Podstawowe pojęcia astronomiczne

1. Podstawowe pojęcia astronomiczne Lubliniec, luty 2009, Przygotował : Adam Strzelczyk

2. SFERA NIEBIESKA Obserwator Sfera niebieska • Sfera niebieska (firmament) - abstrakcyjna kula o dużym promieniu otaczająca obserwatora stojącego na Ziemi, utożsamiana z widzianym przez niego niebem. Dawniej wierzono, że sfera niebieska jest rzeczywistą kopułą, dziś wiadomo, że jest to tylko złudzenie, spowodowane ruchem obrotowym Ziemi z zachodu na wschód.

3. OŚ ŚWIATA Obserwator północnybiegun świata Oś Ziemi Sfera niebieska • Oś świata, średnica sfery niebieskiej równoległa do osi Ziemi. • Prosta, wokół której odbywa się dobowy obrót sfery niebieskiej. Oś świata Północnyi południowybiegun świata południowybiegun świata

4. RÓWNIK NIEBIESKI Obserwator Sfera niebieska Oś świata Równik niebieski • Równik niebieski, koło wielkie na sferze niebieskiej, które znajduje się w płaszczyźnie prostopadłej do osi świata i przechodzącej przez jego środek.

5. EKLIPTYKA Obserwator Sfera niebieska Oś świata Równik niebieski • Ekliptyka, koło wielkie na sferze niebieskiej, utworzone przez pozorny ruch Słońcaw rocznej wędrówce na tle gwiazd; • Ekliptyka nachylona jest do równika niebieskiego pod kątem 23°35’5; • Przechodzi przez 12 gwiazdozbiorów – znaków Zodiaku i przecina równik w punktach kardynalnych (punkt Barana - położenie Słońca na początku wiosny astronomicznej i Raka - na początku jesieni astronomicznej). Ekliptyka =23o35’5 c Punktykardynalne: pkt Baranai pkt Raka

6. REKTASCENCJA (RA) • rektascencja (RA) - α - kąt liczony wzdłuż równika niebieskiego od punktu równonocy wiosennej (punkt Barana), w kierunku rocznego ruchu Słońca – odpowiednik długości geograficznej; • łącznie z deklinacją określa położenie ciała niebieskiego na sferze niebieskiej.; • miarą rektascencji jest godzina – 24 h = 360o (pełny obrót); 1 h = 15o ;

7. REKTASCENCJA (RA) Obserwator Sfera niebieska Równik niebieski Ekliptyka Punkt Barana Siatka rektascencji Punkt Raka 210o 14h 225o 15h 240o 16h 255o 17h 195o 13h 180o 12h 270o 18h 165o 11h 285o 19h 150o 10h 300o 20h 315o 21h 135o 9h 360o 24h 330o 22h 120o 8h 105o 7h 345o 23h 90o 6h 75o 5h 15o 1h 60o 4h 45o 3h 30o 2h 0o 0h Skala: 24h = 360o 1h = 15o

8. REKTASCENCJA (RA) Sfera niebieskaz siatką rektascencji Równik niebieski Ekliptyka i pkt Barana Wschód Zachód 8h15’ 0h Przykładowy obiekt niebieski Tworzymy kąt rektascencji Obliczamy wartość kąta– ze wschodu na zachód: 8h 15’

9. DEKLINACJA (DEC) • deklinacja obiektu - δ - kąt pomiędzy kierunkiem poprowadzonym od obserwatora na obiekt a płaszczyzną równika niebieskiego; • deklinacje punktów na półkuli północnej są dodatnie, a na południowej są ujemne; • odpowiednik szerokości geograficznej; • miarą deklinacji jest stopień – na północnej półkuli: od 0o do 180o;na południowej półkuli: od 0o do -180o.

10. Północ DEKLINACJA (DEC) Obserwator,sfera,równik,ekliptyka 180o 135o 135o Siatka deklinacji 90o 90o + Skala 45o 45o 0o 0o -45o -45o -90o -90o - -135o -135o -180o Południe

11. Północ 180o 135o 135o 90o 90o 45o 45o 0o 0o -45o -45o -90o -90o -135o -135o -180o Południe DEKLINACJA (DEC) Obserwator,sfera,równik,ekliptyka Siatka deklinacji -82o Przykładowy obiekt niebieski Tworzymy kąt deklinacji Obliczamy wartość kąta: -82o

12. Północ 180o 135o 135o 90o 90o 45o 45o 0o 0o -45o -45o 14h 15h 16h 17h 13h 12h 18h 11h 19h 10h 20h 21h 9h 22h 8h 24h -90o 7h 23h -90o 6h 5h 1h 4h 3h 2h 0h -135o -135o -180o Południe Obserwator,sfera,równik,ekliptyka Siatka rektascencjii deklinacji Rektascencja i deklinacjaw pełni określapołożenie ciała niebieskiegona sferze niebieskiej DEC Wschód Zachód RA Przykładowy obiekt niebieski Tworzymy kąt rektascencji i deklinacji

13. Miłość każdej rzeczyjest owocem naszej wiedzy o tej rzeczyi wzrasta wraz z pogłębianiem tej wiedzy. Ludzie z natury dobrzypragną wiedzy. Leonardo da Vinci