Porównanie metod badawczych oraz wymagań dla systemów ociepleń wg norm PN – EN 13499 oraz

1. Porównanie metod badawczych oraz wymagań dla systemów ociepleń wg normPN – EN 13499oraz PN – EN 13500a wymaganiach opisanych w dotychczasowych Aprobatach Technicznych Badania mas tynkarskich wg normy PN – EN 15824: 2009 mgr. inż. Katarzyna Walusiak Styczeń 2010

2. PN – EN 13499: 2005 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Zewnętrzne zespolone systemy ocieplania (ETICS) ze styropianem. Specyfikacja.

3. PN – EN 13500: 2005 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Zewnętrzne zespolone systemy ocieplania (ETICS) z wełną mineralną. Specyfikacja.

4. W normach tych określono wymagania dotyczące wyrobów produkowanych fabrycznie do zewnętrznych zespolonych systemów ocieplania (ETICS) ze styropianem oraz z wełną mineralną dostarczanych jako zestaw i stosowanych jako izolacja cieplna w budownictwie. W skład ETICS wchodzi również specjalne wyposażenie np. profile w celu zespolenia go z elementami przylegającymi do struktury budynku, tj. naroża, parapety itd. UWAGA !!! ETICS jedynie zabezpiecza przed warunkami atmosferycznymi oraz zwiększa estetykę, jednak nie przyczynia się do stabilności ściany, sufitów, na których jest instalowany.

5. Metody badawcze według PN – EN 13499: 2005 PN – EN 13500: 2005 a Aprobaty Techniczne ITB

6. Definicje • Aprobata Techniczna(AT) jest pozytywną oceną techniczną przydatności wyrobu budowlanego do zamierzonego stosowania, uzależnioną od spełnienia wymagań podstawowych przez obiekty budowlane, w których wyrób budowlany jest stosowany. Wymagane właściwości techniczne zawiera dokument o nazwie: Zalecenia udzielania Aprobat Technicznych (ZUAT) • Europejska Aprobata Techniczna posiada skrót (ETA), a wymagane właściwości zawiera dokument ETAG 004 – Wytyczne do Europejskich Aprobat Technicznych (European Technical Approval Guidelines) • (PN) Polskie Normy dla zewnętrznych zespolonych systemów ocieplania (ETICS) ang. External Thermal Insulation Composite Systems omawiane przez nas są dokumentem w którym postawione są wymagania techniczne dla tych wyrobów.

7. Opór cieplny wg PN - EN Wartość ta określa zdolność produktów do ograniczania strat cieplnych. Jest zależna od współczynnika lambda produktu oraz jego grubości. Dla ETICS PN - EN ISO 10456 i PN - EN ISO 6946 Dla EPS PN - EN 13163 Dla MW PN - EN 13162 R ≈ RD = d / λD R - opór cieplny ETICS, (m2.K)/W RD - deklarowany opór cieplny płyt EPS lub MW, (m2.K)/W d - grubość płyt EPS lub MW, m λD - deklarowany współczynnik przewodzenia ciepła płyt EPS lub MW, W/m.K

8. Opór cieplny wg ZUAT • Normy PN – EN 13499: 2005 i PN – EN 13500: 2005 dotyczą systemów o deklarowanym oporze cieplnym równym 1,0 m2.K/W lub większym. • ZUAT podaje w wymaganiach wartość deklarowaną ale nie mniej niż 2,0. Opór cieplny warstwy materiału izolacyjnego w ZUAT oblicza się wg PN-91/B-02020, przyjmując wartość deklarowaną współczynnika przewodzenia ciepła materiału izolacyjnego.

9. Przyczepność warstwy zbrojonej do płyty EPS lub arkusza MW oraz Przyczepność zaprawy klejącej do płyty EPS lub arkusza MW w przypadku ETICS mocowanego zaprawą klejącą, kPa (mogą dodatkowo zawierać łączniki mechaniczne) wg PN - EN PN - EN 13494 Przyczepność między warstwą zaprawy klejącej i warstwą zbrojoną a materiałem do izolacji cieplnej jest określana przez bezpośrednie obciążenie prostopadłe do powierzchni zaprawy klejącej i warstwy zbrojonej. Obciążenie rozciągające przyłożone jest za pomocą sztywnych płyt przyklejonych do badanej powierzchni. Aparatura: Maszyna do badań wytrzymałościowych odpowiednia do zakresu stosowanej siły i związanego z nią przemieszczenia. Pomiar z dokładnością co najmniej do 1 %. Wymagania: Wszystkie jednostkowe wyniki dla: EPS ≥ 80 kPa (dla warstwy zbrojonej i dla zaprawy klejącej) MW ≥ 6 kPa (dla warstwy zbrojonej) MW ≥ 60 kPa (dla zaprawy klejącej) ETICS może być mocowany wyłącznie do podłoża odpowiedniego do klejenia przy użyciu zaprawy klejącej. W przypadku wątpliwości zaleca się aby minimalna przyczepność zaprawy klejącej do podłoża, zmierzona zgodnie z EN 1542 przekraczała 80 kPa.

10. Rys: Umocowanie próbki do badań w maszynie wytrzymałościowej.

11. Odporność na odrywanie ETICS mocowanego łącznikami mechanicznymi, kPa wg PN - EN PN - EN 13495 Obliczeniowa odporność na odrywanie ETICS, Xd powinna być większa niż obliczeniowe obciążenie ssaniem wiatru Sd XD ≥ SD SD = SK x ΥS XD = XK / ΥX XD - obliczeniowa odporność na odrywanie ETICS, kPa XK- charakterystyczna odporność na odrywanie ETICS, kPa SD- obliczeniowe obciążenie ssaniem wiatru, kPa SK- charakterystyczne obciążenie ssaniem wiatru, kPa ΥS, ΥS- współczynniki bezpieczeństwa Liczba łączników mechanicznych do zastosowania na m2: NANCH = XD / XDANCH XDANCH- obliczeniowa odporność na odrywanie na łącznik mechaniczny, kPa

12. Odporność na odrywanie ETICS mocowanego łącznikami mechanicznymi, kPa wg PN - EN PN - EN 13495 Odporność na odrywanie systemu zamocowanego łącznikami mechanicznymi, z zastosowaniem bloku piankowego. Odporność na odrywanie obliczana jest z maksymalnego obciążenia rozciągającego. Aparatura: Maszyna do badań wytrzymałościowych (jak poprzednio).

13. Rys: Przykład aparatury i próbki do badań do statycznego badania z blokiem piankowym.

14. Przyczepność międzywarstwowa, kPa wg ZUAT W badaniu na próbkach • w stanie powietrzno – suchym • po cyklach mrozoodporności Metoda badania: Badanie przeprowadza się na kwadratach na które należy przykleić żywicą epoksydową krążki metalowe i po utwardzeniu odrywać je siłą prostopadłą do powierzchni wyprawy. Wymagania: W obu przypadkach nie mniej niż 0,1 MPa (100 kPa)

15. Reakcja na ogień wg PN – EN i wg ZUAT PN - EN 13501-1 Euroklasa A1 – F. Można stosować dodatkową klasyfikacje wg NRO wg PN-90/B-02867 PN - EN 13820 Określenie zawartości części organicznych. Strata prażenia w temp. 500oC Strata przy prażeniu określana jako ubytek masy wysuszonej próbki do badań po ogrzaniu jej w określonym czasie i w określonej temperaturze. W normie wymagana jest temperatura 500±20oC. ZUAT: Klasyfikacja ogniowa w zakresie rozprzestrzeniania ognia przez ściany wg PN-90/B-02867 w badaniach typu dla układu ociepleniowego oraz strata prażenia w temp.450oC dla poszczególnych zapraw w badaniach okresowych.

16. Wytrzymałość na rozciąganie zbrojenia, N/mm wg PN - EN PN - EN 13496 Wytrzymałość na rozciąganie i wydłużenie siatek z włókna szklanego określane są przy zerwaniu z zastosowaniem maszyny wytrzymałościowej. Wymagania: ! Wartość średnia ≥ 40 N/mm Wszystkie jednostkowe wyniki ≥ 36 N/mm !! Stosunek wytrzymałości na rozciąganie do wydłużenia przy zerwaniu w każdych warunkach≥ 1 kN/mm !!! Wytrzymałość na rozciąganie po przechowywaniu w środowisku agresywnym ≥ 50 % początkowej wytrzymałości na rozciąganie.

17. Przepuszczalność wody przez powierzchnię systemu, kg/m2.h0,5 wg PN - EN PN - EN 1062-3 Powłoki na zewnętrznych murach odgrywają istotną rolę w ochronie mineralnych, porowatych podłoży przed penetracją wody deszczowej. Współczynnik przenikania wody oceniany jest przy użyciu bloczków z bardzo porowatych, mineralnych podłoży, których jedną stronę pokrywa się powłoką lub systemem powłokowym, kolejne maluje wyrobem lakierowym. Próbki zanurzane są w wodzie w odpowiednich przedziałach czasu. Współczynnik przenikania wody oznacza się na podstawie zmiany masy, jeżeli zmiana ta jest wprost proporcjonalna do pierwiastka kwadratowego czasu. Wymagania: ! Wszystkie jednostkowe wyniki ≤ 0,5 kg/m2.h0,5 !! Jeżeli warstwa zbrojona jest zgodna z tym wymaganiem, nie jest konieczne badanie warstwy wykończeniowej.

18. Wodochłonność, g/m2 wg ZUAT • po 10 h zanurzenia w wodzie • po 24 h zanurzenia w wodzie Badanie wykonywane na makietach wykonanych z materiałów wchodzących w skład systemu. Po okresie przechowywania, makietę należy uszczelnić od strony bocznej i spodniej żywicą epoksydową, przy czym powierzchnię wyprawy tynkarskiej należy pozostawić niezabezpieczoną. Wynikiem oznaczenia jest zmiana masy, jaka nastąpiła po 10 i 24 godzinach przechowywania próbek w wodzie stroną otynkowaną do dołu. Wymagania: • po 10 h - nie więcej niż 600 (0,6 kg/m2) • po 24 h - nie więcej niż 1000 (1,0 kg/m2)

19. Odporność na uderzenie, Jwg PN - EN PN - EN 13497 Określana jest za pomocą stalowej kulki o określonej masie spadającej z określonej wysokości na powierzchnię systemu. W przypadku wymagania 2 J stalowa kulka o masie 500 g spada z wysokości 408 mm – poziom I2 , w przypadku wymagania 10 J stalowa kulka o masie 1000 g spada z wysokości 1020 mm – poziom I10 Wymagania: Wszystkie jednostkowe wyniki nie mniejsze niż wymaganie dla deklarowanego poziomu.

20. Rys: Przykład aparatury i próbki do badań odporności na uderzenie

21. Rys: Przykład aparatury do badań na uderzenie zgodnie z ISO 7892

22. Odporność na uderzenie, J wg ZUAT Sprawdzenie odporności na uderzenie układu ociepleniowego należy wykonać na próbkach po badaniu odporności na starzenie oraz przechowywanych w warunkach laboratoryjnych. Zasada badania polega na pionowym opuszczeniu kuli stalowej o masie 535 g i oznaczeniu maksymalnej energii uderzenia jaką może przenieść wyprawa elewacyjna bez jej uszkodzenia. Wymagania: W stanie powietrzno – suchym oraz po poddaniu cyklom starzeniowym – nie mniej niż 1 dla tynków mineralnych i nie mniej niż 3 dla tynków pozostałych.

23. Odporność na wgniatanie, N wg PN - EN PN - EN 13498 Określana przez nacisk przyrządu do wgniatania na powierzchnię próbki systemu. Jako odporność na wgniatanie przyjmowana jest siła maksymalna w N. Wymagania: Wszystkie jednostkowe wyniki nie mniejsze niż wymaganie dla deklarowanego poziomu. • Poziom PE200 – powyżej 200 N • Poziom PE500 – powyżej 500 N

24. Rys: Aparat do badań określania odporności na wgniatanie ETICS

25. Przepuszczalność pary wodnej, g/m2.d wg PN-EN PN - EN ISO 7783-2 Powłoka na zewnętrznych murach odgrywa istotną rolę w regulowaniu wymiany pary wodnej między podłożem a atmosferą zewnętrzną. Właściwość tę ocenia się za pomocą szalek zawierających nasycony roztwór diwodorofosforanu amonu w celu wytworzenia nad nimi atmosfery o wilgotności względnej powietrza 93 %, które zamyka się z powłoką badanego systemu. Zewnętrzna strona systemu skierowana jest ku atmosferze o niższej wilgotności względnej powietrza tj. 50 %. Zgodnie z normą tą określa się współczynnik przenikania pary wodnej – V, kg/m2.h0,5 oraz dyfuzyjnie równoważną grubość warstwy powietrza – Sd, m • Dla EPS Wszystkie jednostkowe wyniki ≥ 20 g/m2.d • Dla MW Wszystkie jednostkowe wyniki ≥ 40 g/m2.d

26. Opór dyfuzyjny względny, m wg ZUAT Sd, m warstwy wierzchniej (warstwa zbrojona + wyprawa elewacyjna) po uprzednim usunięciu warstwy izolacyjnej. Próbki z masą tynkarską nakłada się do pierścieni ułożonych na folii polietylenowej. Po okresie sezonowania pierścienie z masą zdejmuje się z folii i osadza w tulejach (wys. 62 mm), następnie uszczelnia mieszaniną parafiny i wosku. Wewnątrz tulei wstawia się płaskie naczynie z wodą. Wilgotność względną w cieplarce uzyskuje się przez umieszczenie naczynia z nasyconym roztworem chlorku magnezu. Po upływie 7-10 dni rozpoczyna się ważenie próbek do uzyskania trzech jednakowych wyników. Wymagania: Sd ≤ 2

27. Trwałość i przyczepność warstwy wykończeniowej na warstwie zbrojonej wg PN - EN Określenie trwałości i przyczepności po okresie przechowywania w warunkach laboratoryjnych: PN - EN ISO 4628-2- Określenie stopnia spęcherzenia PN - EN ISO 4628-4– Ocena stopnia spękania PN - EN ISO 4628-5 – Ocena stopnia złuszczenia Określenie trwałości i przyczepności po okresie klimatyzacji: PN - EN 1062-11 3 cykle: 24 godziny przechowywania w wodzie, 24 godziny przechowywania w temperaturze +50oC

28. Dodatkowe wymagania ZUAT: • Funkcjonalność Wycięcie kwadratu 10x10 cm aż do warstwy zbrojenia, w próbce po badaniu mrozoodporności, zanurzenie jej w wodzie, stroną otynkowaną do dołu. Obserwacja przez 8 godzin powierzchni odsłoniętej ze zwróceniem uwagi na zawilgocenia i pęknięcia tej warstwy Wymagania: Brak rys i zawilgoceń

29. Kod oznaczenia dla ETICS: Deklarowany opór cieplny: R Reakcja na ogień: Euroklasa A – F Odporność na uderzenie: Ii Odporność na wgniatanie: PEi Np. ETICS – EPS – EN 13499 – 2,5 – B – I2 – PE200. Można deklarować dodatkową własności wyrobu np. nie rozprzestrzenianie ognia przez ściany wg PN-B 02867:1990

30. PN – EN 15824: 2009 Specyfikacja tynków wewnętrznych i zewnętrznych na bazie spoiwa organicznego.

31. Niniejsza norma dotyczy tynków produkowanych fabrycznie, opartych na spoiwach organicznych, stosowanych do zewnętrznego i wewnętrznego pokrycia ścian, kolumn, ścianek działowych i sufitów. Stosuje się również do tynków ze spoiwami nieorganicznymi, takimi jak: silikaty, silany, siloksany oraz silikony.

32. AT-15-XXXX/200X Przedmiotem aprobaty jest masa tynkarska. A dokładniej mieszanina wodnej dyspersji żywicy akrylowej, kolorowych wypełniaczy mineralnych o różnych frakcjach uziarnienia, oraz dodatków modyfikujących, przeznaczona do ręcznego wykonywania wypraw tynkarskich, o grubości odpowiadającej, co najmniej maksymalnej grubości ziarna, na podłożach betonowych i z zapraw cementowych lub cementowo-wapiennych, wewnątrz i na zewnątrz budynków.

33. Wygląd zewnętrzny wg PN - EN Tynki zdefiniowane według: • Fizycznego i chemicznego charakteru głównego spoiwa, stanu rozpuszczenia, rozproszenia lub proszku, który ma decydujący wpływ na końcowe charakterystyki pokrycia powierzchni jedną warstwą lub wieloma warstwami, • Wykończenia, określonego łącznej dystrybucji i techniki nakładania, • Właściwości i /lub rodzaju zastosowania (wewnętrzne lub zewnętrzne)

34. Wygląd zewnętrzny wg ZUAT • Wygląd zewnętrzny masy: Masa powinna być jednolitą niespienioną, nierozwarstwiającą się mieszaniną bez zbryleń oraz skoagulowanych składników. • Wygląd zewnętrzny wyprawy: Powierzchnia wyprawy powinna mieć jednolitą fakturę i barwę, bez plam, spękań, pęcherzy i prześwitów podłoża.

35. Współczynnik przenikania wody, kg/m2.h0,5] wg PN - EN PN EN 1062-3: 2000 Współczynnik przenikania wody (absorpcja wody) UWAGA! Metody badania zostały opisane wcześniej. (przypomnienie) Powłoki na zewnętrznych murach odgrywają istotną rolę w ochronie mineralnych, porowatych podłoży przed penetracją wody deszczowej. Współczynnik przenikania wody oceniany jest przy użyciu bloczków z bardzo porowatych, mineralnych podłoży, których jedną pokrywa się powłoką lub systemem powłokowym, kolejne maluje wyrobem lakierowym. Próbki zanurzane są w wodzie w odpowiednich przedziałach czasu. ZUAT Podciąganie kapilarne wody Polega na określeniu masy wody jaką może pochłonąć próbka wyprawy tynkarskiej. Próbki 100x100x3 mm wykonane na folii polietylenowej. Po okresie sezonowania boki zanurzone w mieszaninie parafiny i wosku (1:1). Zważone próbki umieszcza się w naczyniu w wodą stroną licową w dół na okres 24 godzin, po których następuje zważenie próbki. Patrz tabela: porównanie wymagań:

36. Tabela: Współczynnik przenikania wody (absorpcja wody) PN EN 1062-3: 2000 a podciąganie kapilarne wody PN-B-10106:1997 (norma wycofana)

37. Współczynnik przepuszczania pary wodnej, g/m2.d wg PN – EN i wg ZUAT PN EN ISO 7783-2: 2001 Współczynnik przepuszczania pary wodnej (przepuszczalności) Tabela: wymagania normy: UWAGA! Metody badania zostały opisane wcześniej. (przypomnienie) Powłoka na zewnętrznych murach odgrywa istotną rolę w regulowaniu wymiany pary wodnej między podłożem a atmosferą zewnętrzną. Właściwość tę ocenia się za pomocą szalek zawierających nasycony roztwór diwodorofosforanu amonu w celu wytworzenia nad nimi atmosfery o wilgotności względnej powietrza 93%, które zamyka się z powłoką badanego systemu. Zewnętrzna strona systemu skierowana jest ku atmosferze o niższej wilgotności względnej powietrza tj. 50 %. ZUAT Opór dyfuzyjny względny Sd, m wyprawy PN-B-10106 Próbki z masą tynkarską nakłada się do pierścieni ułożonych na folii polietylenowej. Po okresie sezonowania pierścienie z masą zdejmuje się z folii i osadza w tulejach (wys. 62 mm), następnie uszczelnia mieszaniną parafiny i wosku. Wewnątrz tulei wstawia się płaskie naczynie z wodą. Wilgotność względną w cieplarce uzyskuje się przez umieszczenie naczynia z nasyconym roztworem chlorku magnezu. Po upływie 7-10 dni rozpoczyna się ważenie próbek do uzyskania trzech jednakowych wyników. Wymagania: Sd ≤ 2

38. Tabela: Współczynnik przepuszczania pary wodnej wg PN EN ISO 7783-2: 2001

39. Pomiar przyczepności przez odrywanie, MPa wg PN - EN PN EN 1542: 2000 Pomiar przyczepność przez odrywanie oraz typ zniszczenia. Metoda badania polega na bezpośrednim odrywaniu krążków przyklejonych do powierzchni wyrobu. Obszar badania wyznaczony jest przez odpowiednie nawiercenie powierzchni. Aparatura: Przyrząd do odrywania o sile odrywającej wystarczającej do spowodowania zniszczenia przyczepności badanej próbki. Wymagania: ≥ 0,3 [MPa]

40. Przyczepność wg ZUAT Przyczepność w stanie suchym oraz po nasyceniu wodą wg PN-85/B-04500 i PN-B-10106:1997 (norma wycofana ze zbioru Polskich Norm). Metoda badania również polega na bezpośrednim odrywaniu krążków przyklejonych do powierzchni wyrobu. Trzy próbki poddaje się badaniu bezpośrednio po zakończeniu czasu przechowywania a trzy po 2 godzinach zanurzenia w wodzie. Aparatura: Przyrząd do odrywania o sile odrywającej wystarczającej do spowodowania zniszczenia przyczepności badanej próbki. Wymagania: w zależności od klasy i warunków przechowywania

41. Trwałość wg PN - EN PN EN 13687-3: 2002 (Tylko dla tynków zewnętrznych, jedynie jeśli przepuszczalność wody „W” jest wyższa niż 0,5 kg/m2.h0,5 Pomiar przyczepność przez odrywanie oraz typ zniszczenia. Metoda badania polega na bezpośrednim odrywaniu krążków przyklejonych do powierzchni wyrobu po wykonaniu 50 cykli zamrażania i odmrażania bez soli odladzającej Aparatura: Przyrząd do odrywania o sile odrywającej wystarczającej do spowodowania zniszczenia przyczepności badanej próbki. Wymagania: ≥ 0,3 [MPa]

42. Mrozoodporność wg ZUAT PN-B-10106:1997 (norma wycofana ze zbioru Polskich Norm) Metoda opisowa. Oględziny 25 cyklach kolejnego zamrażania i odmrażania. Wymagania: Wyprawa nie powinna wykazywać zmian. Brak rys, pęknięć, odkruszeń, łuszczeń oraz odspajania i odpadania wyprawy od podłoża.

43. Współczynnik przewodzenia ciepła , W/mK (10,dry) wg PN - EN PN EN 1745: 2002 Wartość tabelaryczna Tablica A.12 UWAGA!!! Tylko do użytku podlegającym wymaganiom termicznym.

44. Reakcja na ogień wg PN - EN PN-EN 13501-1 Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych Euroklasa od A1 do F

45. Dodatkowe wymagania w ZUAT nie obowiązujące w PN - EN

46. Wstępne twardnienie Metoda badania: Do sprawdzenia wstępnego twardnienia masy tynkarskiej należy wykonać płytki o wymiarach 240 x 240 x 15 mm z zaprawy cementowej. Na płytki należy nanieść masę w sposób i o grubości przewidzianej w technologii producenta. Próbki z nałożoną masą należy przechowywać w czasie 24 godz. w warunkach laboratoryjnych, następnie potrzeć miękką tkaniną powierzchnię masy i sprawdzić czy tkanina nie jest zabrudzona i czy powierzchnia wyprawy nie wykazuje przylepności. Wymagania: Po 24 godzinach twardnienia wyprawa nie powinna pozostawiać śladów na tkaninie i nie wykazywać przylepności

47. Zachowanie się masy wtemperaturze nakładania + 5°C PN-B-10106:1997 (norma wycofana ze zbioru Polskich Norm) Podkład należy schłodzić do 5 oC (+/- 1 oC) i utrzymywać taką temperaturę do czasu nałożenia na nią masy. Masa tynkarska również powinna być schłodzona do powyższej temperatury. Po szybkim naniesieniu masy na podkład, próbkę przechowuje się w tej temperaturze jeszcze 48 godzin, następnie sezonuje w warunkach laboratoryjnych przez okres przewidziany dla danej masy. Wymagania: Masa powinna dobrze się nakładać, powierzchnia wyprawy powinna być bez rys, pęknięć i pęcherzy

48. Odporność na uderzenie, J PN-B-10106:1997 (norma wycofana ze zbioru Polskich Norm) Badanie polega na uderzeniu wyprawy młotkiem Barronie o masie 500g Wymagania: Nie powinno wystąpić odpadanie i wykruszanie się kwadracików

49. Trwałość barwy, J/m2 PN-B-10106:1997 (norma wycofana ze zbioru Polskich Norm) Badanie polega na określeniu długości trwałego zachowania praktycznie nie zmienionej barwy w warunkach napromieniowania lampą ksenonową lub napromieniowania i nadeszczania. Aparatura: • Aparat sztucznej pogody typu Xenotest, • Miernik napromieniowania, fotoelektryczny, typu Xenometr, stanowiący wyposażenie Xenotestu, • Kolorymetr trójchromatyczny do pomiaru barwy w układzie XYZ, • Skala szara. Wymagania: Zmiany barwy mogą polegać wyłącznie na jednolitym jaśnieniu lub ciemnieniu, nie mogą występować zmiany tonu barwy.

50. Alkalioodporność PN-B-10106:1997 (norma wycofana ze zbioru Polskich Norm) Próbki wykonane na podłożu lignocementowym zanurza się pionowo w 2 % roztworze wodnego wodorotlenku potasowego i przechowuje w zamkniętym naczyniu przez 14 dni, następnie płucze się je zimną wodą i suszy przez kolejne 7 dni. Próbki po wysuszeniu poddaje się oględzinom. Wymagania: Wyprawa poddana działaniu środowiska alkalicznego nie powinna wykazywać zmian wyglądu zewnętrznego ani zmian przyczepności w porównaniu z próbką wzorcową.