BAĞIL DEĞERLENDİRME SİSTEMİ

1. BAĞIL DEĞERLENDİRME SİSTEMİ Prof. Dr. Nevzat BATTAL Arş. Gör. Ezlam SUSAM

2. DEĞERLENDİRME SİSTEMLERİ Mutlak (Ağırlıklı) Not Sistemi Bağıl Değerlendirme Sistemi (BDS)

3. BAĞIL DEĞERLENDİRME SİSTEMİ Bağıl değerlendirme sisteminde; bir öğrencinin başarısı, o öğrencinin içinde bulunduğu sınıftaki diğer öğrencilerin başarı düzeyleri ile karşılaştırılarak belirlenir. Bu yöntemin kullanılmasında amaç, öğrencileri 100 üzerinden aldıkları mutlak (ağırlıklı) notlarına göre değil, o dersi alan öğrencilerin, grup içinde gösterdikleri performansa göre notlandırmaktır.

4. Orta Doğu Teknik Üniversitesi • Boğaziçi Üniversitesi • Bilkent Üniversitesi • Koç Üniversitesi • Marmara Üniversitesi • İstanbul Üniversitesi • Hacettepe Üniversitesi • Uludağ Üniversitesi • Dokuz Eylül Üniversitesi • Atatürk Üniversitesi • Muğla Üniversitesi • Selçuk Üniversitesi • Anadolu Üniversitesi • Yıldız Teknik Üniversitesi • Afyon Kocatepe Üniversitesi • Sakarya Üniversitesi Bağıl Değerlendirme Sistemini Uygulayan Üniversiteler (2004)

5. Anadolu Üniversitesi Ankara Üniversitesi Atatürk Üniversitesi Afyon Kocatepe Ün. Akdeniz Üniversitesi Boğaziçi Üniversitesi Bilkent Üniversitesi Beykent Üniversitesi Bozok Üniversitesi Bahçeşehir Üniversitesi Cumhuriyet Üniversitesi Dumlupınar Üniversitesi Dokuzeylül Üniversitesi Erciyes Üniversitesi Ege Üniversitesi Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Erzincan Üniversitesi Fırat Üniversitesi Gaziosmanpaşa Üniversitesi Gazi Üniversitesi Hacettepe Üniversitesi Haliç Üniversitesi İstanbul Üniversitesi Kadir Has Üniversitesi Koç Üniversitesi Muğla Üniversitesi Mustafa Kemal Üniversitesi Mehmet Akif Üniversitesi Marmara Üniversitesi Nevşehir Üniversitesi Ortadoğu Teknik Üniversitesi Sakarya Üniversitesi Selçuk Üniversitesi Süleyman Demirel Üniversitesi Trakya Üniversitesi Uludağ Üniversitesi Yıldız Teknik Üniversitesi Bağıl Değerlendirme Sistemini Uygulayan Üniversiteler (2007)

6. Afyon Kocatepe Üniversitesi Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Ahi Evran Üniversitesi Akdeniz Üniversitesi Aksaray Üniversitesi Anadolu Üniversitesi Ankara Üniversitesi Ardahan Üniversitesi Atatürk Üniversitesi Bahçeşehir Üniversitesi Balıkesir Üniversitesi Bartın Üniversitesi Beykent Üniversitesi Beykoz Lojistik MYO Bilecik Üniversitesi Bilkent Üniversitesi Boğaziçi Üniversitesi Bozok Üniversitesi Celal Bayar Üniversitesi Çanakkale Onsekiz Mart Ün. Çankırı Karatekin Üniversitesi Çukurova Üniversitesi Dokuz Eylül Üniversitesi Dumlupınar Üniversitesi Ege Üniversitesi Erciyes Üniversitesi Erzincan Üniversitesi Eskişehir Osmangazi Ün. Fırat Üniversitesi Galatasaray Üniversitesi Gazi Üniversitesi Gaziosmanpaşa Ün. Hacettepe Üniversitesi Haliç Üniversitesi Hitit Üniversitesi Iğdır Üniversitesi İstanbul Arel Üniversitesi İstanbul Aydın Üniversitesi İstanbul Bilim Üniversitesi İstanbul Kavram Ün. İstanbul Teknik Üniversitesi İstanbul Üniversitesi Kafkas Üniversitesi Karamanoğlu Mehmetbey Ü. Kırklareli Üniversitesi • Kocaeli Üniversitesi • Koç Üniversitesi • Marmara Üniversitesi • Mehmet Akif Ersoy Ün. • Muğla Üniversitesi • Mustafa Kemal Üniversitesi • Muş Alparslan Üniversitesi • Namık Kemal Üniversitesi • Nevşehir Üniversitesi • Ortadoğu Teknik Üniversitesi • Osmaniye Korkut Ata Ün. • Pamukkale Üniversitesi • Polis Akademisi • Sakarya Üniversitesi • Selçuk Üniversitesi • Süleyman Demirel Ün. • Trakya Üniversitesi • Tunceli Üniversitesi • Uludağ Üniversitesi • Uşak Üniversitesi • Yıldız Teknik Üniversitesi • Zonguldak Karaelmas Ün. Bağıl Değerlendirme Sistemini Uygulayan Üniversiteler (2010)

7. ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ 2008 (71 Öğrenci)

9. Mutlak değerlendirme sistemine göre 39 öğrenci geçti. • Bağıl değerlendirme sistemi uygulansaydı 65 öğrenci geçecekti.

10. BAĞIL DEĞERLENDİRME SİSTEMİNİN GETİRDİĞİ YENİLİKLER • Notların ulusal ve uluslararası ölçekte evrensel nitelikte olması, yüksek lisans/doktora ve burs başvurularında öğrencilere büyük avantaj sağlar. • 2. Bütünleme sınavına ve yaz okuluna ihtiyaç duyulmaz. • 3. BDS’nde, notların birbiri ile kıyaslanabilme olanağı artar. • 4. Öğrencilerin alttan başarısız derslerinin yığılmasını engeller.

11. BAĞIL DEĞERLENDİRME SİSTEMİNİN GETİRDİĞİ YENİLİKLER 5. Notlar daha fazla kategoriye ayrılır (AA, BA, BB, CB, CC, DC, DD, FF). 6. DD ve DC notlarının olması, öğrencilere şartlı geçme olanağı sağlar.

12. Ham Başarı Puanı (HBP) Öğrencilerin kuramsal ya da uygulamalı derslerde, 100 tam puan üzerinden aldıkları ara sınavın %40’ı ve final sınavının %60’ı alınarak Ham Başarı Puanları (HBP) belirlenir. HBP = %40 (Ara sınav) + %60 (Final) Aritmetik ortalama (X), Standart sapma (S) z-puanları T-puanları Harf notları BAĞIL DEĞERLENDİRME SİSTEMİUygulama Süreci

13. Ham Başarı Puanı (HBP) Sınıfın Ham Başarı Puanlarının (HBP) aritmetik ortalaması ve standart sapması belirlenir. Aritmetik ortalama (X), Standart sapma (S) z-puanları T-puanları Harf notları BAĞIL DEĞERLENDİRME SİSTEMİUygulama Süreci

14. Ham Başarı Puanı (HBP) Z puanı; standart sapma değeri ve ham başarı notlarından yararlanarak her bir öğrencinin 100 üzerinden aldığı ham başarı notunun sınıf ortalamasından kaç standart sapma aşağıda veya yukarıda olduğunu hesaplamaktır. z: öğrencinin standart rekoru Aritmetik ortalama (X), Standart sapma (S) x: öğrencinin ham başarı notu x: sınıf ortalaması S: sınıfın standart sapması z-puanları T-puanları Harf notları BAĞIL DEĞERLENDİRME SİSTEMİUygulama Süreci

15. Ham Başarı Puanı (HBP) Bazı durumlarda, sınıf ortalamasının altında yer alan ham başarı notlarına ait z skorlarının negatif değerler taşıdığı görülmektedir. Bu sorunu ortadan kaldırıp “z” skorlarını pozitif sayılara çevirmek için “T-Skorları” kullanılmaktadır. T SKORLARI Aritmetik ortalama (X), Standart sapma (S) z-puanları T-puanları Harf notları BAĞIL DEĞERLENDİRME SİSTEMİUygulama Süreci

16. Ham Başarı Puanı (HBP) Her öğrencinin T skorları tek tek hesaplandıktan sonra, son olarak bu değerlerin harfli notlara dönüştürülmesine sıra gelir. Bunun için biraz sonra verilecek olan T skor sınırları kullanılmaktadır. Aritmetik ortalama (X), Standart sapma (S) z-puanları T-puanları Harf notları BAĞIL DEĞERLENDİRME SİSTEMİUygulama Süreci

17. BAĞIL DEĞERLENDİRME SİSTEMİ(BDKL Üzerinde Kalan Öğrenci Sayısı 30’dan Büyük Olduğunda) Sınıflar HBP’larının aritmetik ortalaması göre farklı düzeylere ayrılmaktadır.

18. BAĞIL DEĞERLENDİRME SİSTEMİ(BDKL Üzerinde Kalan Öğrenci Sayısı 11 - 29 Arasında Olduğunda)

19. BAĞIL DEĞERLENDİRME SİSTEMİ(BDKL Üzerinde Kalan Öğrenci Sayısı 10 ve Daha Az Olduğunda) Öğretim elemanları bağıl notları kendi uygun göreceği şekilde verir.

20. Alttan dersi tekrara kalan, tek ders veya af sınavına giren öğrencilerin notları “Karşılaştırma Yöntemi”ne göre yapılır. Bunun için dersi ilk defa aldığı sınıfın bağıl değerlendirme notları ile karşılaştırılır. Eski listeden önce belirlenmiş olan “sınıf düzeyi” dikkate alınarak bu öğrencilere en uygun harfli notları verilir.

21. Alttan dersi tekrara kalan, tek ders veya af sınavlarına giren eski öğrencilerin ait oldukları sınıfın önceden bağıl değerlendirmesi yapılmamış ise öğretim elemanı öğrencinin notunun harf karşılığını kendi uygun göreceği şekilde verir.

22. BAĞIL DEĞERLENDİRME SİSTEMİHarf Notları

23. Buna göre, • AA, BA, BB, CB ve CC notlarından birisini alan öğrenci o dersi başarmış sayılır. • 2. DC, DD notlarından birisini alan öğrenci o dersi şartlı başarmış sayılır. • 3. FF notu bu dersten öğrencinin başarısız olduğunu belirtir. • 4. Yarıyıl içinde derslere devam etmeyen öğrencilere DZ notu verilir. Bu not öğretim elemanınca yarıyıl sonu sınavından önce ilan edilir. DZ notu verilen öğrenciler yarıyıl sonu sınavına alınmazlar ve doğrudan o dersten başarısız sayılırlar. DZ notu genel not ortalamasına katılır.

24. 5. Yarıyıl sonu sınavına girmeyen öğrenciye ara sınav notlarına ve yarıyıl içi çalışmalarına bakılmaksızın GR notu verilir. GR notu alan öğrenci o dersten başarısız sayılır. GR notu genel not ortalamasına katılır. • 6. YT notu, kredisiz derslerde başarı notu olarak verilir. • 7. YZ notu, kredisiz derslerde başarısız notu olarak verilir. • 8. MU notu, iki şekilde uygulanır: • Kredisiz derslerde yapılan muafiyet sınavında başarılı olan öğrencilere verilir. Bu notlar, ortalama hesaplamalarında değerlendirmeye katılmaz. • b) Kredili derslerde yapılan muafiyet sınavında başarılı olan öğrencilere verilir. Bu notlar ise, ortalama hesaplamalarında değerlendirmeye katılır.

25. 9. UB notu, laboratuar, atölye, staj vb. derslerde uygulamayı tamamlayamayan öğrencilere verilir. UB notu genel not ortalamasına katılır. 10. EN notu, yarıyıl sonu sınavına girdiği halde, belgelenmiş ve geçerli bir nedenle laboratuar, proje, ödev, staj vb. yükümlülüğünü yerine getiremeyen öğrenciye verilir. EN alan öğrenci, notların öğrenci işlerine teslim tarihinden itibaren 15 gün içinde eksiklerini tamamlayarak belirli bir not almak zorundadır. Aksi halde EN notu kendiliğinden FF notuna dönüşür. Ancak, uzayan hastalık vb. hallerde, bölüm başkanlığının önerisi ve fakülte/yüksekokul yönetim kurulunun onayı ile EN notunun süresi sonraki kayıt döneminin başına kadar uzatılabilir.

26. 11. Herhangi bir dersin ham başarı notu 60 (altmış) ve üzerinde ise ve bağıl değerlendirme uygulandığında; bu not geçmez veya şartlı geçer notlarından birini alıyorsa, 60 (altmış) ve üzerindeki notlar CC olarak verilir. 12. 100’lük not sistemi uygulanan diğer üniversitelerden, üniversitemize yatay geçiş ile gelen öğrencilerin notları, “Bağıl Değerlendirme Sistemi Uygulama Yönergesi”ndeki “Dönüşüm Çizelgesi” ile harfli notlara dönüştürülür. Geçer not sınırı 50 olan üniversitelerde 50-59 arasında alınan notlar CC olarak belirlenir. 13. YZ,DZ,GR ve UB notları, FF notu gibi değerlendirilir.

27. Bağıl Değerlendirme Katma Limiti (BDKL), Ham Başarı Notu Alt Limiti (HBAL) ve Yarıyıl Sonu Sınav Limiti (YSSL)

28.  Öğrenci devamsız mı? HBP notu HBAL’den küçükse (4o puan) Ara sınav notuna bakılmaksızın öğrenci, dersten “FF“ alarak kalır. Notu bağıl değerlendirme sistemine ALINMAZ. Öğrenci, dersten “FF“ alarak kalır. Notu bağıl değerlendirme sistemine ALINIR. Hesaplamada kullanılır. E E H H Final notu YSSL’den küçükse (50 puan) Öğrencinin ham başarı puanı (HBP) hesaplanır. Öğrenci, dersten “FF“ alarak kalır. Ham başarı puanı bağıl değerlendirme sistemine ALINIR, hesaplamada kullanılır. . E HBP notu BDKL’den küçükse (20 puan) H Arasınav notuna bakılmaksızın öğrenci, dersten “FF“ alarak kalır. Notu bağıl değerlendirme sistemine ALINMAZ. E Öğrencinin ham başarı puanı, sınıf ortalaması ve standart sapması kullanılarak öğrencinin T puanı hesaplanır. Sınıf düzeyine göre T skoru sınır değerleri kullanılarak öğrenciye bağıl notu verilir. H  BAĞIL DEĞERLENDİRME SİSTEMİBağıl Değerlendirmeye Katma Süreci

29. Yarıyıl Not Ortalaması (YNO) Genel Not Ortalaması (GNO) Bağıl değerlendirme sistemi uygulanan fakülte ve yüksekokullarda her yarıyıl sonunda, öğrencilerin başarı durumu “yarıyıl not ortalaması” (YNO) ve “genel not ortalaması” (GNO) ile belirlenir. Bu amaçla, kaydolunan ve not ortalamalarına katılan her dersin kredi değeri ile o dersten alınan notun katsayısı çarpılarak bulunan değerlerin toplamının, bu derslerin toplam kredi değerine bölünmesi ile bulunur. Bu işlem bir yarıyıl içinde alınan dersler için yapılırsa “yarıyıl not ortalaması” (YNO), o zamana kadar alınmış bütün dersler için yapılırsa “genel not ortalaması” (GNO) elde edilir. Not ortalamalarının hesabında işlem, virgülden sonra iki hane yürütülerek yapılır. Başarı notları YT ile verilen ortak zorunlu dersler, not ortalamalarının hesabında dikkate alınmaz.

30. Lisans veya önlisans diploması verilebilmesi için, öğrencinin ilgili bölümün öğretim planında öngörülen ve belirlenen en az kredi alt sınırı kadar dersi başarması ve Genel Not Ortalaması (GNO) değerinin en az 2.00 olması gerekir. • 2. GNO değeri üst üste iki yarıyıl 1.80’in altında olan öğrenciler “başarısız” duruma girerler. Başarısız öğrenciler, içinde bulundukları yarıyıldan yeni ders alamazlar. Ancak daha önce başarısız veya koşullu olarak başarılı oldukları derslerden içinde bulundukları yarıyılda açılanlardan öncelikle FF, daha sonra DD ve DC aldıkları dersleri tekrarlarlar. Ders tekrarı ile GNO’nı 1.80 veya üzerine çıkaran öğrenciler, normal statüde öğrenimlerine devam ederler.

31. Başarısız durumda olan öğrenciler fakültede/yüksekokulda faaliyette bulunan öğrenci derneklerine, kulüplerine ve spor kollarına vb. yönetici olamaz ve öğrencilerin yararlanabileceği burslara aday gösterilemezler. Başarısız statüde geçen süreler, toplam öğretim süresinden sayılır ve bu tür öğrenciler kendilerine tanınan azami süre içinde öğrenimine devam eder.

32. 3. GNO değeri 1.80 ile 1.99 arasında olan öğrenciler öncelikle FF aldıkları dersleri tekrarlar. Ayrıca içinde bulundukları dönemde açılan derslerden de alabilirler. Bu öğrenciler not yükseltmek için isterlerse, en fazla iki dönem öncesinde DD ve DC aldıkları dersleri de alabilirler. 4. GNO değeri en az 2.00 olan öğrenciler öncelikle FF aldıkları dersleri tekrarlar. Ayrıca içinde bulundukları dönemde açılan dersleri de alabilirler. Bu öğrenciler not yükseltmek için isterlerse, en fazla iki dönem öncesinde DD, DC ve CC aldıkları dersleri de alabilirler. Not yükseltmek için alınan derslerde öğrencinin aldığı en son not geçerlidir. 5. Tekrarlanan derslerle yeni yarıyılda alınacak olan derslerin toplamı 30 kredi/saati (Mezuniyet durumunda 30 kredi/saati+1 Dersi) geçemez.

33. 6. GNO değeri en az 2.00 olan öğrenci herhangi bir ders başarı notunun FF olmaması koşuluyla başarılı kabul edilir. 7. Derslerde başarılı olan ve GNO değeri 3.00-3.49 arasındaki öğrenci yarıyıl onur öğrencisi listesinde, 3.50-4.00 arasındaki öğrenci ise yarıyıl yüksek onur öğrenci listesinde yer alır. Yüksek onur ve onur öğrencilerinin listesi her yarıyıl sonunda fakülte dekanlığı/yüksekokul müdürlüğü tarafından ilân edilir. Üniversite yönetim kurulu kararıyla yüksek onur öğrencileri ödüllendirilebilir. Disiplin cezası alan öğrenciler, onur öğrencisi ve yüksek onur öğrencisi sayılamaz ve ilan edilemez.

34. BAĞIL DEĞERLENDİRME SİSTEMİNot Çizelgesi Örnekleri – Başarısız Öğrenci

35. BAĞIL DEĞERLENDİRME SİSTEMİNot Çizelgesi Örnekleri – Sınamalı Öğrenci

36. BAĞIL DEĞERLENDİRME SİSTEMİNot Çizelgesi Örnekleri – Başarılı Öğrenci

37. Dönüşüm Tablosu Mutlak NotHarfli Not 0-59 FF 60-69 CB 70-79 BB 80-89 BA 90-100 AA Mevcut öğrencilerin notları, yukarıdaki not aralıklarına göre harfli notlara dönüştürülür.

38. Bağıl Değerlendirme Sisteminin Uygulanmasında Dikkat Edilecek Hususlar • Bağıl değerlendirme sistemi adından da anlaşılacağı üzere bir değerlendirmedir. Değerlendirmenin doğru yapılabilmesi için ölçme araçlarının (sınav sorularının) güçlük derecesi iyi ayarlanmalıdır. %30 Zor %40 Orta %30 Kolay sorulardan oluşmalıdır. • Danışmanlar öğrencilerinin notlarını takip etmelidir. (GNO-1,80’nin altı durumu)

39. KAYNAKLAR • İstanbul Üniversitesi ve Diğer Üniversitelerin Yönetmelik Çalışmaları, • Prof. Dr. Bülent Erdem, Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, • Prof. Dr. Dursun Saraydın, Cumhuriyet Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi.

40. Teşekkür Ederim