340 likes | 550 Views
Evolutie: van Kosmos tot Mens. Het Heelal Elementaire deeltjes Ontstaan van de elementen Soortsvorming Evolutie op het DNA-niveau De bioinformatische analyse van het DNA. Evolutie: van Kosmos tot Mens. Het Heelal 29 okt. Ons wereldbeeld (Rintro + R1)
E N D
Evolutie: van Kosmos tot Mens Het Heelal Elementaire deeltjes Ontstaan van de elementen Soortsvorming Evolutie op het DNA-niveau De bioinformatische analyse van het DNA
Evolutie: van Kosmos tot Mens • Het Heelal • 29 okt. Ons wereldbeeld (Rintro + R1) • 5 nov. Sterren stralen (R2 + R3) • 12 nov. Cosmic Microwave Background • 19 nov. De zwaartekracht en Zwarte Gaten (R4 + R5) • 26 nov. De vorming van sterrenstelsels (R6 + R7 + R8) • 3 dec. Het allereerste begin en de verre toekomst (R9…)
DNA mens melkwegstelsel GROOTTES Saturnus atoom bacterie (Salmonella) Planck- lengte afstand tussen sterren * - * meters 1025 10-35 10-20 10-10 1010 1020 10-30 1 kern virus (Ebola) afstand tussen clusters Mont Blanc zon 1 lichtjaar = 9.46 x 1015 meter 1 parsec = 3.08 x 1016 meter 1 parsec = 3.26 lichtjaar
Terugzien in de tijd = Ver weg zien in de ruimte
Maan – Aarde 1,3 lsec Krater Plaskett 180o W 82o N Clementine 130394
De Zon 8 lmin DNA
243 Ida & Dactyl 20 lmin 56 km 1,5 km Galileo/NASA 280893
Komeet Hale-Bopp 30 lmin 4o
Jupiter 40 lmin HST-NASA/STScI 25000 km
Spirographnevel (IC418) HST-STScI/NASA 2000 lj DNA 0,1 lj
Adelaarnevel (M16) HST-STScI/NASA 7000 lj 1 lj
Sleutelgatnevel in Carinanevel (NGC 3372) HST-STScI/NASA 8000 lj 7 lj
Grote Magellaanse Wolk 160.000 lj DNA
ZWART GAT 10 miljoen lj
Antennae-melkwegstelsels (NGC 4038/4039) HST-STScI/NASA 63 miljoen lj 1500 lj DNA
DNA Coma Cluster 320 miljoen lj
DNA Hubble Deep Field 10 miljard lj
DNA mens melkwegstelsel GROOTTES Saturnus atoom bacterie (Salmonella) Planck- lengte afstand tussen sterren * - * meters 10 25 10 -35 10 -30 10 -20 10 -10 10 10 10 20 1 kern virus (Ebola) afstand tussen clusters Mont Blanc zon 1 lichtjaar = 9.46 x 1015 meter 1 parsec = 3.08 x 1016 meter 1 parsec = 3.26 lichtjaar
Geschiedenis • Zijn de nevelvlekken sterreneilanden als het onze? • Immanuel Kant (1724-1804) • Het heelal is niet onveranderlijk! • William Herschel (1738-1822), dubbelsterren • Waarom is het‘s nachts donker? OPGAVE !!! • Heinrich Olbers: Olbers paradox (1826) • Het heelal dijt uit! • Vesto Slipher 1912; Edwin Hubble 1929 • Is de oergloed nog zichtbaar? • George Gamow 1948; Arno Penzias & Robert Wilson 1963 • Is het heelal homogeen en isotroop? • Gerard de Vaucouleurs 1970; Hubble Space Telescope
oerknal 10-40 10-44 10-30 Planck-tijd Quark Soep 10-20 10-10 uitvriezen p, n 1 sec 14 miljard jaar Helium produktie (3 min.) 105 eerste sterrenstelsels (1 miljard jaar) 1010 “Lucy” (A. afarensis) (3,2 miljoen jaar BP) ontkoppeling 100.000 jaar 1015 heden ontstaan Aarde (4,6 miljard jaar BP) 1017 Homo sapiens (100.000 jaar BP) seconds TIJDEN
Theorie van het heelal is theorie van dezwaartekracht! • Isaac Newton 1642 - 1727 • Albert Einstein 1875 - 1955: • Algemene RelativiteitsTheorie 1915 Zolang is Newton een goede benadering voor Einstein!
Dopplereffect Frequentie hangt af van relatieve snelheid:
Dopplereffect en Uitdijing heelal
Afbuiging van licht Twee beelden Zon: eclips 1919
Paradox van Olbers: Waarom is het ‘s nachts donker? • Door studenten gegeven antwoorden: • Zon is onder • A. Absorptie door stof(wolken) • B. Absorptie door zwarte gaten • C. Omzetting door stof in niet-zichtbaar licht • 3. Sterren verschuilen zich achter elkaar • 4. Sterren leven eindige tijd • 5. Heelal is niet oneindig groot • 6. Heelal is te jeugdig • 7. Roodverschuiving