140 likes | 353 Views
GRUNNLEGGJANDE KJEMI - stoff og reaksjonar. DEMOKRIT. 1. mål: Eg veit korleis forskarar kan studere noko dei ikkje kan sjå. Utstyr: Seks fyrstikkesker med ulikt innhald Digital vekt ++? Teikning Vi gjorde – med hypotese om kvar boks sitt innhald.
E N D
1. mål: Eg veit korleis forskarar kan studere noko dei ikkje kan sjå. Utstyr: Seks fyrstikkesker med ulikt innhald Digital vekt ++? Teikning Vi gjorde – med hypotese om kvar boks sitt innhald. Samarbeid om å finne ut kva som kan vere inne i eska. Kva form kan det ha? Kor mange ting er det i eska? Kva materiale kan det vere laga av? Skriv om kvar eske. Konklusjon Korleis kan ein forske på ting ein ikkje kan sjå?
DEMOKRIT (470 til 380 f.Kr) 400 år f.Kr. hevda filosofen frå Hellas at stoff ikkje kunne delast opp i det uendelege. Vart avvist, men 2000 år seinare… 2. mål: Eg kan forklare korleis eit atom er bygd opp, og gjere greie for ulike modellar av atom (s. 7-13) Atomets historie Eit grunnstoff er eit stoff som ikkje kan delast opp i andre stoff. JOHN DALTON (1766-1844) Kjemikar hevda tidleg på 1800-talet: ”Det finst eit fast tal ulike typar atom, og at kvar atomtype svarar til eit bestemt grunnstoff.”
Skalmodellen: ATOM tyder «udeleleg» og er bygd opp av: PROTON (+) avgjer kva grunnstoff vi har NØYTRON avgjer kva eigenskapar det har ELEKTRON (-) saman med elektrona Desse er igjen bygd opp av KVARKAR. Ein ISOTOP er variantar av atom, der antal nøytron og elektron varierer. Atomets oppbygning
3. mål: Eg kan forklare øving nr.2 s.34 Øving nr.2: KVA FINST MELLOM MOLEKYLA? Utstyr: Sjå s. 34 Hypotese: • Eg trur volumet av ertene og risen vert _____ml til saman. • Eg trur dette skjer når eg tek ei teskei vatn oppi eit fullt glas med vatn. • Eg trur dette skjer når eg tek ei teskei salt oppi eit fullt glas med vatn. Teikning: Vi gjorde: Sjå s. 34 Resultat: Forklar kva som skjedde. Konklusjon: Svar på hypotesene dine. Kva finst mellom molekyla?
4. mål: Eg kan forklare korleis periodesystemet er bygd opp (s.13-17). Dmitrij Mendelejev (1834-1907) sorterte grunnstoffa etter kor tunge dei var,altså atommassen. I dag er grunnstoffatoma sorterte etter antal proton i atomkjerna. Periodesystemet
Perioder: • dei vassrette radane i det periodiske systemet. • bortover i kvar periode auker antalet proton i atomkjerna og antal elektron i skala med éin for kvart nytt grunnstoff.
Grupper • Dei loddrette kolonnane i det periodiske systemet. • Ei gruppe har mange like eigenskapar pga at alle grunnstoffa i ei gruppe har likt antal elektron i ytterste skal.
Metaller og ikkje- metaller • Til venstre i periodesystemet er metalla (merket) og resten er ikkje- metalla. • Metallbinding er ei binding der elektrona i det ytste skalet krinser ganske fritt mellom atoma. Dette gjer at nokre metall er mjuke.
EDELGASSAR: Har fulle elektronskal (ytterskal) HALOGENA: Reagerer lett med andre stoff, saltlagar. ALKALIMETALL Mjuke metall pga svake bindingar. Åtteregelen: Atom ønskjer fullt ytterskal for å bli stabile.
5. mål: Eg kan forklare omgrep knytt til periodesystemet og eg kan teikne atom om eg veit atomnummeret (s.34). Øving 3: Periodesystemet Utstyr: Saks Ark med grunnstoffkort Eit blankt ark Lim Teikning: Vi gjorde: Sjå s. 34. Resultat: Forklar korleis periodesystemet er systematisert.
6. mål: Eg veit kva ion, salt og elektronparbinding er (s.18-22). • ION: Elektrisk ladd atom. Ionebinding er ion med motsett ladning som held seg tett saman. • SALT: Faste stoff som er bygd opp av positive og negative ion. • ELEKTRONPARBINDING: Når atom delar på elektron for å få fullt ytterskal dannar dei ei binding. Molekyl blir haldne saman med slike bindingar. (Kjempemolekyl kan dannast av t.d karbon grafitt og diamant)
7. mål: Eg kjenner til sentrale omgrep i kjemi og veit kva ein kjemisk reaksjon er (s.24-26). Kjemisk symbol Atomnummer Atommasse Navn KJEMISK REAKSJON: Molekyl vert brotne opp, og atoma grupperer seg på nye måtar NYE STOFF