340 likes | 779 Views
TOPRAKLARIN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ. TOPRAK BİLGİSİ DERSİ ZTO104 Doç.Dr . Hasan Sabri Öztürk hozturk @ agri . ankara .edu.tr. Toprak Fiziksel Özellikleri. 1. Tane büyüklük dağılımı ( Bünye) 2. Toprak yapısı 3. Tane Yoğunluğu ( ρ ) 4. Hacim Ağırlığı 5. Boşluklar Hacmi (Porozite)
E N D
TOPRAKLARIN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ TOPRAK BİLGİSİ DERSİ ZTO104 Doç.Dr. Hasan Sabri Öztürk hozturk@agri.ankara.edu.tr
Toprak Fiziksel Özellikleri • 1. Tane büyüklük dağılımı ( Bünye) • 2. Toprak yapısı • 3. Tane Yoğunluğu ( ρ) • 4. Hacim Ağırlığı • 5. Boşluklar Hacmi (Porozite) • 6. Özgül Yüzey Alanı • 7. Toprak Kıvamı • 8. Toprak rengi
Toprak fiziksel özelliklerin işlevleri İyi fiziksel yapıya sahip topraklar: • Su ve besin maddelerini tutar • İyi drenajlı • İyi havalanır • İyi bitki kök sistemi • Çalışma kolaylığı • Baharda hızlı ısınır • İyi biyolojik aktivite • Toprak kaybı ve sıkışmaya dirençlidir.
1. Tane Büyüklüğü Dağılımı • Bir toprak kütlesi içerisindeki bireysel taneciklerin yüzde oranlarına toprak bünyesi denir. • Toprak tekstürü = Toprak bünyesi • USDA ( ABD Tarım Bakanlığı) • IUSS ( Uluslararası Toprak Bilimi Birliği)
Toprak Bünye Sınıfları • Kum • Tınlı kum • Kumlu tın • Tın • Siltli tın • Silt • Kumlu killi tın • Killi tın • Siltli killi tın • Kumlu kil • Siltli kil • Kil
Eleme, 50 µm’e kadar • Çöktürme • Hidrometre yöntemi • Pipet yöntemi
Hidrometre yöntemi • %5 lik toprak-su solüsyonunu iyice çalkalayın • 40. sn de hidrometre ile yoğunluk (I.okuma) ve sıcaklık okuyun. %(Silt+Kil) = (I.düz. okuma/fırın kuru top. ağ.) x100 % Kum = 100 – (%silt +kil)
Hidrometre yöntemi • 2. saatte hidrometre ile yoğunluk (II.okuma) ve sıcaklık okuyun. % Kil = (II. düz. okuma /fırın kuru top. ağ.) x 100 • % Silt= (%silt+kil)-%kil veya • %Silt= 100 – [(% kum) + (% kil)]
2. Toprak Yapısı • Bir toprak kütlesi içerisindeki bireysel tanelerin gruplar halinde kümeleşmesine toprak yapısı denir • Toprak yapısı = toprak strüktürü
Toprak yapısı toprakların önemli bir özelliğidir ve bitki gelişimi için esastır. İyiyapıyasahiptopraklarkökgelişiminiartırır.iyidrenajözelliğinesahiptir. Yükseksututmakapasitesinesahiptirlerİyihavalanmavegazdeğişimözelliğigösterirler
Toprakyapısıgözeneklibiryapıyasahiptir • Su hareketi • Hava hareketi • Ortam ve durak yeri hazırlar • Kökler • Çimlenentohumlar • Toprakfaunası (Makrovemikro)
Ped: doğal toprak kümesi • Pedlerin tanımlanması • Tip ( Pedlerin şekil ve dizilişi) • Sınıf (Pedlerin büyüklüğü) • Derece ( dayanıklılıkları)
Toprak yapısı tipleri Küresel Blok benzeri
Toprak yapısı tipleri Prizma benzeri Levhalı
Toprak yapısı Teksel Masif
Topraklarda Kümeli Yapının Oluşması • Organik maddenin etkisi • Adsorbe edilen katyonlar • Toprak işlemenin etkisi • Donma ve çözülmenin etkisi • Islanma ve kurumanın etkisi
Toprak Sıkışması Sıkışma nedir? • Nedir ? Toprak sıkışması, toprak taneciklerinin sıkışarak aralarındaki boşluklar hacminin azalmasıdır. Bu olay birim hacme düşen ağırlığın (hacim ağırlığı) artmasıyla sonuçlanır. Sıkışma riski topraklar nemli iken en fazladır.
3. Tane Yoğunluğu ( ρ) • ρk=Wk /Vk, g/cm3 • 2,50-2,80 g/cm3 ort:2,65 g/cm3 • Kuvars =2,65 g/cm3 • Jips = 2,32 g/cm3 • Biotit = 2,80-3,20 g/cm3 • hematit = 4,80-5,30 g/cm3
Tane Yoğunluğunun belirlenmesi • Yöntemler • Piknometre • Hava piknometresi • Ölçü silindiri
4. Hacim Ağırlığı • Doğal durumdaki kuru toprağın birim hacminin ağırlığı • Kumlu topraklarda ρb= 1,4-1,9 g cm-3 • Killi topraklarda ρb= 0,9-1,4 g cm-3 Tanelerin yoğunluğu, diziliş şekilleri, yapısı, organik madde miktarı, boşluklar hacmi, sıkışma
5. Boşluklar Hacmi (Porozite) • Bir toprak kütlesi içerisindeki su ve hava ile dolu boşlukların kütlenin toplam hacmine oranı • Vv :su ve hava ile dolu toplam hacim, • V: toplam toprak hacmi, cm-3 • Kumlu topraklarda %35-50 • Killi topraklarda %40-60
6. Özgül Yüzey Alanı • Birim hacim veya ağırlıktaki yüzey alanı
7. Toprak Kıvamı • Kohezyon: Toprak tanelerinin birbirine yapışması • Adhezyon: tanelerin başka cisimlere yapışması • Kıvam: kırılıp, dağılmaya, ve ezilip büzülmeye karşı dayanıklılığını gösteren özellik • Toprak kıvamı ‘yapışkanlık’ ve ‘plastiklik’ ile tanımlanır
Islak toprakların kıvamı • Yapışkanlık, ıslak toprak baş parmak ve ile işaret parmağı arasında sıkıştırılır ve yapışma durumu gözlenir.
Plastiklik • Plastiklik, uygulanan basınç altında şekil değiştirme ve kuvvet kaldırıldığında kazanılmış olan şekli koruma yeteneğidir.
Kuru toprakların kıvamı • Hava kuru toprak kütlesinin el içerisinde sıkılıp kırılması sırasında gösterdiği direnç
Çimentolu topraklarda kıvam • Toprak materyali kalsiyum karbonat, silisyum oksit demir ve alüminyum oksit ve tuzları tarafından çimentolanmıştır.
8. Toprak rengi • 1. Hue ( ışığın dalga uzunluğu) • 2. Value ( ışığın toplam miktarı) • 3. Kroma ( doygunluk, rengin saflığı) • Munsell Renk ıskalası