180 likes | 513 Views
Prof. Dr. Deniz SUNA ERDİNÇLER CTF Geriatri BD. YAŞLILARDA LABORATUVAR TESTLERİNİN YORUMLANMASI. Yaşlanma. Fizyolojik değ. Patolojik değ. Stres Farklı koşullar Laboratuvar testlerinin sonuçları da etkilenir. Adaptasyon ↓. Yaşlanma. Yaşlanmayla o rgan fonksiyonları azalır
E N D
Prof. Dr. Deniz SUNA ERDİNÇLER CTF Geriatri BD YAŞLILARDA LABORATUVAR TESTLERİNİN YORUMLANMASI
Yaşlanma • Fizyolojik değ. • Patolojik değ. • Stres • Farklı koşullar Laboratuvar testlerinin sonuçları da etkilenir Adaptasyon ↓
Yaşlanma • Yaşlanmayla organ fonksiyonları azalır Sinir iletim hızı %10 yavaşlar Böbrek fonksiyonu % 40 azalır • Fonksiyonlardaki düşüşler “Normal laboratuvar değerleri” ile birlikte olabilir !...
Referans aralıklarının belirlenmesi • Komorbidite • Fizyolojik ve anatomik değişiklikler • Bireysel farklılık (yaşlanma, beslenme, egzersiz) • Polifarmasi GÜÇ!!! “ Kişiye, hastalıklara, ilaçlara ve eski sonuçlara göre değerlendirilmeli”
Tanı • Anamnez • Fizik muayene • Testler : Laboratuvar, radyolojik, EKG vb. Tüm testlerin amacı “Klinik belirsizliği” en aza indirmektir
Laboratuvar ilkeleri 1: • Mükemmel test ?(%100 duyarlı, özgün, kesin tahmin ettirici!) • En duyarlı (sensitif): En az yanlış (-) sonuç (hastalık yok!) • En özgün (spesifik): En az yanlış (+) sonuç (hastalığı doğrular /dışlar!)
Laboratuvar ilkeleri 2: • Sonuç pek çok nedenden dolayı yanlış olabilir!... • (N): Laboratuvara göre değişebilir • Yaş, cins, ırk, boyut, fizyolojik durum… • (N): Sağlıklıların %95’i 20-40 yaş ort.± 2 SD (%5 sağlıklı : “yanlış anormal”) • Tekrar; gerekirse başka bir laboratuvar!…
Laboratuvar ilkeleri 3: • (N) mi? • Kişinin bazal değerine göre (↑), (↓) • Aralıklarla takip (Örn.: MI/CK takibkas kitlesi) • H. öncesi değerler, daha iyi referans olur! • Aynı hastalık için ≥2 farklı test (+) tanıyı ↑ • Anormallik düzeyi ne kadar fazla ise, klinik anlam da o kadar fazladır • Takiplerdeki klinikle tutarsızlık Tekrarla!...
Laboratuvar ilkeleri 4: • Test; tanı, ayırıcı tanı, tedavi/prognozu değiştirecekse istenmeli • Aşırı test ve tekrar gereksiz Hata oranı ↑ • Tarama testleri? - 1 test anormal %1,5 - 8 testlik panelde%25 - 20 testlik panelde %55 !!! • Sekreterya hataları > Teknik hatalar... • İlaç etkileri…
ESH, Hemogram, idrar tahlili KC fonksiyon testleri Renal fonksiyon Elektrolitler Endokrin fonksiyon değişiklikleri Metabolik değişiklikler Tiroid testleri Solunum fonksiyonları
İlaç tedavileri • Özellikle kırılgan yaşlılarda hafif volüm değişiklikleri ilaç tedavilerini potansiyalize eder ya da etkisiz kılabilir. • Toksik dozlar, yan etkiler çok daha düşük dozlarda ortaya çıkabilir
Sonuç • Anamnez • Detaylı FM ve ÇYGD • Akılcı laboratuvar testleri • Detaylı yorum • Bir bütün olarak değerlendirilmeli • Bireysel faktörler • Geçmiş sonuçlar dikkate alınmalıdır