1.01k likes | 1.6k Views
HÜCRENİN KİMYASAL YAPISI. Organik bileşikler. Hücrenin en büyük moleküllerini organik moleküller oluşturur. Bu moleküllerin hepsinin ortak özelliği mutlaka karbon , hidrojen ve oksijen moleküllerinin üçünün bir arada bulunmasıdır.
E N D
Organik bileşikler • Hücrenin en büyük moleküllerini organik moleküller oluşturur. Bu moleküllerin hepsinin ortak özelliği mutlaka karbon, hidrojen ve oksijen moleküllerinin üçünün bir arada bulunmasıdır.
Organik molekülleri meydana getiren temel birimler (monomer) birbirlerine kimyasal bağlarla bağlanarak zincir şeklinde uzayıp büyük moleküllü bir hale (polimer) dönüşürler. Bu olaya POLİMERLEŞME denir.
Monosakkaritler(basit şekerler) Karbonhidratların monomerik birimidirler
Hücre içerisinde bulunan organik molekülleri beş ana gruba ayırarak incelemek mümkündür Karbonhidratlar Lipitler Proteinler Vitaminler Nükleik asitler
Karbonhidratlar Karbonhidrat sulu karbon anlamına gelir. C, H ve O’den meydana gelmiştir. Birinci sırada enerji verici, üçüncü sırada yapı maddesidir.
Karbonhidratlar denildiğinde tüm şekerli cisimler ile tüm nişastalı besinler akla gelmelidir. İki önemli görevi vardır; 1. Enerji kaynağı 2. Yapısal madde Bitkilerde çeperin yapısına, bütün canlı hücrelerde de zarın yapısına katılarak görev yapar. ATP, DNA, RNA, NAD, NADP, FAD’da bulunur
Karbonhidratların fonksiyonları 1)insan diyetinin en önemli kısmını oluştururlar 2) çoğu nonfotosentetik hücrede temel enerji sağlayıcıdırlar 3) yapısal ve koruyucu elemanlar olarak fonksiyon görürler 4) iskelet eklemlerini kayganlaştırırlar ve hücreler arası yapışmayı sağlarlar 5) vücutta lipidlerin, bazı amino asitlerin, glikolipidlerin, glikoproteinlerin ve proteoglikanların ön maddesidirler
Karbonhidratlar kapsadıkları karbon sayısına göre aşağıdaki gibi gruplandırılırlar.. Monosakkaritler Disakkaritler Polisakkaritler
Monosakkaritler Monosakkaritler, karbonhidratların en basitidir. Çoğu basit şeker tatlıdır ve suda eriyebilir. Karbon sayıları 3-9 arasındadır. Sindirime uğramazlar. Yalnızca ototroflar tarafından sentezlenirler….
Karbon sayılarına göre şöyle isimlendirilirler; • 3 karbonlu şekerler: TriozlarHidroksiaseton • 4 karbonlu şekerler: TetrozlarEritroz • 5 karbonlu şekerler: Pentozlar • 6 karbonlu şekerler: Heksozlar
Pentozlar 5 karbonlu şekerlerdir. Kapalı formülleri C5H10O5 En önemlileri şunlardır; Riboz (ATP ve RNA’da bulunur.) Deoksiriboz(DNA’da bulunur.) Ribulozfosfat (Fotosentezin karanlık evresinde rol alır.)
Heksozlar 6 karbonlu şekerlerdir. Kapalı formülleri C6H12O6 En önemlileri şunlardır; Gilikoz (Bal, üzüm ve incirde bol bulunur. Açlık ve koma anında kullanılır.) Hayvanlar üretemez. Fruktoz(Bal ve olgun meyvelerde bol bulunur.)Hayvanlar üretemez. Galaktoz (Süt ve süt ürünlerinde bol bulunur.) tabiatta az bulunur. Hayvansal bir besin kaynağıdır.
Organizmadaki önemli heksoz türevleri • Şeker fosfatları • Amino şekerler • Deoksi şekerler • Şeker asitleri • Şeker alkolleri
Disakkaritler İki monosakkaritin bir molekül su çıkararak (dehidrasyon sentezi) glikozit bağıyla birleşmeleri sonucu oluşurlar. Disakkaritler solunuma doğrudan giremezler ve hücre zarından geçemezler. Bunun için hidrolizle tekrar monomerlerine dönüşmeleri gerekir. Bunların en tanınmışları Maltoz, Sakkaroz (Sükroz) ve Laktoz’dur.
Glikoz + Glikoz = MALTOZ Glikoz + Fruktoz = SAKKAROZ (Sükroz) Glikoz + Galaktoz = LAKTOZ Maltoz ve sükroz bitkilerden, laktoz da hayvanlardan sağlanır.
Polisakkaritler • İkiden fazla monosakkaritin bir molekül su açığa çıkararak glikozit bağıyla birleşmesi sonucu oluşurlar. En tanınmışları selüloz, nişasta ve glikojendir. • Selüloz ve nişasta bitkilerde, glikojen ise hayvanlarda görülür.
Nişasta, selüloz ve glikojen gibi polisakkaritlerin yapı taşları glikoz olmasına rağmen bu moleküllerin birbirinden farklı olmasının nedeni glikozların birbirine bağlanışlarının farklı olmasıdır.
depo homopolisakkaritler Nişasta Glikojen yapısal homopolisakkaritler Sellüloz Kitin İnulin Polisakkaritler (Glikanlar) • Diğer homopolisakkaritler • Agar-agar • Dekstranlar • Mannanlar
Nişasta Bitki hücrelerinin temel depo homopolisakkaritidir.
Hayvan hücrelerinde bulunmaz. • Sadece bitkilerde bulunan depo polisakkarittir. • Düz zincirlidir ve alfa glikozit bağı ile bağlanmışlardır. • Suda az çözünür • İyot çözeltesi (lügol) ile maviye boyanır. • Bitki hücrelerindeki fotosentez sonucu oluşan glikozlar, lökoplast denilen organellerde nişastaya çevrilirler.
Nişasta bitkinin yaprak, gövde içi, kök, yumru ve tohumlarında bulunur. • Bitki hücresinin fotosentez yapmadığı durumlarda, enerji ihtiyacı nişasta deposundan karşılanır. • Nişasta, bitki hücresi içinde glikozlara sindirilerek hücre solunumuna girer. • İnsanda besinlerle alınan nişastanın sindirimi ağır olur ve ince bağırsakta gerçekleşir. • Tükrük bezinde ve pankreastan salgılanan amilaz enzimi, nişastayı parçalayarak glikoz elde edilmesini sağlar.
Glikojen Hayvan hücrelerinin temel depo homopolisakkaritidir. özellikle karaciğerde ve kasta boldur