Partnerstwo międzysektorowe na rzecz zrównoważonego rozwoju w gminie

1. Partnerstwo międzysektorowe na rzecz zrównoważonego rozwoju w gminie Idea partnerstwa powinna być wiodącym przesłaniem na XXI wiek. Bez stworzenia silnego międzysektorowego partnerstwa na rzecz ekorozwoju wszystkie tworzone plany i programy działań proekologicznych mają znacznie mniejszą szansę realizacji. Prof. Tadeusz Borys Niniejsza prezentacja powstała w ramach projektu „Lokomotywa zrównoważonego rozwoju – partnerstwo na rzecz ekorozwoju w gminie” dofinansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

2. Zasada partnerstwa w zrównoważonym rozwoju Dostęp do informacji » partycypacja społeczna » współpraca » partnerstwo Zasada partnerstwa: „Dążenie do uwzględniania (także zainteresowania) i zaangażowania w realizację zrównoważonego rozwoju optymalnej, z punktu widzenia wyznaczonych celów, liczby podmiotów organizacyjnych, zaliczanych do sektora prywatnego, publicznego i pozarządowego, celem pozyskania komplementarnych względem siebie zasobów, kompetencji i możliwości zaangażowanych organizacji, potrzebnych do uzyskania odpowiedniej efektywności działania i osiągnięcia efektu synergii”.

3. Definicje partnerstwa międzysektorowego Koalicja osób lub organizacji, wywodzących się z sektora publicznego, prywatnego lub pozarządowego, stworzoną w celu podjęcia wspólnego działania dla osiągnięcia celów społecznych, gospodarczych i środowiskowych na danym obszarze geograficznym. Partnerstwo lokalne jest wspólnotą interesu, którego podstawą jest wspólnie podejmowane przedsięwzięcie . (Biederman A., Kazior B., Serafin R., Szmigielski P., BuildingPartnerships. A PracticalManual, Fundacja Partnerstwo dla Środowiska, Kraków 2004). Regionalna koalicja trójsektorowa, która pozawala różnym sektorom życia publicznego (reprezentowanym przez samorząd, przedsiębiorstwa, organizacje pozarządowe, szkoły, uniwersytety, administracje lasów czy parków narodowych i krajobrazowych oraz mieszkańców) wspólnie rozwiązywać lokalne i regionalne problemy w dążeniu do zrównoważonego rozwoju regionu. (definicja piątego Krajowego Spotkania Koordynatorów Grup Partnerskich Fundacji Partnerstwo dla Środowiska).

4. Na czym polega współpraca partnerska? Współpraca partnerska polega na włączaniu w proces podejmowania decyzji i ich realizację odpowiednich szczebli władz, jak również instytucji i środowisk regionalnych oraz lokalnych, najlepiej znających potrzeby i możliwości swego regionu. Podstawową korzyścią płynącą z partnerstwa jest bardziej efektywne działanie – płynące z łączenia sił i zasobów. Partnerstwo jest sposobem osiągania celów rozwojowych, których gmina nie osiągnie działając w pojedynkę. Można wyróżnić trzy modele współpracy partnerskiej: 1. Jednosektorowy (wewnątrzsektorowy) 2. Dwusektorowy (publiczno-prywatny i publiczno-społeczny) 3. Trójsektorowy (publiczno-prywatno-społeczny)

5. Podejmowanie współpracy partnerskiej przez jednostki samorządu gminnego ma dwa strategiczne cele Cele strategiczne współpracy partnerskiej Powiększenie zasobów i źródeł pozyskiwania informacji o uwarunkowaniach rozwoju lokalnego Zwiększenie skuteczności osiągania celów zrównoważonego rozwoju

6. Podmioty sektorowe w gospodarce Planowanie działań do realizacji w formule partnerskiej wymaga zidentyfikowania głównych interesariuszy, należących do sektora: A) Publicznego; B) Prywatnego; C) Społecznego. Sektor społeczny Sektor publiczny Sektor prywatny

7. Planowanie działań partnerskichidentyfikacja interesariuszy sektora publicznego • Regionalna (i Centralna) • Dyrekcja Ochrony Środowiska • Lasy Państwowe • Parki Narodowe i Krajobrazowe, • Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej • Przedsiębiorstwa (firmy), szczególnie tych których działalność powoduje znaczące oddziaływanie na środowisko • Organizacje pracodawców i instytucje otoczenia biznesu, • Pozarządowe organizacje ekologiczne, społeczne i konsumenckie, lokalne, regionalne i krajowe • Biura planowania przestrzennego • Uczelnie państwowe i instytucje badawcze • Agencja Nieruchomości Rolnych • Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa • Ministerstwo Infrastruktury • Ministerstwo Środowiska Interesariusze jednostek samorządu terytorialnego

8. Planowanie działań partnerskichinteresariusze sektora prywatnego i społecznego • organizacje pozarządowe (stowarzyszenia i fundacje) działające w obszarach: • ochrony przyrody i środowiska • turystyki, sportu, rekreacji • kultury i pielęgnowania dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego • spraw społecznych • edukacji i rozwijania zainteresowań • organizacje spółdzielcze • lokalne i regionalne przedsiębiorstwa produkcyjne i usługowe • stowarzyszenia gospodarcze • szkoły prywatne • ośrodki badawcze • media prywatne • (radio, prasa, telewizja) sektor pozarządowy (społeczny) sektor biznesowy(prywatny)

9. Partnerstwo jednosektorowe partnerstwo publiczno-prawne sektor publiczny sektor NGO’s(społeczny) sektor biznesowy(prywatny) partnerstwo społeczne partnerstwo biznesowe(prywatne) B2B

10. sektor publiczny partnerstwo publiczno-prywatne partnerstwo publiczno-społeczne sektor NGOs(społeczny) sektor biznesowy(prywatny) partnerstwo biznesowo-społeczne partnerstwo trójsektorowe Partnerstwo wielosektorowe

11. – dotyczy współpracy na linii jednostki publiczne (samorządowe) – przedsiębiorstwa prywatne, – regulowane przepisami ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym z dnia 19 grudnia 2008 r.(Dz. U. z 2008 Nr 19 poz. 100). Partnerstwo publiczno-prywatne (PPP)

12. Rodzaje PPP: Kontraktacja usług Kontrakt menedżerski (management contracts) Dzierżawa (leasing) Koncesjonowanie Model BOT (Build – Oparate – Transfer) Partnerstwo publiczno-prywatne (PPP) cd. • Obszary zastosowań PPP: • Rozwój infrastruktury: • środowiskowej (w tym gospodarki odpadami • wodociągowej i zagospodarowania ścieków • transportowej • energetycznej • a także w zakresie: • komunikacji publicznej • odbioru i utylizacji odpadów komunalnych • ciepłownictwa • więziennictwa

13. Partnerstwo publiczno-społeczne: – dotyczy współpracy na linii jednostki publiczne (samorządowe) – organizacje społeczne, – regulowane jest przepisami ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.) wraz z ustawą z dnia 17 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz niektórych innych ustaw - współpraca ta może przybierać formę finansową lub pozafinansową. - pozafinansowe formy współpracy publiczno-społecznej obejmują: 1.Wzajemne informowanie się o planowanych kierunkach działalności i współdziałania; 2. Konsultowanie z organizacjami pozarządowymi projektów aktów prawnych; 3. Tworzenie wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym; 4.Podejmowanie inicjatyw zmierzających do organizacji wspólnych przedsięwzięć. Partnerstwo publiczno-społeczne – formy pozafinansowe

14. Współpraca o charakterze finansowym pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego a organizacjami pozarządowymi może przybierać formę zlecania tym organizacjom realizacji zadań w postaci: A) powierzania wykonywania zadań publicznych wraz z udzieleniem dotacji na finansowanie ich realizacji B) wspierania realizacji zadań publicznych, wraz z udzielaniem dotacji na dofinansowanie ich realizacji Do sfery zadań publicznych, wymienionych w ustawie, które mogą i powinny być realizowane w formule partnerskiej i w których istotne znaczenie ma przepływ i wykorzystanie informacji przestrzennej oraz technologii z tym związanych należą: - działalność wspomagająca rozwój wspólnot i społeczności; - nauka, edukacja, oświata i wychowanie; - krajoznawstwo oraz wypoczynek dzieci i młodzieży; - ochrona dóbr kultury i tradycji; - ekologia i ochrona zwierząt oraz ochrona dziedzictwa przyrodniczego. Partnerstwo publiczno-społeczne - formy finansowe

15. niechęć części władz administracyjnych do współpracy, ujawniana w kontaktach NGOs, które traktuje się jako konkurencję na scenie politycznej. Wynika to z obawy przed poszerzeniem obszaru kontroli społecznej oraz utratą legitymacji do reprezentowania interesów obywateli w kolejnych kadencjach, w wyniku dzielenia się władzą; przewaga działań doraźnych nad profilaktyką i prewencją w sferze społecznej i ekologicznej; ograniczanie dostępu do informacji istotnych z punktu widzenia celów statutowych organizacji społecznych; brak praktyki i mechanizmów ułatwiających dostęp do udziału w decyzjach i otwartym dialogu w kwestiach leżących w obszarze zainteresowań i interesów partnerów społecznych; niedoinformowanie i ignorancja, wynikająca z braku zobiektywizowanej wiedzy o partnerze społecznym, jego potencjale, walorach itp. w skrajnej postaci: asekuranctwo, dbałość o zachowanie status quo, biurokratyzacja i faworyzowanie określonych partnerów. Bariery współpracy publiczno-społecznej

16. Partnerstwo prywatno-społeczne – dotyczy współpracy na linii przedsiębiorstwa prywatne – organizacje pozarządowe, – podejmowane w ramach projektów społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw CSR (ang. Corporate Social Responsibility), – zadaniem jednostek samorządowych w tym obszarze jest upowszechnianie koncepcji CSR jako nowoczesnego sposobu zarządzania przedsiębiorstwem oraz identyfikowanie i promowanie dobrych przykładów współpracy biznesu z organizacjami społecznymi, przynoszących korzyści społeczności lokalnej. Partnerstwo prywatno-społeczne

17. W Polsce wiele projektów rozwojowych realizowanych jest w formule trójsektorowej. Projekty te ukierunkowane są na osiąganie celów zrównoważonego rozwoju w sferach: gospodarczej społecznej kulturowej ekologicznej Partnerstwo trójsektorowe (multisektorowe)

18. – Grupy Partnerskie (http://www.grupypartnerskie.pl/), wspierane przez Fundację Partnerstwo dla Środowiska; – Centra Aktywności Lokalnej CAL, wspierane przez Stowarzyszenie Centrum Aktywności Lokalnej (http://www.stowarzyszenie.cal.org.pl/); – Lokalne Grupy Działania w Programie LEADER+ (http://www.fapa.com.pl/leaderplus/index.php) – Fundusze Grantowe i Fundusze Lokalne (http://www.funduszelokalne.pl/), wspierane przez Akademię Rozwoju Filantropii; – Partnerstwo dla Samorządu Terytorialnego, (http://www.partners.org.pl) wspierane przez Amerykańską Agencję Rozwoju Międzynarodowego USAID; – Partnerstwa na rzecz Rozwoju w Inicjatywie Wspólnotowej EQUAL (http://www.equal.org.pl) Partnerstwo trójsektorowe (multisektorowe)przykłady projektów, programów, incjatyw

19. Lokalne partnerstwo określa się jako koalicję osób lub organizacji, wywodzących się z sektora publicznego, prywatnego i pozarządowego stworzoną w celu wspólnego osiągnięcia celów społecznych, gospodarczych i środowiskowych na danym obszarze geograficznym. Partnerstwo lokalne jest wspólnotą interesu, którego podstawą jest wspólnie podejmowane przedsięwzięcie, pozwalające rozwiązywać lokalne i regionalne problemy i osiągnąć efekt synergii. Partnerstwo opiera się na zaufaniu oraz na – stosownym do możliwości i kompetencji – podziale odpowiedzialności, praw, obowiązków, rodzajów ryzyk i zadań, odpowiednio do specyfiki podejmowanej wspólnie inicjatywy. Partnerstwo trójsektorowe Sektor publiczny może reprezentować samorząd, administracja lasów czy parku krajobrazowego, Szkoły, ośrodki naukowe Sektor pozarządowy reprezentują organizacje społeczne i ekologiczne oraz mieszkańcy Sektor prywatny reprezentują przedsiębiorstwa lub ich zrzeszenia

20. Korzyści partnerstwa międzysektorowego • tworzenie innowacyjnych, całościowych podejść • do problemów i wyzwań rozwojowych • dzielenie się kompetencjami • i możliwościami organizacji sektorowych • efektywniejsza realizacja celów • dostęp do większej ilości zasobów, informacji i sieci powiązań • lepsze, wzajemne zrozumienie natury poszczególnych sektorów • unikanie dublowania wysiłkówi lepsza koordynacja działań • eliminacja cedowania błędów za nierozwiązane problemy na pozostałe sektory • współodpowiedzialność za rozwój lokalny

21. Wkład sektorowy do partnerstw

22. Zasada jawności Zasada partnerstwa Zasada efektywności Zasada pomocniczości Zasada suwerenności stron Zasada uczciwej konkurencji Zasady współpracy partnerskiej

23. Organizacja partnerstwa10 ważnych kroków • Określenie głównego celu do osiągnięcia, • obszarów współpracy • i zadań do realizacji w formule partnerskiej; 2. Identyfikacja potencjalnych partnerów i nawiązanie kontaktów; 3. Rozpoczęcie dialogu partnerskiego celem identyfikacji celów strategicznych i operacyjnych, dookreślenie zadań do realizacji w partnerstwie; 4. Wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za kontakt z partnerami ze strony urzędu gminy;

24. Organizacja partnerstwa10 ważnych kroków – cd. 5. Powołanie grupy roboczej oraz wyznaczenie sekretariatu partnerstwa (miejsca spotkań, biura), z określeniem harmonogramu spotkań, programu pracy i sposobu podejmowania decyzji; utworzenie (pod)strony internetowej partnerstwa; 6. Opracowanie strategii i programu działania partnerstwa, określenie podziału zadań, ryzyka, korzyści i kosztów administracyjnych i operacyjnych, określenie źródeł finansowania działań partnerskich; 7. Opracowanie umowy o współpracy partnerskiej i wybór formuły prawnej partnerstwa (spółka celowa, stowarzyszenie, fundacja);

25. Organizacja partnerstwa10 ważnych kroków – cd. 8. Wybór koordynatora (managera, brokera) partnerstwa; 9. Zapewnienie struktur koordynacji, monitorowania i korygowania procesu realizacji strategii i programu partnerstwa; 10. Nawiązanie kontaktów z mediami i społecznością lokalną dla celów informacyjnych i public relations partnerstwa.

26. przejrzyste wyartykułowanie wkładu (oferty) partnerów i ich wzajemnych oczekiwań, równoprawne (partnerskie) traktowanie wszystkich uczestników partnerstwa, zapewnienie reprezentatywności uczestniczących organizacji, wspólne kształtowanie wizji, celów, strategii działania partnerstwa, możliwie najwcześniejsze rozpoznanie obszarów konfliktowych, tworzenie partnerskich struktur komunikacji z zewnętrzną publicznością, stała wola doskonalenia organizacji partnerstwa, systematyczny monitoring i ocena osiągnięć partnerstwa, okresowe i systematyczne formułowanie raportów z działalności partnerstwa. Efektywność organizacyjna partnerstwawarunki

27. Możliwe bariery współpracy partnerskiej

28. http://www.dobrepartnerstwo.pl/ portal poświęcony dobrym praktykom współpracy partnerskiej http://www.grupypartnerskie.pl/ portal poświęcony partnerstwom zrzeszonym w organizacji Grupy Partnerskie działającej w ramach Fundacji Partnerstwo dla Środowiska http://www.centrum-ppp.pl/ portal poświęcony wpieraniu przedsięwzięć partnerstwa publiczno-prywatnego http://www.epce.org.pl/ portal Fundacji Partnerstwo dla Środowiska realizującej i wspierającej wiele inicjatyw z zakresu zrównoważonego rozwoju, z wykorzystaniem kooperacji partnerskiej http://www.isp.org.pl/ portal Instytutu Spraw Publicznych, prowadzącego badania w zakresie partnerstwa międzysektorowego i potencjału sektora społecznego http://www.fise.org.pl/ portal Fundacji Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych, wspierającej inicjatywy partnerskie i przedsięwzięcia gospodarki społecznej http://www.ine-isd.org.pl/ portal Instytutu na rzecz Ekorozwoju, prowadzącego projekty badawcze i edukacyjne z zakresu zrównoważonego rozwoju http://www.klon.org.pl/ portal stowarzyszenia Klon-Jawor poświęcony badaniom organizacji sektora pozarządowego http://www.csrinfo.org/ - portal poświęcony społecznej odpowiedzialności biznesu, angażowaniu się firm w lokalne inicjatywy rozwojowe, współpracy biznesowo-społecznej Przydatne linki

29. 1. Grupy Partnerskie. Od idei do współdziałania. Praktyczny poradnik, red. Rafała Serafina, Barbary Kazior i Anny Jarzębskiej, Kraków, 2005; Planowanie zrównoważonego rozwoju gminy w praktyce, Klaudia Giordano, KUL, Lublin 2005; Zarządzanie Środowiskiem, Bazyli Poskrobko, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2007; Poradnik Partnerstwa, Ross, Tennyson, tł. Marta Serafin, Kraków, 2006; „Zielone szlaki - greenways. Praktyczny poradnik", red. Dominika Zaręba , Kraków-Brno 2007; Partnerstwo publiczno-prywatne. Przemyśl, Przygotuj, Przeprowadź, C.H. Beck 2009; Grupy Partnerskie motorem przedsiębiorczości. Praktyczny poradnik, Jarzębska Anna, Brzeski Szczepan, Kraków, 2006; Wyniki programu "Szkoły dla Ekorozwoju" -  Lokalne Centra Aktywności Ekologicznej (Zrównoważonego Rozwoju), red. Małgorzata Łuszczek, Kraków 2005; Nowoczesne metody i techniki zarządzania trwałym i zrównoważonym rozwojem gminy, Miłaszewski R., (red.), Białystok 2001; Komunikacja i współpraca sektorów w gminie, Wiktorowska A. (red.), pr. zbior., Municipium, Warszawa 2001; Standardy współpracy administracji publicznej z sektorem pozarządowym. Ekspertyza przygotowana na zlecenie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Instytut Spraw Publicznych, Rymsza M., Frączak P, Skrzypiec R., Wejcman Z., Warszawa 2006; Wskaźniki zrównoważonego rozwoju, Borys T. (red.), wyd. Ekonomia i Środowisko, Warszawa – Białystok 2005; Jak budować program Ekorozwoju w gminie.Poradnik dla gmin i organizacji pozarządowych. Borkowska-Domańska E., Jasinkiewicz M., Jelenia Góra-Warszawa-Kraków, 1998; Organizacje pozarządowe i władza publiczna. Drogi do partnerstwa, Instytut Spraw Publicznych, Makowski G, Schimanek T. (red), listopad 2008; Wytyczne, dotyczące udanego partnerstwa publiczno-prywatnego (Guidelines for successful public-private partnership)Komisja Europejska, styczeń 2003. Przydatne publikacje z zakresu partnerstwa międzysektorowego

30. Niniejsza prezentacja powstała w ramach projektu „Lokomotywa zrównoważonego rozwoju – partnerstwo na rzecz ekorozwoju w gminie” dofinansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Dziękujemy za uwagę! Zapraszamy do zadawania pytań autorowi wykładu!