Dofinansowano ze środków dotacji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

1. Dofinansowano ze środków dotacji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej „Wspieranie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii przez zielone zamówienia publiczne”

2. Koncepcja zielonych zamówień publicznych Termin „zielone zamówienia publiczne” - (green public procurement) – oznacza politykę, w ramach której publiczne podmioty włączają do postępowań udzielania zamówień publicznych szereg ekologicznych wymogów, formułowanych w opisie przedmiotu zamówienia oraz, przy udzielaniu zamówień publicznych, stosowanych jako warunki udziału w postępowaniu i kryteria wyłaniania oferty najkorzystniejszej. W Krajowym Planie Działań w Zakresie Zrównoważonych Zamówień Publicznych na lata 2010-2012 stwierdza się, że: „Działania administracji publicznej powinny dotyczyć w szczególności wspierania rozwiązań energo-, wodo-, i materiałooszczędnych, które mogą być atrakcyjne dla zamawiających z uwagi na korzyści ekonomiczne w krotko- i w długookresowej perspektywie”.

3. Dokumenty strategiczne zielonych zamówień publicznych Politykę zielonych zamówień publicznych na szczeblu UE określają następujące dokumenty: Komunikat Komisji w sprawie prawa wspólnotowego mającego zastosowanie do zamówień publicznych oraz możliwości włączenia aspektów środowiskowych do zamówień publicznych - KOM (2001)274 Komunikat Komisji - Stymulowanie technologii dla zrównoważonego rozwoju. Plan Działań w dziedzinie Technologii Środowiskowych dla Unii Europejskiej (ETAP) - KOM (2004)38  Odnowiona Strategia Zrównoważonego Rozwoju UE z 2006 r. Komunikat Komisji dotyczący planu działania na rzecz zrównoważonej konsumpcji i produkcji oraz zrównoważonej polityki przemysłowej - KOM (2008)397 Komunikat Komisji - Zamówienia publiczne na rzecz poprawy stanu środowiska - KOM(2008) 400 W Polsce obowiązującym dokumentem strategicznym jest Krajowy Plan Działań w Zakresie Zrównoważonych Zamówień Publicznych na lata 2010-2012 Podstawowe treści tych dokumentów zostały opisane w części wykładowej

4. Dyrektywy ekoenergetyczne UE Tematykę ekoenergetyczną regulują na szczeblu UE Dyrektywy: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2006/32/WE z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych oraz uchylająca dyrektywę Rady 93/79/EWG Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 106/2008 z dnia 15 stycznia 2008 w sprawie wspólnotowego programu znakowania efektywności energetycznej urządzeń biurowych Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2009/33/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania ekologicznie czystych i energooszczędnych pojazdów transportu drogowego Dyrektywa Rady 92/75/EWG z dnia 22 września 1992 r. w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, zużycia energii oraz innych zasobów przez urządzenia

5. Regulacje wspólnotowe zielonych zamówień Podstawy prawne w zakresie zamówień publicznych w poszczególnych krajach członkowskich UE stanowią Dyrektywy Unii Europejskiej: Dyrektywa 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi Dyrektywa 2004/17/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. koordynująca procedury udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych. W preambułach Dyrektyw stwierdza się, że instytucje zamawiające, zaspokajając potrzeby odbiorców publicznych, powinny uwzględniać również istotne potrzeby w zakresie ochrony środowiska. Mimo upływu ponad sześciu lat od ich wprowadzenia największe wyzwanie stanowi powszechność świadomości i wiedza o tych możliwościach, szczególnie w środowiskach instytucji publicznych odpowiedzialnych za udzielanie zamówień.

6. Regulacje wspólnotowe zielonych zamówień cd. Wymienione Dyrektywy przewidują możliwość uwzględniania kwestii środowiskowych w poszczególnych fazach procedury udzielania zamówień publicznych: na etapie opisu przedmiotu zamówienia (art. 23 dyr. 2004/18/ WE), na etapie kwalifikacji wykonawców (art. 48 i 50 dyr. 2004/18/ WE), na etapie wyboru najkorzystniejszej oferty za pomocą środowiskowych kryteriów oceny ofert (art. 53 dyr. 2004/18/ WE), na etapie określania warunków realizacji umowy (art. 26 dyr. 2004/18/ WE). Dyrektywy oferują też możliwości: włączania elementów środowiskowych do warunków realizacji umowy (art. 26 dyr. 2004/18/WE), wyłączania z procedury przetargowej wykonawców, którzy naruszają krajowe przepisy w zakresie ochrony środowiska (art. 45 dyr. 2004/18/WE w powiązaniu z punktem 43 preambuły).

7. Regulacje wspólnotowe zielonych zamówień cd. Wymienione dyrektywy odnoszą się do przetargów publicznych, tak więc zapisy dotyczące możliwości uwzględnienia kryteriów środowiskowych i energetycznych zostały w nich zawarte z myślą o wspomożeniu procesu zwiększenia udziału produktów, urządzeń i usług spełniających warunki bycia przyjaznymi środowisku i efektywnymi energetycznie w zamówieniach publicznych. Dyrektywy te jednak wymagają jednocześnie, aby w zamówieniach publicznych zachowane zostały zasady: - równego traktowania podmiotów, - transparentności procedur, - jak również swobodnego przepływu towarów i usług na obszarze Unii Europejskiej.

8. Regulacje wspólnotowe zielonych zamówień cd. W przypadku większości urządzeń, produktów i usług spełniających wymagające kryteria środowiskowe i kryteria efektywności energetycznej, ich stosowanie jest również uzasadnione z ekonomicznego punktu widzenia, gdyż może prowadzić do znaczących oszczędności finansowych! Zamawiający chcąc zdefiniować wymagania dotyczące ochrony środowiska w ramach specyfikacji technicznej (opisu) danego zamówienia może określić aspekty środowiskowe obejmujące przykładowo metody produkcji lub specyficzny wpływ grupy produktów na środowisko. Wskazuje na to między innymi treść pkt. 29 preambuły do dyrektywy 2004/18/WE.

9. Zielone zapisy w Prawie zamówień publicznych

10. Zielone zapisy w Prawie zamówień publicznych 1 Obecnie rozwiązania prawne zawarte w ustawie Prawo zamówień publicznych (Dz. U. Nr 19, poz. 177 ze zm.) uwzględniają możliwości zastosowania kryteriów środowiskowych w dwóch miejscach: art. 30 ust. 6 ustawy Pzp dopuszcza możliwość odstąpienia przez zamawiającego od opisu przedmiotu zamówienia za pośrednictwem polskich, europejskich lub międzynarodowych norm, jeżeli zapewni on dokładny opis przedmiotu zamówienia poprzez wskazanie wymagań funkcjonalnych. Wymagania te mogą obejmować opis oddziaływania na środowisko; art. 91 ust. 2 ustawy Pzp stanowi, że kryteriami oceny ofert są cena albo cena i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia. Wśród tych innych kryteriów ustawa wymienia m.in. zastosowanie najlepszych dostępnych technologii w zakresie oddziaływania na środowisko.

11. Zielone zapisy w Prawie zamówień publicznych 2 Przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 25 ust. 2 ustawy Pzp (Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane) przewidują, że dla potwierdzenia, że zamawiane dostawy, usługi lub roboty budowlane odpowiadają wymaganiom określonym przez zamawiającego, zamawiający może żądać m.in.: zaświadczenia niezależnego podmiotu zajmującego się poświadczaniem zgodności działań wykonawcy z normami jakościowymi, jeżeli zamawiający odwołuje się do systemów zapewnienia jakości opartych na odpowiednich normach europejskich, lub zaświadczenia niezależnego podmiotu zajmującego się poświadczaniem zgodności działań wykonawcy z europejskimi normami zarządzania środowiskowego, jeśli zamawiający wskazuje środki zarządzania środowiskowego, które wykonawca będzie stosował podczas realizacji zamówienia na roboty budowlane lub usługi, odwołując się do Wspólnotowego Systemu Ekozarządzania i Audytu (EMAS) lub norm zarządzania środowiskowego opartych na europejskich lub międzynarodowych normach poświadczonych przez podmioty działające zgodnie z prawem UE, europejskimi lub międzynarodowymi normami dotyczącymi certyfikacji.

12. Zielone zapisy w Prawie zamówień publicznych 3 Zamiast wymienionych zaświadczeń wykonawca może złożyć równoważne zaświadczenia wystawione przez podmioty mające siedzibę w innym państwie członkowskim EOG lub inne dokumenty potwierdzające stosowanie przez wykonawców równoważnych środków zapewnienia jakości lub równoważnych środków zarządzania środowiskowego. Podstawowym postulatem, który musi zaakceptować każdy zamawiający, zamierzający ulokować zamówienie publiczne w sposób uwzględniający wymogi ochrony środowiska jest jednak bezwzględny nakaz poruszania się przy czynnościach zmierzających ku wszczęciu postępowania, w trakcie jego przygotowywania, prowadzenia i rozstrzygania, na gruncie ogólnie obowiązującego dla zamówień prawa.

13. Zielone zapisy w Prawie zamówień publicznych 4 Nie wszystkie rozwiązania proekologiczne przewidziane w dyrektywach zostały implementowane do polskiego systemu zamówień. Niewątpliwie jednak korzystanie przez zamawiających z istniejących „ekologicznych” rozwiązań prawnych, czyli dokonywanie zakupów przyjaznych środowisku to dawanie dobrego przykładu i oddziaływanie w ten sposób na rynek. Promowanie ekologicznych zamówień może bowiem w istotny sposób zachęcić wykonawców do rozwijania w swojej działalności technologii przyjaznych środowisku (np. w sektorze komputerów, transportu publicznego, energooszczędnych budynków).

14. Warunki podmiotowe zielonych zamówień

15. Warunki podmiotowe 1 Elementem decydującym o poprawności zastosowania określonego wymogu i możliwości przyznania mu rangi warunku jest jego związek z przedmiotem zamówienia. Jeżeli stawiany przez zamawiającego warunek odnosi się do potencjalnego kontrahenta, nie może np. zawierać żądania, aby budynek, w którym prowadzi on działalność spełniał energooszczędne normy i zasilany był energią pochodzącą z odnawialnych źródeł.

16. Warunki podmiotowe 2 Tak więc na gruncie aktualnie obowiązujących przepisów wolno zamawiającemu zażądać, aby jego wykonawca: wykazał się w okresie ostatnich 3 - 5 lat realizacją podobnych do udzielanego zamówienia „zielonych" robót budowlanych lub usług; przedstawił swój stan posiadania w zakresie wyposażenia technicznego, sprzętu, narzędzi, które uważa za niezbędne dla wykonania „zielonego" zamówienia; wylegitymował się zatrudnianiem lub dysponowaniem personelu technicznego lub jednostek odpowiedzialnych za zarządzanie jakością, które będą w stanie prowadzić w trybie bieżącym ocenę zgodności lub kontrolować zgodność z „zielonymi" wymaganiami zawartymi w opisie przedmiotu; przedstawił w ofercie certyfikaty potwierdzające zgodność wyrobów w przypadku dostawy z normami lub specyfikacjami środowiskowymi, zaś sprzętu, urządzeń, aparatury w przypadku robót lub usług; wykazał się systemem zarządzania środowiskowego na wskazanym przez zamawiającego poziomie w zakresie dotyczącym realizowanego zamówienia. Wykazał się, w odniesieniu do sytuacji finansowej firmy, określonym przez zamawiającego minimalnym poziomem dochodu osiąganego w obszarze „zielonych” zamówień.

17. Warunki podmiotowe Pokazany na poprzednim slajdzie standardowy zestaw warunków, odnoszący się do potencjalnych wykonawców, może być zależnie od rodzaju zamówienia ograniczany lub poszerzany, stosownie do przedmiotowych cech zamawianego świadczenia. Istnieje również w uzasadnionych okolicznościach możliwość ustanowienia warunków o wymiarze szczególnym. Jeżeli np. roboty budowlane – autostrada, most, wielki obiekt kubaturowy - miałyby być wykonywane w terenie/strefie objętej ekologiczną ochroną zamawiający może zażądać wykazania się doświadczeniem w realizacji podobnego przedsięwzięcia, przy czym rzecz może dotyczyć zarówno logistycznej strony firmy, jak i personelu. Sprawą o wadze zasadniczej jest przestrzeganie reguły zakazującej stawiania warunków, które zarówno co do istoty jak i formy miałyby charakter dyskryminujący, ograniczający lub utrudniający konkurencję.

18. Warunki przedmiotowe zielonych zamówień

19. Warunki przedmiotowe Warunki przedmiotowe, analogicznie jak podmiotowe muszą być związane z przedmiotem zamówienia. Praktycznie stosunkowo łatwe będą do sformułowania „zielone” kryteria, dotyczące fizycznych lub technicznych cech zamawianego przedmiotu, czy rozumianego szeroko świadczenia. Warto omawiając możliwe do zastosowania kryteria, których dla przykładu wcześniej wskazano kilka, odnieść się odrębnie do dostaw, usług i robót budowlanych.

20. Warunki przedmiotowe - dostawy W przypadku dostaw wymogi stosowane jako kryteria mogą odnosić się do: zastosowania w procesie produkcyjnym ekologicznych surowców lub materiałów – wskazać należny poziom (udział) minimalny i punktować odpowiednio oferowany poziom wyższy; w przypadku urządzeń lub maszyn – posiadania wskazanej, jako minimum, klasy energetycznej i nagradzać punktami ofertę z klasą wyższą; zdefiniowanych w opisie przedmiotu standardów jakości środowiskowej i metody produkcji, w sposób preferujący rzeczy wytwarzane metodami przyjaznymi dla środowiska i przyznawanie dodatkowych punktów za wyroby wytwarzane w ten sposób (np. z użyciem odnawialnych źródeł energii, ekologicznie wytwarzana żywność); posiadanie związanej z przedmiotem dostawy ekoetykiety bez konkretnego wskazania jej rodzaju lub pochodzenia.

21. Warunki przedmiotowe - usługi W przypadku usług warunki mogą zawierać ekologiczne wymogi dotyczące: sprzętu, urządzeń, maszyn używanych dla wykonywania usługi i premiować zastosowanie wyższych poziomów od wskazanego jako minimalny wymóg; używanych „lepszych” z punktu widzenia środowiska materiałów lub substancji w odniesieniu do wskazanego jako minimum; Niektóre usługi, np. eksperckie opracowania prognoz oddziaływania na środowisko, środowiskowe prace studyjne, mogą nastręczać trudności przy ustaleniu kryteriów mierzalnych – w takich przypadkach unikać należy kryteriów typu „wartość merytoryczna”, z istoty swojej obiektywnie niemierzalna i w miarę możliwości dołożyć starań o przełożenie takich wymogów na język arytmetyki.

22. Warunki przedmiotowe – roboty budowlane Kryteria odnoszące się do robót budowlanych stanowią w zasadzie kompilację wymogów, które opisano dla dostaw i usług, zamawiający może bowiem dokonywać oceny na podstawie: zastosowania materiałów (także ekologicznych metod wytwarzania) i surowców, spełniających ekologiczne wymagania na wskazanym przez niego poziomie i dodatkowo punktować oferowany poziom wyższy. Tę sprawę załatwiać powinna dokumentacja projektowa; używania spełniających środowiskowe normy urządzeń i sprzętu, także w zakresie jego energooszczędności, podobnie jak w przypadku materiałów i surowców przez porównywanie z wskazanym jako minimum.

23. Warunki przedmiotowe cd. Włączenie środowiskowych charakterystyk i wymogów do opisu przedmiotu i traktowanie go następnie jako kryterium wyboru musi wynikać i być sprzężone wprost z ilościowym określeniem, ułatwiającym mierzalność - mowa tutaj o poziomie emisji, lub zużyciu energii. Nie jest jednak zakazane sięganie po kryterium inne niż ilościowe, można bowiem przyznawać punktową premię za dostarczanie np. wyrobów drewnianych (meble, stolarka budowlana) wytwarzanych z surowca pochodzącego z lasów zarządzanych z przestrzeganiem zasady zrównoważonego rozwoju.

24. Warunki przedmiotowe cd. Na stronie internetowej Komisji UE dostępna jest baza danych zawierająca kryteria ekologiczne dla 100 grup wyrobów i usług, z których mogą korzystać instytucje odpowiedzialne za zamówienia publiczne: http://europa.eu.int/environment/green_purchasing. Zarówno w odniesieniu do warunków, jak i kryteriów zamawiający staje wobec problemu ustalenia sposobu egzekwowania spełnienia postawionych przez siebie podmiotowych i przedmiotowych warunków. Musi to zostać zapisane wprost w SIWZ bowiem nakazuje to wyraźnie art.36 ustawy Prawo zamówień publicznych. Instrumentami, które służą tym czynnościom są dokumenty, przy czym trzeba pamiętać, że pole manewru w tym zakresie ograniczone jest przez zamknięty katalog dokumentów wymienionych we wskazanym wcześniej rozporządzeniu.

25. Możliwości i zasady włączania aspektów ekoenergetycznych do Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia

26. Aspekty ekoenergetyczne w SIWZ 1 Przez ekoenergetyczne aspekty rozumieć należy długi szereg wymogów, które odnoszą się w szczególności do merytorycznej zawartości Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia. W pierwszej kolejności dotyczą one opisu przedmiotu zamówienia oraz przedmiotowych i podmiotowych warunków stawianych potencjalnym uczestnikom postępowania o udzielenie zamówienia. Podobną do warunków rolę, równie ważną, stanowią kryteria wyboru oferty najkorzystniejszej.

27. Aspekty ekoenergetyczne w SIWZ 2 Dwa ważne przypomnienia dotyczące kryteriów wyboru oferty najkorzystniejszej: 1. Kryteria, jak powiada art. 91 ustawy Pzp; „…nie mogą dotyczyć właściwości wykonawcy, a w szczególności jego wiarygodności ekonomicznej, technicznej lub finansowej” (ust. 3), mogą natomiast odnosić się do związanych z przedmiotem zamówienia możliwości zastosowania: „…najlepszych dostępnych technologii w zakresie oddziaływania na środowisko” (ust. 2). 2. Kryteria nie mogą z racji swej treści i przyznanego im znaczenia faworyzować pewnych wykonawców, co naruszałoby zasady równego traktowania.

28. Aspekty ekoenergetyczne w SIWZ 3 Aby kryterium mogło zostać zastosowane, powinno być: wyraźnie połączone z przedmiotem zamówienia weryfikowalne, co zakłada, że zamawiający zażąda dostarczenia certyfikatów lub innych dowodów umożliwiających sprawdzenie zawartej w dostarczonej w ofercie informacji. Wymieniane we wspólnotowych dyrektywach oraz towarzyszących im komunikatach KE przykładowe, ekologiczne kryteria oceny, trzeba traktować jako pewien rodzaj zachęty, pamiętając wciąż o zawartych tam zastrzeżeniach, dotyczących równego traktowania oferentów.

29. Przykład Niech przedmiotem zamówienia będzie np. szpitalna kotłownia, której przeznaczeniem ma być, obok dostarczania samego ciepła, także wytwarzanie pary technologicznej potrzebnej dla sterylizacji sprzętu i narzędzi chirurgicznych. Już na etapie projektowania wolno zamawiającemu, dla potrzeb przyszłego zamówienia na realizację obiektu zażądać, aby budynek spełniał warunki kwalifikujące go do energetycznej klasy A+ i domagać się, aby na etapie odbioru robót wymagana kwalifikacja została potwierdzona stosownymi certyfikatami. Analogiczne żądania może zamawiający wyrazić w odniesieniu do urządzeń technologicznych, czyli kotłów, wymienników ciepła oraz całego zespołu aparatury kontrolno – pomiarowej. Ważnym czynnikiem przy kształtowaniu kryteriów oceny jest ich mierzalność.

30. Przykład cd. Zamawiającemu wolno, po uprzednim starannym zbadaniu rynku i uzyskaniu stamtąd informacji, że zabieg taki może okazać się przydatny z punktu widzenia ceny, zastosować w odniesieniu do budynku i urządzeń warunek niższy i domagać się zaoferowania w obu przypadkach spełnienia wymogów na poziomie nie niższym, niż energetyczna klasa C i nagradzać punktową premią stopnie wyższe. Decyzja w sprawie wagi/znaczenia takiego kryterium należy w pełni do zamawiającego i w dzisiejszym stanie prawa wydaje się nie do podważenia. W tym kierunku zmierzają regulacje dotyczące ekoetykiety, której posiadanie w dzisiejszej sytuacji prawnej nie może służyć jako warunek, natomiast istnieje na rynku szereg grup produktów, dla których wykazanie się ekoetykietą może być przez zamawiającego w formie kryterium premiowane ustalonym wcześniej zyskiem punktowym.

31. Dokumenty potwierdzające spełnianie środowiskowych warunków – certyfikaty, ekoznaki

32. Dokumenty potwierdzające spełnianie środowiskowych warunków 1 Spełnianie środowiskowych warunków powiązane jest ściśle z kwestią instrumentów i prawnych możliwości służących egzekwowaniu postawionych warunków. Z racji sposobu ich stosowania muszą one mieć postać dokumentów Przytoczone wcześniej „Rozporządzenie o dokumentach…”, w § 3 ust.1 p.4 powiada, iż wolno żądać: „zaświadczenia niezależnego podmiotu zajmującego się poświadczaniem zgodności działań wykonawcy z europejskimi normami zarządzania środowiskiem, jeżeli zamawiający wskazują środki zarządzania środowiskiem, które wykonawca będzie stosował podczas realizacji zamówienia na roboty budowlane lub usługi, odwołując się do systemu zarządzania środowiskiem i audytu (EMAS) lub norm zarządzania środowiskiem opartych na europejskich lub międzynarodowych normach poświadczonych przez podmioty działające zgodnie z prawem Unii Europejskiej, europejskimi lub międzynarodowymi normami dotyczącymi certyfikacji”.

33. Dokumenty potwierdzające spełnianie środowiskowych warunków 2 Podmiotowe wymogi formułowane jako warunki dadzą się zastosować przy założeniu, że konkretne normy – np. ISO 14000 i pochodne, będą wskazywane jako odniesienie. Nie można zażądać certyfikatu ISO 14000, nie ma natomiast przeszkód dla zażądania ISO lub dokumentu potwierdzającego fakt zarządzania środowiskiem na poziomie odpowiadającym wymogom tej normy. Generalnie formułowania warunków powinno się dokonywać rozważnie, pamiętając o kolejnym zapisie służb KE rozwijającym dyrektywne wskazania odnoszące się do szeroko rozumianych norm i ekoznaków: „W związku z niektórymi zagadnieniami można określić wyższy poziom ochrony środowiska niż ten przedstawiony w normie, pod warunkiem iż nie będzie to dyskryminowało potencjalnych oferentów”.

34. Dokumenty potwierdzające spełnianie środowiskowych warunków 3 Podobnie odczytywać należy pochodzący z tego samego źródła passus: „Produkty i usługi, które opatrzone są ekoetykietą, uznaje się za spełniające specyfikacje techniczne. Jednakże firmom nie wolno postawić wymogu, aby posiadały one określoną ekoetykietę lub aby (w pełni) spełniały warunki określonej ekoetykiety. Należy przyjąć także inne odpowiednie dowody, takie jak raport z testów przeprowadzonych w uznanym ośrodku badawczym lub dossier techniczne producenta”. W przypadkach pojawiania się wątpliwości na mocy art.87, zamawiający w trakcie badania i oceny ofert może domagać się od wykonawców wyjaśnień dotyczących treści złożonych ofert, przez co należy rozumieć, że te wyjaśnienia mogą także dotyczyć zagadnień środowiskowych i związanych z nimi dokumentów weryfikujących spełnienie warunków. Pamiętać należy, że w żadnym razie wyjaśnienia, o których mowa, nie mogą mieć charakteru negocjacji!

35. Dokumenty potwierdzające spełnianie środowiskowych warunków 4 Na dzisiejszym rynku i w dzisiejszym stanie prawa istnieją instrumenty, które pozwalałyby weryfikować spełnienie wymogów zawartych w opisie przedmiotu zamówienia, jednakże samo ich istnienie nie oznacza jeszcze możliwości ich używania, skąd wynika, że traktować je należy jako pewnego rodzaju materiał pomocniczy - mowa tutaj o EMAS (System Zarządzania i Audytu Środowiskowego), ISO 14001, oraz ekoetykietowaniu. Zarówno audyt jak i ekoetykieta lub szerzej, posługiwanie się ekoznakami, mogą w niedalekiej przyszłości okazać się narzędziami, które pozwolą na skuteczne realizowanie przyjaznych środowisku zamówień. Przy dzisiejszym stanie regulacji prawnych żądanie przez zamawiającego deklaracji zgodności CE stać się może obowiązującą powszechnie normą. Podobnie jest tam gdzie mamy do czynienia z klasą energetyczną, zaliczaną w zasadzie do kategorii etykiet.

36. Dokumenty potwierdzające spełnianie środowiskowych warunków 5 Wyróżnia się siedem klas oznaczanych od najwyższej do najniższej symbolami od A do G, przy czym w ostatnim czasie pojawiają się tu i ówdzie oznaczenia A+ lub A++ charakteryzujące ponadprzeciętną, wybitną efektywność energetyczną. Rzecz dotyczy w tej samej mierze dostaw, jak i robót budowlanych i ich rezultatu, czyli obiektu budowlanego i w mniejszym nieco wymiarze sfery usług, w których jak się wydaje wskazywanie przez zamawiających żądanej klasy energetycznej pojawiać się będzie zapewne w znikomej skali, ograniczonejdo sprzętu używanego przy świadczeniu usługi. W odniesieniu do domu lub budynku użyteczności publicznej lub pralki czy zmywarki odnoszą się analogiczne wymogi, których stosowanie przy zamówieniach znaleźć powinno swoje miejsce przy opisywaniu przedmiotu zamówienia. Brak także przeszkód dla stosowania ich przy formułowaniu warunków uczestnictwa, jako że w poważnej mierze te dwa elementy zamówieniowych procedur korespondują z sobą, zaś tu i ówdzie wręcz się przenikają.

37. Dokumenty dla kryteriów służące ocenie poziomu spełniania środowiskowych wymagań

38. Dokumenty dla kryteriów 1 Warto pamiętać, że analogicznie jak przy warunkach uczestnictwa, już samo kształtowanie kryteriów oceny i wyboru ofert jest sprawą formalnie dość skomplikowaną. Tu trudności się jednak nie kończą, bowiem formalna możliwość zastosowania kryterium nie wystarcza; konieczne jest jeszcze zadbanie o jego mierzalność oraz określenie sposobu użycia kryterium i przypisanie mu obliczeniowej wagi. Często popełnianym po stronie zamawiających błędem jest ograniczenie się do nazwania kryterium i wskazanie jego procentowego znaczenia. Najlepszym rozwiązaniem będzie stosowanie kryteriów mierzalnych, poddających się parametrycznym określeniom wraz ze wskazaniem, jakiego rodzaju dokument posłuży ustaleniu oceny w ramach konkretnego kryterium.

39. Dokumenty dla kryteriów 2 Ekoetykieta, co do której wyjaśniliśmy, że nie może być użyta jako warunek, może w pewnych przypadkach posłużyć jako kryterium, jeśli zostanie zastosowana dla grupy świadczeń, w których nie pojawia się ryzyko utrudniania konkurencji i zostanie precyzyjnie opisana co do sposobu zastosowania, wagi i podstawy (dokumentu) punktowania przy ocenie. Opracowano szereg eko-etykiet, które służą przekazywaniu informacji odnośnie cech ekologicznych produktu lub usługi w usystematyzowany sposób, w celu ułatwienia konsumentom lub innym firmom dokonania wyboru bardziej ekologicznego produktu bądź usługi. Kryteria związane z eko-etykietą nie opierają się na jednym parametrze, lecz raczej na badaniach, które analizują oddziaływanie produktu lub usługi na środowisko, w trakcie jego okresu używalności (czas życia produktu – analiza LCA), tzw. podejście "od kołyski aż po grób", na podstawie wiarygodnych informacji naukowych.

40. Dokumenty dla kryteriów 3 Analiza LCA przedstawia przydatne informacje dotyczące nieodłącznych kosztów produktu, od pozyskania surowców na etapie przedprodukcyjnym poprzez produkcję i dystrybucję aż po końcowe zbycie. Informacje zamieszczone na eko-etykietach można wykorzystać w wieloraki sposób: 1. mogą okazać się pomocne przy opracowywaniu specyfikacji technicznych (SIWZ) w celu określenia charakterystyki dostaw lub usług, które chcemy nabyć; 2. podczas sprawdzania zgodności z powyższymi wymogami można przyjąć, iż etykieta stanowić będzie dowód zgodności ze specyfikacjami technicznymi; 3. mogą stanowić punkt odniesienia, według którego oceniane będą oferty na etapie wyboru; 4. jednakże, nigdy nie można wymagać od oferentów, aby uzyskali rejestrację w ramach określonego programu eko-etykiet.

41. Zalecenia i sugestie „zielonych” klauzul umowy.

42. Zielone klauzule umowy Końcową czynnością procedury przetargowej jest zawarcie umowy, gdzie obok ustalonych wcześniej, przy pomocy zapisów zawartych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia oraz ogłoszeniu, znaleźć się powinny również postanowienia (klauzule) określające sposób jej wykonania, w tym w aspektach środowiskowych. Klauzule odnoszące się do realizacji umowy stosuje się dla określenia, w jaki sposób ma zostać wykonana umowa i obok elementów natury ogólnej regulować ją powinny także szczegółowe rozwiązania. Kwestie ekologiczne mogą zostać ujęte w klauzulach umowy dotyczących sposobu jej wykonania, pod warunkiem, iż zostały one opublikowane w ogłoszeniu o przetargu lub specyfikacjach oraz są one zgodne z prawem wspólnotowym.

43. Zielone klauzule umowy – zasady konstruowania Zasady konstruowania klauzul: Unikanie sytuacji, w której klauzule mogłyby odegrać jakąkolwiek rolę przy podejmowaniu decyzji, który z uczestników postępowania uzyska zamówienie - oznacza to, iż objęta klauzulą sprawa musi mieścić się w zasięgu możliwości uczestnika postępowania i być sformułowana tak, aby był on w stanie spełnić stojące za nią warunki - nie może mieć charakteru dyskryminującego. Zapisy zawarte w klauzulach nie mogą pod żadnym pozorem pełnić roli zakamuflowanej SIWZ, w szczególności zaś roli ukrytego kryterium lub warunku związanego z dokonywaniem wyboru oferty najkorzystniejszej. Na uczestnikach postępowania spoczywa obowiązek skutecznego wykazania w ofercie, że ten który ją składa spełnia zawarte w specyfikacji warunki i wymogi.

44. Zielone klauzule umowy – zasady konstruowania cd. Zasady konstruowania klauzul: Nie dopuszczalna jest sytuacja, w której do udowodnienia zgodności z klauzulami umowy dochodzi dopiero w trakcie toczącej się procedury lub, co gorsza, podczas oceny ofert. Klauzule stanowiąc integralną część SIWZ, zatem także ogłoszenia, muszą być znane aspirującym do uzyskania zamówienia już z chwilą wszczęcia postępowania, mimo, że nie są faktycznie czynnikami ważącymi na dokonywanym rozstrzygnięciu. Próby wykorzystania umownych klauzul, których nie wskazano wyraźnie i wcześniej jako elementów wpływających na wynik postępowania muszą być uznane za naruszenie przepisów.

45. Podsumowanie i przydatne linki Cała rzecz sprowadza się w istocie do prostego stwierdzenia, że opisane wymogi jako posiadające wpływ na cenę, niekiedy bardzo znaczący, muszą być uczestnikom znane, muszą oni mieć pełną świadomość zobowiązań wynikających z umowy. Te zobowiązania są bowiem czynnikami wpływającymi na decyzję o udziale i w ślad za tym na zawartość oferty. Przydatne linki http://www.kape.gov.pl/glp/en-about.html http://www.zielonezamowienia.gov.pl/ http://www.uzp.gov.pl/cmsws/page/?D;976;zielone_zamowienia_-_linki.html http://www.energiaisrodowisko.pl/zarzadzanie-energia-i-srodowiskiem/zielone-zamowienia-publiczne http://europa.eu.int/environment/green_purchasing.

46. Dofinansowano ze środków dotacji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Dziękujemy za uwagę! Zapraszamy do zadawania pytań do wykładu oraz do wypełnienia testu on-line! www.ews21.pl