290 likes | 709 Views
Epilepsie en de vrouw. Dr. Lotte Nieuwenhuis Neuroloog. Inleiding. Verschil vrouw vs. man met epilepsie Epilepsie heeft een invloed op Menstruele cyclus Vruchtbaarheid Anticonceptie Zwangerschap. Menstruele stoornissen. 2.5 x hoger bij vrouwen met epilepsie Corticale regulatie HPA-as
E N D
Epilepsie en de vrouw Dr. Lotte Nieuwenhuis Neuroloog
Inleiding • Verschil vrouw vs. man met epilepsie • Epilepsie heeft een invloed op • Menstruele cyclus • Vruchtbaarheid • Anticonceptie • Zwangerschap
Menstruele stoornissen • 2.5 x hoger bij vrouwen met epilepsie • Corticale regulatie HPA-as • Ictale en interictale epileptische activiteit • Anti-epileptica • Anti-epileptica (AEDs) beïnvloeden metabolisme steroid hormonen • Feedback mechanisme hypothalamus en hypofyse • Enzyminducerende AED: cytochroom P450 • Carbamazepine, oxcarbazepine, fenytoine, fenobarbital en topiramaat (> 200 mg/d) • PCOS
PolyCysteus Ovarium Syndroom • PCO • 10 cystes met diameter 2-8 mm • Frequenter bij vrouwen met epilepsie • S • Obesitas, hirsutisme, acne • Verhoogde androgenen • Gestegen LH:FSH ratio • Chronische anovulatie • Insulineresistentie • Frequenter bij gebruik Valproaat, reversibel
Anticonceptie en epilepsie • Ongewenste zwangerschap ↑ 0.7 → 3.1/1000/jaar • Enzyminducerende AED: cytochroom P450
Niet-enzym-inducerende anti-epileptica Alle actuele methoden geschikt Enzyminducerende anti-epileptica 50 tot 100 ug OE per pil (evt 2 sub50 pillen, dan ook voldoende progestageen) Betrouwbaarheid pil nog steeds minder ! (maar veiliger dan andere AC maatregelen) Mirena: veilig Implantaat progestageen: niet veilig Prikpil: om de 10 i.p.v. 12 wk. Morning afterpil: efficiënte twijfelachtig Anticonceptie bij epilepsie
Orale anticonceptie en Lamotrigine • Spiegel Lamotrigine daalt tot 50 % ! • Spiegels bepalen voor en na start OAC (niet in stopweek !) • Eventueel ophogen LTG (cave bijwerkingen stopweek) • Kliniek laten bepalen om dosis aan te passen
Voorlichting over zwangerschap • Start bij stellen van diagnose van epilepsie / puberteit • Zwangerschap vaak niet gepland of pas advies vragen op moment van zwangerschapswens • 38-48% geeft aan informatie gekregen te hebben
Voorlichting over zwangerschap • Risico voor de epilepsie van moeder • Teratogene risico’s van de medicatie • Preconceptuele suppletie met foliumzuur • Mogelijkheden en beperkingen van de prenatale diagnostiek • Risico’s rond bevalling en kraambed
Epilepsie en zwangerschap • Overgrote deel van vrouwen met epilepsie • Normale zwangerschap • Normale bevalling • Ongewijzigde aanvalsfrequentie • Gezonde baby tot 96% • MAAR hoog risico zwangerschap • Strikte follow-up medisch én gynaecologisch • Structurele echografie:18 tot 22 weken • Vruchtwaterpunctie: serum AFP + echo • Bevalling in het ziekenhuis
Aanvalsfrequentie tijdens zwangerschap • Stijging: 8-46% • Slechte controle voor conceptie • Therapietrouw (Braken) • Inadequate reductie van AED voor/tijdens zw • Slaapdeprivatie • Vermindering: 15-53% • Niet-gegeneraliseerde aanvallen hebben geen aangetoond effect op zwangerschap • Gegeneraliseerde aanvallen en status epilepticus kunnen negatief effect hebben • GTCI: anecdotisch foetale bradycardie of abortus, ruptuur placenta... • 50% kans overlijden foetus bij convulsieve status van moeder
Zwangerschap en anti-epileptica • Herbekijken anti-epileptica • Aanvalsvrij • Zo laag mogelijke aanvalsfrequentie • Afbouw anti-epileptica indien > 2 jaar aanvalsvrij • Laagst effectieve dosis • Monotherapie, Valproaat vermijden in mono- en polytherapie • Afbouw of staken AED ruim voor planning zwangerschap • Stop anti-epileptica kort voor of tijdens zwangerschap wordt afgeraden
Zwangerschap en anti-epileptica • Werkzame concentratie anti-epileptica • ↑ klaring: ↑ distributievolume + flow naar lever • Verlaagd serum-EW: ↓ gebonden doch niet ongebonden (=aktief) medicijn • Dosis aanpassen op klinische gronden! • Kort na geboorte terug naar dosis voor zwangerschap • Lamotrigine • ↓ spiegel tot 50% • Toegenomen frequentie en intensiteit van aanvallen • Dosis aanpassen op basis van spiegel • ↑ 3 tot 10 dagen na bevalling • Mogelijks gelijk voor andere nieuwere AED
Teratogeniciteit van anti-epileptica • AED zwangerschaps registers • EURAP: an international registers • North American AED pregnancy register • UK Epilepsy and Pregnancy Register • Pharmaceutical company registers • Risico majeure congenitale malformatie • Algemene populatie 1-3% • Vrouwen met AED 4-6% • 3% monotherapie • 17% polytherapie
Majeure congenitale malformaties • Fenytoïne • Cheilognatopalatoschisis (1.8%), craniofaciale afwijkingen, nagel en distale phalangeale hypoplasie • Fenobarbital (4.2%) • Cardiovasculaire malformaties (2%), gespleten lip • Carbamazepine (2.8%) • Spina bifida (0.5-1%) en hypospadie
Majeure congenitale malformaties • Natriumvalproaat(North American AED pregnancy register) • Spina bifida (1-2% vs 0.07%), hartafwijkingen, urogenitale en craniofaciale malformaties... • Dosis gerelateerd (UK pregnancy register) • 5.1% < 1000 mg/d • 9.1% > 1000 mg/d • Piekconcentratie vermijden (3x/d vs chrono-vorm) • Polytherapie (17%) • Hoger risico indien ook Valproaat erbij • Oude AED • Dosis + polytherapie
Congenitale afwijkingen en LTG • International Lamotrigine Pregnancy Registry, 1992- • 1707 zwangerschappen in Maart 2005 • Lamotrigine monotherapie • 2.9% • Dosisgebonden • Lamotrigine polytherapie • Exclusief Valproaat: 2.7% • Inclusief Valproaat: 11.7% • Andere nieuwe anti-epileptica: gunstige resultaten in monotherapie doch series zijn klein.
Mineure afwijkingen • Leiden niet tot ernstige aantasting of dood • Dysmorfe kenmerken • Klein bij geboorte • Trage postnatale groei • Trage cognitieve ontwikkeling • Studies ontbreken
Foliumzuur suppletie • 0.4 mg/d: • Vanaf zwangerschapswens tot 8 weken na conceptie • Bij iedere zwangerschap • Reductie risico op neurale buisdefecten van 50-70% • 4 mg/d • Neurale buisdefect bij voorgaande zwangerschap • Aangetoond foliumzuurdeficiëntie • Foliumzuurafhankelijke aandoening • Patiënten met AED: geen harde bewijzen toch advies.
Epilepsie en bevalling • Oude studies • 3 x hoger risico: toxemie, preëclampsie, placentabloeding, prematuriteit • Recente studies • Geen verhoogd risico • Risico op aanval tijdens bevalling • Slaapdeprivatie, pijn, AH, emotionele stress • Advies: epidurale anaesthesie, vroegtijdig • 1-2 %: GTCI tijdens bevalling, vrouw met actieve epilepsie • 1-2%: Aanval binnen 24 uur na bevalling • Bevalling in ziekenhuis: reanimatie moeder en kind
Vitamine Kprofylaxis • Hemorrhagische ziekte bij neonaat • Enzym-inducerend anti-epilepticum • 20 mg/d Vit K, laatste maand zwangerschap • Of 10 mg IV bij moeder tijdens partus • Post partum: 1 mg vit K IM bij kind • Borstvoeding: 0.025 mg/d van 2e week tot en met 3e maand aan kind
Epilepsie en borstvoeding • Lage dosis anti-epileptica in borstvoeding • Geen contra-indicatie • Eerder geadviseerd • CAVE • Accumulatie AED: beperkte afbraak bij kind • Benzo’s en PB: slaperigheid • Op geleide kliniek kind • Bijwerkingen • Ontwenning
Verzorging post-partum • Risico baby bepaald door • Aanvalstype, ernst en frequentie • Bad in aanwezigheid van iemand anders • Voeden in bed of op de grond • Voorzorgen bij het dragen • Voldoende nachtrust
Conclusies • Regelmatige gynaecologische follow-up bij iedere vrouw met epilepsie • Tijdens Zwangerschap • Monotherapie in zo laag mogelijke dosis • Aanvalsvrijheid primeert • Foliumzuur 4 mg/dag • Vit K toediening • Adequate Prenatale diagnostiek