Zaproszenie do średniowiecznego zamku

1. Przedwojenna pocztówka - uliczka żydowska pod zamkiem Zaproszenie do średniowiecznego zamku

2. Legenda amek posiada wykute w skale podziemia, które wg legend prowadzą do kościołów w Chęcinach i na Karczówce w Kielcach oraz do dworów w Podzamczu i Bolminie. W lochach tych, do których wejście znajdowało się ponoć w studni, ukryte są jakoby pozostałości skarbu królowej Bony. Gdy postanowiła ona opuścić Polskę i wywieźć zawartość skarbca do Włoch, pod jednym z wozów zawalił się most. Natychmiast wysłano więc jednego z rycerzy po pomoc do zamku, ale nie został on do niego wpuszczony. Od tego czasu nocą wspinając się na skaliste wzgórze zamkowe można usłyszeć tętent końskich kopyt. To ów rycerz na czarnym koniu usiłuje dostać się do warowni. Czasem widziana jest również ubrana na biało kobieca postać z pochodnią - to tutejsza "Biała Dama" czyli Bona - nie wiadomo jednak czy pilnująca czy też poszukująca resztek swoich kosztowności....

3. Historia zamku w Chęcinach oczątki zamku chęcińskiego nie są znane, ale prawdopodobnie powstał on na samym początku XIV wieku z inicjatywy biskupa Jana Muskaty. Wiadomo na pewno, że budowa musiała zawrzeć sie między latami 1275-1306

4. Zamek w Chęcinach – to skarbiec Polski. • Zamek chęciński ze względu na swoje centralne położenie w kraju i dużą warowność uznawany był za wyjątkowo bezpieczny, dlatego przechowywano tu cenne rzeczy, a nawet całe skarbce. Władysław Łokietek traktował Chęciny niemal jak stolicę kraju, nie tylko przez prawie 10 lat trzymając tutaj skarbiec koronny, ale zwołując zjazdy rycerskie oraz wydając wiele dokumentów, jak np. liczne nadania rycerskie i przywileje dla miast. • W 1318 r. gdy Polsce zagrażali Krzyżacy, arcybiskup Janisław przeniósł tu skarbiec archidiecezji gnieźnieńskiej. • W 1554 r. królowa Bona zdeponowała do zamku swoje kosztowności, które mieściły się na 24 wozach ciągniętych przez 140 koni. Przy ich wywożeniu do Włoch zawalił się most na Nidzie, stąd podobno nazwa tamtejszej wsi - Mosty.

5. Chęciny w Polsce i w województwie świętokrzyskim

6. Mapa turystyczna Chęcin

7. Słynny zamek chęciński od stuleci góruje nad rozległą okolicą na skalistym wzgórzu o wysokości 367 m. Miasto rozłożyło się u jego stóp od strony północnej. Budowla posiada charakterystyczny podłużny kształt i 3 wieże, w tym dwie baszty kamienne nadbudowane cegłami. Całość otaczają resztki kamiennego muru. Oryginalny wjazd do zamku prowadził od wschodu, poprzez drewniany zadaszony most postawiony na murowanych filarach.

8. Część warowni z XVII-wieczną furtą od zachodu - to zamek dolny, przeznaczony na cele gospodarcze. Posiadał on zabudowę zarówno murowaną jak i drewnianą, stały tu stajnie, kuźnia, piekarnia. Na dziedzińcu widać wielki otwór. Jest to pozostałość studni zamkowej, prawdopodobnie nigdy nie ukończonej i traktowanej jako cysterna na deszczówkę. W narożu stoi czworoboczna wieża , obok której zachowały się jedyne relikty zabudowy.  • Dalej po kilku schodkach idzie się do zamku górnego (niegdyś oba człony połączone były sklepionym przejazdem bramnym). Stoją tu dwie potężne baszty, stanowiące wraz z obszarem między nimi (60 na 25-30 metrów) pierwotny zamek. Baszty w dolnych partiach pełniły funkcje więzienia, w wyższych magazynowe, mieszkalne i obronne. Szczególnie w zachodniej widać liczne otwory strzelnicze. • Grubość murów przyziemia baszt wynosi ponad 2 m. Ich zwieńczenie było niegdyś bogatsze niż dziś, najpierw posiadały blanki i machikuły, a potem barokowe hełmy.

9. Żadna z baszt nie miała wejścia z dziedzińca, dla bezpieczeństwa wchodziło się do nich z drewnianych ganków obronnych, które można było spalić w razie dostania się wroga do zamku. Od północy, przy murach obwodowych znajdują się piwnice, fundamenty i ściana z oknami piętrowego budynku mieszkalnego (tzw. wielki dom). • Od zachodu przylegała do niego kuchnia. Same mury miały 9 metrów wysokości i również ganki strażnicze. Przy baszcie zachodniej, na której utworzono wspaniały punkt widokowy, stał od południa drugi, starszy budynek zwany skarbcem, bo prawdopodobnie tu przechowywano skarb państwa. Pomieszczenie nad bramą mieściło kaplicę. W XVII wieku dziedziniec zamku górnego wzbogacił się jeszcze o arkadowe krużganki, co w szczątkowej postaci widać przy murze obwodowym od południa. Plan zamku wg. B. Guerquina. Na czarno jest zanaczona pierwotna warownia z pocz. XIV w.Źródło: Zamki w Polsce, Bohdan Guerquin, Arkady 1984

10. Życie na średniowiecznym zamku • Na ścianach wiszą tkaniny i futra, chroniące przed wilgocią, dywany plecione z wonnych ziół, w komnatach blask pochodni i świec. Damy dworu w pośpiechu ubierają najpiękniejsze suknie, zaplatają włosy… Rycerze polerują zbroje, czyszczą i ostrzą miecze.  Rozpoczyna się uczta na 2500 gości. Dania na salę są wnoszone przez procesję prowadzoną przez mężczyzn na koniach: 1000 owiec, 2000 gęsi, kurczaków i świń oraz mnóstwo innych dodatków. Na uliczkach grajkowie i kuglarze. Rycerze, którzy przed zamkiem rozstawili swój obóz, zaczęli toczyć widowiskowe pojedynki. A w podziemiach… średniowieczne narzędzia tortur! To zaledwie naparstek epoki średniowiecza trwającej 1000 lat!

11. Zamki zaczęto budować od XI wieku. Zamek, to przede wszystkim miejsce ufortyfikowane, które spełniać musiało funkcje obronne. • Budowany jest najczęściej na wzniesieniu, gdyż wtedy był trudniejszy lub nawet nie do zdobycia. Wokół dziedzińca rozciągały się mury obronne, których narożniki stanowiły pomieszczenia dla straży. Na zewnętrznej stronie muru obronnego znajdowały się drewniane ganki, które posiadały liczne otwory w podłodze, przez które można było wyrzucać pociski lub lać gorącą ciecz. • Życie w zamku, to nieustające uczty, występy śpiewaków, akrobatów, mimów,  turnieje rycerskie, gry.

12. Pasowanie na rycerza. • Nie było ustalone, kto mógł pasować młodzieńca na rycerza: czasem był to inny rycerz, czasem kapłan. • Święto pasowania często urządzano w Zielone Świątki, co – oprócz sprzyjającej wiosennej pogody – miało przywoływać wspomnienie zesłania Ducha Świętego na apostołów, podkreślając mistyczny i religijny aspekt uroczystości.

13. W okresie od XI do XII wieku w Europie panuje styl romański. Architektura obronna : zamki warowne z otaczającymi je fosami i murami oraz architektura sakralna: opactwa i kościoły. Grube i masywne mury obronne, małe i wąskie otwory okienne (zabezpieczające przed wrogim najazdem - kościoły spełniały w tych czasach funkcję warowni). Architektura romańska charakteryzowała się prostotą. Budowle tego okresu: kościoły i różnorodne fortyfikacje składały się z kilku, kilkunastu a nawet z kilkudziesięciu brył geometrycznych: prostopadłościanów, graniastosłupów, ostrosłupów, stożków, walców  i półwalców.

14. Siatki brył, które wchodziły w skład fortyfikacji. Siatka prostopadłościanu Siatka graniastosłupa trójkątnego

15. Siatka stożka. Siatka walca. Siatka ostrosłupa prawidłowego czworokątnego.

16. Widoki na i z zamku w Chęcinach

17. Rekonstrukcja zamku z XV w. A - zamek górny, B - zamek dolny, 1 - wjazd do zamku, 2 - brama z broną, 3 - skarbiec, 4 - kaplica, 5 - dom wielki, 6 - baszta wschodnia, 7 - mur obwodowy, 8 - baszta zachodnia, 9 - dziedziniec gospodarczy, 10 - studnia, 11 - budynek gospodarczy, 12 - wieża czworoboczna, 13 - brama zachodnia, obecne wejście

18. Chęciny-nocne widoki

19. Projekt przygotowali uczniowie klasy VI: Przewodnicy: Małgorzata Bochenek, Ilona Kałuża, Karol Pustuła Architekci: Paulina Kozera, Agnieszka Łasisz, Paulina Sala Budowniczy: Krzysztof Białoskórski, Michał Dziułka, Maciej Przemyski. Małgorzata Bochenek

20. Źródła informacji • http://gify.magazynek.org/ • http://www.checiny.pl/asp/de_start.asp?typ=13&sub=0&menu=169&artykul=1610&akcja=artykl  • http://zamki.res.pl/checiny • http://www.zamki.hm.pl/.htm • http://www.historiasztuki.com.pl/HISTORIA-ARCHITEKTURY-SRED.html • http://www.matematyka.wroc.pl

21. Dziękujemy za uwagę!