90 likes | 668 Views
SYRER OG BASAR - stoff med motsett verknad. Mål 1.t: Eg kjenner til eigenskapene til basar (s.196). Namn:______ Dato:_____ Utstyr: Ulike basar Små begerglas Indikator Teikning: Hypotese: Eg trur at baser kjennest_____ på fingrane. Vi gjorde: sjå s.196 Resultat: Konklusjon:.
E N D
Mål 1.t: Eg kjenner til eigenskapene til basar(s.196) Namn:______ Dato:_____ Utstyr: Ulike basar Små begerglas Indikator Teikning: Hypotese: Eg trur at baser kjennest_____ på fingrane. Vi gjorde: sjå s.196 Resultat: Konklusjon:
Mål 2.t: Eg veit korleis vi nøytraliserer syrer, og gjere greie for eigenskaper ved syrer og baser(s.179-180) Kor finn vi syrer og baser i kvardagen? SYRER:pH-verdi under 7. Smakar surt, etser og kan endre farge på nokre stoff. BASAR: pH-verdi over 7. Etser og kan endre farge på nokre stoff. • Nøytraliserer syrer. Kva vil det seie? INDIKATOR Eit stoff som har ulik farge i sure og basiske løysingar. Til dømes BTB, Fenolaftein, Lakmus (og te).
Mål 3.t: Eg kan forklare pH-skalaen(s.180-181) pH-skalaen på Lokus.no
Mål 4.t: Eg kan fortelje om organiske syrer (s.182-184) Organiske syrer er svake syrer, og vi finn mange i planter og dyr. Dei fleste er karboksylsyrer– R-COOH. SITRONSYRE: finn det i sitron. • Set frisk smak på salat • Nøytraliserer amin (årsak til fiskelukt) • Virkar som antioksidant – hindrar kjemiske reaksjonar mellom frukt og oksygenet i lufta. EDDIKSYRE: CH3COOH – etansyre blanda med vatn. • Mest brukte syra i matlaging • Virkarkonserverande– som ved sursylting (s.183) MJØLKESYRE: fråbakteriar i mjølk • Hindrar andre bakteriar i å vekse • Vert danna i musklane • Bind vass- og feittblandingarsaman (f.eks i kremer)
Mål 5.t: Eg kan fortelje om uorganiske syrer (s.185-186) Vert ofte kalla mineralsyrer fordi dei stammer frå mineral i bergartar. Svært sterke – livsfarlege å svelgje. Nytta i industrien – kvifor? (s.185) SALTSYRE: HCl • Finst i magesafta, pH-verdi på kring 2. SALPETERSYRE: HNO3 • Vert nytta til å lage kunstgjødsel og sprengstoff. • Vert danna når nitrogenoksid kjem i kontakt med luft. SVOVELSYRE: H2SO4 • Eit av dei stoffa det vert produsert mest av i verda. Sjå diagram s.186
Mål 6.t: Eg kan fortelje om nokre basar (s.187-189) ALKALISK = BASISK LUT = sterkt basiske løysningar NATRIUMHYDROKSID: NaOH = kaustisk soda • Løyser opp fett – lagar såpe. Korleis utnytter vi dette? • Kan fjerne måling, løyse opp aluminium, lute trepanel (lys overflate, gulnarikkje) AMONIAKK: NH3 salmiakk • Skummarikkje, vert nytta til vindaugspuss • Løyser opp feitt – «mattar» måling KALK: CaCO3 = knust kalkstein Vert nytta til nøytalisering av t.d. fiskevatn då den er basisk
Mål 7.t: Eg kan forklare korleis syre- og basemolekyl er bygd opp (s.189-190) Syrer og basar Når vi skal forstå eigenskapene til stoffer må vi ned på mikronivå. Syre- og basemolekyl er stort sett molekyl (sett saman av fleire atom). SYREMOLEKYL • Kan dele seg (spaltast) ved at deigjerfrå seg eit H+-ion. • H+-iona gjer syrene dei sure eigenskapene. BASEMOLEKYL Kan ta opp H+-ion. NØYTRALISERING: Basemolekyla tek opp H+-iona som syremolekyla har gitt frå seg.