ADOLESANLARDA SIK KARŞILAŞILAN SORUNLAR

1. ADOLESANLARDA SIK KARŞILAŞILAN SORUNLAR Dr. Burçin Nalbantoğlu Namık Kemal Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD

2. ADOLESAN 10 – 19 Yaş GENÇ 15 – 24 Yaş GENÇLİK 10 - 24 Yaş

3. Adolesan Dönem • Fiziksel gelişim • Cinsel gelişim • Psikososyal gelişim • Herkes aynı yaşta tamamlamaz, her dönem aynı anda bitmez.

4. Üç yaşa bakılır • Takvim yaşı • Boy yaşı • Kemik yaşı • Biyolojik maturasyonu kemik yaşı gösterir.

5. Boy Yaşı

6. Kemik Yaşı

7. Tanner Sınıflandırması

9. Puberteye girmek • Erkeklerde testis volümünün 4 ml veya uzun çapının 2.5 cm den fazla olması. Prader orşidometrisi (1-25 ml) • Kızlarda meme tomurcuğunun oluşması. Yapılan en büyük ölçüm hatası: Penisi çekerek ölçmemek

10. Adolesanda sık rastlanan sorunlar; Büyüme geriliği Boy kısalıkları ve boy uzunlukları Pubertal sorunlar Hipertrikozis, hirsutismus Meme hastalıkları Jinekomasti Adolesanda jinekolojik problemler Skrotal Hastalıklar Enüresiz Obesite Yeme Bozuklukları Ortopedik problemler Dermatolojik problemler Psikososyal problemler

11. BÜYÜME GERİLİĞİ 1. Boy persentil değeri < %3 2. Kemik yaşı ve/veya boy yaşı, takvim yaşına göre <2 yaş 3. Yıllık büyüme hızı < 4 cm.

12. KISA BOY Normal Variasyon Patolojik Ailevi boy kısalığı Konstitisyonel gecikme Oranlı Orantısız İskelet displazileri Rikets Prenatal PostnataL Intrauterin gelişme geriliği Endokrin hastalıklar (Büyüme hormon eksikliği, Dismorfik sendromlar Hipotiroidizm, Hipogonadizm, Hiperkortizolizm) Kromozal hastalıklar Psikososyal cücelik Plasental hast. Malnütrisyon İnfeksiyonlar Gastrointestinal hast. Teratojenler Kardiopulmoner hast. Kronik anemi Renal hastalıklar

13. BOY UZUNLUĞUNUN NEDENLERİ Konstitüsyonel (Familyal) Endokrin Nedenler Somatotropin Fazlalığı (Hipofizer Gigantizm) Androjen Fazlalığı (Çocukluğunda Uzun,Erişkinlikte Kısa Boylu) Gerçek Puberte prekoks Psödopuberte Prekoks Androjen Eksikliği (Çocuklukta Normal,Erişkinlikte Uzun Boylu) Klinefelter Sendromu Anorşi (Enfeksiyon,Travma,İdiopatik) Hipertiroidizm Genetik Nedenler Klinefelter Sendromu XYY, XXYY Sendromları (Erişkinlikte Uzun Boylu) Çeşitli Sendromlar ve Antiteler Marfan Sendromu Serebral Gigantizm Total Lipodistrofi Diansefalik Sendrom Homosistinüri

15. Pubertal Sorunlar Erken puberte Gecikmiş puberte KIZLARDA Meme başı < 8 yaş > 13 yaş Pubik kıllanma < 9yaş > 14 yaş Adet görme < 10.5 yaş > 16 yaş ERKEKLERDE Cinsel Gelişme < 9 yaş >14 yaş

16. Erken Ergenlik • Erken ergenlik her iki cinste popülasyonun normal yaşından (2,5 standart sapmadan) daha erken bir yaşta ergenliğe girmesi olarak tanımlanmaktadır. • Erken ergenlik için yaş sınırları kızlarda 8, erkeklerde 9 yaş olarak tanımlanmaktadır. • Ergenliğin ilk bulgusu kızlarda genellikle meme tomurcuklanmasının başlaması olurken, erkeklerde testis volümlerinin 4 ml olması ergenliğin başladığını göstermektedir.

17. 1850’li yıllarda menarş yaşı 15-17 • Ergenliğin erkene kayması özellikle kızlarda daha belirgindir. • Puberte başlangıcı çocuğun takvim yaşından çok kemik yaşı ile belirlenmekte ve kemik yaşı kızlarda 10 yaşa erkeklerde 11 yaşa ulaştığında pubertal değişiklikler oluşmaya başlamaktadır. • Vücut kitle indeksi fazla olan hastalarda ergenlik daha erken başlamaktadır.

18. KILLANMA FAZLALIKLARI Hipertrikozis; Androjen fazlalığına bağlı olmayan yaygın veya lokalize bir kıllanma artışı. Hirsutizm; Kızlarda erişkin erkek dağılımı modelinde (yüz, göğüs, memeler, karın) aşırı kıllanmayı tanımlar. Virilizasyon; Hirsutizme ilaveten klitorisin büyümesi, ses kalınlaşması, temporal bölgede erkek tipinde saç dökülmesi, göğüslerin ufalması, adelelerin özellikle omuzların genişlemesi gibi maskulizasyon bulgularının eklenmesi.

20. Meme hastalıkları Gelişim anomalileri Asimetrik meme gelişimi Aksesuar meme Amastia ve atelia Tüberoz meme deformitesi Makromastia Selim meme hastalıkları Psikolojik büyüme ve gerginlik Mastalji Proliferatif meme değişiklikleri (nodülarite, fibrokistik değişiklikler) Fibroadenom (multiple, dev, juvenil, filloides) Meme başı akıntıları Meme kanserleri

21. ASİMETRİK MEME GELİŞİMİ Meme gelişimi önce tek taraflı başlar, bazen puberte boyunca hep bir taraf gelişimi diğer tarafa göre belirgindir. Genellikle sol meme sağa göre daha büyüktür.

22. AKSESUAR MEME HASTALIKLARI En sık meme anomalisi %1-5 Süt çizgisi boyunca axilladan kasığa kadar,umblikus altında daha nadir.

23. Amastia ve Atelia Meme dokusu yokluğu AMASTİA Meme başı yokluğu ATELİA Poland sendromu amastia ile beraber aynı tarafta kosta deformitesi, perdeli parmaklar ve radial sinir felci

24. Meme başı akıntıları Ayırıcı Tanı Akıntının TipiTanı Sütlü Galaktore Birçok renkli / Yapışkan Duktal Ektazi Pürülan Mastitis Sulu Papillom, Kanser Seröz / Seröhemorajik Duktal papillom, Duktal ektazi Selimproliferatif değişiklikler

25. MEME MUAYENESİ İnspeksiyon; asimetri ? , deride retraksiyon ? Muayene pozisyonları; 1. İleri doğru yaslanarak, 2. Başının üzerine ellerini koyarak, 3. Kalçalarının üzerine ellerini dayayarak . Palpasyon; kitle ?, meme akıntısı ? Muayene yöntemleri; 1. Tekerlek dingili - Aksilladaki meme kenarından , direk çizgi ile meme başına 2. Orta merkezli daireler- Konsentrik daireler veya meme etrafında spiraller ile, 3. Vertikal çizgiler- En etkili methoddur.

26. Memede problemi olan hastalara yaklaşım, 1- Klinik muayene (malignensi düşünülmüyorsa 4-8 hafta sonra kontrol muayene) . 2- Şüpheli kitle veya devamlı akan kitle; ince iğne biyopsisi veya çekirdek biyopsisi (sonografi ?). 3- Biyopsi sonucu benign; gözlem ve kontrol Biyopsi sonucu şüpheli; açık eksizyonel biyopsi. 4-Muayene, ince iğne ve çekirdek biyopsi sonuçları malign; frozen section ile direk tedavi (eksizyonel biyopsi yapılmasına gerek yok).

28. Jinekomasti Erkek memesindeki glandüler büyüme. Steroid hormon fizyolojisindeki geçici veya devamlı bir bozukluğun işareti. Etiyopatogenez; 1. Androjen / östrojen oranın azalması, 2. Aromataz enzim aktivitesinin artması, 3. Meme dokusunun duyarlılığının artması.

29. Jinekomasti klasifikasyonu; Nonpatolojik jinekomastiler Yenidoğan jinekomastileri Pubertal dönem jinekomastileri İleri yaş jinekomastileri Patolojik jinekomastiler Hastalıklara bağlı İlaçlara bağlı

30. HASTALIKLARA BAĞLI a- Endokrinopatiler (Hipogonadizm, hipertiroidi, adrenal bez hastalıkları) b- Tümörler (Hipofiz bezi, adrenal bez, testis) c- Kronik hastalıklar (Karaciğer, böbrek hastalıkları, malnütrisyon) d- Ailevi ( Hipogonadizm ile, hipogonadizm olmadan, yüksek aromataz enzim aktivitesi). İLAÇLARA BAĞLI a- Hormonlar (Östrojenler, aromatazebıl androjenler, korionik gonadotropinler) b- Psikoaktif ilaçlar (Trisiklik antidepresanlar, valium “Diazepam”, fenotiazin) c- Kalp ilaçları (Digital, Ca kanal blokerleri) d- Antitüberküloz ilaçlar (Ethionamid, thiacetazone, isoniazid) e- Testosteron antagonistleri (Ketakanazol, Simetidin, Spiranolakton asetat) f- Tümör ilaçları (Alkilleyici ajanlar) g- Uyuşturucu ilaçlar ve alkol PATOLOJİK JİNEKOMASTİLER

31. Jinekomastide klinik izlem; Nydick sınıflamasına göre (disk boyutu ile); Eğer disk; a) Areolayı geçmezse , bir pozitif ( +) b) Areola sınırına kadar gelmişse, iki pozitif (++) c) Areolayı geçmişse, üç pozitif (+++) Disk çapı ölçülerek; Eğer disk çapı; a) < 4 cm ise veya II evre kız göğüsü gelişimi varsa; sadece bilgilendir < 4 cm ve büyüklük > 4 yıl sürmüşse ve/veya klinik bulgu varsa; tedavi başla b) 4-6 cm arasında ise; medikal tedavi c) > 6cm ise; cerrahi tedavi.

32. Jinekomastide tedavi; * Medikal tedavi; 1. Tamoksifen 2. Testolactone 3. Dihydrotestosterone heptanoate 4. Danazol 5. Klomifen sitrat * Cerrahi tedavi

33. Jinekolojik sorunlar Amenore Dismenore Premenstrual gerginlik Disfonksiyonel uterus kanamaları Polikistik over sendromu Vajinal akıntılar

34. ENÜREZİS Beklenen kontrol yaşının üzerinde idrarın istemsiz kaçırılmasıdır. Noktürnal Enüresiz Diürnal Enüresiz KontinüyumEnüresiz

35. OBESİTE Eksojen obesite Hiperadrenokortisime bağlı obesite ( Cushing veya iatrojenik) Hiperinsülinemi ( insülinoma) Akkiz hipotalamik hasar (infeksiyon, travma veya tümöre bağlı) Hipogonadizmle birlikte Hipotalamik veya hipofizer defekte bağlı Gonadlarla ilgili Hipotiroidi Bazı genetik sendromlar (Laurence Moon Biedl, Prader Labhart Willi, Frohlich “Adipos genital sendrom”, Alstrom, Albright’ın herediter osteodistofileri “psödohipoparatiroidi” ).

36. Obezite için yapılacak değerlendirme Vücut Kitle İndeksi = Kilo Boy (m2) İdeal Vücut ağırlık oranı= Gerçek Ağırlık İdeal Ağırlık

37. YEME BOZUKLUKLARI Anoreksiya Nervoza Oburluk (Binge Eating) Akşam Yeme Sendromu Bulimiya Nervoza Nonspesifik Yeme Bozuklukları

38. Anoreksiya Nervoza DMS IV kriterleri Kilo almaktan korkma Vücut algısının bozulması İdeal vücut ağırlığının %85 den az olması Birbirini takip eden üç ayda adet görmeme

39. ORTOPEDİK PROBLEMLER Skolyoz Kifoz Osgood - Schlatter hastalığı Spondilolistezis Femur başı epifizinde kayma Ankilozan spondilit Bel, boyun ve sırt ağrıları

40. DERMATOLOJİK PROBLEMLER Akne (En sık) Seboreik dermatit Psöriazis Verruler Nevüsler, hemanjiomlar ve hamartomlar Allerjik cilt lezyonları Enfekte cilt lezyonları

41. Psikolojik tetkikler; Bender Gestald (görsel-motor-algı) testi Cümle tamamlama testi Wisc-r zeka testi Projektif testler Diğerleri (Minnesota çok yönlü kişilik envanteri, Rorshach testi, Symmonds testi, Tematik algı testi, insan resmi çizme testi)

42. Adolesan dönem bazen hiç bitmez. “Bazıları adolesan olarak ölürler”. TEŞEKKÜRLER.