Sakramenty w prawie kościelnym

1. Sakramenty w prawie kościelnym Dúllek Bolesław

2. Sakramenty w prawie kościelnym Chrzest

3. Sprawowanie chrztu • Sprawowanie chrztu powinno być odpowiednio przygotowane • Chrzci się wodą, która powinna być poświęcona • Chrzci się przez zanurzenie lub polanie • Imię chrzczonego powinno nie być obce duchowi chrześcijańskiemu • Dobrze by chrzczono w niedzielę lub Wigilię Paschalną • Dobrze by chrztu udzielano w kaplicy lub kościele • Nie powinno się chrzcić w domach prywatnych i szpitalach

4. Szafarz chrztu • Szafarzem zwyczajnym jest biskup, prezbiter i diakon • Gdy brak szafarza zwyczajnego godziwie może ochrzcić katecheta lub inna osoba wyznaczona przez ordynariusza • W wypadku konieczności ochrzcić może każdy człowiek posiadający odpowiednią intencję • O chrzcie dorosłych (14) powinno powiadamiać się biskupa

5. Przyjmujący chrzest • Można chrzcić każdego, kto nie jest jeszcze ochrzczony • W wypadku osób dorosłych, powinny wykazać się one pewną wiedzą religijną • Osoby dorosłe po chrzcie powinny być zaraz bierzmowane i przyjąć Komunię św. • Dzieci chrzci się w pierwszych tygodniach życia • By ochrzcić dziecko przynajmniej jedno z rodziców musi tego chcieć; musi być nadzieja na katolickie wychowanie • W wypadku niebezpieczeństwa śmierci można ochrzcić dziecko wbrew woli rodziców • Jeśli nie wiadomo, czy ktoś był ochrzczony, chrztu należy udzielić warunkowo • Dziecko podrzucone lub znalezione należy ochrzcić • Poronione płody, jeśli są żywe należy ochrzcić

6. Chrzestni • Przynajmniej jeden lub dwoje • Wyznaczony przez chrzczonego lub rodziców • 16 lat • Katolik, bierzmowany, po I Komunii • Wolny od kar kościelnych • Nie ojciec lub matka chrzczonego • Ochrzczony, niekatolik może być, ale tylko w roli świadka

7. Stwierdzenie i zapisanie przyjętego chrztu • Proboszcz miejsca zapisuje fakt chrztu w księdze chrztu zapisując nazwisko ochrzczonego, kto chrzcił, rodziców, chrzestnych, świadków, miejsce i datę chrztu oraz urodzenia • W wypadku matki niezamężnej, jeśli fakt jej macierzyństwa jest znany wpisujemy i prosi o taki wpis. Ojca wpisujemy tylko w wypadku potwierdzenia jego ojcostwa dokumentem publicznym • Jeśli chrztu nie udzielał proboszcz, szafarz chrztu musi go bezzwłocznie o tym fakcie powiadomić

8. Sakramenty w prawie kościelnym Bierzmowanie

9. Sprawowanie bierzmowania • Należy namaścić olejem krzyżma czoło i nałożyć rękę • Krzyżmo konsekrowane jest przez biskupa • Wskazane jest by bierzmowano podczas mszy świętej w kościele

10. Szafarz bierzmowania • Zwyczajnym szafarzem jest biskup • Po udzieleniu pozwolenia ważnie bierzmuje prezbiter • W niebezpieczeństwie śmierci bierzmować może każdy prezbiter • Biskup może bierzmować tylko na swoim terytorium (także obcych)

11. Przyjmujący bierzmowanie • Bierzmowany może być każdy, kto jeszcze nie był, a przyjął chrzest oraz doszedł do używania rozumu (7) • Ma być odpowiednio przygotowany • Powinien przyjmować w okolicach wieku rozeznania, chyba że Konferencja Episkopatu zarządzi inaczej (15)

12. Świadkowie • Najlepiej jedna osoba • Wyznaczony przez chrzczonego lub rodziców • 16 lat • Katolik, bierzmowany, po I Komunii • Wolny od kar kościelnych • Nie ojciec lub matka chrzczonego • Ochrzczony, niekatolik może być, ale tylko w roli świadka • Wypada by świadkiem był chrzestny

13. Stwierdzenie i zapisanie bierzmowania • Nazwiska bierzmowanych zapisuje się w księdze bierzmowanych przechowywanej w kurii diecezjalnej • Zapisuje się tam też szafarza, rodziców i świadków, miejsce i datę bierzmowania • Fakt bierzmowania odnotowuje się w księdze chrztów

14. Sakramenty w prawie kościelnym Najświętsza eucharystia

15. Sprawowanie Eucharystii • Sprawowanie Eucharystii jest czynnością samego Chrystusa i Kościoła • W zgromadzeniu liturgicznym Lud Boży gromadzi się w jedno pod przewodnictwem biskupa

16. Szafarz Najświętszej Eucharystii • Szafarzem jest kapłan • Może on odprawić Mszę św. za kogokolwiek – za żywych i umarłych • Mszę można koncelebrować z zachowaniem prawa do indywidualnego sprawowania, ale wyłączając przypadek gdy w tej samej kaplicy lub kościele sprawowana jest już Msza • Kapłani powinni odprawiać Mszę jak najczęściej najlepiej codziennie • Generalnie nie wolno kapłanowi odprawiać więcej niż raz dziennie • Nie powinno odprawiać się Mszy bez udziału wiernych • Zwyczajnym szafarzem Komunii św. jest biskup, prezbiter i diakon; nadzwyczajnym akolita i wierny odpowiednio wyznaczony

17. Uczestnictwo w Najświętszej Eucharystii • Każdy ochrzczony, jeśli prawo mu tego nie zabrania, może być dopuszczony do Komunii • Dzieci dopuszcza się do Komunii po odpowiednim przygotowaniu i rozeznaniu • Dzieciom w niebezpieczeństwie śmierci można udzielić Komunii o ile potrafią one odróżnić Ciało Chrystusa od zwykłego chleba • Do Komunii nie należy dopuszczać ekskomunikowanych, interdyktowanych i trwających w uporze w grzechu ciężkim • Kto przyjął Komunię, tego samego dnia może przyjąć ją powtórnie tylko podczas Eucharystii • Na godzinę przed przyjęciem Komunii należy zachować post • Kapłan binujący i trynujący jest zwolniony z postu przed drugą i trzecia Mszą • Osoby chore i te które się nimi opiekują są zwolnione z postu • Każdy wierny, który przyjął już I Komunię powinien przyjmować Ciało Chrystusa najmniej raz w roku (w okresie wielkanocnym) • W niebezpieczeństwie śmierci wiernych umacnia się komunią w formie Wiatyku (także wielokrotnie) • Wierni mogą przyjmować Komunię w kościoła katolickich innych obrządków

18. Obrzędy i ceremonie sprawowania Eucharystii • Ofiara jest sprawowana z chleba i wina z dodatkiem wody • Chleb ma być pszenny, przaśny, świeży; Wino ma być z owocu winnego • Komunii udziela się pod postacią chleba, w niektórych sytuacjach pod dwiema postaciami, a gdy wymaga tego sytuacja pod postacią wina • Nie wolno konsekrować jednej postaci bez drugiej • Eucharystię należy sprawować po łacinie lub w innym języku zgodnie z księgami prawnie zatwierdzonymi • Kapłani chorzy mogą siedzieć czy pomagać sobie druga osobą

19. Czas i miejsce sprawowania Eucharystii • Mszę można sprawować w każdym dniu i o każdej godzinie z wyjątkiem sytuacji przepisanych prawem • Mszę należy sprawować w miejscu świętym • Ofiarę należy sprawować na poświęconym ołtarzu • Zawsze ma być obrus i korporał • Za zgodą ordynariusza można sprawować Mszę w kościele niekatolickim

20. Przechowywanie i kult Najświętszej Eucharystii • Eucharystia ma być przechowywana w kościele katedralnym i parafialnym; może być przechowywana w kaplicy biskupiej i innych kaplicach prywatnych • Tam gdzie jest przechowywany Najświętszy Sakrament dwa razy w miesiącu powinna odbyć się Msza • Nikomu nie wolno przechowywać i zabierać z sobą w drogę Eucharystii • Kościół gdzie jest przechowywana Eucharystia powinien być otwarty, celem umożliwienia adoracji • Eucharystia powinna być przechowywana w tabernakulum nieprzezroczystym, nieusuwalnym, odznaczającym się, zamkniętym • W porze nocnej Eucharystię można przenieść w bezpieczniejsze miejsce • Klucz do tabernakulum ma być pieczołowicie strzeżony • Przed tabernakulum ma się palić lampa, wyrażająca obecność Chrystusa • Kościoły, które mogą przechowywać Najświętszy Sakrament mogą wystawiać go w monstrancji, ale nie w czasie sprawowania Mszy • Najświętszy sakrament mogą wystawić kapłan i diakon, a także akolita i szafarz nadzwyczajny • Tam gdzie to możliwe w Boże Ciało powinna się odbyć procesja z Najświętszym Sakramentem

21. Ofiary mszalne • Każdy kapłan może przyjąć ofiarę za odprawienie Mszy św. w określonej intencji; bez tej ofiary kapłan również powinien odprawić Mszę • Ofiara to nie transakcja czy handel • W wypadku przepadnięcia ofiary kapłan i tak musi odprawić Mszę • Kapłan może przyjąć jedną ofiarę dziennie • Kapłan nie może przyjąć większej ilości intencji, niż tych, za które może sam odprawić Mszę w ciągu roku • Jeśli intencji jest za dużo, można je komuś przekazywać (razem z ofiarą) • W parafii ma być prowadzona księga, w której zapisuje się liczbę Mszy, intencje oraz ofiary jak i odprawienie

22. Sakramenty w prawie kościelnym Pokuta i pojednanie

23. Sprawowanie sakramentu • Indywidualna i integralna spowiedź oraz rozgrzeszenie stanowią jedyny sposób, dzięki któremu wierny może uwolnić się od grzechu ciężkiego • Niemożliwość fizyczna lub moralna zwalnia od takiej spowiedzi • Absolucja generalna jest możliwa w niebezpieczeństwie śmierci, kiedy nie ma czasu na indywidualną spowiedź oraz przy zaistnieniu poważnej konieczności • Po skorzystaniu z takiej absolucji penitent powinien wyznać przy najbliższej okazji grzechy w spowiedzi indywidualnej • Miejscem spowiedzi jest kościół, a w nim konfesjonał wyposażony w kratę

24. Szafarz sakramentu pokuty • Szafarzem jest kapłan • Aby spowiedź była ważna kapłan musi mieć władzę święceń oraz upoważnienie • W niebezpieczeństwie śmierci można spowiadać bez upoważnienia; można też uwalniać od cenzur • Nieważne jest rozgrzeszenie wspólnika w grzechu nieczystym (poza niebezpieczeństwem śmierci) • Penitent jest zobowiązany wypełniać zadośćuczynienie osobiście • Jeśli ktoś oskarżył fałszywie kapłana o solicytację, nie można mu udzielić rozgrzeszenia dopóki nie odwoła oskarżenia • Do zachowania bezwzględnej tajemnicy spowiedzi zobowiązany jest kapłan, tłumacz oraz każdy kto coś posłyszał • Nie powinno spowiadać się u swojego przełożonego

25. Penitent • Musi odrzucić grzechy które popełnił i postanowić poprawę • Ma wyznać grzechy ciężkie popełnione po chrzcie, które nie zostały jeszcze odpuszczone • Zaleca się wyznawanie grzechów powszednich • Każdy wierny po dojściu do używania rozumu (7) raz w roku ma się wyspowiadać • Każdy sam może wybrać sobie spowiednika także innego obrządku

26. Odpusty • Odpust jest to darowanie wobec Boga kary doczesnej za grzechy odpuszczone już co do winy • Odpust jest cząstkowy lub zupełny w zależności od tego, czy uwalnia od kary doczesnej w części lub w całości • Odpusty można ofiarować za siebie lub za zmarłych • Tylko najwyższa władza kościelna może udzielać odpustów • Odpust może uzyskać ochrzczony, nie ekskomunikowany, znajdujący się w stanie łaski

27. Sakramenty w prawie kościelnym Namaszczenie chorych

28. Sprawowanie sakramentu • Olej chorych poświęcić może biskup • W razie konieczności może to zrobić również kapłan, ale podczas samego obrzędu • Namaszczeń powinien udzielać szafarz własną ręką • Możliwe jest „zbiorowe” namaszczenie chorych

29. Szafarz namaszczenia chorych • Szafarzem jest kapłan • Kapłani mogą ze sobą nosić olej, by w razie konieczności móc udzielić namaszczenia

30. Osoby, którym należy udzielać namaszczenia chorych • Dla znajdujących się w niebezpieczeństwie śmierci na skutek choroby lub starości • Sakrament jest powtarzalny nawet w czasie trwania tej samej choroby • W wątpliwości czy chory żyje należy udzielić sakramentu • Namaszczenia udziela się tym, którzy o niego, przynajmniej pośrednio, proszą • Nie udziela się namaszczenia tym, którzy uparcie trwają w grzechu ciężkim

31. Sakramenty w prawie kościelnym Kapłaństwo

32. Udzielenie i szafarz święceń • Święceniami są: biskupstwo, prezbiterat i diakonat • Święceń należy udzielać podczas Mszy, najlepiej w niedzielę lub święto nakazane; najlepiej w katedrze • Szafarzem jest biskup • Diakona i prezbitera wyświęca jeden biskup; biskupa wyświęca trzech biskupów • Dymisorie – pozwolenie na wyświęcenie

33. Kandydaci do święceń • Mężczyzna ochrzczony • Pomyślne przejście czasu próby • Niezwiązany z nieprawidłowościami lub przeszkodami • Potrzebny dla posługi Kościoła

34. Wymogi stawiane kandydatom do święceń • Wolny • Należycie pouczony • Nieskażona wiara, prawidłowa intencja, wymagana wiedza, dobra opinia, nienaganne obyczaje, wypróbowane cnoty, przymioty fizyczne i psychiczne • Prezbiter 25 lat, diakon 23 lata • Diakon stały 25 lat, żonaty 35 lat za zgodą żony • Dyspensa od wieku (powyżej roku) zarezerwowana jest Stolicy Apostolskiej • Ukończone studia filozoficzno-teologiczne

35. Wstępne wymagania do święceń • Bierzmowanie • Święcenia powinien poprzedzać obrzęd włączenia do grona kandydatów do święceń • Po lektoracie i akolitacie • Święcenia poprzedzone pięciodniowymi rekolekcjami

36. Nieprawidłowości oraz inne przeszkody Do przyjęcia święceń Do wykonywania przyjętych święceń Nieprawidłowości: Przyjęcie święceń mimo nieprawidłowości To co po lewej prócz 1. Przeszkody: Przyjął święcenia z przeszkodą Amencja, choroba psychiczna • Nieprawidłowości: • Amencja, choroba psychiczna • Apostata, heretyk, schizmatyk • Związany węzłem małżeńskim, lub po próbie zawarcia takiego również cywilnego • Zabójca • Samobójca; okaleczył siebie lub innych • Uzurpator święceń • Przeszkody: • Żonaty • Sprawujący urząd zakazany duchownym • Neofita

37. Wymagane dokumenty i badanie • Odbyte studia • Przyjęcie diakonatu • Świadectwo chrztu, bierzmowania, przyjęcia lektoratu i akolitatu, oświadczenie związane z celibatem (akt ślubu, zgoda żony) • Opinia rektora seminarium • Dymisorie

38. Zapisanie i świadectwo święceń • Zapisać w specjalnej księdze przechowywanej w kurii: nazwisko, szafarza, miejsce i datę • Załączyć pozostałe dokumenty • Każdy otrzymuje dokument potwierdzający przyjęcie święceń

39. Sakramenty w prawie kościelnym Zakończenie

40. Literatura uzupełniająca • Pawluk T., Prawo kanoniczne według kodeksu Jana Pawła II, tom II, Olsztyn 1986. • Sztafrowski E., Podręcznik prawa kanonicznego, tom 3, Warszawa 1986. • Hemperek P., Komentarz do kodeksu prawa kanonicznego z 1983 r., tom 3, Lublin 1986. • Krukowski J. Komentarz do kodeksu prawa kanonicznego, tom III/2, Poznań 2011.

41. Następne spotkanie • Czas: 26 czerwca 2013, godzina 19.00 • Miejsce: Dom katechetyczny • Temat: Świecki w Kościele • Lektura wprowadzająca: • Posynodalna adhortacja apostolska Jana Pawła II ChristifidelesLaici- O powołaniu i misji świeckich w Kościele i w świecie • Dekret Soboru Watykańskiego II ApostolicamActuositatem- O apostolstwie świeckich