580 likes | 1k Views
SITMA Plasmodium. Prof. Dr. Semra KUŞTİMUR. Türkiye’de P. vivax (Tersiyana sıtması) S.B Sıtma Savaşı Daire Başkanlığı 1990-1995 yılları verileri: P. falciparum 62 ( Tropika sıtması) P. malaria 4 ( Quartana sıtması) P. ovale 1
E N D
SITMAPlasmodium Prof. Dr. Semra KUŞTİMUR
Türkiye’de P. vivax (Tersiyana sıtması) • S.B Sıtma Savaşı Daire Başkanlığı 1990-1995 yılları verileri: • P. falciparum 62 ( Tropika sıtması) • P. malaria 4 ( Quartana sıtması) • P. ovale 1 • Miks sıtma 14 ( 2 etken)
İnvaziv şekilleri polar hücrelerdir. • Konak hücreye apikal kompleksleri (roptiri proteinleri) ile girerler. • Eritrosit membranında protein,kh ve lipitlerde değişiklik yaparak geçirgenliği artırır. • Hb en önemli O2 , amino asit kaynağıdır. Heme + globin parçacıkları Hemozoin
PATOJENİTE • Ekzo –eritrositer evrede karaciğere ait klinik belirti yok • P. vivax ve P. ovale ‘de hipnozoit formlar • Eritrositer şizogoni P. vivax , P. ovale 48 saat P. falciparum 36-48 saat P. malaria 72 saat • P. vivax ‘ da 20.000 eritrosit enfekte olunca sıtma nöbetleri başlar. • En çok 50.000 eritrosit enfekte olur (%1-2)
Anemi: 4-6 kez devam eden şizogoni K.İ. eritropoezde yavaşlama Otoimmun mekanizma • Hemoglobinüri Splenomegali • Hemoglobinemi Nötropeni • Trombositopeni • Sitoadherans kapillerlerde tıkanma doku ve organlarda anoksi veya hipoksi
İmmun kompleksler (böbrek, beyin) dolaşımda yavaşlama, tıkanma beyinde ödem ve koma ( serebral sıtma) • Sıtma pigmentleri dalak, karaciğer, beyinde renk değişimi • Hipoglisemi( tropika sıtması) Kinin, kinin türevleri İnsulin salınımı k.c glukogenezis dokuda glukoz tutulumu
P. VİVAX SITMASINDA KLİNİK • Kuluçka dönemi 12-17 gün (8-9 ay) • Prodnom dönemi (başağrısı,bulantı,kusma) • Başlangıçta ateş 2-4 gün düzensiz • Klasik üşüme-titreme ile nöbet • Ateş 40,6 ˚C (öğleden sonra yükselmeye başlar, bulantı,kusma,dudakta uçuk) • Bol terleme
Hepato-splenomegali, sarılık, ateş tanı koydurucu • Tedavi edilmeyen, tam radikal tedavi uygulanmayan olgularda spontan iyileşme • Ancak 8-10 hafta sonra nükslerle NÖBET • 30-40 hafta sonra uzun dönem nükslerle NÖBET
PARAZİTOLOJİK TANI • Lamlar temiz olmalı (sabunlu su, alkol) • Erişkinde yüzük,orta parmak ucundan çocukda topuk alt kısmından kan lama alınır 1. İNCE YAYMA KAN PREPARATI 2. KALIN DAMLA KAN PREPARATI
İnce yayma tesbit edilir : metil alkol (3-5 dk) absolü etil alkol,%95 etil alkol(10-15 dk) • Kalın damla tesbit edilmez. • GİEMSA ile boyama : pH 7-7.2 olan saf su ile sulandırılır.(8.5 g NaH2PO4 + 9.7 g KH2PO4 1 Lt saf su içinde eritilir. pH 7.2) • 20-30 dk bekletilir. Su ile yıkanır. • Kalın damla şale içindeki saf su ile yıkanmalıdır
İNDİREK TANI YÖNTEMLERİ • Antikorları gösterme: İFA,İHA,ELİSA MOLEKÜLER TANI YÖNTEMLERİ • DNA, ribozomal RNA probları daha özgül • PCR • Nested PCR HIZLI TESTLER (Dipstik) (10-15 dk) • Histidinden zengin proteini saptar(100-1000 parazit / µl kan)
ÜLKEMİZDE SITMA TEDAVİSİ • P. vivax’ da klorokine direnç bildirilmemiştir. • DSÖ’ nün önerdiği radikal tedavi uygulanmakta. • Klorokin: Kan şizontosidi, güvenli, iyi tolere edilir. • 15 yaş üzeri kişilerde ve erişkinlerde; 1. ve 2. günlerde 600 mg 3. gün 300 mg • Çocuklara; 1.ve 2. günlerde 10 mg/ kg 3. gün 5 mg/ kg
Primakin: Kan gametositleri ve karaciğer hipnozoitlerine etkili • Erişkinlerde 1./4. günden itibaren 15 mg (14 gün) • Çocuklarda 1./4. günden itibaren 0.25 mg/kg (14 gün) • Klorokine dirençli P. falciparum tedavisi • Meflokin- kuvvetli ve uzun etkili kan şizontosidi • Kinin veya kinidin • Sulfadoksin • Pirimethamin Fansidar
DİĞER İLAÇLAR • Amodiakin • Diamino-diafenilsülfon (DDS veya Dapson) • Proguanil ( Klorquanid)- klorokinle kombine • Tetrasiklin- doksisiklin • Klindamisin • Artemisin- hızlı etkili şizontosit
TOKSOPLAZMOZ • Toxoplasma gondii • Kesin konak kedi • Etobur,otobur ve omnivor canlılar ara konak • Kedi dışkısı ile milyonlarca ookist atılır. • Kist içeren az pişmiş veya çiğ etlerle, ooksit içeren su ve gıdalarla bulaşabilir. • Akut enfeksiyon geçiren anneden fetusa transplatensal yol,organ plantasyonu,kan nakli ile geçebilir.
İMMUN SİSTEMİ SAĞLAM KİŞİLERDE AKKİZ TOKSOPLAZMOZ • %10-20’ sinde oluşan servikal lenfadenopati ile hasta gelir. • Ağrısız, hareketli 3 cm’ den büyük, sert veya yumuşak lenf nodülleri • Ateş, halsizlik, gece terlemeleri, kas ağrıları, boğaz ağrısı,döküntü, hepatosplenomegali, karın ağrısı, korioretinit • Semptomlar birkaç ayda kaybolur. • İyileşmeyen,kronikleşen olgularda görülür.
İMMUN SİSTEMİ BASKILANMIŞ OLANLARDA AKKİZ veya REAKTİV TOKSOPLAZMOZ • AIDS Dışı Olgular; • Santral sinir sistemi • Myokardial, pulmoner toksoplazmoz • Tedavi edilmeyen olguların %99 unda ölüm • AIDS’li Olgularda; • Beyin, akciğer ve göz tutulumu • Akut solunum yetmezliği ile multiorgan tutulumu • Toksoplazmik ensefalit • Pulmonar tutulum
OKÜLER TOKSOPLAZMOZ • Toksoplazmik korioretinit ( göz ağrısı, görmede azalma) • Sağlam bireylerde subklinik seyreder.
Konjenital Toksoplazmozda Klinik Belirtiler • 2. ve 3. trimestırda bulaşma: • Mikrosefali • Hidrosefali • Beyinde kalsifikasyon • Genel sarılık • Hepatomegali • Korioretinit • Hamileliğin ilk 3 ayında bulaşma: • Abortus • Ölü doğum • Hamilelik sonlandırılabilir
TANI Direk İnceleme: • Mikroskobi: BOS, heparinize sıvı, salgılar, doku örnekleri Giemsa ile boyanır • Antijen saptama : Doku kesitlerinde,doku kültürlerinde immunofloresan • Nukleik asit saptama: PCR (amniyotik sıvıda konjenital toksoplazmoz tanısında çok duyarlı İzolasyon Yöntemleri: • Hücre kültürleri, fareye inokulasyon
Serolojik Testler • Antikor saptama: • Metilen mavisi boyama testi (SFDT) • Aglütinasyon testleri, IFA, EIA • Ig G avidite testi ( enfeksiyonun en az 4-5 ay içinde oluştuğunu saptar) • Yeni enfeksiyonu gösteren testler: • Özgül Ig A ve özgül Ig E antikorlarını saptayan
Ig G (+) Ig G (-) Özgül Ig G Testi Özgül Ig M testi Ig G(+), Ig M (+) Son 2 yıl içinde enf, veya yanlış + Ig M Ig G (+), Ig M (-) 6 aydan fazla enf Avidite testi Ig G avidite düşük: Olası yeni enf Ig G avidite yüksek: En az 12 haftadan önce enf İlk örnekten 3 hafta sonra ikinci örnek alınır. Her 2 örnekte Ig G, Ig M ve Ig G avidite sonuçlarının konfirmasyonu için lab a gönderilir. Gerekliyse müdahale öncesi aglütinasyon farklılığı, Ig A ve Ig E test edilir.
Hamilelerde tanısı konmuş akut enf Her 2-4 haftada bir fetal ultrasound Amniyotik sıvı örneği alınmalı Amniyotik sıvı sedimenti PCR Fare veya doku kültür inokülasyonu Teki/ ikisi birlikte (+): Enf İkisi de (-):Belki enf, yenidoğan değerlendirilmeli
TEDAVİ • Primetamin + sulfadiazin: Konj. toks, oküler toks, AIDS’li hastalarda kullanılıyor • Spiramisin: Hamilelerde fetüsü korumak • Primetamin ve sulfadiazin + lökovarin: Immun sist. baskılanmışlarda
İkincil Alternatif İlaçlar: • Primetamin ve klindamisin + lökovarin • Primetamin / Sulfadiazin + atovakuan: Hafif tablolu erişkinlerde • Diğer İlaçlar: • Azitromisin • Klaritromisin • Dapson Primetamin ile kombine
LEŞMANYOZ • Doğal kaynaklar • Vahşi ve evcil karnivorlar • Küçük memeliler • İnsanlar • Vektörler • Phlebotomus • Lutzomyia cinsi kum sinekleri
Klinik Tablo: Visseral leşmanyoz Kutanöz leşmanyoz Mukokutanöz leşmanyoz Diffüz kutanöz leşmanyoz Post kalaazar dermal leşmanyoz Etkenler: L. infantum, L. donovani, L. chagasi L.infantum, L. tropica, L.major,L.mexicana, L. chagasi, L. braziliensis L. braziliensis, L. donovani, L. panamensis L. mexicana,
Türkiye’ de Visseral Leşmanyoz • Etken; L. infantum • Rezervuar; Köpekler • Genellikle 12 yaş altı çocuklarda • 1997-2000 yılları S.B. verileri 78 Akdeniz bölgesi 30 Ege bölgesi 30 Orta Anadolu bölgesi
VL’ un Klinik Belirtileri • RES hücrelerini enfekte eder. Ateş Kilo kaybı Splenomegali Anemi Hepatomegali Lenfadenopati Öksürük İştah kaybı İshal Ödem (L. chagasi)
Türkiye’de Kutanöz Leşmanyoz • Endemik, Güneydoğu Anadolu bölgesi, Şanlıurfa’ da en çok • Çukurova, Ege, Marmara, Batı Akdeniz, Orta Anadolu’ da da görülür. • L. tropica en sık görülen etken (kuru tip) • L. major ve L. infantum Adana’ da. • 1988-2001 yılları arasında 30.089 olgu
KL’ de Klinik Belirtiler • Subklinik kalabilir. • 1-12 hafta kuluçka dönemi • Eritemli papül ağrısız nodül ülser kabuklanma nedbe dokusu ile iyileşme • Yaş tipte lezyon geniş, iltihaplı,hızlı ilerler kısa sürede nedbe ile iyileşir. • Sekonder bakteriyel enf sık görülür, ağrı yapar.
Leşmanyozda TANI • VL: Dalak,lenf nodu,K.İ aspirasyonları,k.c biyopsisi,venöz kan buffy coat,idrar,BAL sıvısı, plevral effüzyon,GIS biyopsi, orofarinks örnekleri • KL:Kutanöz lezyon %70 alkol ile iyice temizlenir. Ülser tabanı bistüri ile kazınır. Aspirasyon, punch biyopsi örnekleri
TANI • Boyalı preparatların mikroskobik incelenmesi (Giemsa) • Kültür: NNN besiyeri, %30 fetal sığır serumlu Drosophila besiyeri • Moleküler teknikler • Serolojik testler: Formol jel testi (Ig G, Ig M’ de ) IFA, ELİSA, Immunblot, Dipstik testi (k39 ag)