Uczestnictwo w kulturze jako sposób budowania stratyfikacji społecznej?

1. Uczestnictwo w kulturze jako sposób budowania stratyfikacji społecznej? Chlebicki Michał Grodny Seweryn Solecki Przemysław

2. Struktura prezentacji • Prezentacja danych zebranych w badaniu Uczestnictwa Polaków w kulturze. GUS. Ostatnie badanie w 2004, następne w 2009 • Cztery elementy prezentacji: • ukazanie charakterystycznych (powtarzających się) typów uczestnictwa w kulturze (PCA) • podanie cech społeczno – demograficznych • otwarty i zamknięty charakter wyróżnionych typów uczestnictwa • wnioski z analizy

3. Część pierwsza: Analiza głównych Składowych • Istota Analizy Głównych Składowych • Wyróżnione typy: • czytelnik – dziedzina zachowań związana z czytaniem książek, niezależnie z jakich powodów: w celach zawodowych, dla przyjemności itp. • rozrywka – dwa elementy: • gama zachowań w formie uczestnika widowni – bycie częścią publiczności w zbiorowym spektaklu (imprezy sportowe, kabaretowe, koncerty muzyki rozrywkowej), • formy amatorskiego, aktywnego udziału w tego typu formach, choć na mniejszą skalę (uczestnictwo w zajęciach domów kultury, szeroko pojętych dyskotekach, oraz spotkaniach towarzyskich) • kultura sceniczna – typ uczestnictwa w kulturze, które związane jest z uczęszczaniem do teatrów, oper, operetek, filharmonii • filmowiec – typy uczestnictwa w kulturze związane z 10 muzą. Kluczowy jest sam fakt oglądania filmu, nośnik – kino, domowy zestaw DVD, komputer z odpowiednim czytnikiem – ma drugorzędne znaczenie

4. Część pierwsza: Analiza głównych Składowych Wyróżnione typy: • Radio i TV – choć z obu mediów korzystamy z innych sytuacjach, to analiza pokazuje że pozostają one w symbiozie. Bierne formy uczestnictwa, które wydają się ze sobą nie konkurować • kultura informacji – zachowania związana z traktowaniem gazety jako podstawowej formy przekazu i źródła informacji o świecie. Dotyczy zarówno gazet codziennych jak i ilustrowanych tygodników stanowiących podsumowanie zjawisk z pewnego okresu czasu. • turystyka kulturalno-historyczna – do tej kategorii wchodzą zachowania związane z odwiedzaniem zabytków i miejsc gromadzących dobra kultury: muzeów oraz galerii, również tych zagranicznych. • kultura przez komputer – wiąże się ze specyficznym stylem życia i praktycznie nieodzownie łączy się z wykorzystaniem zasobów internetu. Medium okazuje się odgrywać decydujące znaczenie.

5. Czytelnik • Najczęstszymi czytelnikami są osoby w dwóch przedziałach wiekowych – 45 – 54 oraz osoby w wieku 19 – 29lat • Pomiędzy poziomem wykształcenia a poziomem czytelnictwa istnieje zależność liniowa • Kobiety częściej przejawiają ten typ uczestnictwa

6. Kultura informacji • Czytelnictwo gazet wzrasta wraz z wiekiem, generalnie osoby po 45 roku życia zaczynają czytać więcej • Osoby z wyższym wykształceniem częściej zaliczyć można do analizowanego typu uczestnictwa

7. KULTURA SCENICZNA • Osoby, które zakończyły edukację stanowią prawie 2/3 badanych. Wśród nich kolejne 2/3 to osoby z wyższym wykształceniem. Jeśli zaś chodzi o osoby uczące się, to dwie główne grupy które biorą udział w kulturze scenicznej to studenci, oraz osoby uczęszczające do liceum ogólnokształcącego. • Młody wiek, 15 – 24 lata wpływa dodatnie na udział w kulturze scenicznej. Druga grupa wiekowa to osoby w wieku 45-54 • Także i tutaj kobiety występują częściej

8. Filmowiec • 44% kinomaniaków nie uczęszcza do żadnej szkoły, z czego 2/3 z nich posiada wyższe wykształcenie. • Duży wpływ ma wielkość miejscowości zamieszkania. Mieszkańcy miast większych niż 200 tys. częściej chodzą do kin, zaś mieszkańcy miast mniejszych niż 200tys., rzadziej stają się kinomaniakami. Wynika to z dostępem do tego typu instytucji • Wiek. Od 35 roku zaczyna się niedoreprezentacja

9. ROZRYWKA • Mieszczą się przedziale wiekowym 15 -29. 9 na 10 osób pozostaje poza związkiem małżeńskim. Niewielką przewagę uzyskują mężczyźni • W tej grupie 1/3 osób nie uczęszcza do żadnej szkoły. Z pozostałej części 1/3 stanowią studenci, 25% to uczniowie technikum, a 20% liceów ogólnokształcących i profilowanych

10. Radio i tv • Osoby w wieku powyżej 50 roku życia częściej wybierają ten typ uczestnictwa. • Tak samo jak osoby z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym. Rzadziej ten typ uczestnictwa wybierają osoby w wyższym wykształceniem • W tym typie uczestnictwa rzadziej niż w rozkładzie dla Polski występują osoby uczące się. Oznacza to, że uczenie się nie sprzyja oglądaniu TV częściej niż 4 godziny dziennie.

11. Dochód na jedną osobę a Typ uczestnictwa Osoby, których dochód na jedną osobę jest w przedziale 0-200 oraz 201-500 rzadziej uczestniczą w wyróżnionych typach, z wyjątkiem radio i TV oraz rozrywka. Dochód z półki wyżej, w zasadzie nie różnicuje typu uczestnictwa, z wyjątkiem kinomaniaka i kultury scenicznej. Najwyższa półka dochodów sprzyja uczestnictwu w kulturze, a jeżeli chodzi o typ kinomaniaka oraz kulturę sceniczną, to dochód jest zmienną bardzo istotną.

12. CZĘŚĆTRZECIA: OTWARTY I ZAMKNIĘTY CHARAKTER RÓŻNYCH TYPÓW UCZESTNICTWA W KULTURZE • Czytelnictwo wydaje się formą uczestnictwa najbardziej otwartego na inne typy aktywności kulturowej. Uczestniczą w nich słabo ale w prawie wszędzie są obecni. Z małym wyjątkiem w przypadku TV. • Z kolei kultura sceniczna wydaje się być bardzo zogniskowanym typem uczestnictwa. Swoją typową aktywność uzupełniają wyłącznie chodzeniem do kina. • Podobnie zamkniętym choć nieco inaczej jest typ uczestnictwa: kultura informacji. Preferuje informację (radio i tygodnik) jako podstawowy przedmiot zainteresowań –odrzuca natomiast życie towarzyskie. Ponadto nie traktuje TV, internetu oraz gazet codziennych jako źródła informacji.

13. CZĘŚĆTRZECIA: OTWARTY I ZAMKNIĘTY CHARAKTER RÓŻNYCH TYPÓW UCZESTNICTWA W KULTURZE • Filmowiec, osoba która regularnie chodzi do kina. Ponadto jest osoba towarzyską biorącą udział w różnych imprezach (towarzyskich, dancingi). • Rozrywka – typ uczestnictwa podobny do filmowca. Jego kluczowymi rodzajami aktywności są szeroko rozumiane imprezy towarzyskie oraz sport. Jest także osobą, która chodzi do kina. Uczęszczanie na któreś z wydarzeń kultury scenicznej związane jest z wiekiem osób tworzących ten typ uczestnictwa. • TV i radio – to raczej domowy sposób spędzania czasu wolnego, połączony głównie ze sportem. Ten typ uczestnictwa jest ujemnie skorelowany z czytaniem książek.

14. CZĘŚĆ CZWARTA: UWAGI I WNIOSKI Brakuje pewnych istotnych zmiennych, zwłaszcza wykształcenia rodziców. Liczba wyróżnionych typów nie jest zamknięta. Jest to trudne ze względu na brak właściwych wskaźników oraz pojemność pojęcia uczestnictwo w kulturze Wymienione typy wzmagają dalszej analizy. Wraz ze wzrostem kompetencji kulturowych oraz możliwości ekonomicznych następuje otwieranie się pewnych typów uczestnictwa a zamykanie innych.