınnasılkarşılanacağınıelealır. • ÜRETİM FAKTÖRLERİ • Emek • Doğalkaynaklar • Sermaye • Girişim

5. İktisadi sorunlar-1 • HANGİ MAL VE HİZMETLER ÜRETİLECEK? • Arz-talep, • Merkezi planlama

6. İktisadi Sorunlar - 2 • Ne kadar üretilecektir? • Hizmetler ve mallar ne kadar üretilecektir? • Fiyatlandırma nasıl olacaktır? • Sosyal devlet ilkesini korunacaktır. • NASIL ÜRETİLECEK? • HANGİ MALİYETLE ÜRETİLECEK?

7. İktisadi Sorunlar - 3 • Mallar veya Hizmetler Kim için üretilecektir? Yani nasıl dağıtılacaktır? • Eğitim hizmetlerinin sunulması sonucunda ortaya çıkan değerin dağıtılması sorunu gibi, • Hizmetlere katılım bedeli sorunu…

8. İktisadi Sorunlar-4 • Mal ve hizmet hangi yöntemlerle üretilecektir? • Sahip olunan üretim faktörleriyle, en uygun bileşim sağlanarak üretimin etkinliği sağlanması amacını ifade eder.

9. Eğitimin Kalkınmada Önemi - Devletler bütçelerinin büyük bir bölümünü eğitim, toplu konut, sağlık, sosyal güvenlik ve ulaşım gibi harcamalara ayırarak sosyo-ekonomik sorunlarla mücadele etmektedir. • Gelir dağılımının iyileştirilmesi önemli bir hedeftir. • Kamuda verimlilik önem kazanmaktadır. • Özelleştirme, serbestleştirme ve ticarileştirme olgusu yaygın hale gelmektedir.

10. — (Asım’a) • Milletlerin ikbâli için, evlâdım, • Ma'rifet, bir de fazilet... iki kudret lâzım. • Ma’rifet, ilkin, ahâlîyesa'âdet verecek • Bütün esbâbı taşır; sonra fazîlet gelerek, • O birikmiş duran esbâbı alır, memleketin • Hayr-ı ilâşınatahsis ile sarf etmek için. • Ma'rifetkudreti olmazsa bir ümmette eğer, • Tek faziletle teâlî edemez, zaafa düşer. • İbtidâîliğemahsûs olan âvâre sükûn, • Çöker a'sâbına. Artık o da bundan memnun! • Ma'rifet, farz edelim, var da, fazîletmefkud... • Bir felâket ki cemâ'atler için, nâ-mahdûd. • Beşerin rûhunutesmîm edecek karha budur; • Ne musibettir o: Taunlara rahmet okutur! • Bizler edvâr-ı faziletleri cidden parlak, • Bir büyük milletin evlâdıyız, oğlum, ancak, • O fazîlet son üç asrın yürüyen ilmiyle, • Birleşip gitmedi; battıkça da ümmet cehle, • Bünyevîkudreti günden güne meflûc olarak, • Bir düşüş düştü ki: Davransa da, sarsak sarsak. • Garb'ınemriyle yatıp kalkmaya artık mahkûm; • Çünkü hâkim yaşatan şevket-i fenden mahrûm. • Biz, evet, hasmımızın kudret-i irfanından, • Bî-nasîbiz de o yüzden bu şerefsiz hüsran. • Sonra, a'sâra süren haybeti çekmekle, bugün, • O fazîlet bile hissiz, hareketsiz, ölgün. • Şimdi, Asım, bana müfrit de, ne istersen de, • Ma'rifettende cüdâ Şark o faziletten de. • Lâkin ister misin, oğlum, müteselli olmak:

11. Kamu Ekonomisi • Kamu ekonomisinin temel amacı toplumsal refahı en yüksek seviyesine çıkarmaktır. Bunun için vergi, harcama ve borçlanma araçları kullanılır.

12. Kamu Ekonomisi fonksiyonları • 1. Kaynak ayırımı: özel ve kamu kesimindeki ihtiyaçları etkin biçimde karşılamada kaynakların paylaşımını gösterir. • 2. Gelir dağılımı: gelirin ve servetin kişiler ve kesimler arasındaki dağılımının adil olup olmamasını gösterir. • 3. İstikrarın korunması: tam istihdam, fiyat istikrarı, dış ödemeler dengesi ve büyümenin sürdürülmesi hedeflerinin gerçekleştirilmesi üzerinde durulur.

13. MAL TANIMI • Mal, mali bir kıymeti olan her şeydir. • İktisatçılara göre, doğrudan veya dolaylı olarak insan ihtiyaçlarını karşılayabilecek kullanılmaya hazır olan şeylere mal denir. Buna göre iktisadi bakımdan mal tanımında şu unsurlar bulunmaktadır: Birincisi, arzu ve ihtiyacın varlığı; ikincisi, ihtiyaçları karşılama özelliği; üçüncüsü bireyin bu durumdan haberdar olması; dördüncüsü ise malların kullanılmaya hazır olmasıdır. Bir hasta yanında bulunan ilacın kendisine şifa verdiğini bilmiyorsa, bu ilaç onun için mal sayılamaz. Yine batmış bir gemideki mücevherler mal sayılmaz

14. MAL ve HİZMET AYRIMI Mal ve menfaat, insanların ihtiyaçlarını giderir ve fayda (yarar) sağlar. Bunun için ihtiyaç ve istek bu iki kavramla ilgilidir. İktisat açısından “ihtiyaç”, tatmin edildikleri sürece insanlara haz, tatmin edilmediklerinde ıstırap veren duygulardır. Psikoloji, ahlak, hukuk ve diğer bilimlerde ihtiyaç değişik şekillerde yorumlanmakla beraber, iktisadi bakımdan yukarıdaki tanım geçerlidir. Mal, ihtiyaçları dolaylı ve doğrudan karşılayan şeydir. Malların ihtiyacı karşılama özelliğine fayda (yarar) denilir. Dolayısıyla insanın ihtiyaçlarını karşılayan mal, faydalı maldır. İnsanların ihtiyaçlarını karşılayan bazı şeyler elle tutulur; bazıları ise elle tutulamaz. Öğretmenin, doktorun sağladığı fayda maddi değildir. Böyle elle tutulamayan faydalara hizmet denilir. İktisadi analizlerde mal denildiğinde bu kavrama hizmet de dahil edilmektedir. Ancak mal ile hizmet arasındaki fark, malın stoklanması ve bir başka kimseye mülkiyetinin devrinin mümkün olmasına karşılık, hizmette bu iki özellik bulunmamaktadır. Malların istekleri karşılama özelliği fayda (utility), fayda oluşturma faaliyeti de üretim (production)dir. Fayda oluşturma kumaşın elbiseye dönüştürülmesi gibi şekil faydası, bir başka yere götürüp pazarlaması ile mekan faydası veya yazın üretilen elmayı soğuk hava deposunda tutarak kışın pazarlamak zaman faydasıdır. Yine bir meskeni ticari alana çevirmek mülkiyet faydası olarak değerlendirilir. İnsan istekleri (wants) karşılanmadığı zaman acı ve üzüntü, karşılandığı zaman ise haz ve zevk duyar. İsteklerin bir kısmı mal ve hizmetler olarak karşılanabilir (iktisadi istekler); güzel, akıllı olmak gibi (iktisadi olmayan) istekler mal ve hizmetlerle karşılanamaz. Ancak iktisadi olmayan istekler, iktisadi isteklere sahip olmakla da ilgilidir. İktisadi isteklerin bir kısmı insan hayatının devamıyla alakalıdır. Bunlara zaruri istekler (veya ihtiyaçlar) denilir. Bir kısım iktisadi istekler ise insan hayatını devamı için tehlike oluşturmakla ilgili olmayan sinemaya gitmek, gazete okumak gibi kültürel nitelikli olanlardır. Bunlara da lüks ve kültürel istekler denilir. Bu ayırım toplumdan topluma hatta fertten ferde değişmektedir. Hatta zamanla toplumlar ve kişiler için de değişir niteliktedir. İktisadi isteklerin iki özelliği vardır: Birincisi, tekrarlanma niteliğidir. Bu istekler, bir kez karşılandıkları takdirde ortadan kalkmayıp, süreklilik arz eder. İkincisi, kişilerin sahip olduklarından daha çok mal ve hizmeti, sahip oldukları mal ve hizmete daima tercih etmeleri anlamında sınırsızdır.   Mallar, insanın ihtiyaçlarını karşıladıkları için faydalıdır. Ancak mallara verilen nispi önem yani değer, farklıdır. Bir malın değeri, bir yandan talep edilmesi, diğer yandan kıtlığı veya çokluğu ile ilgilidir. Mesela su insan hayatı bakımından önemli olmasına rağmen, çok bulunduğu için değeri düşüktür. Halbuki elmas, insan hayatı bakımından pek önemli olmadığı halde kıt olduğundan değeri yüksektir. Bu konu, iktisatta elmas-su çelişkisi olarak bilinmektedir.

15. MAL TÜRLERİ İktisatta mallar çeşitli açılardan gruplandırılmaktadır. Bütün insanların ihtiyaçlarını karşılayacak kadar bol olan ve üretilmesi için herhangi bir zahmet gerektirmeyen mallar serbest mallardır. Herkese yetecek kadar bol olmayıp üretilmesi bir çaba gerektiren ve bedel karşılığı ödenen mallara iktisadi mallar denilir. Bir diğer gruplandırmaya göre tabiatta hazır olan, ancak kıt olan mallara (kıymetli maden gibi) hazır mallar, bizzat insanlar tarafından imal edilen araba gibi mallar da üretilmiş mallardır. İnsanlarca üretilen malların bir kısmı insanların ihtiyaçlarını doğrudan doğruya tatmin eden tüketim malları, tüketim mallarını üretmekte kullanılan ve önceden üretilmiş mallar ise üretim mallarıdır. Malların bir diğer ayrımı şöyledir: - Bulunduğu yerdeki konumu yönüyle; akar (taşınmaz) ve menkul (taşınır) mallar, - Birimlerinin benzemesi veya farklılığı yönüyle; misli (benzer) ve kıymi (değer itibariyle) mallar, -Yararlanmada kendisinin tüketilip tüketilmemesi yönüyle; istihlaki (tüketim) ve istimali (üretim) mallar, - Şahısların mülkü olup olmaması yönüyle; has (özel) ve amme (kamu) mallar, - Bölünebilen ve bölünemeyen mallar; kıymetinde bir azalma olmadan aynı özellikte birden fazla parçaya ayrılabilir mal, bölünebilen maldır. Eğer bölündüğünde kıymeti azalıyor veya faydası ortadan kalkıyorsa bölünemeyen mal olur. Bu ayırım, ortak mülkiyetin sona ermesi bakımından önem taşır.

16. SERBEST MALLAR VE İKTİSADİ MALLAR İnsan isteklerine kıyasla bol olan, hava gibi mallara serbest mallar (freegoods), bir bedel karşılığında elde edilen mallara iktisadi mallar (economicgoods) denilir. Ancak mal denildiğinde akla iktisadi mallar gelir. İktisadi mallar için nedret (kıtlık) söz konusudur. Bu sebeple malların fiyatlarını belirleyen bunların kıtlığıdır. Su, elmastan daha faydalı olduğu halde elmasın iktisadi kıymeti daha fazladır. Bunun için bolluğundan (vefretinden) dolayı mallar ucuz, kıtlığından (nedretinden) dolayı pahalı olmaktadır

17. İKTİSADİ MALLAR Herkese yetecek kadar bol olmayıp üretilmesi bir çaba gerektiren ve bedel karşılığı ödenen iktisadi mallar, iktisat biliminin konusudur. İktisadi malların özellikleri şunlardır: Çay-şeker, otomobil-benzin gibi bazı mallar genellikle veya zorunlu olarak birlikte kullanılırlar. Bunlara tamamlayıcı mallar (complementarygoods) denilir. Pirinç-bulgur, çay-kahve gibi bazı mallar ise birbirlerinin yerlerine geçebilir. Bunlar da ikame mallardır (substitutegoods). Bir başka mal ayrımında, insanların isteklerini doğrudan doğruya karşılayan mallar tüketim mallarının (consumergoods) bir kısmı, istekleri karşılar ve yok olur; ekmek gibi dayanıksız tüketim malları (consumernondurables) buna örnektir. İstekleri birden fazla sürede karşılayabilen televizyon, kitap gibi mallar ise dayanıklı tüketim mallarıdır (consumerdurables). İnsanların isteklerini karşılayan mallardan bazıları tüketim malları üreterek bu fonksiyonlarını yerine getirirler. Mesela ekmeği üreten ekmek fırını, kumaş üreten dokuma tezgahı üretim malları (producergoods) sayılır. Bu tür mallar üretim sürecinde fiziksel olarak bir başka mala dönüşmezler yani yok olmazlar. Bu tip mallara sermaye/yatırım malları (capital-investmentgoods) denilir. Buna karşılık fırında kullanılan kömür, elektrik üretim sırasında başka bir mala dönüşür. Dolayısıyla bu mallar ara mallardır (intermediategoods). Üretim malları denilince, ara mallar ile yatırım malları anlaşılır.

18. Mal ve Mülkiyet Mallar, tabiatları itibariyle mülk olmaya elverişli olabilir veya olamazlar. Mülkiyet konusu olamayan mallar hava, deniz gibi mallardır. Buna karşılık üzerlerinde mülkiyet hakkı kurulabilecek malların belirli bir sahibi veya sahipleri bulunur. Sahipli mallar bir gerçek kişiye ait olabildiği gibi tüzel kişiye de ait olabilir. Bazı mallar üzerinde mülkiyet kurulmamıştır veya mülkiyetin kurulması hukuk düzeni gereği imkansız olabilir. Böyle mallar, üzerlerindeki hakkın niteliği ve aidiyeti açısından özel mallar, herkesin yararlandığı mallar, vakıf malları, devletin özel malları ve kamu malları olmak üzere sınıflandırmak mümkündür

19. SAHİPLİ VE KISITLI MALLAR Başka bir sınıflandırmada sahipli mal (memluk) hukukça muteber bir şekilde şahsın mülkiyetine intikal eden ve sahibinin bu mal üzerinde mülkiyetin gerektirdiği şekilde kullanma, faydalanma ve tüketme haklarına sahip olduğu maldır. Kısıtlı mal ise, üzerinde mülkiyet tesisi kanunen yasaklanmış mallardır; vakıf malları, meydanlar, yollar, parklar gibi...

20. KAMUSAL MAL İhtiyacı karşılayan mal ve hizmetlerin bir kısmı, bazı özellikleri gereği piyasada üretilmezler. Bunlara amme malı (kamusal mal) denilir. Milli savunma, adalet hizmeti gibi hizmetler böyledir. Bu malların bölünmezlik özellikleri vardır. Yani bunlardan yararlananlar birbirlerine rakip olmazlar ve tüketimden mahrum bırakılmazlar. Bunun için kamusal malların faydaları tüm ülkeye veya belirli bir bölgeye yayılır. Bu malların toplumun tüketimine sunulması sosyal fayda sağlıyorsa, bunlar mutlaka tüm topluma arz edilir. Bu mal ve hizmetler gönüllü ödeme yani fiyat yolu ile finanse edilme yerine, vergi ve benzeri yükümlülüklerle finanse edilir ve bunları ancak kamu ekonomisinin üretici birimleri üretebilir. Kamusal malların faydalarının ulusal veya bölgesel düzeyde olmalarına göre merkezi veya mahalli idareler tarafından üretilmesine karar verilebilir.

21. KAMUSAL MALIN ÖZELLİĞİ Kamusal mallar (publicgoods) kavramının ilk kez 18. yüzyılda Batı iktisadında kullanılması ve kamusal malların etkin kaynak ayırımı fonksiyonu ile ilişkilendirilmesi, etkinlik, dışsallık ve fayda maliyet analizleri ile açıklık getirilmiştir. Kamusal malların tanımı değişik şekillerde yapılmakla beraber, bu tanımların ortak özelliği; kamu mallarının toplumdaki kişiler tarafından birlikte ve eşit olarak tüketilen kamusal hizmetler olarak görülmesidir. Devletin artan fonksiyonuna bağlı olarak, kamusal mal kavramı, yarı kamusal ve özel malları da içerecek şekilde genişlemiştir. Piyasa mekanizmasının etkinsizliği sebebiyle sosyalize edilen çok sayıda özel mal, giderek kamusal nitelik kazanmaktadır. Mesela devletin bebeklere bedava olarak dağıttığı süt kamusallık (publicness) özelliği kazanmaktadır.

22. TAM KAMUSAL MAL Tam kamusal malların özellikleri; Kamusal malların eşit biçimde tüketilmesi bu hizmetlerin bölünmezliğinden kaynaklanır. Özel mallar, kişiler tarafından farklı miktarlarda tüketildiği halde, kamusal mallarda bir kimsenin tüketimi ile (n) sayıdaki kimsenin tüketimi birbirine eşittir. Kamusal malların bölünemezliği bu hizmetlerden yararlanan kimselerin tümünün finansmanına katılmalarını gerektirmez. Bu mallardan kişiler eşit olarak yararlandıklarından ödeme güçleri olmayanların finansmana katılmalarına gerek duyulmamaktadır. Dolayısıyla kamusal mallardan bedava yararlanma dürtüsü yüksektir. Bunun için bu malların finansmanı vergilerle (zorunlu ödemelerle) karşılanmaktadır. Kamusal malların faydası genellikle sonraki yıllarda gerçekleşir. Faydası uzun sürede gerçekleşecek projelerin (baraj, köprü, demiryolları, limanlar vb.) özel kesim tarafından yapılması düşünülmediğinden bu tür yatırımlar devlet tarafından yapılır. Günümüzde kamusal mallarda finansman sorununu aşmak için yap-işlet-devret finansman yöntemi uygulanmaktadır.

23. KAMUSAL MAL - ÖZEL MAL AYRIMI Kamusal mallar toplumda bireyler tarafından birlikte tüketildiği halde, özel mallar bireyler tarafından ayrı ayrı tüketilir. Kamusal malların tüketimi sırasında bireyler arasında rekabet durumu ortaya çıkmamaktadır. Özel mallarda ise tüketim sırasında rekabet ortaya çıkmaktadır. Kamusal mallar, önemli ölçüde dışsal ekonomilere yol açar. Mesela eğitim hizmetlerinden yararlanan bir kimsenin sağladığı fayda, sadece kendisi ile ilgili olmayıp çevresine de yayılır. Özel mallardan sadece o malı alanlar yararlandıkları için dışsallık ortaya çıkmaz. Tüketiciler özel mallara olduğu biçimde kamusal mallara olan taleplerini açıklayamadıklarından finansmanında fayda ilkesi yerine ödeme gücü ilkesi uygulanır. Yarı kamusal mallarda fayda ilkesine bağlı olarak bu hizmetten faydalananlar bedel öderler. Tam kamusal malların finansmanı ise, genellikle ödeme gücü ilkesine ve zorlamaya dayanılarak yapılmaktadır.

24. YARI KAMUSAL MAL Yarı kamusal mallar, (quasipublicgoods) tüketimleri sonucu topluma dışsal fayda sağlarken, kişilere de özel fayda sağlar. Özel ve kamusal mal ve hizmetlerin özelliklerini göstermesi sebebiyle bu tür mal ve hizmetlere karma mallar (mixedgoods) denilir. Bu tür mallar bölünebilir veya pazarlanabilir olma özelliği ile özel mala benzer; birlikte tüketim imkanı vermesi ve yoğun dışsal ekonomiler yayması sebebiyle tam kamusal mal niteliği taşır. Yüksek öğrenim, devlet hastaneleri gibi katma bütçeli idarelerce sunulan mallar yarı kamusal mallar sayılmaktadır.

25. Klüpmalları (clubgoods) az sayıda ve benzer zevklere sahip olan kişilerin oluşturdukları, gönüllü kuruluşlar tarafından sunulan mallardır. Bu mallar maliyetin paylaşılması karşılığında üretilmekte olup, üyeler tarafından birlikte ve eşit olarak tüketilir. Tüketim, üretim ve yapı kooperatifleri bunun birer örneğidir.

26. YARI ÖZEL MALLAR Yarı özel mallar (quasiprivategoods), sınırlı düzeyde dışsallık yayan ve tüketicilerin kolayca dışlanabildiği mal ve hizmetlerdir. Üretimin teknik şartları olan azalan maliyetler gibi sebeplerle devlet tarafından üretilir. Bu mallar genellikle yerel yönetimler ve kamu ekonomik kuruluşları tarafından piyasa şartlarına uygun biçimde ancak fiyatlandırılması kamu ekonomisi ilkelerine göre üretilir. Bir tür sosyal fayda sağlanmasından dolayı fiyatın önemli bölümü tüketicilerden karşılanır.

27. YARARLI ÖZEL MALLAR Yararlı özel mallar(meritgoods), piyasa ekonomisi tarafından üretilmesine karşılık toplumun yararlı saydığı, kişilerin refahını ve yaşam kalitesini artırıcı özellikleri olan, bütçeden finanse edilen bebeklere süt verilmesi, öğrencilere burs verilmesi gibi…

28. ÖZEL MAL Kamusal mal ve hizmetlerde, savunma, güvenlik ve adalet gibi tam kamusal mallar ile yüksek öğrenim, devlet hastaneleri gibi katma bütçeli idarelerce sunulan mallar yarı kamusal mallar, kamu ekonomik kuruluşları, yerel yönetimler vb. üretime sunulan demir-çelik, çimento, elektrik, su gibi mallar özel mallar, çevre kirliliği ve gürültü gibi toplum için zararlı özel mallar ve Birleşmiş Milletler veya diğer uluslar arası örgütlerinin sunduğu eğitim sağlık, tarımsal yardım gibi mal ve hizmetler uluslar arası kamusal mallar olarak adlandırılmaktadır.

29. ÖZEL MALLAR Özel mallar (privategoods) ise tüketimlerinde rekabetin geçerli olduğu ve finansmanına katılmayanların kolayca dışlanabildiği mal ve hizmetlerdir.

30. Ölçek Ekonomileri • Firmaların büyüklüğünden doğan hususlar, maliyetlerin azaltılması, verimlilik (prodüktivite) ve üretimin artmasıyla tasarrufların oluşturduğu olumlu sonuçlara, ölçek ekonomileri etkileri denilmektedir.Ölçek ekonomilerin nedenleri: İş bölümü, uzmanlaşma, büyüklükten kaynaklanan makine ve donanım çokluğu, yeni satış arttırma teknikleri ve yeni pazarlardır. • «Ölçek ekonomisi, bir firma ya da sanayi dalının iç yapısında meydana gelen değişikliklerin o firma ya da sanayi dalına sağlamış olduğu yararlardır. Belli bir üretim hacmine ulaşan firma, üretimine daha az girdi kullanarak daha fazla çıktı ile devam edebiliyorsa bu firma içsel ekonomilerden yararlanmaktadır.Büyük ölçekli üretim ekonomileri çeşitli şekilde ortaya çıkar. Örneğin geniş bir piyasa, ileri teknolojik yöntemlerle maliyetlerin düşürülmesine olanak sağlar. Kitlesel üretim dolayısıyla çeşitli pazarlama fonksiyonları daha büyük hacimde yapılabilir. Ayrıca daha az stok bulundurma ihtiyacı doğar. Bütün bunlar maliyetlerde tasarrufa yol açar. Geniş bir piyasa, bunlardan başka üretim, planlama, yönetim, araştırma ve geliştirme gibi faaliyetlerde de yüksek derecede kalifiye elemanlar çalıştırılmasına olanak verir».

31. Pozitif Dışsallıklar • Mal veya hizmet üretimi ve tüketiminin, o malın veya hizmetin alıcıları ve satıcıları dışındaki üçüncü kişilere sağladığı fayda olumlu veya pozitif dışsallıktır. • Belediye hizmetlerinin büyük bir kısmı buna örnektir. Park, yol, şehir planlaması gibi belediye faaliyetleri gayrimenkul fiyatlarını yükseltmektedir.

32. Negatif dışsallıklar • Üreticilerin kendi dışından kaynaklanan, verimliliğin azalmasına ve maliyetlerin artmasına yol açan etkiler, negatif veya olumsuz dışsallıktır.Başka bir ifadeyle, mal veya hizmet üretimi ve tüketiminin, o mal veya hizmetin alıcıları ve satıcıları dışındaki üçüncü kişilere yüklediği maliyet, olumsuz veya negatif dışsallıktır. • Bir çimento fabrikasının etrafına yüklediği maliyet buna örnektir.