Analiza rachunku zysków i strat przedsiębiorstwa

1. Analiza rachunku zysków i strat przedsiębiorstwa

2. Rachunek zysków i strat Raportuje działalność przedsiębiorstwa, jego aktywność operacyjną. W istocie przedstawia zmiany (choć nie wszystkie) aktywów i zobowiązań spółki pomiędzy dwoma kolejnymi dniami bilansowymi. Nie wszystkie, bo niektóre zmiany są odnoszone bezpośrednio na kapitał własny z pominięciem rachunku zysków i strat.

3. Zasady • Zasadą jest wykazywanie w rachunku zysków i strat przychodów wraz ze związanymi z nimi kosztami.

4. Przykład • Spółka, która wytworzyła produkt poniosła w związku z tym jakieś koszty. • Te koszty trafiają do rachunku zysków i strat dopiero w momencie sprzedaży tego produktu. Wcześniej ich suma znajduje się w bilansie w pozycji Zapasy. • Jak produkt zostanie sprzedany, to w rachunku zysku i strat pojawią się przychody ze sprzedaży. W tym samym momencie, koszty poniesione na wytworzenie produktu wyksięgowywane są z zapasów i przenoszone do rachunku jako koszty wytworzenia produktu. • Dzięki temu możliwy jest do zmierzenia wynik finansowy działalności operacyjnej. • Zasada ta daje też możliwość manipulacji zyskiem księgowym przez zarządy spółek.

6. Przychody ze Sprzedaży Netto • Jest to najważniejszy składnik wszystkich przychodów osiągniętych w danym okresie sprawozdawczym przez spółkę.

7. Co to znaczy netto? Czym są przychody ze sprzedaży brutto?

8. Przychody ze sprzedaży brutto • Na przychody ze sprzedaży brutto składa się sprzedaż gotówkowa i dokonywana na kredyt w określonym okresie sprawozdawczym.

9. Przychody ze sprzedaży brutto a netto • Przychody ze sprzedaży netto tym różnią się od przychodów ze sprzedaży brutto, że są skorygowane o przewidywane zwroty sprzedanych produktów i towarów oraz udzielone rabaty.

10. Ciekawostka? • Pomimo, że zapłata gotówkowa może nie być dokonana aż do kolejnego okresu sprawozdawczego, przychód jest wykazywany w momencie przekazania produktu lub towaru odbiorcy.

11. O czym informują przychody ze sprzedaży netto? • Trendy wyznaczane przez przychody ze sprzedaży odzwierciedlają tempo rozwoju przedsiębiorstwa. Na ich podstawie analitycy określają przyszły popyt na produkty wytwarzane przez spółkę. • Zatem wzrastająca sprzedaż świadczy o wzroście spółki. • Spadająca lub nawet wzrastająca wolniej niż wskaźnik inflacji świadczy o spadku popytu rynkowego na produkty i może być sygnałem ostrzegawczym przed nadchodzącymi kłopotami finansowymi.

12. Aby prawidłowo zidentyfikować trendy w sprzedaży netto trzeba porównać ze sobą rachunki zysków i strat z co najmniej trzech do pięciu lat.

13. Koszty Sprzedanych Produktów, Towarów i Materiałów • W spółce zajmującej się handlem, koszty sprzedanych towarów są wydatkami poniesionymi na ich zakup. • W spółce zajmującej się działalnością produkcyjną, koszty sprzedanych produktów są sumą kosztów poniesionych na ich wyprodukowanie.

14. Zysk (Strata) Brutto ze Sprzedaży • Różnica pomiędzy przychodami ze sprzedaży netto i kosztami sprzedanych produktów, towarów i materiałów. • Bezwzględnie powinna być dodatnia.

15. Zysk (Strata) Brutto ze Sprzedaży • Wielkość ta powinna być na tyle duża, aby pokryć jeszcze pozostałe koszty operacyjne i pozostawić odpowiednio wysoki zysk netto.

16. Nie tylko samą wysokość zysku (straty) brutto ze sprzedaży jest istotna. • Ważną informację jest marża zysku, czyli wyrażony procentowo stosunek zysku brutto ze sprzedaży do przychodów ze sprzedaży netto. • Powinniśmy obserwować trendy zmian marży zysku w czasie. • Powinniśmy porównywać ją ze średnią marżą zysku w sektorze i marżą zysku wypracowaną przez inne spółki działające w branży.

17. Informacja dla zarządu • Marża zysku dostarcza istotne informacje przy planowaniu strategii cenowej przedsiębiorstwa.

18. Czy przy danej cenie, popyt jest na tyle elastyczny, że obniżenie ceny doprowadzi do wzrostu popytu na tyle, by pokryć stratę spowodowaną niższą ceną jednostkową i zwiększy tym samym marżę zysku? • Czy może odwrotnie: • Czy elastyczność popytu jest na tyle niska, że spokojnie można podnieść ceny bez obawy o istotny spadek ilości sprzedawanych produktów?

19. Koszty Operacyjne Wszystkie koszty (wyłączając koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów), których poniesienie jest niezbędne w celu prowadzenia działalności operacyjnej.

20. Kategorie kosztów operacyjnych • Koszty sprzedaży, • Koszty ogólnego zarządu.

21. Koszty sprzedaży • Koszty przechowywania produktów i towarów w magazynach, • Koszty przygotowania ich do sprzedaży, • Koszty promocji i reklamy, • Koszty związane z samą sprzedażą i dostarczeniem produktów i towarów do odbiorcy, jeśli sprzedający ponosi koszty transportu.

22. Koszty ogólnego zarządu • Koszty związane z utrzymaniem biura, księgowości i kadry zarządzającej. • Czyli wszystkie te koszty, które są niezbędne do prawidłowego prowadzenia działalności operacyjnej, a jednocześnie nie da się ich bezpośrednio przypisać do produkowanych i sprzedawanych wyrobów.

23. Wnikliwe planowanie i kontrola kosztów operacyjnych może mieć bardzo pozytywny wpływ na rentowność spółki.

24. Pozostałe Przychody i Koszty Operacyjne Są to przychody i koszty powstające w toku działalności operacyjnej niejako przy okazji. Czyli nie związane z działalnością podstawową, ale odnoszące się jeszcze do działalności operacyjnej.

25. Przykład • Sprzedaż starych maszyn i urządzeń w momencie, gdy spółka postanowi wymienić sprzęt na nowy lub zmienić technologię produkcji. • Przychodem w takim przypadku będzie dodatnia różnica pomiędzy ceną sprzedawanej maszyny i jej wartości widniejącej w księgach. Jeżeli różnica ta będzie ujemna, to powstanie koszt.

26. Zysk (Strata) z Działalności Operacyjnej • Pozycja podsumowująca wszystkie wymienione wcześniej pozycje. • Często nazywany jest określeniem EBIT będącym skrótem od angielskiego Earnings Before Interest and Tax (Zyski przed kosztami odsetek i podatku dochodowego).

27. Zysk (Strata) z Działalności Operacyjnej • Ponieważ spółki mają często znaczące inne przychody i koszty oraz różnią się stopami podatku dochodowego, wynik finansowy na działalności operacyjnej jest bardzo ważną kategorią służącą do porównań rentowności przedsiębiorstw. • Porównując zyski z działalności operacyjnej dwóch różnych spółek można wyciągnąć wnioski na temat różnic zyskowności biznesów, które prowadzą. W takich porównaniach automatycznie wyeliminowany jest wpływ różnic w strukturach kapitału i różnic wynikających z odmiennych sytuacji podatkowych. • Nie da się takiego porównania przeprowadzić zestawiając jedynie zysk netto obu spółek.

28. Pozostałe Przychody i Koszty • Przychody i koszty, które nie wynikają z działalności operacyjnej przedsiębiorstwa. • W rzeczywistym rachunku i strat nie znajdzie się tej kategorii jako takiej, gdyż jest to pewien agregat. Więc będzie rozbity na kilka innych pozycji.

29. Pozostałe Przychody i Koszty • Przychody z inwestycji takie jak otrzymane dywidendy i odsetki oraz koszty odsetek płaconych od zaciągniętych kredytów i pożyczek, czy wyemitowanych obligacji. • Zyski lub straty z tytułu różnic kursowych, czyli wynikające ze zmian kursów walutowych, które również są niezależne od działalności operacyjnej przedsiębiorstwa.

30. Ale uwaga! • Dywidendy płacone akcjonariuszom spółki nie stanowią kosztu. Wszelkie transakcje z akcjonariuszami zwiększają lub zmniejszają bezpośrednio kapitał własny.

31. Zysk (Strata) Brutto • Kwota zarobiona bądź stracona przez spółkę w wyniku wszelkiej działalności, operacyjnej i nieoperacyjnej, zanim weźmie się pod uwagę koszty podatku dochodowego. • Ponieważ spółki mogą mieć różne rzeczywiste stopy podatkowe, zysk brutto również jest dobrą kategorią służącą do porównań rentowności przedsiębiorstw między sobą.

32. Podatek Dochodowy • Czym jest, każdy wie! • Podatek dochodowy wykazywany w tej kategorii nie jest tylko podatkiem należnym Urzędowi Skarbowemu w danym okresie sprawozdawczym. • Na pozycję podatku dochodowego w rachunku zysków i strat składają się ponadto zmiany aktywów i rezerw na odroczony podatek dochodowy, wynikające z wystąpienia różnic przejściowych.

33. Przykład • Spółki nie muszą stosować tych samych stawek amortyzacyjnych na potrzeby sprawozdań kierowanych do Urzędu Skarbowego i sprawozdawczości finansowej. • Jedne i drugie regulowane są osobnymi przepisami prawa.

34. Zakładamy • Zakup maszyny produkcyjnej za 60 000 zł. • Maszyna przyniesie 40 000 zł w każdym roku jej użytkowania. • Spółka przewiduje, że w toku produkcji maszyna zużyje się w ciągu 2 lat i przez taki okres zamierza ją amortyzować odliczając co roku 30 000 zł. • Przepisy podatkowe wymuszają jednak amortyzowanie tejże maszyny przez 3 lata.

35. Po roku: • Wartość bilansowa maszyny wynosi teraz 30 000 zł. • Z kolei wartość podatkowa 40 000 zł. • Różnica obu tych wartości nazywana jest różnicą przejściową.

36. Sytuacja podatkowa • Urząd skarbowy - podatek od kwoty 20 000 zł zysku (40 000 przychodu minus 20 000 kosztów amortyzacji podatkowej). • W sprawozdaniu finansowym w rachunku zysków i strat –podatek od 10 000 zł (40 000 przychodu minus 30 000 amortyzacji).

37. Zysk Netto • Wartość, która zostaje z przychodów ze sprzedaży netto po uwzględnieniu wszystkich przychodów i kosztów. • Wyraża kwotę należącą do akcjonariuszy spółki. Oni zadecydują ile z niej zatrzymać w spółce, a ile wypłacić sobie w postaci dywidendy. • Na tej podstawie oceniamy, czy, w ciągu ostatniego okresu sprawozdawczego działalność spółki zakończyła się sukcesem, czy nie.