1 / 120

ERGENLİK DÖNEMİ GELİŞİM ÖZELLİKLERİ ve ERGEN PSİKOLOJİSİ

ERGENLİK DÖNEMİ GELİŞİM ÖZELLİKLERİ ve ERGEN PSİKOLOJİSİ. ERGENLİK DÖNEMİNDE FİZİKSEL GELİŞİM Hazırlayan: Bircan Ergün Başak. ERGENLİK DÖNEMİ. Ergenlik ; Buluğ çağı Genç kızlık Delikanlılık Gençlik çağı olarak da bilinmektedir. ERGENLİK NEDİR?. Ergenlik (puberty),

butch
Download Presentation

ERGENLİK DÖNEMİ GELİŞİM ÖZELLİKLERİ ve ERGEN PSİKOLOJİSİ

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. ERGENLİK DÖNEMİGELİŞİM ÖZELLİKLERİ ve ERGEN PSİKOLOJİSİ

  2. ERGENLİK DÖNEMİNDE FİZİKSEL GELİŞİM Hazırlayan: Bircan Ergün Başak

  3. ERGENLİK DÖNEMİ

  4. Ergenlik ; • Buluğ çağı • Genç kızlık • Delikanlılık • Gençlik çağı olarak da bilinmektedir.

  5. ERGENLİK NEDİR? Ergenlik (puberty),  Hızlı büyüme ve gelişmenin olduğu,  Kız-erkek cinsel özelliklerinin belirlendiği ilk gençlik dönemini kapsar (Yörükoğlu, 1990).

  6. ERGENLİK BÜYÜMEKTİR, ERGENLİK DEĞİŞMEKTİR ERGENLİK yaşamın ilk iki yılı dışında, büyüme ve olgunlaşmayla ilgili en yoğun değişimlerin yaşandığı bir gelişme dönemidir.

  7. Ergenlik Dönemi Nasıl Başlar? • Endokrin bezlerinin damarlara hormon salgılamasıyla birlikte ergenlik dönemi biyolojik olarak başlar, • Kandaki hormonlar erinlik süreci olarak bilinen bedensel ve cinsel değişimleri başlatır (Gander ve Gardiner, 1998).

  8. ERGENLİK DÖNEMİ, FİZYOLOJİK DEĞİŞİKLİKLERİN ORTAYA ÇIKTIĞI ERİNLİK DÖNEMİ İLE BAŞLAR.

  9. Erinlik dönemi: • Ergenliğe bir temel hazırlayan, • İnsanın cinsiyet yeteneklerini kazandığı, • Bir yönden çocukluk, diğer yönden ergenlikle çakışan, • Kısa ve çabuk bir değişme dönemidir (Hurlock, 1995).

  10. ERİNLİK NE ZAMAN BAŞLAR? Kızlarda ortalama 11-12 yaşlarında başlayan ve altı ay kadar süren bu dönem, erkeklerde 13 yaşlarında başlar ve iki yıl sürer (Yavuzer, 2005).

  11. Erinlik Döneminde Meydana Gelen Fiziksel Değişimler: • Bedensel büyüme hızında artış, • Cinsel organların büyüyüp gelişmesi (Birincil cinsiyet özelliklerinin kazanılması) • Göğüslerin büyümesi • Ses tonunun değişmesi • Cinsel bölgelerde ve koltuk altlarında tüylenme, • Vücut ve yüz organlarının değişmesi (Bühler, Spigel ve Thomas, 1987).

  12. ERGENLİK DÖNEMİ

  13. ERGENLİK, ÖNCELİKLE BİR FİZYOLOJİK DEĞİŞİM DÖNEMİDİR. BU DEĞİŞİM; DUYGUSAL, SOSYAL VE ZİHİNSEL OLGUNLUĞA ELVERİŞLİ BİR TEMEL HAZIRLAR..

  14. ERGENLİK YAŞI? • Çocukluktan yetişkinliğe geçiş dönemi olan ergenlik 12-21 yaşlarını kapsar (Yavuzer, 2005). • UNESCO, ergenlik dönemini 15-25 yaş dilimleri arasında göstermektedir. • Dünya sağlık örgütü 10-19 yaşları arasında geçen süreyi ergenlik dönemi olarak kabul etmektedir.

  15. Türkiye’de ergenlik yaşı: • Tüba (Türkiye Bilimler Akademisi) da yapılan bir araştırmaya göre, Türkiye’de ergenlik yaşı kızlarda 12,7 ile 21,6; erkeklerde 13,7 ile 23,1’dir (Çuhadaroğlu ve ark., 2004).

  16. ERGENLİK DÖNEMİNDE FİZİKSEL GELİŞME

  17. ERGENLİK DÖNEMİNDE FİZİKSEL GELİŞİMİN İKİ BOYUTU BULUNMAKTADIR: 1. CİNSEL GELİŞİM 2. BEDENSEL GELİŞİM

  18. 1. CİNSEL GELİŞİM: HORMONLAR Hormonlar, ergenlik döneminde bedensel ve cinsel gelişmeyi başlatırlar (Özbay ve Öztürk, 1992). Beynin hipotalamus bölgesinden gelen uyarılarla hipofiz bezi hormonlar salgılamaya başlar (Yörükoğlu, 1990). Hipofiz bezinden gelen uyarılar doğrultusunda cinsiyet bezleri ve adrenal bez korteksi aktif hale gelir (Eichorn, 1995).

  19. Cinsiyet Hormonları: Östrojen ve progesteron Kadın cinsiyet hormonları Testesteron Erkek cinsiyet hormonu

  20. Ergenin Fiziksel Değişiminde Hormonların Rolü: • Östrojen hormonu kızlarda göğüslerin büyümesi, tüylenme ve kilo artışını etkiler. • Progesteron hormonu yumurtalıklarda hücre yenilenmesini sağlar. • Testeron hormonu erkeklerde tüylenme, ses değişimi, cinsel organlar ve iskelet gelişimini etkiler (Rice, 1990).

  21. 2. BEDENSEL GELİŞİM: • Boy gelişimi Boy uzaması, özellikle 11-16 yaşlarında hızlanır. Daha sonra yavaşlayarak 18-20 yaşlarına kadar sürer (Yörükoğlu, 1990).

  22. Büyüme: • Bedende büyüme tüm organlarda değişik hızla gerçekleşir. • Önce eller ve ayaklar büyür. • Yüzde önce burun ve çene büyür. • Kalçalar omuzlardan önce büyür. • Kızlar da kalçalar, erkeklerde omuzlar genişler.

  23. BÜYÜMEDE CİNSİYET FAKTÖRÜ: • Erkekler ve kızlar için büyüme farklı zamanlarda başlamaktadır. • Ortalama olarak kızlar büyümeye erkeklerden 2 yıl önce başlarlar ve büyüme sürecini erklerden daha önce tamamlarlar.

  24. Kilo artışı • Boyun uzamasıyla birlikte ağırlık da artar. • Yaklaşık 14 yaşlarına kadar kızlar erkeklerden daha fazla kilo alırlar. Daha sonra erkekler kızları geçer (Gander ve Gardiner, 1998).

  25. İskelet ve kas gelişimi: • Ergenlik döneminde vücuttaki kemiklerin hacmi büyür. • Bu dönemde kemiklerin gelişimi sağlıklı beslenmeye bağlıdır. • Ergenlik dönemindeki ağırlık artışı vücuttaki kemiklerin hacimlerinin büyümesiyle ilişkilidir.

  26. Beden şekli ve oranları: • Çocukluk döneminde erkek ve kızların bedenlerinde şekil açısından çok az fark varken, ergenlik döneminde bu farklılıkların giderek arttığı görülür. • Ergenlik döneminde erkeklerin bacakları düz, kalçaları dar, omuzları geniştir. Kızların bacakları eğimli, kalçaları geniş, omuzları dardır (Yavuzer, 2000).

  27. ERGENLİK DÖNEMİNDE FİZİKSEL GELİŞİME BAĞLI OLARAK ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR

  28. Büyümeye bağlı sorunlar: • Ergenlik dönemi öncesinde uzamaya başlayan kol ve bacaklar ergenin vücudunda bir orantısızlık yaratır. • Erinlik döneminde vücudunda meydana gelen büyümeye uyum sağlamaya çalışan ergenin davranışlarında sakarlıklar görülür. Çünkü büyümesini sürdüren ergenin davranışları kendi kontrolünden çıkmıştır (Siyez, 2008).

  29. Kilo ile ilişkili sorunlar: • Kilo kaybı (aneroksiya nevroza) Dış görünüşleriyle aşırı ilgili olan ergenler, şişmanlamaktan kaygılandıkları için yemeyi red etme veya aldıkları herhangi bir besini kusma eğilimine girişebilmektedir. • Aşırı şişmanlık (obezite) Ergenlerin en sevdikleri yiyeceklerin yüksek kalorili yiyecekler olması onların aşırı kilo alma riskini arttırmaktadır (Gander ve Gardiner, 1998).

  30. Bedensel görünüşe bağlı sorunlar • Kısa ya da çok uzun boylu olmak; • Çok şişman ya da çok zayıf olmak ergenin grup içindeki statüsünü ve arkadaş ilişkilerini etkileyen önemli bir faktör olabilir.

  31. Hormonlarla ilişkili sorunlar • Aşırı terleme, • Deride yağlanma, • Vücut ve yüzde sivilcelenme görülür. Bu da ergenin bedeninden memnuniyetsizlik duymasına yol açar (Rice, 1990).

  32. Erken olgunlaşmaya bağlı sorunlar: • Fiziksel gelişimi akranlardan önce gerçekleşen erkeklerin çevrelerince bağımsız davranışlar sergilemeleri desteklenir. Kızlar için ise erken olgunlaşma dezavantaja dönüşmektedir. Çünkü erken olgunlaşan kız çocuklarından yaşlarından daha olgun davranışlar ve sorumluluklar beklenir (Gander ve Gardiner, 1998).

  33. Geç olgunlaşmaya bağlı sorunlar: • Geç olgunlaşma ise hem kız hem de erkek çocuklarında üzüntüye yol açmaktadır. Geç gelişen ergenler kendilerini zayıf ve yetersiz olarak algılarlar. Olumsuz benlik algısı geliştirirler (Gander ve Gardiner, 1998).

  34. Fiziksel değişiklikler önemlidir!! • Fiziksel değişiklikler ergenlik döneminde ortaya çıkan psikolojik ve sosyal değişikliğin başlatıcısı ve düzenleyicisi olduğu için önemlidir (Dinçel, 2006).

  35. Ergenlik Döneminde Temizlik • Ter ve yağ bezlerinin hızlı çalışması sebebiyle ergenler sık sık duş almaya ihtiyaç duyarlar. • Tüylenme, vücutta meydana gelen kötü kokular ve vücut temizliğine özen göstermeleri önemlidir. • Ergenlerin kendilerine özel temizlik malzemeleri olmalıdır.

  36. Bir Hatırlatma • Ergenlik dönemi boyunca meydana gelen fiziksel değişiklikler ergenin bedenine uyum sağlamasını zorlaştırabilmekte, psikolojik açıdan gerginlik ve huzursuzluk yaratabilmektedir. Bu dönemde yetişkinlerin ve ebeveynlerin tutumları ergenin gelişimi için oldukça önemlidir.

  37. ERGENLİK DÖNEMİNDE BİLİŞSEL GELİŞİM

  38. HAZIRLAYAN: BİRCAN ERGÜN BAŞAK

  39. GİRİŞ • Ergenlik dönemi yaşamsal gelişim periyodu içerisinde ayrıksı bir dönem değildir. • Kendine özgü bazı karakteristik özellikleri olmakla birlikte, ergenlik çocukluk ve yetişkinlik ile bağlantılı olan bir dönemdir (Santrock, 1998). • Bir başka ifade ile ergenlik dönemi bireyin fiziksel, bilişsel ve sosyal yönden yetişkinliğe hazırlandığı bir dönemdir (Sigelman ve Shaffer, 1991).

  40. Biliş, • Zihinde meydana gelen aktiviteleri, • Bilme ya da bilgi edinme süreçlerini, • Düşünce, anlama ve anlam yükleme yetilerinin gelişimini ifade etmektedir (Sigelman ve Shaffer, 1991).

  41. BİLİŞSEL GELİŞİMİN DOĞASI Zekanın doğum öncesinden ergenlik dönemine kadar hızla geliştiği,15-16 yaşlarında doruğa ulaştığı, 16 - 20 yaşlar arasında ise zeka gelişim hızının yavaşlayarak ilerlemesini sürdürdüğü belirtilmektedir (Köroğlu, 1990).

  42. ERGENLİK DÖNEMİNDE BİLİŞSEL GELİŞİM SÜRECİ

  43. Somut Düşünce Biçiminin Özellikleri: • Olayları tek yönden görmek, • Farklı bakış açılarına kapalı olmak, • Dünyayı “siyah” ya da “beyaz” olarak algılamak, • Esneklikten, çok boyutlu ve eleştirel düşünceden uzak olmak somut düşünce yapısının özelliklerindendir (Köroğlu, 1990).

  44. Soyut Düşünce Biçiminin Özellikleri: • Akıl yürütebilme becerisine sahip olmak, • Bir sorunun farklı boyutlarını görebilmek, • Geleceğe ilişkin çıkarımlar yapabilmek soyut düşünce yapısının özelliklerindendir (Köroğlu, 1990).

  45. İLK ERGENLİK DÖNEMİNE ÖZGÜ BİLİŞSEL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ( Kızlar: 11-14 yaş ) ( Erkekler: 13-15 yaş ) • Henüz problem çözme becerileri gelişmemiştir. • Somut düşüncenin ağırlıklı olduğu bu evrede ergende ben merkezci düşünce (herkesin ilgisinin kendisi üzerinde olduğuna inanma) hakimdir (Santrock, 1998).

  46. İLK ERGENLİK DÖNEMİNE ÖZGÜ BİLİŞSEL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ( Kızlar: 11-14 yaş ) ( Erkekler: 13-15 yaş ) • Somut düşünce biçimine bağlı olarak ergenler dürtüsel davranışlar sergilerler. Bir başka ifade ile davranışlarının sonuçlarını göremeden hareket ederler. • Geleceğe dair planlar yapmazlar. Gelecekle ilgili sınırlı düşüncelere sahiptirler (Santrock, 1998).

  47. ORTA ERGENLİK DÖNEMİNE ÖZGÜ BİLİŞSEL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ( Kızlar: 14 – 16) ( Erkekler: 15 – 17) • Neden-sonuç ilişkileri kurma ve soyut düşünebilme başlar. • Geleceğe yönelik çıkarımlarda bulunurlar (Gander ve Gandier, 1998).

  48. ORTA ERGENLİK DÖNEMİNE ÖZGÜ BİLİŞSEL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ( Kızlar: 14 – 16) ( Erkekler: 15 – 17) • Toplumsal ve entelektüel konulara merakları artar. • Deneyerek öğrenmeye yönelirler. • Olanlar ile olması gerekenler arasındaki farka odaklanan ergenler idealisttirler (Gander ve Gandier, 1998).

  49. ORTA ERGENLİK DÖNEMİNE ÖZGÜ BİLİŞSEL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ( Kızlar: 14 – 16) ( Erkekler: 15 – 17) • Her şeyi bildiklerini düşünürler. • Her şeye güçlerinin yeteceğine inanırlar. • Zaman zaman somut düşünceye gerilemeler görülebilir (Santrock, 1998).

More Related