WIEK ŚWIATŁA W EUROPIE I POLSCE

1. WIEK ŚWIATŁA W EUROPIE I POLSCE

2. Spis treści: 1.Wiek światła w Europie 2.Kierunki myślowe i ich przedstawiciele w oświeceniu europejskim 3.Rewolucja amerykańska 4.Rewolucja francuska 5.Oświecnie w Polsce 6.Sejm konwokacyjny i delegacyjny 7.Konfederacja barska 8.Sejm wielki czteroletni i konstytucja 3 maja 9.Uchwały sejmu rozbiorowego 10.Konfederacja targowicka 11 I rozbiór Polski 12. II rozbiór Polski 13. III rozbiór Polski 14.Insurekcja kościuszkowska 15.Oświecenie-wnioski 16.Linki i lista naszej klasy

3. WIEK ŚWIATŁA W EUROPIE • Przypada na lata 1688-1789; jest to epoka w dziejach kultury europejskiej między barokiem a romantyzmem, • Człowiek w centrum myśli, • Rozwój szkół ,instytucji oświeceniowych, nauki, • Symetria , ład, mimesis w sztuce, powrót do reguł klasycznych, • Powrót do ideałów humanistycznych, walka o prawa obywatelskie, • Powszechny pobór do armii, • Eliminacja zakonów, • Zniesienie praw, kodyfikacja prawa, obciążenia podatkowe, • Rozdziela się sojusz państwa z kościołem, • Unowocześnienie krajów(rzemiosło, handel, manufaktury )

4. KIERUNKI MYŚLOWE I ICH PRZEDSTAWICIELE W OŚWIECENIU EUROPEJSKIM • Racjonalizm-zwrócił uwagę na konieczność posługiwania się rozumem na drodze poznania. Kontynuatorem tych poglądów był francuz- Wolter.Napisał m.in. Traktat o tolerancji, Kandyd oraz Edyp. • Empiryzm-według którego jedynym lub głównym źródłem bądź środkiem poznania jest doświadczenie zmysłowe . Popularyzatorem poglądów empirycznych był anglik John Locke , napisał m.in. dzieło zatytułowane „Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego”. • Deizm-zakładający ,że Bóg istnieje, ale ograniczył się jedynie do stworzenia materialnego świata i pewnych nakazów, nie ingeruje dalej w życie człowieka. Najbardziej znanymi deistami tego czasu byli Wolter, Denis Diderot, Jan Jakub Rousseau, Napoleon Bonaparte, Jerzy Waszyngton, Benjamin Franklin i Thomas Jefferson. • Ateizm-zwolennicy ateizmu odrzucali całkowitą wiarę w istnienie Boga. • Sensualizm-to pogląd filozoficzny uznający, że najlepszą droga poznania jest poznanie zmysłowe. Przedstawiciel tego kierunku w teorii poznania, był angielski filozof J. Locke, który twierdził, iż ,, nie ma niczego w umyśle, co nie istniałoby w zmysłach".

5. OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja amerykańska • Działania wojenne prowadzone od 1775(bitwa pod Lexington i Concord) do 1783 (podpisanie traktatu paryskiego),pomiędzy Wielką Brytanią ,a 13 koloniami w Ameryce Północnej, • Przyczyny: niezadowolenie kolonii z powodu wysokich podatków , hamowania rozwoju oraz ograniczenie ich samorządu, • W kolonizatorach budzi się także duch wolności ,wynikający z wpływów oświecenia, • DEKLARACJA NIEPODLEGŁOŚCI-ogłoszona 4 lipca 1776r.Opracowana przez Thomasa Jeffersona. Głosiła prawo do: • wolności , • posiadania własności , • bezpieczeństwa , • wyrażania własnych poglądów, • wyrażania własnych poglądów religijnych , • oporu przed naciskiem

6. OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja amerykańska • 1783-podpisanie pokoju w Wersalu. Anglia uznaje niepodległość Stanów Zjednoczonych. • 17 września 1787 uchwalono w czasie obrad kongresu konstytucje. Jest to pierwsza na świecie ustawa zasadnicza, którą stworzono opierając się na ideałach oświecenia. Zastosowano w niej trójpodział władzy stworzony przez Monteskiusza: • Władza wykonawcza: Prezydent • Władza ustawodawcza : Kongres, który dzielił się na izbę reprezentantów i senat • Władza sądownicza : sąd najwyższy

7. Kolonie w Ameryce Północnej

8. OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja francuska Okres w historii Francji trwający od 1789 do 1799, w którym doszło do głębokich zmian polityczno-społecznych i obalenia monarchii Burbonów. • Za jej symboliczny początek uważa się zdobycie przez lud Paryża twierdzy Bastylia 14 lipca 1789roku. Natomiast za koniec rewolucji uznaje się kres rządów Dyrektoriatu 9 listopada 1799roku, kiedy to Napoleon Bonaparte przeprowadził zamach stanu ogłaszając się dzień później Pierwszym Konsulem. Przyczyny: • Zła sytuacja ekonomiczna i nierównomierny rozwój gospodarczy, • Klęski żywiołowe , nędza, głód, • Wystawne życie Ludwika XVI i jego żony, • Bardzo wysokie podatki ściągane na rzecz króla i kleru, • Podział społeczeństwa na 3 stany, • 5 maja - zwołanie stanów Generalnych ,

9. OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja francuska Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela 1789r. Rousseau -suwerenność; wszelka władza społeczności ludzkiej początek swój bierze z woli ludu Równość wobec praw politycznych i ciężarów podatkowych, zniesienie przywilejów stanowych Wolność wyrażania przekonań, nietykalność osobista, wolność gospodarcza Monteskiusz-podział władzy na ustawodawczą, sądowniczą i wykonawczą

11. OŚWIECENIE W POLSCE • W Polsce idee oświecenia przyjęły się później niż w krajach Europy Zachodniej, co było związane z tym, że mieszczaństwo zyskało większe znaczenie dopiero w II poł. XVIII w. Przyjmuje się, że ramy czasowe polskiego oświecenia obejmują okres od lat 40. XVIII wieku do roku 1822. • Przedstawiciele polskiego oświecenia: • Stanisław Leszczyński (jego traktat polityczny to: „Glos wolny, wolność ubezpieczających’’), • Stanisław Konarski (jego dzieło :„ O skutecznym rad sposobie”), • Bracia Załuscy ( założyciele biblioteki publicznej w Warszawie, organizatorzy „Towarzystwa Literatów”), • Powołanie Świeckiego Ministerstwa Edukacji Narodowej, • Powołanie pierwszego Państwowego Teatru Narodowego-Bogusławski

12. Stanisław August Poniatowski • król polski 1764–1795 , • Obrany na króla pod naciskiem carycy Katarzyny II i Familii; dążył do wzmocnienia i unowocześnienia państwa oraz, początkowo, do uwolnienia się od zależności od Rosji; popierał reformy Czartoryskich. Stanisław August Poniatowski byłzwolennikiem wprowadzenia Kodeksu Andrzeja Zamoyskiego popierał zakładanie manufaktur zał. Szkołę Rycerską (1765) był mecenasem literatury (inicjator „Monitora”, organizator obiadów czwartkowych), teatru, sztuki (przebudowa Zamku Król., budowa zespołu pałacowego Łazienek był współinicjatorem i protektorem Komisji Edukacji Narodowej

13. OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja w Polsce Sejm konwokacyjny obradujący w dniach 7 maja-23 czerwca 1764 w Warszawie, zwołany pod węzłem konfederacji dla przygotowania elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego, przeprowadził szereg reform ustroju I Rzeczypospolitej. Reformy sejmu konwokacyjnego: • zlikwidowanie ceł prywatnych, • Wprowadzenie ceł generalnych do skarbu państwowego, • zniesienie liberum veto w głosowaniu w sprawach skarbowych i wojskowych, • wprowadzenie zakazu przysięgania posłów na instrukcje poselskie, • zlikwidowanie Sejmu Czterech Ziem, gdyż nie był on w stanie uporać się ze ściąganiem podatków od Żydów, • na czas nieokreślony zawiązano konfederację generalną, co pozwalało na skuteczne przeprowadzenie sejmu elekcyjnego i koronacyjnego, • ograniczono władzę hetmanów

14. OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja w Polsce 1767-68-w wyniku sejmu delegacyjnego na polecenie carycy Katarzyny II, ambasador rosyjski Mikołaj Repnin miał usunąć grupę senatorów sprzeciwiających się równouprawnieniu dysydentów. Zostali wywiezieni w głąb Rosji , gdzie internowano ich na 5 lat. Sejm delegacyjny zaakceptował protektorat Rosji nad Rzeczpospolitą- gwarantką ustroju państwa stała się Katarzyna II. Prawa kardynalne: Równouprawnienie Dysydentów Nietykalność osobista szlachty Utrzymywanie wolnej lekcji Możliwość liberum veto Prawo rokoszu

15. OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja w Polsce Barska konfederacja 1768-1772 -zbrojny związek szlachty zawiązany 29 lutego 1768 w Barze na Podolu. Konfederacja objęła swym zasięgiem ziemie całej Rzeczypospolitej, głosiła hasła obrony wiary i wolności szlacheckich. Inicjatorami zawiązania konfederacji byli: biskup kamieniecki Adam Stanisław Krasiński, marszałek nadworny koronny Jerzy August Mniszech; Związek zbrojny zorganizowali: Michał Hieronim, Joachim Potocki, Michał Jan Pac Józef Sapieha i marszałek związku wojskowego konfederacji Józef Pułaski; Po upadku konfederacji na Sybir zesłano według szacunków samego posła rosyjskiego Nikołaja Repnina ponad 14 000 konfederatów, resztę przymusowo wcielono do armii rosyjskiej. Konfederaci barscy wystąpili:

16. OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja w Polsce I rozbiór Polski -1772 -podział terytorium Rzeczypospolitej dokonany przez Prusy, Rosję i Austrię w końcu XVIII w. Od 1732 istniało porozumienie między sąsiadującymi z Rzeczpospolitą mocarstwami mające na celu ingerencję w jej sprawy wewnętrzne.

17. OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja w Polsce Uchwały sejmu rozbiorowego (1773-75) Zatwierdzenie rozbioru Polski Powołanie Rady Nieustającej(rząd złożony z króla 18 senatorów i 18 posłów-kierował sprawami państwowymi między sejmami) Uchwalenie liczby wojska do 30 tys. , ujednolicenie cła i podatków Powołanie Komisji Edukacji Narodowej

18. OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja w Polsce SEJM WIELKI CZTEROLETNI - sejm zwyczajny obradujący w Warszawie od 1788 do 1792. Zwołany przez Stanisława August Poniatowskiego, za zgodą Katarzyny II. Podczas jego obrad postanowiono zwiększyć liczbę armii oraz nałożyć stały podatek na szlachtę i duchowieństwo. Głównym dziełem Sejmu Wielkiego było uchwalenie w dniu 3 maja 1791 nowej Konstytucji ustrojowej. Wprowadzała ona podział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, zwiększyła uprawnienia mieszczan, zapowiadała poprawę doli warstwy chłopskiej, zlikwidowała konfederacje i liberum veto w Sejmie, ograniczyła prawa polityczne gołoty szlacheckiej.

19. OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja w Polsce Konfederacja targowicka- spisek magnacki zawiązany w celu obalenia reform Sejmu Czteroletniego i Konstytucji 3 Maja 1791. Formalnie ogłoszona 14 maja 1792 w pogranicznym miasteczku Targowica na Ukrainie, faktycznie zawiązana w Petersburgu 27 kwietnia 1792. Przywódcy konfederacji, magnaci kresowi Szczęsny Potocki, Franciszek Ksawery Branicki i Seweryn Rzewuski, dążyli do utrzymania starych struktur państwowych bądź podziału Rzeczypospolitej na autonomiczne prowincje zarządzane przez przedstawicieli magnaterii. Konfederaci zwrócili się o pomoc do Rosji, co wykorzystała Katarzyna II , wysyłając przeciwko Polsce 100-tysięczną armię. W trwającej od maja do lipca 1792 wojnie polsko-rosyjskiej wojsko polskie poniosło klęskę. Po wojnie targowiczanie przywracali stare porządki, prześladowali zwolenników Konstytucji 3 Maja, wprowadzili cenzurę prasy, wydawnictw i korespondencji.

20. OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja w Polsce II rozbiór Polski- 1793

21. OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja w Polsce Insurekcja Kościuszkowska 1794 : • Była skierowana przeciwko Rosji i Prusom, • Prowokatorami powstania była Kuźnica Kołątajowska , • Wobec narastającego w kraju napięcia ambasador Rosji nakazał skoncentrowanie sił rosyjskich w okolicach Warszawy, • 24 marca 1794r. Kościuszko ogłosił Akt powstania, gdzie stawał się Najwyższym Naczelnikiem Sił Zbrojnych Narodowych , • Cel powstania : przywrócenie i zabezpieczenie całości jej granic, • 4 kwietnia1794 pod Racławicami wojska powstańcze pod wodzą samego Kościuszki stoczyły zwycięską bitwę z wojskami rosyjskimi , • 17 kwietnia 1794 wybuchła insurekcja warszawska, • 23 kwietnia 1794 wybuchła insurekcja w Wilnie, • 6 czerwca pod Szczekocinami doszło do bitwy wojsk polskich z połączonymi siłami rosyjsko-pruskimi. Po zaciętych walkach Polacy zmuszeni zostali do odwrotu ku Warszawie, • 10 października 1794 pod Maciejowicami doszło do bitwy pomiędzy wojskami polskimi , a wojskami rosyjskimi. W wyniku przegranej dla Polaków bitwy do niewoli dostał się ranny naczelnik insurekcji - Tadeusz Kościuszko,

22. OŚWIECENIE W DZIAŁANIUrewolucja w Polsce III rozbiór Polski -1795

23. Polska po III rozbiorze

24. OŚWIECENIE-WNIOSKI: • Wolność-oświecenie sformułowano podstawy liberalizmu , tj. poglądu iż najwyższą wartością jest wolność, • Tolerancja religijna-domagano się swobody wyznania oraz rozdziału Kościoła od państwa, • Równość-oświecenie to okres w którym każdy z obywateli ma udział w rządzeniu swoim krajem, • Braterstwo-ludzie oświecenia określili także powszechne prawa obywatela, • Postęp- oświecenie określiło naukę jako najwartościowszy model wyjaśniania świata, • Immanuel Kant w rozprawie z 1784 r. "Co to jest Oświecenie?" mówił: "Oświeceniem nazywamy wyjście człowieka z niepełnoletności, w którą popadł z własnej winy. Niepełnoletność to niezdolność człowieka do posługiwania się swym własnym rozumem, bez obcego kierownictwa”.

26. Linki: http://www.youtube.com/watch?v=lRRSkaXnp1w http://www.youtube.com/watch?v=d79Irw79CqQ- droga do niepodległości USA http://www.youtube.com/watch?v=W4G1CXzT6WU- konfederacja barska http://www.youtube.com/watch?v=qybLNXuQ-tM- sejm Wielki Czteroletni

27. Autorzy: Urszula Grad Paulina Mac Katarzyna Karakuła Pozostała część naszej klasy: Mariola Babiarz Klaudia Balawender Ania Banaś Patrycja Cisek Dominik Cybulski Ewa Cyran Olek Czech Rafał Drozd Ola Ficek Ania Frączek

28. Paulina Hawro Ewelina Hućko Monika Jania Angelika Jarosz Angelika Kuca Monika Kuźniar Paulina Lorenc Ewelina Mach Patryk Malec Karolina Niemczak Arek Panek Małgorzata Pudło Dorota Salach Emilka Szpindor Joanna Świątoniowska Małgorzata Wawrzkiweicz Karina Wilczek

30. Dziękujemy za uwagę!