Προσβασιμότητα Α.Μ.Ε.Α. στις τηλεοπτικές υπηρεσίες

1. Προσβασιμότητα Α.Μ.Ε.Α. στις τηλεοπτικές υπηρεσίες Πραγματικότητα, ευκαιρίες & προοπτικές Παπαβασιλόπουλος Κωνσταντίνος Ερευνητής ΜΜΕ – Υπεύθυνος Νέων Τεχνολογιών ΙΟΜ

2. Σχεδιάγραμμα Παρουσίασης • Εισαγωγική Αναφορά • Αναλυτικότερη Παρουσίαση με έμφαση στην Ακουστική Περιγραφή • Πλεονεκτήματα – Μειονεκτήματα των υφιστάμενων εφαρμογών • Ρυθμιστικό Πλαίσιο επιλεγμένων κρατών της Ευρώπης & του Κόσμου • Η ευκαιρία της Ψηφιακής Τηλεόρασης • Προσβασιμότητα στο Διαδίκτυο

3. «Η πρόσβαση στην τηλεόραση αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα. Η τηλεόραση παίζει ζωτικό ρόλο στον καθορισμό της πολιτιστικής φυσιογνωμίας των σύγχρονων κοινωνιών και παρέχει μια βασική πηγή ενημέρωσης, εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας. Ο οπτικοαουστικός τομέας έχει πρωτεύουσα σημασία για τη δημοκρατία, την ελευθερία έκφρασης και τον πολιτιστικό πλουραλισμό» • Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συνιστά στα κράτη μέλη να μεριμνήσουν ώστε, στο πλαίσιο των συγκεκριμένων μέτρων που πρέπει να ληφθούν σε εθνικό επίπεδο να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην πρόσβαση των ατόμων με αναπηρίες, να δημοσιεύεται σε ετήσια βάση απογραφή των προγραμμάτων υπηρεσιών αρωγής προς άτομα με αναπηρίες (υποτιτλισμός, ακουστική περιγραφή, νοηματική γλώσσα,…) και να καθοριστούν σχέδια δράσης για αύξηση αυτών των υπηρεσιών.

4. Πληθυσμιακά Δεδομένα για τα Α.Μ.Ε.Α. • Σύμφωνα με έρευνα του καθηγητή του Institute of Hearing Research κου Adrian Davis ο αριθμός των ατόμων άνω των 18 ετών με προβλήματα ακοής στην Ευρώπη για το 2005 ανέρχεται στο ύψος των 81,536,000. Η πρόβλεψη είναι ότι το 2015 ο αριθμός αυτός θα έχει ξεπεράσει τα 90,000,000 άτομα. Αυτό σημαίνει ότι ο ένας στους επτά ενήλικους ευρωπαίους πολίτες αντιμετωπίζει πρόβλημα με την ακοή του. • Ανάλογες έρευνες (κυρίως των RNIB, RNID, EFHOH κ.α.) εκτιμούν ότι ο αριθμός των ενήλικων ατόμων με προβλήματα όρασης στην Ευρώπη ανέρχεται στο ύψος των 7,5 εκατομμυρίων.

5. Οι δύο κύριες ομάδες των ατόμων με προβλήματα ακοής • Κώφωση εκ γενετής • Παρουσιάζουν απώλεια ακοής κατά τη διάρκεια του βίου τους (το αυτί ενός μωρού έχει τη δυνατότητα να διακρίνει ήχους η συχνότητα των οποίων κυμαίνεται από 16 έως 20,000 κύκλους το δευτερόλεπτο. Αντίθετα, ένας 60χρονος έχει τη δυνατότητα να διακρίνει ήχους η συχνότητα των οποίων ανέρχεται το πολύ έως τους 12,000 κύκλους το δευτερόλεπτο).

6. Μέθοδοι κατανόησης της επικοινωνίας που χρησιμοποιούν αντίστοιχα οι δύο ομάδες • Κώφωση εκ γενετής : νοηματική γλώσσα και ανάγνωση της κίνησης των χειλιών (lip-reading). • Άτομα που απέκτησαν κώφωση : lip-reading και ομιλία. • Άτομα με δυσκολίες στην ακοή (ηλικιωμένοι) : συσκευές βοηθήματα ακοής (hearing aids), και λιγότερο lip-reading και γλώσσα του σώματος.

7. Υπηρεσίες Αρωγής για τη διευκόλυνση της πρόσβασης των Α.Μ.Ε.Α. στις υπηρεσίες της τηλεόρασης • Υποτιτλισμός (τόσο για άτομα τα οποία απέκτησαν, στη διάρκεια του βίου τους προβλήματα ακοής όσο και για άτομα με εκ γενετής κώφωση). • Νοηματική Γλώσσα (για άτομα με εκ γενετής κώφωση). • Ακουστική Περιγραφή (για άτομα με προβλήματα όρασης).

8. Τα σημαντικότερα προβλήματα του υποτιτλισμού • Μέγεθος γραμματοσειράς • Χρώμα γραμμάτων σε σχέση με το υπόβαθρο • Δυσκολία αναγνώρισης της έντονης (bold) και πλάγιας (italic) γραφής • Η μουσική και οι στίχοι συμβολίζονται με το # αλλά δεν υπάρχει ένδειξη για το ρυθμό, το τέμπο ή την ένταση της μουσικής. • Έλλειψη χώρου στην τηλεοπτική οθόνη για την εισαγωγή του υποτιτλισμού (πολλά παράθυρα, χάρτες & πίνακες, μετεωρολογικά δελτία κ.α.) • Προβλήματα συγχρονισμού το υποτιτλισμού με τα διαδραματιζόμενα στην οθόνη • Περιγραφικός υποτιτλισμός (όχι διάλογος, π.χ. ακούγονται έντονοι πυροβολισμοί ή ήχος προσγείωσης αεροπλάνου κ.α.) πολύ φτωχός • Σποραδική και όχι συστηματική η ύπαρξη υποτιτλισμού

9. Ακουστική Περιγραφή(Audio Description) • Με τον όρο ακουστική περιγραφή εννοούμε μια επικουρική υπηρεσία συνδεόμενη με ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα και η οποία παρέχει μια επιπρόσθετη αφήγηση του οπτικού περιεχομένου της οθόνης με σκοπό την υποβοήθηση τηλεθεατών με προβλήματα όρασης. • Η επιπρόσθετη αυτή αφήγηση ενσωματώνεται μεταξύ των διαλόγων, με στόχο να μεταφέρει τη δράση, την κίνηση και τις εκφράσεις των εμφανιζόμενων, τη σκηνογραφία και γενικά οποιαδήποτε πληροφορία θα βοηθούσε άτομα με προβλήματα όρασης να παρακολουθήσουν την πλοκή της παρουσιαζόμενης υπόθεσης. • Η δυνατότητα παροχής ακουστικής περιγραφής είναι άμεσα εξαρτώμενη από τον τύπο του προγράμματος και από το μοντάρισμα του ήχου του κυρίως προγράμματος. Είναι λογικό ότι κάποια προγράμματα είναι πιο κατάλληλα για ακουστική περιγραφή σε σχέση με κάποια άλλα. Π.χ. ένα δελτίο ειδήσεων δεν προσφέρει τη δυνατότητα παροχής ακουστικής περιγραφής. Συνήθως, για οικονομία στην ταχύτητα μεταφοράς δεδομένων (bit-rate), είναι μονοφωνική.

10. Ένα μικρό Ιστορικότης Ακουστικής Περιγραφής • Αποτέλεσμα της πρωτοποριακής και συστηματικής δουλειάς ενός ζευγαριού Αμερικανών ερευνητών της Margaret και του Cody Pfanstiehl το 1981. Ίδρυσαν την Audio Description Service, και το έργο τους, σε πρώτο στάδιο, εστιαζόταν στην προώθηση της ακουστικής περιγραφής στις θεατρικές αίθουσες από άκρου εις άκρον των Η.Π.Α., αλλά οι τεχνικές τις οποίες χρησιμοποίησαν βελτιώθηκαν, τροποποιήθηκαν και προσαρμόστηκαν έτσι ώστε να είναι δυνατόν να προσφερθούν και στην τηλεόραση. • Ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι στην Αυστραλία από τη δεκαετία του’ 80 υπήρχε ειδική τηλεοπτική υπηρεσία, στελεχωμένη κυρίως από εθελοντές, η οποία μετέδιδε τους αγώνες τένις του Αυστραλιανού Όπεν με την εφαρμογή ενός δευτερεύοντος καναλιού ήχου με την ακουστική περιγραφή του αγώνα το οποίο μεταδιδόταν ταυτόχρονα με την κανονική τηλεοπτική ροή (simulcasting).

11. Οι Οδηγίες της B.C.I. για την υλοποίηση των κανόνων πρόσβασης σχετικών με την ακουστική περιγραφή • Ποια στοιχεία πρέπει να περιγραφούν: • Χαρακτήρες :την ενδυμασία, τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά, τις εκφράσεις του προσώπου, τη γλώσσα του σώματος, εθνική καταγωγή (εάν είναι σχετική με το σενάριο του έργου) και την ηλικία. • Τοποθεσίες : Η τοποθεσία (ο χώρος) συμπεριλαμβανομένων αλλαγών σκηνικού. • Η χρονική περίοδος της ημέρας : π.χ. πρωί, βράδυ κλπ. • Τη δράση επί της οθόνης : • Ήχους ή ηχητικά έφφε :ήχοι ή ηχητικά εφφέ οι οποίοι δεν είναι εύκολα αναγνωρίσιμοι πρέπει να περιγράφονται. • Σηματοδότηση ή υποτιτλισμοί : οιαδήποτε σηματοδότηση η υπότιτλος που είναι σημαντική για την υπόθεση του έργου πρέπει να περιγράφεται. • Εναρκτήριοι τίτλοι και ονόματα δημιουργών και συνεργατών

12. Οι Οδηγίες της B.C.I. για την υλοποίηση των κανόνων πρόσβασης σχετικών με την ακουστική περιγραφή • Τι δεν πρέπει να περιγραφεί : • Οι προσωπικές απόψεις ή θέσεις του ατόμου που κάνει την περιγραφή σε σχέση με τα διαδραματιζόμενα επί της οθόνης. Π.χ. τα κίνητρα ενός πρωταγωνιστή ή ο τρόπος συλλογισμού του σε σχέση με πιθανή δράση την οποία πρόκειται να αναλάβει.

13. Η εμπειρία της ακουστικής περιγραφής • Αφήγηση ενός χρήστη στο Ην. Βασίλειο «Χτες το βράδυ παρακολούθησα στο Πέντε το “Νονό” και η ακουστική περιγραφή ήταν εκπληκτική! Μπορούσα ακόμα να αισθανθώ τη μυρωδιά από τις ελιές! Η περιγραφή ήταν τέλεια και δεν παρεμβαλλόταν με τους διαλόγους της ταινίας. Παρακολούθησα όλο το φιλμ και θυμάμαι ότι είχα πρωτοδεί αυτήν την ταινία πάνω από δέκα χρόνια πριν, όταν ακόμα η όρασή μου ήταν κανονική, και χθες το βράδυ η περιγραφή μου έφερε πίσω όλες τις μνήμες από την ταινία». Πηγή ιστοσελίδα RNIB :http://www.rnib.org.uk/xpedio/groups/public/documents/publicwebsite/public_audiodescriptionontv.hcsp • Έρευνες (Petre,2005) εντούτοις δείχνουν ότι παρατηρούνται σημαντικές αποκλίσεις ως προς την εκτίμηση για τα οφέλη της ακουστικής περιγραφής, ανάλογα με το πόσο πρόσφατα οι θεατές απέκτησαν το πρόβλημα όρασης. Το 74% των εκ γενετής τυφλών εκτιμά την παροχή της υπηρεσίας, σε σχέση με το 46% αυτών που έχουν πρόβλημα όρασης για περισσότερα από 6 χρόνια, και το 40% αυτών που έχουν πρόβλημα όρασης για λιγότερα από 5 χρόνια. Άλλη μελέτη (AFB DVS® Guide Users Survey, 1997) αναφέρει ότι οι ενδιαφερόμενοι σε ποσοστό 90% βρήκαν την ακουστική περιγραφή “πολύ” ή “μερικώς” σημαντική για την απόλαυση τηλεοπτικών υπηρεσιών & προγραμμάτων.

14. Το κόστος των προγραμμάτων των υπηρεσιών αρωγής • Αναμφισβήτητα μια πολιτική προώθησης της υλοποίησης των προγραμμάτων των υπηρεσιών αγωγής (υποτιτλισμός, νοηματική γλώσσα, ακουστική περιγραφή) οφείλει να λαμβάνει υπόψη της και το κόστος ανάπτυξης και ενσωμάτωσης αυτών των εφαρμογών στην τηλεοπτική μετάδοση, καθώς το υψηλό κόστος πιθανόν να δρα ως ανασταλτικός παράγοντας ή και ως άλλοθι. • Ως προς τον υποτιτλισμό : Το BBC εκτιμά ότι το κόστος του υποτιτλισμού συνιστά ένα πολύ μικρό τμήμα του συνολικού κόστους ενός προγράμματος. Εξαρτάται από τον τύπο (genre) του προγράμματος αλλά, σε κάθε περίπτωση, θεωρείται ότι κυμαίνεται γύρω από το 1% κατά μέσο όρο. • Παίζει ρόλο και το εάν ο υποτιτλισμός εκτελείται ως εσωτερική παραγωγή ενός τηλεοπτικού σταθμού ή ανατίθεται, ως παροχή υπηρεσιών, σε τρίτους. Π.χ. το BBC παρέχει υποτιτλισμό στο 98% των προγραμμάτων του ως εσωτερική παραγωγή.

15. Το κόστος των προγραμμάτων των υπηρεσιών αρωγής • Σύμφωνα με αναφορά του Δικτύου ITV το 2001 προς την τότε υπεύθυνη αρχή για την ιδιωτική τηλεόραση στο Ην. Βασίλειο, την ITC, το κόστος το υποτιτλισμού ποικίλει ανάλογα με τον τύπο του προγράμματος αλλά επίσης και για το εάν πρόκειται για πρόγραμμα που μεταδίδεται “ζωντανά” ή είναι μαγνητοσκοπημένο. Στην τελευταία περίπτωση το κόστος είναι, κατά μέσο όρο, περίπου 750€ την ώρα, ενώ σε περίπτωση “ζωντανού” προγράμματος το κόστος μπορεί να είναι έως και διπλάσιο δηλ. 1500€ την ώρα. Για την εκτίμηση του κόστους πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι για την παραγωγή μιας ώρας υποτιτλισμένου προγράμματος απαιτείται εργασία 15 έως και 20 ωρών. Η παραγωγή προγράμματος με ακουστική περιγραφή η με χρήση νοηματικής γλώσσας κυμαίνεται, από άποψη κόστους, στα 900-1300 € ανά ώρα προγράμματος.

16. Το κόστος των προγραμμάτων των υπηρεσιών αρωγής • Ένα ακόμα παράδειγμα από το Ulster TV (μέλος του δικτύου ITV στο Ην. Βασίλειο), πιστοποιεί τη μικρή επιβάρυνση στο κόστος παραγωγής ενός προγράμματος που συνεπάγεται η παροχή υποτιτλισμού. Συγκεκριμένα: • Υποτιτλισμός ως % του συνολικού κόστους προγράμματος – 2.75% • Υποτιτλισμός ως % των συνολικών εξόδων – 0.25% • Υποτιτλισμός – 2% εσωτερική παραγωγή/ 98% ανάθεση σε τρίτους. Εκτιμήσεις των υπευθύνων του δημόσιου τηλεοπτικού σταθμού της Ιρλανδίας TG4 οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το κόστος του υποτιτλισμού συνιστά κατά μέσο όρο το 1% του συνολικού κόστους προγράμματος. Παρά το γεγονός ότι το κόστος παροχής των προγραμμάτων των υπηρεσιών αγωγής πιθανότατα δεν δρα ως ανασταλτικός παράγοντας, εντούτοις πρέπει να επισημανθεί ότι το κόστος απόκτησης από τα Α.Μ.Ε.Α. του απαραίτητου εξοπλισμού είναι σημαντικό (π.χ. ο ειδικός αποκωδικοποιητής που παρέχει κλειστή ακουστική περιγραφή στο Ην. Βασίλειο κοστίζει άνω των € 180).

17. Ρυθμιστικό Πλαίσιο

18. Ρυθμιστικό Πλαίσιο

19. Ρυθμιστικό Πλαίσιο

20. Το παράδειγμα του Ηνωμένου Βασιλείου • Νομικές προβλέψεις για την εισαγωγή ποσόστωσης υπηρεσιών υποτιτλισμού στα τηλεοπτικά προγράμματα ήδη από τον Ραδιοτηλεοπτικό Νόμο του 1990 (Broadcasting Act 1990). Αφορούσε αποκλειστικά το ITV (Channels 3 & 5). Αντίστοιχα το BBC καλυπτόταν από τις προβλέψεις που περιλαμβάνονταν στην Χάρτα (Charter) του. • Οι ρυθμίσεις επιβολής ποσοστώσεων στα τηλεοπτικά προγράμματα ανανεώθηκαν με τον Ραδιοτηλεοπτικό Νόμο του 1996 (Broadcasting Act 1996) ο οποίος προέβλεπε αντίστοιχες υποχρεώσεις και για το Channel 4.Συγκεκριμένα, ο Νόμος προέβλεπε ότι «συγκεκριμένα ελάχιστα ποσοστά ορισμένων προγραμμάτων της ψηφιακής τηλεόρασης θα πρέπει να παρέχονται τη συνοδεία υπηρεσιών αρωγής προς Α.Μ.Ε.Α., υποτιτλισμού, νοηματικής γλώσσας & ακουστικής περιγραφής». Στο 10ο έτος από την έναρξη παροχής ψηφιακών τηλεοπτικών υπηρεσιών ο υποτιτλισμός θα πρέπει να ανέρχεται στο 80% των προγραμμάτων, η ακουστική περιγραφή στο 10% και η χρήση της νοηματικής γλώσσας στο 5%.

21. Το παράδειγμα του Ηνωμένου Βασιλείου • Σύμφωνα με τον τελευταίο Νόμο περί Επικοινωνιών (Communications Act 2003) υπεύθυνη ρυθμιστική αρχή είναι εφεξής ο OFCOM ο οποίος έχει την αρμοδιότητα να καταρτίσει, αναθεωρήσει και τροποποιήσει τον κώδικα που περιλαμβάνει τις σχετικές ρυθμίσεις ιδιαίτερα τις ποσοστώσεις και τα χρονοδιαγράμματα εφαρμογής των. Ο Νόμος, καθορίζει ποσοστώσεις και χρονοδιαγράμματα για τηλεοπτικά κανάλια που μεταδίδονται ψηφιακά, και για τις τρεις πλατφόρμες (επίγεια, δορυφορική & καλωδιακή). • Ο OFCOM υποχρεούται να καθορίσει δεκαετείς στόχους προς επίτευξη στον τομέα της παροχής υπηρεσιών αρωγής. Αυτοί οι στόχοι εκφράζονται με τα αντίστοιχα ποσοστά. Αυτά, αναφέρονται στις συνολικές ώρες μεταδιδομένου προγράμματος εξαιρουμένων των διαφημίσεων, και είναι διαφορετικά (πιο αυστηρά) για τα εθνικής εμβέλειας δημόσια & ιδιωτικά δίκτυα (BBC, ITV, C4, C5) και πιο επιεική για τα περιφερειακά ή τα θεματικά κανάλια.

22. Το παράδειγμα του Ηνωμένου Βασιλείου • Τα ποσοστά ανεβαίνουν σταδιακά από ένα χαμηλό επίπεδο, στο ποσοστό-στόχος στο τέλος της δεκαετίας, όπως περιγράφεται από τον Νόμο περί Επικοινωνιών, και τα οποία είναι 80% για τον υποτιτλισμό, 5% για τη νοηματική γλώσσα και 10% για την ακουστική περιγραφή. Στην περίπτωση των καναλιών του BBC και των ιδιωτικών Channel 3 & Channel 4 το ποσοστό-στόχος για τον υποτιτλισμό είναι 90%. • Της υποχρέωσης παροχής προγραμμάτων υπηρεσιών αρωγής εξαιρούνται οι ακόλουθες τηλεοπτικές υπηρεσίες: • Όσες περιλαμβάνουν αποκλειστικά διαφημίσεις όπως π.χ. ένα shopping channel. • ΟΙ Ηλεκτρονικοί Οδηγοί Προγραμμάτων (E.P.G.) και • Όσες έχουν αδειοδοτηθεί εκτός Ην. Βασιλείου.

23. Η ευκαιρία της Ψηφιακής Τηλεόρασης • Η ανάπτυξη της ψηφιακής τηλεόρασης προσφέρει τη δυνατότητα ευκολότερης, και χαμηλότερου κόστους, υλοποίησης των προγραμμάτων υπηρεσιών αρωγής σε σχέση με την αναλογική τηλεόραση. Για παράδειγμα, η μετάδοση της υπηρεσίας υποτιτλισμού υλοποιείται μέσω MPEG2 stream, όπως ακριβώς δηλ. μεταφέρονται αρχεία video στο Internet. Η δυνατότητα μεταφοράς περισσότερων ηχητικών καναλιών διευκολύνει τη παροχή ακουστικής περιγραφής. Η αυξημένη χωρητικότητα του ψηφιακού διαύλου επιτρέπει επίσης τη μετάδοση νοηματικής γλώσσας κλειστού τύπου μέσω συμβόλων-εικονικών Avatars. Τέλος οι διαδραστικές συνοδευτικές υπηρεσίες (interactive) αναμένεται να βοηθήσουν την προσβασιμότητα.

24. Προβλήματα που “φέρνει” η Ψηφιακή Τηλεόραση • Η ανάγκη χρησιμοποίησης δύο, η ενδεχομένως και περισσοτέρων remote controls με αρκετά περισσότερο αριθμό κουμπιών και επιλογών, είναι δυσχερής ιδιαίτερα για άτομα με αναπηρία. • Η πλοήγηση ανάμεσα σε πολύ μεγάλο αριθμό καναλιών (1033 κανάλια μπορούν να “κατέβουν” μόνο από το δορυφόρο Hotbird3) είναι επίσης δυσχερής. Οι EPG δεν παρέχονται με συνοδεία ακουστικής περιγραφής επομένως άτομα με προβλήματα όρασης θα δυσκολεύονται να αντιληφθούν σε ποιο κανάλι βρίσκονται. • Απαιτούνται περισσότερα στάδια ελέγχου (βήματα) για την επίτευξη του ίδιου αποτελέσματος (την παρακολούθηση ενός προγράμματος) με αποτέλεσμα η όλη διαδικασία να είναι πιο χρονοβόρα, πιο επίπονη και πιο απαιτητική διανοητικά. • Δυστυχώς, έχει ακολουθηθεί στο σχεδιασμό των λειτουργιών των αποκωδικοποιητών και των τηλεχειριστηρίων η φιλοσοφία που ταιριάζει στους Η/Υ. Άτομα ηλικιωμένα ή μη-εξοικειωμένα με τη χρήση Η/Υ θα αντιμετωπίσουν μεγαλύτερες δυσχέρειες.

25. Η Προσβασιμότητα στο Διαδίκτυο • Το ζήτημα της προσβασιμότητας των Α.Μ.Ε.Α. στο Διαδίκτυο (Internet) δεν πρέπει να εξετάζεται σε συνάρτηση αποκλειστικά και μόνο με τη διείσδυση του Internet στη χώρα μας ή το ρόλο που παίζει στην καθημερινότητα, ιδιαίτερα των νέων ανθρώπων, ως πηγή αναζήτησης ενημέρωσης και ψυχαγωγίας. Η σύγκλιση των τεχνολογιών της ραδιοτηλεοπτικής μετάδοσης με τις αντίστοιχες των τηλεπικοινωνιών & της πληροφορικής καθιστά το Internet ένα μέσο μετάδοσης (αλλά και δημιουργίας) οπτικοακουστικού περιεχομένου. Και στη χώρα μας σε λίγα χρόνια, όπως ήδη συμβαίνει σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες, το Διαδίκτυο θα αποτελεί μια ευρύτατα διαδεδομένη πλατφόρμα μετάδοσης τηλεοπτικών υπηρεσιών, προωθώντας επιτακτικά την ανάγκη σχετικών ρυθμιστικών προβλέψεων.

26. Η Προσβασιμότητα στο Διαδίκτυο • Η προσβασιμότητα των Α.Μ.Ε.Α. στο Διαδίκτυο έχει απασχολήσει ιδιαίτερα τόσο τη Διεθνή Κοινότητα εν γένει, όσο και τους παραγωγούς περιεχομένου για το Διαδίκτυο. Το World Wide Web Consortium (W3C) έχει δραστηριοποιηθεί προς αυτή την κατεύθυνση θεσπίζοντας, ήδη από το Μάιο του 1999, οδηγίες για τη δημιουργία περιεχομένου το οποίο θα είναι προσβάσιμο για τα άτομα με αναπηρίες (WCAG - Website Content Accessibility Guidelines 1.0). Πολύ πρόσφατα, στις 27 Απριλίου 2006, δημοσίευσε ένα σχέδιο (draft) με αναθεωρημένες οδηγίες προς διαβούλευση (WCAG 2.0). Αυτές οι οδηγίες καθοδηγούν τον οποιονδήποτε επιθυμεί να κατασκευάσει περιεχόμενο για το Internet για το ποιες διαδικασίες πρέπει να ακολουθήσει έτσι ώστε η ιστοσελίδες που θα κατασκευάσει να είναι προσβάσιμες από Α.Μ.Ε.Α. Οι οδηγίες εξετάζουν ζητήματα προσβασιμότητας και παρέχουν σχεδιαστικές προτάσεις και λύσεις οι οποίες να ικανοποιούν τα κριτήρια προσβασιμότητας.

27. Η Προσβασιμότητα στο Διαδίκτυο • Με τη χρήση προγραμμάτων σύνθεσης φωνής (υπάρχουν αρκετά στην αγορά, κυρίως για ιστοσελίδες στα αγγλικά) είναι δυνατή η μετατροπή σε ήχο του περιεχομένου μιας ιστοσελίδας, παρέχοντας έτσι πρόσβαση στο Διαδίκτυο σε άτομα με προβλήματα όρασης. • Μια ιστοσελίδα προσβάσιμη δεν είναι ταυτόχρονα και μια ιστοσελίδα λειτουργική. Με τον όρο λειτουργικότητα εννοούμε κυρίως τρόπους και διαδικασίες γρήγορης και εύκολης πλοήγησης σε μια ιστοσελίδα. • Τα προγράμματα σύνθεσης φωνής πρέπει να συνδυάζονται και με προγράμματα λογισμικού “ανάγνωσης οθόνης” (screen readers) τα οποία στόχο έχουν να προσφέρουν πληροφορίες σχετικές με την πλοήγηση (π.χ. εδώ έχει links, εδώ έχει υπο-μενού, εδώ έχει break line κ.α.). Τα δύο κυριότερα προγράμματα διεθνώς ανάγνωσης οθόνης είναι το JAWS (αμερικανικό-Freedom Scientific) και το HAL (ευρωπαϊκό-Dolphin). Πρόγραμμα ανάγνωσης οθόνης, αρκετά βασικό και μόνο στα αγγλικά υπάρχει και στα Windows, το Narrator.

28. Η Προσβασιμότητα στο Διαδίκτυο • Ειδική έρευνα που διεξήχθη τον Απρίλιο του 2004 (Disability Rights Commission) στο Ην. Βασίλειο απεκάλυψε ότι το 81% των ιστοσελίδων δεν ικανοποιούσε ούτε τις απλούστερες εκ των οδηγιών WCAG 1.0. Συνεπεία αυτού, ένας οργανισμός (το British Standards Institute) μέλη του είναι, μεταξύ άλλων, το BBC και η IBM δημιούργησε ένα σύνολο προτύπων οδηγιών για τον έλεγχο του βαθμού προσβασιμότητας μιας ιστοσελίδας. Το σύνολο αυτό των οδηγιών καλείται Δημόσια Διαθέσιμη Προδιαγραφή (Publicly Available Specification 78 – PAS 78). To PAS 78 περιγράφει γενικές αρχές σχεδιασμού ιστοσελίδων που περιλαμβάνει: • Εμπλέκει τα Α.Μ.Ε.Α. στη διαδικασία σχεδιασμού • Πρόσκληση στα Α.Μ.Ε.Α. για το, κατά τακτά χρονικά διαστήματα, έλεγχο (τεστάρισμα) του σχεδιασμού • Ανάπτυξη πολιτικής προσβασιμότητας • Υποστήριξη των οδηγιών του W3C.

29. Ευχαριστώ πολύ • Ινστιτούτο Οπτικοακουστικών Μέσων • www.iom.gr • Email address:technology@iom.gr • Τηλέφωνα επικοινωνίας : • 210 9098 687 / 9098690-691 • Διεύθυνση: Φραγκούδη 11 & Αλ. Πάντου 101 63 • Καλλιθέα