Tundra

1. Tundra

2. Wystepowanie • Tundra (fin. łysa góra) – bezleśne zbiorowisko roślinności w zimnym klimacie strefy arktycznej i subarktycznej. Charakteryzuje się występowaniem gleb tundrowych, stale zamarzniętym podglebiem i bardzo niską pokrywą roślinną, zdominowaną przez mchy i porosty.

3. Warunki klimatyczne • Latem temperatura nie przekracza 15°C, trwa dzień polarny. Wierzchnia warstwa gruntu – do około 1 metra- ulega rozmarznięciu (tak zwana wieczna zmarzlina), wskutek czego staje się on często grząskim bagnem, w głąb którego nie może wsiąknąć nadmiar wody. Zima jest mroźna i śnieżna, temperatura dochodzi do -48°C. Trwa noc polarna. Wieją silne wiatry. Występuje zjawisko zorzy polarnej. Grunt ponownie zamarza.

4. Typy tundry • 1) tundrę arktyczną tworzą jedynie skąpo rosnące mchy i dość bogate zbiorowiska porostów, którym towarzyszą nieliczne rośliny kwiatowe,2) tundrę mszysto-porostową, obok wymienionych grup, zasiedlają również w większej obfitości rośliny kwiatowe należące przede wszystkim do rodziny wrzosowatych (Ericaceae),3) tundrę krzewinkową, rozwijającą się tam, gdzie zimą pokrywa śnieżna jest dostatecznie gruba, by chronić krzewinki przed zamarznięciem. Składa się z karłowatych wierzb (wierzba zielna, wierzba żyłkowana), krzewinek wrzosowatych (borówka, bagno, wrzosiec) i brzozy karłowatej, pomiędzy którymi występują mchy i porosty,4) lasotundrę, najbardziej na południe wysuniętą podstrefę tundry, tworzącą przejście do strefy borealnej lasów iglastych (tajgi).

5. Zwierzęta • Najliczniejszymi i najbardziej charakterystycznymi ssakami tundry są lemingi. Żywią się korzeniami, mchami i trawą. Rozmnażają się bardzo intensywnie i są głównym pożywieniem tamtejszych drapieżników: gronostajów, lisów polarnych, łasic i wilków. Ponadto drapieżniki tundry polują na pardwy, zające bielaki i susły. • Ze ssaków roślinożernych występuje tu renifer, piżmowół i zając bielak. Do charakterystycznych ptaków tundry należą: myszołów włochaty, białozór, pardwa mszarna i puchacz śnieżny. Latem wiele ptaków, zwłaszcza siewkowatych, przylatuje odbyć tu lęgi.

6. Tundrę Kanadyjską zamieszkują duże ssaki takie jak karibu i piżmowół. Z gryzoni zamieszkujących tundrę powszechne są lemingi. Do największych drapieżników należą niedźwiedź polarny, lis polarny (piesiec) i wilk. Wszystkie zwierzęta mają szerokie stopy, porośnięte piórami lub sierścią, co ułatwia im poruszanie się po śniegu. Lis polarny ma ponadto na stopach włosy, które chronią go przed zimnem. Na okres zimy sierść lub pióra zwierząt przybierają barwę białą, dzięki czemu trudno je dostrzec na śniegu. Charakterystycznym, choć niezwykle uciążliwym dla człowieka i zwierząt elementem tundry są też roje komarów, pojawiające się latem.

7. Puchacz śnieżny Piżmowół Leming Gronostaj

8.                                  Lis polarny                            Niedźwiedzie polarne Wilk

9. Roślinność • Rośliny charakterystyczne dla tundry to maki polarne, dębki ośmiopłatkowe oraz wełniaki. Niewielkie owoce dają borówki, żurawina i malina moroszka w tundrze występują tez nieliczne karłowate drzewa, m.in. Wierzba lapońska i brzoza. Charakterystyczne dla tej strefy są gleby tundrowe

11. Mieszkańcy • Strefa tundry jest prawie zupełnie pozbawiona ludzkich osiedli. Rdzenni mieszkańcy tundry są myśliwymi i rybakami. Należą do nich północnoamerykańscy Inuici (Eskimosi). Jeszcze do niedawna wędrowali po wybrzeżach Oceanu Arktycznego, polując na ssaki morskie (foki, wieloryby), łowiąc ryby. Mieszkali w domkach ze śniegu i lodu, zwanych igloo . Przedmioty codziennego użytku wykonywali z kości i skór zwierząt. To oni pierwsi zbudowali kajak, który stał się sprzętem sportowym używanym na całym świecie. Obecnie życie Eskimosów się zmieniło. Z igloo, w których panowała temperatura około 0*C, przenieśli się do ogrzewanych domów.

12. Nadal zajmują się rybołówstwem, ale do połowów używają nowoczesnego sprzętu. Pracują także w zakładach rybnych, są przewodnikami wycieczek, organizują biegi narciarskie dla turystów i wyrabiają pamiątki. Na Alasce wielu znalazło zatrudnienie przy wydobyciu ropy naftowej Lapończycy, zamieszkujący Półwysep Skandynawski, oraz ludy żyjące na dalekim wschodzie Rosji trudnią się hodowlą reniferów. Latem wędrują ze swymi stadami na północ, na pastwiska położone w tundrze. Gdy nadchodzi sroga zima, wyruszają na południe szukając schronienia w lesie. W krajach skandynawskich (Norwegii, Szwecji i Finlandii) życie Lapończyków wkracza w nowoczesność. Hodowcy budują sobie komfortowe domy, renifery przewożą samochodami ciężarowymi, a do pilnowania zwierząt używają sań motorowych, a nawet helikopterówLudy zamieszkujące tundrę: - Eskimosi, Lapończycy, Jakuci, Nieńcy, Czukcze

13. Opracowali • Iwona Dmowska • Grzesiu Kowalik