BÜTÇE KOD YAPISI

1. BÜTÇE KOD YAPISI Hüseyin IŞIKDevlet Bütçe Uzmanı

2. BÜTÇE KOD YAPISI Temel Konu Başlıkları Bütçe Kod Yapısı Program Bütçe Kod Yapısı Analitik Bütçe Sınıflandırması

3. BÜTÇE KOD YAPISI Bütçe Kodlaması Nedir? Kamu hizmetleri ile bu hizmetlerin finansmanı için ihtiyaç duyulan kaynakların mali politikalar doğrultusunda sınıflandırılmasıdır.

4. BÜTÇE KOD YAPISI Bütçe Kodlamasına Niçin İhtiyaç Duyarız? Devlet faaliyetleri izlenmesi, Siyasi ve idari sorumlulukların tespiti, Bütçe politikalarının seçici olarak uygulanabilmesi, Devlet faaliyetlerinin milli ekonominin geneli veya bölümleri üzerindeki etkisinin analizi.

5. BÜTÇE KOD YAPISI Bütçe Kodlaması Kapsamı Kamu kurumlarının gider, gelir, açık-fazla ve finansman gibi parasal işlemlerini kapsar, Kamu politika tercihlerini ve sonuçlarını kapsar, - Ayni işlemler, - Para otoritelerinin işlemleri, - Piyasa şartlarında üretim, - Amortisman, yeniden değerleme, avans-emanet gibi muhasebe yönetimi faaliyetleri kapsam dışıdır.

6. BÜTÇE KOD YAPISI Bütçe Kodlaması Nasıl Olmalı? Milli gelir hesaplamalarında kullanılan yöntem ve sınıflandırmalarla uyumlu, Bütçe politikalarının seçici uygulanmasına elverişli, Bütçe politikalarının uygulanmasında siyasi ve idari sorumlulukları belirleyen, Kamu kurumlarının faaliyetlerinin işlevsel ve ekonomik sonuçlarını gösteren, Analiz yapmaya ve uluslararası karşılaştırmalara elverişli olmalıdır.

7. BÜTÇE KOD YAPISI Bütçe Kodlamasının Bölümleri Gelir ve yardımların sınıflandırması, Harcamaların sınıflandırması, Bütçe açık ya da fazlasının sınıflandırması

8. BÜTÇE KOD YAPISI Program Bütçe Kodlaması

9. BÜTÇE KOD YAPISI Program Bütçe Kodlaması-1 Ülkemizde program bütçe çalışmaları, 1968 yılında başlamıştır. Geliştirilen Program Performans Bütçe (PPB), “Hükümetin tespit ettiği gayeleri gerçekleştirmek için mevcut kaynakları çeşitli alternatif yollar arasında dağıtırken isabetli kararların alınmasına yardımcı olan sistem” olarak tanımlanmıştır.

10. BÜTÇE KOD YAPISI Program Bütçe Kodlaması-2 Program Performans Bütçe (PPB), salt bir kodlama sistematiğinden ziyade bir bütçeleme anlayışı ortaya koymaktadır. Sistem daha sonraki yıllarda “Program Bütçe” olarak ifade edilmiştir.

11. BÜTÇE KOD YAPISI Program Bütçe Kodlaması-3 Program bütçe kodlamasında gelir ve giderler sınıflandırılmakla birlikte, borçlanma ve devreden nakit gibi bütçenin finansman kalemlerine ilişkin bir sınıflandırmaya yer verilmemiştir.

12. BÜTÇE KOD YAPISI Program Bütçe Kodlaması-4 Giderlerin kodlaması; kurum kodu, program kodları, ekonomik kodlamadan oluşmaktadır.

13. BÜTÇE KOD YAPISI Program Bütçe Kodlaması-5 DAİRE KODLARI KURUM KODLARI Program Kodları Alt Programlar Ödenek Türü Faaliyet Kodları Harcama Kalemi/Ayrıntı Kodu 001-999 01-99 101-999 01-99 1-3 001-999 100-900

14. BÜTÇE KOD YAPISI Program Bütçe Kodlaması-6 Daire Kodu: Bir Bakanlığa bağlı olmakla birlikte ayrı bütçesi olan kurumlar için kullanılmıştır. Kurum Kodu: Ayrı bütçesi olan her bir kuruma verilen kodlar Program Kodu: Kurumun ana fonksiyonlarını gösterir Alt Program: Alt fonksiyonu gösterir Ödenek Türü: Harcamaların ekonomik niteliğini gösterir (cari, sermaye, transfer) Faaliyet/Proje: Alt fonksiyonun gerçekleştirilmene yönelik işleri ifade eder. Cari nitelikli harcama kalemleri için faaliyet, sermaye nitelikli harcama kalemleri için proje olarak adlandırılır Harcama Kalemi: Harcamaların ekonomik ayrımını gösterir Ayrıntı Kodu: Harcama kalemlerinin detaylarını içerir

15. BÜTÇE KOD YAPISI Program Bütçe Kodlaması-7

16. BÜTÇE KOD YAPISI Program Bütçe Kodlaması-8 Gelirlerin kodlaması ise ekonomik kodlamadan oluşmaktadır.

17. BÜTÇE KOD YAPISI Program Bütçe Kodlaması-9

18. BÜTÇE KOD YAPISI Program Bütçe Kodlaması-10 PROGRAM BÜTÇE KODLAMASINDA YAŞANAN PROBLEMLER: Kamu hizmetlerinin sektörel ayrımına imkan sağlamamaktadır, Harcamacı birimlerin hizmet maliyetlerinin tespiti mümkün değildir, Kamu kesiminin tümünü kapsayacak nitelikte değildir, dolayısıyla konsolidasyona elverişli değildir, Uluslararası karşılaştırmalara müsait değildir. Kod yapısı uygulamada hizmetlerden çok maliyetlere odaklanan bir yapıya dönüşmüştür.

19. BÜTÇE KOD YAPISI Program Bütçe Kodlaması-11 PROGRAM KODLAMASINI BİR ÖRNEKLE ANALİZ EDELİM; 111 Programının Karşılığı Milli Eğitim Bakanlığında, Okul öncesi ve İlköğretim Hizmetlerinin Gerçekleştirilmesi ve Geliştirilmesi Hizmetleri Maliye Bakanlığında, Devlet Bütçesinin Düzenlenmesi, Uygulanması ve Denetimi Sağlık Bakanlığında, Temel Sağlık Hizmetleri ve Sosyalleştirme

20. BÜTÇE KOD YAPISI Program Bütçe Kodlaması-12 Program bütçe kodlaması, konsolide bütçeli kurumlarda 2003 yılında son kez uygulanmış, 2004 yılından itibaren Analitik Bütçe Sınıflandırmasına geçilmiştir.

21. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması(ABS)

22. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-1 Program bütçe sınıflandırmasının belirtilen eksiklikleri nedeniyle Kamu Mali Yönetimi Projesi kapsamında yürütülen çalışmalarla neticesinde yeni bir sınıflandırma sistemi geliştirilmiştir. Yeni bütçe kodlaması, devletin mali istatistiklerinin daha düzenli, güvenilir, tutarlı, ölçmeye ve analize elverişli şekilde tutulması amacıyla hazırlanmıştır. Geliştirilen bu yeni sınıflandırma sistemi Analitik Bütçe Sınıflandırması (ABS) olarak adlandırılmıştır.

23. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-2 Sistem geliştirilirken, Government Fınance Statıstıcs (GFS-Devlet Mali İstatistikleri) esas alınmıştır. GFS; ekonomik analiz yapmak amacıyla devletin nakit alındılarını ve ödemelerini (muamelelerini) kayıt eden uluslararası kabul edilmiş bir sistemdir.

24. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-3 Harcamanın Kodlaması Kurumsal Kodlama Fonksiyonel Kodlama Finansman Tipi Kodlama Ekonomik Kodlama Gelirin Kodlaması Açık/Fazlanın Finansman Kodlaması

25. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-4 Harcamanın Kodlamasında Kurumsal Sınıflandırma, bütçe sistemi içerisinde yer alan idari yapı esas alınarak oluşturulmuştur. Fonksiyonel Sınıflandırma, ilk üç düzeyi GFS’den aynen alınmıştır. Finansman Tipi Sınıflandırma, mali mevzuatın gereği olarak geliştirilmiştir. GFS’de böyle bir sınıflandırma bulunmamaktadır. Ekonomik Sınıflandırmada ilk iki düzeyin oluşturulmasında GSF esas alınmış, son iki düzeyi ise mali yönetimin gerekleri doğrultusunda proje grubu tarafından geliştirilmiştir.

26. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-5

27. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-6 Harcamanın Kodlamasında “Kim, hangi işleri, hangi kaynakları kullanarak, nasıl yapacak?” sorularıyla oluşturulur.

28. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-7 Harcamanın Kodlamasında “Kim?” sorusu, Kurumsal Sınıflandırmada “Hangi işleri?” sorusu, Fonksiyonel Sınıflandırmada “Hangi kaynaklarla?” sorusu, Finansman Tipi Sınıflandırmada “Nasıl?” sorusu, Ekonomik Sınıflandırmada cevap bulmaktadır.

29. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-8 KİM? HANGİ İŞLERİ? HANGİ KAYNAK-LARLA? NASIL?

30. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-9 Kurumsal Sınıflandırma Kurumsal sınıflandırma, siyasi ve idari sorumluluğun belirlenmesini ve performans sorumlularının tespitini hedeflemektedir. Aynı anayasal otoriteye tahsis edilen kaynakların aynı kodda yer alması benimsenmiş olup, bütçe türleri itibarıyla gruplandırma bunun istisnasıdır. Siyasi ya da bürokratik olarak yönetim yetkisinin dağılımı kurumsal sınıflandırmanın temel kriteri kabul edilmiştir.

31. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-10 Kurumsal Sınıflandırma Dört düzeyli ve sekiz haneli bir kodlamadan oluşur. Birinci düzey, bakanlıklar ile anayasal olarak eşdeğer kurumları ve bütçe türlerini belirlemektedir. İkinci düzey, birinci düzeyde tanımlanan yöneticilere karşı doğrudan sorumlu birimler ile bütçe türleri kapsamında yer alan kurumları ifade etmektedir. Üçüncü düzey kodlar, ana hizmet birimleri gibi ikinci düzeye bağlı birimleri kapsar. Dördüncü düzey kodlar, destek ve lojistik birimleri ile politikaları uygulayan birimleri tanımlar.

32. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-11 Kurumsal Sınıflandırma

33. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-12 Kurumsal Sınıflandırma

34. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-13 Kurumsal Sınıflandırma

35. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-14 Kurumsal Sınıflandırma

36. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-15 Kurumsal Sınıflandırma

37. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-16 Kurumsal Sınıflandırma

38. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-17 Kurumsal Sınıflandırma (Örnek)

39. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-18 Kurumsal Sınıflandırma (Örnek)

40. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-19 Fonksiyonel Sınıflandırma Devlet faaliyetlerinin türünü gösterir, Kurum ya da birimlerin varoluş nedenini ortaya koyar, Kamu hizmetlerinin yöneldiği hedefi tanımladığı için performansa dayalı bütçelemeye bütçe sınıflandırması olarak altyapı sağlar, Kamu kaynaklarının sektörler itibariyle dağılımını gösterdiğinden çok yıllı bütçelemenin temel unsurlarından sektörel tavanların oluşturulmasına imkan sağlar.

41. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-20 Fonksiyonel Sınıflandırma Dört düzeyli ve altı haneli kod grubundan oluşmaktadır. Birinci düzey, Devlet faaliyetlerini 10 ana fonksiyona ayırmaktadır. Ana fonksiyonlar, ikinci düzeyde programlara bölünmektedir. Üçüncü düzey kodlar ise nihai hizmetleri göstermektedir. Dördüncü düzey açılarak muhtemel ihtiyaçlar için boş bırakılmıştır.

42. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-21 Fonksiyonel Sınıflandırma

43. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-22 Fonksiyonel Sınıflandırma 01- Genel Kamu Hizmetleri Yasama organları hizmetleri, Dışişleri, dış ekonomik yardımlar, Maliye - hazine hizmetleri, gümrük hizmetleri gibi finansal ve mali işler, Genel planlama ve istatistik hizmetleri, Merkezi tedarik hizmetleri, Borç yönetimi, Temel araştırmalar

44. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-23 Fonksiyonel Sınıflandırma 02- Savunma Hizmetleri Askeri savunma işleri, Kara, deniz, hava savunma kuvvetlerinin yönetilmesi, Sivil savunma işleri, sivil kuruluşların ve halkın katılımını içeren tatbikatlar, Askeri yardımlar, uluslar arası barış koruma güçlerine yapılan katkılar (Askeri hastaneler ve okullar hariç)

45. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-24 Fonksiyonel Sınıflandırma 03- Kamu Düzeni ve Güvenlik Hizmetleri Polis güçleri, liman-sahil-sınır polis güçleri, adli polis-trafik polisi hizmetleri, polis laboratuarları hizmetleri, Kurumsal güvenlik hizmetleri ile yangından korunma hizmetleri, Mahkeme hizmetleri (Hastaneler, okullar ve sivil savunma hariç)

46. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-25 Fonksiyonel Sınıflandırma 04- Ekonomik İşler ve Hizmetler Dış ticaret de dahil olmak üzere genel ekonomik işler, Genel ticari tanıtım faaliyetleri, Patent ve ticari markaların idaresi, Genel çalışma politikalarının idaresi, Tarım, enerji, madencilik, inşaat, ulaştırma, iletişim

47. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-26 Fonksiyonel Sınıflandırma 05- Çevre Koruma Hizmetleri Atıkların toplanması, işlenmesi ve bertarafı hizmetleri, Kanalizasyon ve atıksu faaliyetleri, Atmosfer, hava ve iklim koruma, toprak ve yeryüzü sularının korunması, gürültünün azaltılması, Radyasyona karşı korunma, doğal ortamın ve doğal örtünün korunması

48. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-27 Fonksiyonel Sınıflandırma 06- İskan ve Toplum Refahı Hizmetleri İskan geliştirme faaliyetleri, gecekonduların ortadan kaldırılması, konut inşaatı için arsa temini, Su işlerinin idaresi, gelecekteki su ihtiyacının saptanması, eldeki kaynakların değerlendirilmesi, suyun saflık, fiyat ve kalite kontrolleri, Sokak ve caddelerin aydınlatılması

49. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-28 Fonksiyonel Sınıflandırma 07- Sağlık Hizmetleri Devlet tarafından yürütülen sağlık hizmetleri, hastane, klinik, ameliyathane oluşturulması ve yürütülmesi, Halk sağlığı hizmetleri, Ayakta tedavi hizmetleri, Sağlık hizmeti sağlayanların lisanslanması (Askeri sahra hastaneleri hariç.)

50. BÜTÇE KOD YAPISI Analitik Bütçe Sınıflandırması-29 Fonksiyonel Sınıflandırma 08- Dinlenme, Kültür ve Din Hizmetleri Dinlenme, spor hizmetleri ve tesisleri, Takımların, bireysel yarışmacıların veya sporcuların desteklenmesi, Kütüphane, müze, tiyatro gibi kültürel işler ve tesisler, Görsel veya yazılı basın ve yayın hizmetleri, Din işlerinin idaresi ve bu amaca yönelik tesislerin işletilmesi-bakımı (Genel nitelikli eğitim programları hariç.)