EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

1. EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

2. ÖLÇME:Herhangi bir niteliği gözlemek ve gözlem sonucunu sayı ya da sembollerle ifade etmektir. • ÖRNEĞİN: • Otomobil saatte 90 km hızla gidiyor. • Masanın boyu 150 cm’dir. • Sınıfın sıcaklığı 20°C'dir. • Ahmet, matematik dersinden 80 puan aldı. • Ölçme İşleminin Yapılabilmesi İçin; • Çevrede ölçülecek bir değişkenin olması, • Değişkenin gözlenmesi, • Değişkenin gözlenen özelliğinin sayı ve sembollerle ifade edilmesi gerekir.

3. Ölçmede Sıfır (0) Doğal (Mutlak) Sıfır Bağıl (Tanımlanmış) Sıfır

4. ÖLÇME Yapılış biçimine göre Doğrudan Ölçme Türetilmiş Ölçme Dolaylı Ölçme Terazi ile ağırlık ölçmek, metre ile boy ölçmek gibi Üçgenin Alanının Ölçülmesi Öğrencilerin başarı düzeylerinin sınav ile ölçülmesi

5. Doğrudan ve Dolaylı Ölçme Arasındaki Farklar

6. Ölçüm: Ölçme işlemi sonunda elde edilen sayı ya da semboldür, ölçmenin sonucudur. Yani ölçme sonucunda elde edilen niceliktir. Ölçme Kuralı: Ölçme işini yaparken niteliğin hangi miktarına ne değer verileceğinin belirlenmesidir. Örneğin, sınavların puanlanması için hazırlanan yanıt anahtarı, yazılı sınavlarda bir öğretmenin “5. soruyu tam olarak yanıtlayanlar 10 puan alacaktır” demesi, sınav yönergelerindeki “her soru 5 puandır” ifadesi ölçme kuralıdır.

7. EĞİTİMDE ÖLÇME:Eğitim sürecinde öğrenciye kazandırılması öngörülen hedef (amaç) ve hedef davranışların (kazanımların) ne ölçüde kazandırıldığının çeşitli veri toplama araçları yardımıyla ortaya konulmasıdır. Dolayısıyla; Eğitimde ölçme Öğretim Programı içinde yer alan bir öğe olmaktadır.

8. Ölçmede Bİrİm Nedİr?

9. Ölçmede kullanılan Bİrİmin özellikleri: • Eşitlik • Genellik • kullanışlılık

10. Ölçmede ölçek Nedİr? Ve Ölçek türleri neler olmaktadır?

11. ÖLÇEK TÜRLERİ ORANLI SINIFLAMA EŞİT ARALIKLI SIRALAMA - Akademik başarı düzeyi - Öğrencilerin zeka düzeyi - Sınıfın sıcaklığı - Öğrencilerin boyları - Öğrencilerin kiloları - Havanın basıncı - Ebeveyn eğitim durumu - Öğrencilerin cinsiyeti - Kan grupları - Öğrencilerin KPSS sınav sonuçlarına göre sıraları - Sınıfın en başarılı 5 öğrencisini sıralama - Sevdiğiniz 10 filmi yıllarına göre sıralama

12. Değerlendirme Nedİr?

13. Değerlendirme yapabilmek neye bağlıdır?

14. Ölçüt (Kriter) Değer Yargısı Karar Ölçme sonucu (Ölçüm) Fizik dersinden geçmek için en az 70 almak yeterlidir. Murat Fizik dersinden 85 almıştır Murat Başarılıdır. Murat dersten geçmiştir. DEĞERLENDİRME

15. Değerlendirme TÜRLERİ Değerlendirme sınıflandırılırken farklı ölçütler kullanılır. Bu ölçütler ve sınıflandırmaları:

17. Gelişigüzel ve Düzenli Değerlendirme Düzenli değerlendirme, belli ölçütleri, planlı ve düzenli gözlemi, kont­rollü karşılaştırmaları, standartlaştırılmış sınama yollarını gerektirir. Gelişi­güzel değerlendirmede ise fark edilmedik ölçütler (hedefler) alttan alta ve tutarsızca işler, sübjektif yargıların baskın olarak çıktığı değerlendirmelerdir.

19. Tanıma-Yerleştirmeye Yönelik Değerlendirme: Bu değerlendirme, öğ­rencilerin belirli bir programa yerleştirilmesinde kullanılan değerlendirme türü olup, yerleştirmenin yapılacağı program açısından özellikle öğrencinin ön koşul öğrenme düzeylerinin belirlenmesi yani hazır bulunuşluk düzeyinin belirlenmesi amacıyla yapılan değerlendirme türüdür. Bu değerlendirme başlangıç aşamasında yapılabildiği gibi öğrenme güçlüklerinin hissedildiği durumlarda da yapılabilmektedir (Ertürk,1993, s.113). Bu değerlendirmede öğrencilerin bilişsel, duyuşsal ve psiko-motor özel­liklerinin yanında, psikolojik özelliklerinin (ilgi, tutum vb.) de değerlendi­rilmesi söz konusudur. Değerlendirme yapılırken, ilgilenilen özelliği amaca uygun bir şekilde (geçerlik özelliğine sahip) hazırlanmış olan standart test­lerden yararlanılabilir.

20. Biçimlendirme-YetiştirmeyeYönelik Değerlendirme: Eğitim sürecinde, eğitim programlarında kazandırılması ön görülen davranışların kazandırılması aşamasında bir yandan öğrencilerin öğrenme hızları veya herhangi bir içeriğe yönelik öğrenme güçlüklerinin belirlenmesi ve meydana gelen güçlüklerin belirlendikten sonra, belirlenen güçlüklerin giderilmesi amacıyla yapılan değerlendirme türüdür. Yine bu değerlendirmede özellikle öğrencilerin öğrenmesi beklenen davranışları dikkate alınarak değerlendirme yapılması gerekmektedir. Biçimlendirme-yetiştirmeye yönelik değerlendirme, uygulanmakta olan programın etkililiği hakkında uygulayıcılara önemli derecede dönüt (geri bildirim) sağlama özelliğine de sahiptir.

21. Ürüne (Durum Muhasebesine/Sonuça)Yönelik Değerlendirme: Bu değerlendirmede amaç, öğrencilerin, eğitim sisteminin işlem basamağında ulaştıkları (yetiştikleri) düzey ile eğitim programlarında yer alan hedeflere ulaşma derecesi ve eğitim programının bunu gerçekleştirebilme gücüne yönelik olarak yapılan değerlendirmedir. Kısacası erişiye yönelik olarak yapılan değerlendirmeye ürüne yönelik olarak yapılan değerlendirme denilmektedir. Eğer, eğitim programında kazandırılması ön görülenlerle öğrencilerin erişileri tam üst üste örtüşüyorsa veya aradaki fark çok az ise programın etkili olduğunu veya tam aksine bir durum söz konusu ise programın öğren­cilere ön görülen özellikleri kazandırabilme gücünün yetersiz olduğu kanısına ulaşılır. Yalnız bu düşüncenin doğruluğu, sistemin girdisi konumundaki öğrencilerde ön koşul öğrenmelerin programın gerektirdiği düzeyde sahip oldukları ve işlem basamağında yapılan bütün etkinliklerin de, olması gerektiği şekilde yerine getirilmesi durumunda geçerlilik kazanabilir.

22. Kullanılan Ölçüte göre Değerlendirme Türleri • Mutlak değerlendirme, • Bağıl değerlendirme, olmaktadır.

23. Mutlak Değerlendirme: Öncelikle mutlak ölçütün ne olduğunu hatır­lamakta fayda vardır. Mutlak ölçüt, ölçme işlemi gerçekleştirilmeden bir kurum veya kurum adına yetkili bir kurul tarafından ölçmeye tabi tutulanlardan bağımsız olarak belirlenen referans noktası olarak adlandırılabilir. Değerlendirme, mutlak bir ölçüt tespit edilerek yapılıyorsa bu değerlendir­meye mutlak değerlendirme denir. Örnek olarak, bir okul basketbol takı­mına oyuncu seçimi için boy uzunluğuna ilişkin ölçüt 195 cm. olarak belirlenmiş olsun. Burada belirlenen boy uzunluğuna ilişkin değer ölçüt olmakla beraber aslında yeterlilik sınırı olarak da kabul edilmektedir. Basketbol takım seçmelerine katılan adaylardan 10 tanesi daha önceden belirlenen ölçüte uygunluk göstermiştir. Ölçüte göre uygun boy uzunluğuna sahip olan 10 kişiye okulun basketbol takımına seçildikleri bildirilmiştir. Bu 10 kişinin basketbol takımına seçilmeleri yönünde verilen karar mutlak değerlendir­meye örnek olarak gösterilebilir.

24. Bağıl Değerlendirme: Bağıl ölçüt, ölçme işlemi gerçekleştirildikten sonra, değerlendirmeyi yapacak olan kişi tarafından, ölçmeye tabi tutulan bireye veya gruba bağlı olarak oluşturulan ölçüte denir. Yine ölçme işleminden elde edilen ölçme sonuçlarından hareket edilerek bir değerlendirme yapılacaksa ve bu değerlendirmede de bağıl bir ölçüt kullanılıyorsa bu değerlen­dirme bağıl değerlendirme olarak adlandırılmaktadır. Kısacası, bağıl ölçüte göre yapılan değerlendirmeye bağıl değerlendirme denir. Örneklendirilecek olunursa, sınıfta matematik dersinden en yüksek puan alan öğrenci sınıfın en başarılı öğrencisidir yargısına ulaşılıyorsa burada ulaşılan "en başarılı" öğrenci yargısı bağıl değerlendirmedir. Çünkü en başarılı öğrencinin başarısı, diğer öğrencilerin almış oldukları matematik puanları dikkate alınarak varılan bir yargıyı oluşturmaktadır. Bağıl değerlendirmede bireylerin ölçmeye konu olan özelliklerine karşılık gelen değerleri (ölçme sonuçları) üzerinden hareket edilerek bireyler birbirleriyle karşılaştırılmakta, bu karşılaştırmalara bağlı olarak da onlar hakkında bir takım kararların verilmesinde kullanılmaktadır.

25. EĞİTİM İLE İLGİLİ CEVABI ARANAN SORULAR • NEDEN EĞİTECEĞİZ ? • HANGİ İNSAN TİPİNİ OLUŞTURACAĞIZ ? • NE ÖĞRETECEĞİZ ? • NASIL ÖĞRETECEĞİZ? • NEREDE ÖĞRETECEĞİZ? • ÖĞRETİRKEN HANGİ MATERYALLERİ KULLANACAĞIZ? • NE KADAR ÖĞRENİLDİĞİNİ, AMAÇLARA NE ORANDA ULAŞILDIĞINI NASIL ANLAYACAĞIZ ?

26. EĞİTİM OLGUSUNDA BU SORULARIN CEVABINI NEREDE BULABİLİRİZ?

27. TABİİ Kİ; ÖĞRETİM PROGRAMINDA! O ZAMAN, BİR ÖĞRETİM PROGRAMININ ÖĞELERİ NEDİR?

28. 1. Hedef davranışlar (Amaçlar) 4. Ölçme ve değerlendirme 2. İçerik 3. Eğitim durumları (Yöntem) ÖĞRETİM PROGRAMINDA ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMENİN YERİ

29. Eğitim etkinliklerinde belirleyici ve yol gösterici rol oynayan HEDEFLER ve HEDEF DAVRANIŞLAR(Ders Hedef ve Hedef Davranışları) nasıl belirlenir?

30. Ders Hedef ve Davranışlarının Belirlenmesinde Etkili Faktörler Hazırlanmış öğretim programına ek olarak bilinmesi gereken, • Öğretilmesi hedeflenen davranışın gerektirdiği ÖNKOŞUL DAVRANIŞLAR (Hazırbulunuşluk), • Öğrenmeyi gerçekleştirecek bireyin büyüme ve olgunlaşması, • Konu alanı, olmaktadır.

31. Hedefler; BELİRTKE TABLOSU hazırlanarak belirlenir.

32. Belirtke tablosunun hazırlanabilmesi için öncelikle eğitsel hedefleri tanımlayan davranışların ölçülebilir ve gözlenebilir hale getirilmesi gerekir. Bu nedenle hedefler hedef davranışlara dönüştürülmelidir. Hedefler basit öğrenmelerden karmaşık öğrenmelere doğru sınıflandırılmıştır.Bununla ilgili olarak BENJAMİN BLOOM öğrenme ile ilgili insan davranışlarının niteliklerini bu yönüyle incelemiş ve şöyle sınıflandırmıştır.

33. BENJAMİN BLOOM’unİnsan DavranışınınNiteliklerine Göre Eğitim Hedeflerini Sınıflandırılması Eğitimciler öğrenmeyle bireye kazandırılmak istenen davranışın nitelikleri; • Bilişsel (beynin işleyişi), • Duyuşsal (Tutum ve duyguyla ilgili), • Devinişsel (beceriyle ilgili), olarak sınıflamışlardır.

34. EĞİTİMDE ÖLÇME DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARININ AMAÇLARI Okullardaki eğitim – öğretim faaliyetlerinin,Türk Milli Eğitiminin amaçlarına, okulun genel amaçlarına, derslerin özel amaçlarına ve eğitimde ölçme değerlendirme yöntem ve tekniklerine uygun olup olmadığını sürekli izlemek; bu konudaki olumsuzlukları ortadan kaldırmak için gerekli önlemler almak, Başarısızlığı değil, başarıyı ölçmek, Öğrenme- öğretme sürecinde olup bitenleri yakından izlemek, geliştirmek ve bu yolla eğitilmiş insan gücünün niteliklerini arttırmak, Başarının ölçülmesinde kullanılan ölçme araçlarının; geçerli, güvenilir, objektif, kullanışlı, ayırt edici özelliklere sahip olmalarını sağlamak, Başarının ölçülmesinde; bilişsel, duyuşsal ve devinişsel boyutlarda ve değişik aşamalara yönelik en uygun ölçme yöntem ve tekniklerini kullanma konusunda öğretmenlerimize destek sağlamaktır. Ölçme-değerlendirme  programın öğelerine yönelik olarak ta dönüt sağlar.

35. Eğitimde Ölçme ve Değerlendirmenin İşlevleri • Hedef ve hedef davranışların ne düzeyde gerçekleştirildiğini belirler. • Gerçekleştirilemeyen hedef ve hedef davranışları ve gerçekleştirilmeme nedenlerini belirler. • Öğrenme sürecinin etkinliğinin artırılmasını sağlar. • Öğrencinin gelişimi hakkında bilgi verir (Hem öğrenciye hem öğretmene). • Değerlendirme, yeterince başarılı olan öğrenciyi motive eder. • Değerlendirme, öğrenciye davranışını nasıl değiştireceği, nasıl geliştireceği hakkında bilgi verir. • Ülkede uygulanan öğretimin etkililiği hakkında bilgi verir.

36. ÖLÇME ARAÇLARINDA BULUNMASI GEREKEN NİTELİKLER • GEÇERLİK • GÜVENİRLİK • KULLANIŞLILIK

37. ÖLÇMEDE GEÇERLİK Ölçmek istenilen özelliği ölçme aracının ölçmesine geçerlik denir

38. EĞİTİMDE ÖLÇMEK İSTENİLEN NEDİR? Eğitimde ölçtüğümüz; Hedef ve Hedef Davranışlardır. ÖYLEYSE; Eğitimde kullanılan ÖLÇME ARCININ GEÇERLİLİĞİ, ölçülmek istenilen hedef ve hedef davranışları ölçmesi durumudur.

39. ÖLÇME ARCINDA ARANAN GEÇERLİLİK TÜRLERİ • Kapsam geçerliliği, • Yordama geçerliliği, • Yapı geçerliliği, • Zamandaş geçerliliği • Görünüş geçerliliği

40. ÖLÇMEDE GEÇERLİĞİ ARTIRMAK İÇİN YAPILMASI GEREKENLER 1. Her soru bir hedef davranışı ölçmelidir. 2. Her soru, bilenlerin doğru cevaplandırabileceği, bilmeyenlerin ise doğru cevaplandıramayacağı nitelikte olmalıdır. Kısaca, Soruların ZORLUK derecesi sınıf düzeyine uygun olmasıdır. 3. Sınav, hem kapsayıcı hem dengeli (her hedefi temsil edebilen) bir tarzda olmalıdır. 4. Sınav, güvenilir olmalıdır.

41. ÖLÇMEDE GÜVENİRLİK Farklı zaman ve farklı kişilerce yapılan ölçme işlemi sonuçlarının aynı yada benzer olmasına GÜVENİRLİK denir.

42. Ölçmede Hata Türleri 1) Sabit Hata:Bir ölçmeden diğer ölçmeye miktarı değişmeyen hatalara sabit hata denir. Örneğin; terazinin ölçtüğü her nesneyi 100 gr. fazla göstermesi, bir öğretmenin okuduğu her sınav kağıdına 10 puan fazla vermesi. 2) Sistematik Hata:Ölçülen büyüklüğe, ölçmeciye ve ölçme koşullarına göre miktarı farklılık gösteren hatalardır. Bir başka deyişle puanlayıcının subjektif olduğu (taraflı olduğu) hatalardır. Bunun için bu hataların kaynağı bellidir. Örneğin, bir öğretmenin öğrencilerin cinsiyetlerine göre fazla puan vermesi, yazılı kağıdındaki yazı güzelliğine, sayfa düzenine ve derse düzenli devam edenlere fazla puan vermesi. 3) Rastgele (Tesadüfi) Hata:Bu hata türünde hatanın kaynağı belli değildir. Hatanın hangi yönde olacağı önceden kestirilemez ve ölçme sonuçlarına gelişigüzel karışırlar. Örneğin, öğretmenin sınav kağıtlarını dikkatsizce okuyup puanlaması veya puanları toplarken hata yapması, kopya çeken öğrencinin aldığı puan, öğrencinin cevap kağıdına cevaplarını kaydırarak kodlaması.

43. ÖLÇMENİN GÜVENİRLİĞİNİ ARTIRMA YOLLARI 1. Soru sayısını arttırmak, 2. Soruların açık, anlaşılır ve kesin cevaplı olmasını sağlamak, 3. Sınavda sorulara cevap verebilmek için yeterli süre vermek, 4. Bir soru, sınava katılanların en az yarısı tarafından doğru olarak cevaplandırılabilecek zorlukta olmalıdır. 5. Puanlama objektif olmalıdır,

44. ÖLÇMEDE KULLANIŞLILIK • Ölçme ekonomik olmalıdır. • Uygulama ve değerlendirme süresi uygun • Puanlama kolay ve objektif olmalıdır.

45. Değerlendirme türüne göre kullanılan Ölçme Araçları

46. Değerlendirme türü ve Ölçme Araçları

47. Sonuç odaklı Yöntemler

48. YAZILI YOKLAMALAR 1.YAZILI YOKALAMALAR(Essey-Kompozisyon tipi sınavlar): Hazırlanmasının kolay olması, uzun zaman almaması ve öğretmenlerce iyi biliniyor olmasından dolayı sık tercih edilen bir sınavdır. Yazılı yoklamaların en önemli tarafı (avantajı) bilgi düzeyinin üstündeki üst düzey zihinsel işlemler (uygulama, analiz, sentez, değerlendirme, organize etme, bilgileri değişik durumlarda uygulama, orijinal görüş ve ürünler ortaya koyabilme) gerektiren türdeki hedefleri ölçebilmesidir.

49. YAZILI YOKLAMALAR Özellikleri: • Az sayıda soru sorulur. Bu nedenle geçerlik ve güvenirlik düşüktür. • Öğrenciye cevap özgürlüğü tanınır. Öğrenci istediği cevabı vermede özgürdür. • Hazırlanması kolay ancak puanlanması güç ve zaman alır. • Şans başarısı düşüktür. • Puanlanması sübjektiftir. Çoğu kez değerlendirmeye puanlayıcı yanlılığı karışır. • Üst düzey zihinsel hedef alanlarını ölçebilir. • Yazılı sınav soruları şişirilme cevaplara açıktır.

50. YAZILI YOKLAMALAR Hangi Durumlarda Kullanılmalı: • Sınava girecek öğrenci sayısının az ise kullanılmalı. • Öğrencilerin gelecekleri ile ilgili kritik kararlar güvenilir sınavlara dayandırılmalıdır. Soru sayısının az, puanlama güvenirliğinin düşük olması nedeni ile yazılı yoklama bu amaç için kullanılmamalıdır. • Öğrencinin yazılı ifade gücü, noktalama işaretlerini doğru kullanabilme, dilbilgisi gibi özelliklerini ölçmede kullanılabilir. • Sentez ve değerlendirme gibi üst düzey zihinsel davranışları ölçmede kullanılabilir.