Tolken in de GGZ “ De samenwerking met een tolk in de hulpverlening”

1. Tolken in de GGZ“De samenwerking met een tolk in de hulpverlening” Caroline van den Berg GZ Psycholoog / psychotherapeut GGZ centrum voor doven en slechthorenden, “De Riethorst”

2. Inleiding • Opbouw van de workshop • Theorie • Casus • Stellingen via een oefening • Verwacht : een ACTIEVE HOUDING

3. Filmpje

4. Mind mappen • Welke kwaliteiten moet in jullie ogen een GGZ tolk hebben?

5. Verschillende disciplines • Multidisciplinaire behandeling van dove en slechthorende personen met een psychische / psychiatrische ziekte.

6. Samenwerken met verschillende disciplines • Maatschappelijk werker • Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige • GZ psycholoog • Logopedist • Gebarentaal docent • Systeemtherapeut • Psychiater • Psychotherapeut

7. Verschillende situaties • Dove en / of horende hulpverlener • Kliniek: koffie moment • Groepstherapie • Gezinsgesprekken • Ouderbegeleiding • Individuele therapie (o.a. speltherapie) • Huisbezoeken • Vergaderingen

8. Tolk: brug tussen hulpverlener en cliënt • Grote verschillen in gebarenvaardigheid • Grote verschillen in Nederlandse taal vaardigheid • Grote verschillen tussen cognitief functioneren • Grote verschillen tussen psychologisch functioneren • Cliënt kan ook horend zijn: tinnitus cliënten

9. Voorbeelden van problematiek • Sociale angst, sociaal onvaardig • Selectief mutisme • Aan autisme verwante stoornissen • Aandachtstekortstoornissen • Psychotische cliënten • Depressieve cliënten • Angstige cliënten • Persoonlijkheidsproblematiek

10. Verstoord taalgebruik • Specifiek, verstoord taalgebruik • Een duidelijke algehele achterstand

11. Verstoord taalgebruik • Dat is een behoorljke uitdaging op zowel diagnostisch gebied als om het te vertalen. • Hier is samenwerking cruciaal!!! • Weinig mogelijkheden hebben om gedachten en gevoelens te verwoorden • Incoherente spraak / gebarentaal • Neologismen

12. Verstoord taalgebruik • Geen begin , midden en eind in verhaal • Echolalie • Waanbeelden, onsamenhangende context • Geblokkeerd • Breedsprakig

13. Verstoorde communicatie • Zeg tegen de hulpverlener voor wie je vertaalt: • Ik denk dat cliënt dit zegt of dit bedoelt wanneer je het niet meer kan vertalen. • Zeg dat je stukjes kan vertalen, dat het nu onsamenhangend is etc.

14. Letterlijke vertaling?? • Tolken moeten vaak de woorden aanpassen die een hulpverlener gebruikt (Nl  NGT) • Tolken voegen geregeld informatie toe of laten geregeld informatie weg tijdens de vertaling • De tolkgebruiker reageert op de vertaling van de tolk en niet op “de werkelijke boodschap”, wat de interactie tussen hvl en cliënt kan beïnvloeden.

15. Voorbeeld vragen psychiatrisch intervieuw • Ben je seksueel actief? • Overweeg je wel eens zelfmoord • Hoor je stemmen? • Hoe is je stemming? • Hoe is je eetlust? • Heb je ooit geprobeerd jezelf te pijn te doen?

16. Traject van de cliënt • Communicatie intake • Intake met hulpverlener • Adviesgesprek • Behandeling (individueel, gezin, ouderbegeleiding, speltherapie, groepstherapie, partner relatie therapie, communicatie training) • Communicatie observatie • Psychodiagnostisch onderzoek

17. Communicatie intake • Contact leggen • Uitleg geven • Taalgewenning • Historie in de communicatie (school en gezin) • Advies

18. Valkuilen communicatie intake • Onverwachte uitbarsting • Visueel maken van een onzichtbare beperking • Verkeerde basis voor contact • Verkeerde verwachtingen van de cliënt • Inschatting taalniveau nog aan de gang tijdens uitleg

19. Gesprekstechnieken • non specifieke factoren • Intimiteit van de situatie • Aanwezigheid van de tolk beïnvloedt keuze gespreksonderwerp (beschamende / pijnlijke situaties) • Tolken ook van invloed op slagen / falen therapie • Eigen interpretaties en associaties bij bepaalde woorden (vertaling) • Heftige emoties • Moeite een coherent verhaal maken

20. gesprekstechnieken • Luisteren / rapport -> indirect contact, bondje • Non verbaal gedrag hulpverlener • Sleutelwoorden van de cliënt echoën • Open vragen, oogcontact, bevestigen, herhalen • Gebruik maken van “stilte” / pauzes • Subtiele veranderingen in de vraagstellingOpmerken non verbale gedrag van cliënt ( heftige gebaren, gebruik maken gebarenruimte, mimiek etc)

21. Pre- en P0st “bespreking” • Gesprekstechnieken/ verwachte hoofdthema’s • Geschiedenis • Gezinssamenstelling / familie • Communicatieve valkuilen • Plek , wie zit waar • Regie van het gesprek (onbeheerde momenten) • Relatie van cliënt en tolk gebarentaal • Samenwerking met tolk buitenlandse taal • Emotionele reactie

22. Binnen cirkel – Buiten cirkel • De deelnemers vormen twee cirkels. De trainer stelt een open vraag, bijvoorbeeld: Wat doe jij als jij ziet dat een client de vertaling niet kan volgen, omdat de hulpverlener te moeilijke woorden gebruikt? De deelnemers in de buitencirkel geven antwoord, de deelnemers in de binnencirkel luisteren. Daarna geven de deelnemers van de binnencirkel hun antwoord. Vervolgens draait de buitencirkel vijf plaatsen door. Dan stelt de trainer een nieuwe vraag en geven weer de deelnemers in de buitencirkel eerst antwoord. Daarna geven de deelnemers van de binnencirkel hun antwoord.

23. Vraag 1 • Taalgebruik / communicatie/ afstemming van hulpverlener aan cliënt verloopt niet goed. Wat doe jij?

24. Vraag 2 • Je tolkt tijdens een vergadering, je moet voor een dove hulpverlener stemtolken. Eén horende hvl heeft meer achtergrond kennis /context en heeft al gezien wat de dove hvl bedoeld en jij bent aan t worstelen met de vertaling, wat doe je dan?

25. Vraag 3 • Zou jij aangeven dat een hulpverlener niet voldoende NGT vaardigheden heeft en echt een tolk nodig heeft? En hoe zou je dit dan aanpakken?

26. Vraag 4 • Stel je bent een situatie aan het tolken met hulpverleners van verschillende instellingen en client. Jij bent aan het vertalen en je ziet dat een dove hulpverlener gaat “relay tolken”. • Wat doe je dan?

27. Plenair • Wat neem je mee van de vorige oefening? • Wat neem je mee van de workshop?