450 likes | 823 Views
MESLEKSEL ASTIM-RİNİT. Dr. Emel Kurt Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Göğüs Hastalıkları-Allerji Bilim Dalı. Çıkar çatışması. Son üç yıl Kongre katılım desteği: GSK (2), Novartis (2). Konuşma akışı. Mesleksel astım 1. Tanım-sınıflama 2. Epidemiyoloji 3. Patogenez 4. Tanı 5. Prognoz
E N D
MESLEKSEL ASTIM-RİNİT Dr. Emel Kurt Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Göğüs Hastalıkları-Allerji Bilim Dalı
Çıkar çatışması • Son üç yıl • Kongre katılım desteği: GSK (2), Novartis (2)
Konuşma akışı Mesleksel astım 1. Tanım-sınıflama 2. Epidemiyoloji 3. Patogenez 4. Tanı 5. Prognoz Mesleksel rinit
Tanım-sınıflamaİşle ilişkili astım Mesleksel Astım İş ortamındaki özel bir ajanla ortaya çıkan değişken havayolu daralması İşte artış gösteren astım Latent dönemle (Immünolojik) Latent dönem Olmadan Non immünolojik (İrritanla indüklenen) IgE ile (Çoğu YMA) IgE’siz (Çoğu DMA)
Tanım-sınıflama • Yüksek MA: • >5 kD • Büyük molekül ağırlıklı protein ve gliko proteinler=Hayvan, bitki, mikrobiyal kaynaklı. • Biyolojik kaynaklardan • Düşük MA: • Doğal veya yapay kimyasallar: • İmmunolojik cevap için makromoleküllere bağlanmalı= Hapten (izosiyanat, asit anhidrit, akrilat). Meyer JD. Occup Med 2001; 51 Kopfferschmit Kubler MC. Eur Respir J 2002 ;18.
Astımlıların %2-15 MA Meslek hastalıklarının %25-50’si Epidemiyoloji Riskli iş alanları • Tahıl-un (çiftçi, fırıncı…) • Boya (oto, inşaat..) • Deterjan (temizlik, üretici) • Hayvan-bitki (yetiştirici-işleyicileri) • Tekstil • Kimya-ilaç • Kozmetik (üretici-kuaför) Meredith S. Thorax 1996; 51 Bernstein DI. JAMA 1997; 278
Epidemiyoloji Mapp AJRCCM 2005
Türkiye’de • Çalışmalar 1990’lardan sonra başlamıştır (%90’ı 2000’den sonra). • 1. YMA ajanlarla duyarlanma: • Gül: %19.5-%53.8 • Çiçek: %12 • Latex: %3.2-%41.7 • At tüyü: %12.8
Türkiye’de 2. Düşük molekül ağırlıklı ajanlarla Astım: Oto-mobilya boyacıları: %1.6- 24(Diizosiyanat) Kuaför: %14.6(Persülfat, metilenamin) Rinit: %10.4-34.4 3. YMA (Hayvan ve bitki kaynaklı) Astım= %12.5-14.4 Rinit: %8.3- %42.4
Kırsal alanda riskli işler (n=10289) PARFAIT çalışması
Kırsal alanda riskli işler PARFAIT çalışması
Kolaylaştırıcı etmenler • 1. Genetik: YMA için atopi risk. • HLA II proteinleri : diizosiyanat, anhidrit, Pt, batı sediri, hayvan proteini) • Glutatyon-S- transferaz, n-asetil transferaz geni: TDI • 2. Sigara: Platin, anhidrit • 3. Solunum yolu infeksiyonu • 4. Mevsim- iklim: Allerjen, dizel • 5. İş yeri koşulları: Maruziyet en önemli belirleyici Beckett WS. Eur Res J 1994, 7 Newman Taylor AJ. Curr Opin Allergy Clin Immun 2001,1 Bignon JS. AJRCCM. 1994, 149 Parnia S. Ann All Asthma Immun 2001,87 Chan-Yeung M. NEJM 1995,333 Chan-Yeung M, Chest 1990,98 Venables KM. JACI 1990, 85
En önemli duyarlaştırıcı etmen: maruziyet Duyarlanan kişide maruziyet hastalık gelişimi için belirleyici • IgE aracılı duyarlanmada maruziyet için gerekli konsantrasyon: • un için 0.5 mg/m-3 • Latex allerjenleri için 0.6 ng/m-3 Houba R. Am J Respir Crit Care Med 1996; 154 Cullinan P. Occup Environ Med 1994; 51
Havayolu inflamasyonu: İnflamatuar hücre Ödem Düz kas hipertrofisi Subepitelyal fibrozis, Mucus artışı IgE aracılı: Un, hayvan proteini, platin tuzu, anhidrit IgE aracılığı olmadan: Diizosiyanat ve plikatik asit: Patogenez
Malo JL. JACI 2001; 108 Ott VL. Nat Immunol 2003,4
TANI • Mesleksel astım ile uyumlu meslek hikayesi • İş yerinde sorumlu olabilecek ajan maruziyetinin belirlenmesi: Sıklık, yoğunluk, zaman vs. • Bronş obstruksiyonunun ortaya konulması: • Seri FEV1 ölçümleri Seri PEFR ölçümleri • Seri bronş duyarlılığı ölçümleri • Mesleksel ajan duyarlılığın gösterilmesi: Deri testi İn vitro testler • Mesleksel ajanın rolünün kesin olarak ortaya konulması: Spesifik provakasyon Maestrelli P. Exp Allergy 1992; 22: 103-8.
Semptomlar • İş sırasında veya saatler sonra ortaya çıkabilir. • Erken : İşe başladıktan sonra 1 saat içinde başlar, artar. İş çıkışı düzelir. • Geç: İş çıkışı başlar. Ertesi sabah düzelme olmaz. Çalışmadığı günler daha rahat (Plikatik asit). • Fiks: Tekrarlayan maruziyetlerden sonra, fiks daralma gelişir. İşle ilgisi azalır. (İzosiyanat, odun tozu) Burge PS. Asthma in the workplace. 2006 Taylor Francis, NY
İşte semptom gelişiminde etmenler(1153 fabrika çalışanı)(Astım %4.8)
Tanı: Semptom: iş-zaman • Kırmızı sedir ve izosiyanatlara maruz kalanlarda; semptomlar ilk 2 yıl içinde (DMA), • YMA ajanlara maruz kalanlarda 2 yıldan sonra. • YMA’da: laboratuvar hayvanları ile duyarlılık ilk 2 yıl içinde, fırıncılarda daha geç. • Latent periyodu uzun olanlarda göz, deri ve burun semptomları önce başlar Gautrin D. AJRCCM, 2000,162 Gautrin D. ERJ 2002, 19
Daha önceki maruziyeti sorgula Kurt E. Int Arch Occup Environ Health 2011
Tanı: Rinokonjuktivit • Rinit ve konjuktivit semptomları DMA ve YMA’da eşlik ediyor. • YMA’da daha fazla • YMA’da astımdan önce rinokonjuktivit var. Şiddeti daha fazla Burun şikayeti, konjuktivitten daha fazla (%92 / %72) • Nefes darlığı ileri dönemde J-L. Malo, Eur Respir J 1997; 10:
Tanı: Fonksiyon ölçümleri • İş öncesi, sırasında ve sonrasında ve bronkodilatör ile FEV1: uygulanması zor • İşe başlamadan önce ve iş çıkışı yapılan FEV1 ölçümleri mesleksel astmanın tanısında spesifik ve sensitif değildir. • Duyarlılık ve özgüllük FEV1 için %55 ve %89 • PEFR için %73 ve %100 Leroyer C, AJRCCM1998;158:
Tanı: PEFR • PEF ölçümleri: en az 3 hafta • Günde 5 kez (4 veya 6) • Ölçümler aynı zaman diliminde yapılacak • İlk 2 gün dışla Moscato G. JACI 1995; 96: ..
Tanı: : Allerjik duyarlılığın belirlenmesi • YMA’lar için allerji testleri yapılabilir. • Kesin nedeni göstermez. • İşle ilgili olabilecek panel seçilmeli • DMA’lılarda platin ve TMA yapılabilir • YMA için: uyumlu hikaye+BHR+deri testi pozitifliği= %90 muhtemel MA
NSBPT NSBPT çalışma periyodu ve işten uzaklaşma periyodlarının sonunda önerilir Tatil döneminde BHR’de en az 3 kat azalma MA lehinedir. Hasta işte çalışıyorken veya semptomlu dönemde negatifse mesleksel astım ekarte edilebilir. Tanı: BPT Banks DE. Curr Opin All Clin Immmun2003,3 Tan RA. Ann ALlergy Asthma Imm 1999,83 Malo JL. JACI, 2001, 108
Spesifik BPT • Çift kör plasebo kontrollü önerilir • Yalancı pozitif ve negatif cevaplar olabilir. • Şu durumlarda önerilir: • Diğerleri ile tanı konulamadığında • Yeni bir ajandan şüphelenildiğinde • PEF ile NSBPT uyumsuz olduğunda
Erken cevap Sigsgaard T. Ann Agric Environ Med 2004, 11
Geç cevapDMA için tipik Sigsgaard T. Ann Agric Environ Med 2004, 11
Bifazik cevap YMA’da Sigsgaard T. Ann Agric Environ Med 2004, 11
YMA ile testUn • İlk gün plasebo (laktoz) • 50 gr un+150 gr laktoz 2-5 dk • 100 gr un+150 gr laktoz 2-5 dk 10 dak ara • 200 gr un+150 gr laktoz 2-5 dk • pasif+aktif maruziyet • En az 30 dk maruziyet Pauli G.Strazburg
Tanı: Diğer tetkikler • İndukte balgam: İş ortamında eozinofil >%2 olması önemli • Meslek dışı astımda maruziyetle balgam inflamasyonunun değişmemesi tanıda kullanılabilir. Lemiere C. JACI 2001,107
Prognoz: • Kötü prognoz belirtileri: • Maruziyetin toplam süresi, • Semptomlar başladıktan sonra geçen maruziyet süresi ne kadar uzunsa, • Teşhis edildiği anda astım ciddiyeti ne kadar fazlaysa • Teşhis edildikten sonra maruziyet devam ederse hastalık hızla ilerler.
Tedavi • Etkenden uzaklaşma • Yapılamıyorsa korunma önlemleri • İlaç tedavisi
Önleme • Rutin tarama hastalık sıklığını önlemede faydalı • YMA’da rinokonjuktivit semptomları oluştuğunda önlem alınması önerilir Tarlo SM Occup Environ Med 2002,59
Meslek ortamında rinit Gerçek mesleksel rinit İşte artış gösteren rinit Rinit benzeri şikayetler • %5-15 (Eskişehir’de %14.8) • Mesleksel astım gelişme riski ile ilişkili (4.8 kat) • Bu risk en fazla çiftçi ve odun işçilerinde Puchner TC Immunol Allergy Clin North Am 2000; 20 Karjalainen A. Chest 2003; 123
Türkiye’de iş ortamında rinit Ünlü M. Asian Pac J Allergy Immunol 2001; 19: 231-35 Tutluoğlu B. Clin Exp Allergy 2002; 32 Başer S. J Occup Health 2003; 45: Arbak P. Ann Agric Environ Med 2004; 11
Tanı • İş yerinde gelişen rinitle ilgili olabilecek öykü • Rinitin gösterilmesi: Nazal tirbunatların soluk mavimsi, ıslak süngerimsi görünümü • Kuru-atrofik nazal mukoza, epistaksis • Nazal yaymada eozinofil • Duyarlılığın gösterilmesi: Deri testi, nazal provokasyon
Mesleksel astım-rinitGelecek beklentileri • Daha fazla veriye, • Standardize tanıya yönelik çalışmalara, • Genel toplumda ve meslek ortamında risk etmenlerinin belirlenebileceği çalışmalara ihtiyaç var.
Eskişehir’den sevgilerle