3 havo, H1 (herhaling en par. 2.3)

1. 3 havo, H1 (herhaling en par. 2.3)

2. Planeet Aarde De aarde maakt samen met zeven andere planeten deel uit van ons zonnestelsel, welke planeet is de aarde?

3. Planeet Aarde De zon is voor ons de enige ster die heel dichtbij staat. Toch is de afstand tussen de zon en de aarde nog zo groot dat het zonlicht nodig heeft om de aarde te bereiken. 8 min.

4. De aarde en zijn buren… Venus Aarde Mars

5. De aarde en zijn buren… Op welke van deze drie planeten is het het warmst en waarom? Op Venus! Hier is het gemiddeld ±480˚C omdat Venus het dichtst bij de zon staat. Maar er is nog een reden… Venus Aarde Mars

6. Venus, Aarde en Mars vergeleken Waarom is het op Venus, afgezien van de afstand tot de zon, warmer dan op aarde? Zeer sterk broeikaseffect Zwak broeikaseffect

7. Nog meer verschillen… De aarde kent twee soorten korst…

8. De aardkorst Continenten bestaan uit graniet en sediment- gesteente. Als je het water wegdenkt, bestaat de oceaanbodem uit het vulkanisch gesteente basalt.

9. Het leven bouwt mee aan de aarde… De aarde kent als enige planeet gesteente dat bestaat uit kalksteen. Deze kalksteen bestaat uit ontelbare kleine skeletjes van microscopisch kleine algen die in zee hebben geleefd. ▼ organisch sedimentgesteente

10. Het leven bouwt mee aan de aarde… De kalksteenrotsen bestaan uit lagen kalksteen die gevormd zijn op de zeebodem: fossiele zeebodem die later is opgeheven. Omdat de aarde uit grote hoeveelheden organisch sedimentgesteente bestaat, kun je ervan uitgaan dat de grote hoeveelheden CO2 die nu in het gesteente van de continentale aardkorst zijn opgeslagen, lang geleden in de atmosfeer zaten.

11. Het leven bouwt mee aan de aarde… Een algenskelet bestaat uit kalk en CO2 uit de atmosfeer. Levende organismen hebben er zo voor gezorgd dat … 1 2 Levende organismen hebben er zo voor gezorgd dat … 1 de samenstelling van de atmosfeer is veranderd, 2 de continentale aardkorst is gevormd.

12. Het gezicht van de aarde verandert 620 miljoen jaar geleden - geen ozonlaag - nauwelijks O2 - levende organismen zonder harde delen - levende organismen alleen onder water - bacteriën bouwen gesteenten 270 miljoen jaar geleden - ozonlaag en O2 maken leven op het land mogelijk - de continenten vormen één geheel ▼ - woestijnklimaat►duinafzettingen 100 miljoen jaar geleden - Pangaea breekt in stukken - CO2-gehalte hoger dan nu - tropische klimaten - geen landijs - zeespiegel 300 m hoger dan nu - dinosaurussen domineren het landoppervlak 18 000 jaar geleden - continenten liggen rond de Noordpool - CO2-gehalte gedaald - ijskappen bedekken de noordelijke delen van de continenten - de zeespiegel staat lager dan tegenwoordig 1 Verbrokkeld gesteente 2 rolt van de helling 3 en komt in de rivier

13. Het gezicht van de aarde verandert Terwijl de aardkorstplaten verschuiven met een snelheid van centimeters per jaar, veranderen ... 1 2 3 4 620 miljoen jaar geleden 270 miljoen jaar geleden 100 miljoen jaar geleden 18 000 jaar geleden 1 Verbrokkeld gesteente 2 rolt van de helling 3 en komt in de rivier

14. Het gezicht van de aarde verandert Terwijl de aardkorstplaten verschuiven met een snelheid van centimeters per jaar, veranderen ... 1 de klimaten 2 de atmosfeer 3 de planten en diersoorten 4 de stand van de zeespiegel 620 miljoen jaar geleden 270 miljoen jaar geleden 100 miljoen jaar geleden 18 000 jaar geleden 1 Verbrokkeld gesteente 2 rolt van de helling 3 en komt in de rivier

15. Het dagboek van de aarde Elk levend wezen kan gefossiliseerd worden. Als het maar wordt begraven onder modder of zand voor het kan snel het kan wegrotten of uit elkaar kan vallen.

16. Het dagboek van de aarde Na vele jaren ontstaan er op de zeebodem dikke lagen zand en klei (sediment). Door de grote druk verandert het sediment in gesteente met het fossiel erin.

17. Het dagboek van de aarde Na miljoenen jaren verdwijnt de zee en komen de gesteentelagen aan de oppervlakte te liggen…

18. Opgestapelde gesteentelagen, opgestapelde tijd Welke laag is het oudst? Opgestapelde lagen sedimentgesteente, elke laag is gevormd als een laagje klei of schelpen op de zeebodem! Ergens langs de Engelse zuidkust…

19. Opgestapelde gesteentelagen, opgestapelde tijd Als je alle gesteentelagen die achtereenvolgens op aarde zijn ontstaan op elkaar zou leggen, krijg je de volgende kolom met de oudste laag onderop en de jongste laag bovenop.

20. Opgestapelde gesteentelagen, opgestapelde tijd Deze gesteenten en fossielen zijn niet Allemaal tegelijkertijd ontstaan. Ze komen uit verschillende lagen: verschillende tijden!

21. Opgestapelde gesteentelagen, opgestapelde tijd Uit de gesteentelagen heeft men afgeleid dat: 1 2 1 verschillende planten- en diersoorten niet tegelijkertijd hebben geleefd maar na elkaar zijn ontstaan ►de evolutie van het leven 2 verschillende planten- en diersoorten op bepaalde momenten zijn uitgestorven

22. Geologische tijdvakken Met behulp van de verschillende fossielen in de gesteentelagen is de geschiedenis van de aarde ingedeeld in geologische tijdvakken. Tijdens elk tijdvak of periode leefde bepaalde planten en dieren.

23. Geologische tijdperken Sommige soorten fossielen hebben gedurende meerdere geologische perioden geleefd. Zo vormen een aantal geologische tijdvakken samen geologische tijdperken.

24. Hoe oud? - De trilobiet is dan de ammoniet. ouder - Deze ammoniet leefde tijdens de Juraperiode. - De trilobiet leefde tijdens het Devoon. - Deze ammoniet leefde tussen de jaar geleden. 205 en 140 miljoen - Deze trilobiet leefde tussen de jaar geleden. 420 en 305 miljoen

25. 65 miljoen jaar geleden De enorme inslag had wereldwijde gevolgen, zowel direct als indirecte… waardoor onder andere de dinosaurussen uitstierven! 30 km/s 10 km doorsnee

26. De één z’n dood… Tijdens het Krijt leefden er al kleine zoogdieren zoals muizen. Maar pas na het uitsterven van de dinosaurussen hebben de zoogdieren zich echt kunnen ontwikkelen tot heel veel verschillende grote soorten, zoals mammoeten en later ook mensen. Dit betekent wel dat je moet aannemen dat die muizen die leefden tijdens het Krijt blijkbaar wel de meteorietinslag hebben overleefd!