Zelfmanagement na CVA: Aanknopingspunten vanuit de herziene Ergotherapierichtlijn CVA (2013)

1. Zelfmanagement na CVA:Aanknopingspunten vanuit de herziene Ergotherapierichtlijn CVA (2013) Dr. Esther Steultjens Ton Satink MScOT Lectoraat neurorevalidatie

2. Lectoraat Neurorevalidatie

3. Zelfmanagement na CVA; Kan dat?

4. Zelfmanagement Zelfmanagement is de mogelijkheid van het individu om de symptomen, behandeling, fysieke en psychosociale consequenties, en de veranderingen in levensstijl die inherent zijn aan het leven met een chronische aandoening, te managen. (Barlow et al., 2002)

5. Zelfmanagement: 3 processen • Focussing on illness needs – Leren, regie nemen over gezondheid(bevordering), doelen stellen, problemen oplossen, gedragsverandering. • Activating resources – Herkennen en actief gebruik van eigen kracht en hulpbronnen (gezondheidszorg – psychologisch – sociaal – spiritueel – gemeenschap/maatschappelijke) • Living with a chronic illness – Omgaan met emoties, aanpassen, integreren van chronische aandoening in dagelijks leven, betekenisgeving. (Schulman, 2012)

6. Ervaring na een CVA • Body • My body is an alien; I am half a person • Self • Self concept is changing • Role • Changes influenced by body and self. Patients’ views on the impact of stroke on their roles and self: A thematic synthesis of qualitative studies T. Satink, et al 2013

7. Consequenties voor zelfmanagement • Managing discontinuity is a struggle. • Regaining roles; to continue or adapt? • Context influences management of roles and self. Patients’ views on the impact of stroke on their roles and self: A thematic synthesis of qualitative studies T. Satink, et al 2013

8. Zelfmanagement na CVA; Kan dat?

10. Rollen en participatiebehoeftes ‘’Jezelf weer leren leven’’ “Zijn en doen wat ik wil en kan” Inzicht in wat betekenisvol was en is en hoe dat weer bereikt of naar tevredenheid aangepast kan worden. Passende analyse van alle domeinen van de ICF

11. Sociale context; de partner/mantelzorger “Je hebt het samen … zelfmanagement voor twee!’’ “One body, three hands and two minds” Aandacht voor de partner in alle facetten van de zorg na een cva.

12. Zelfmanagement na CVA; Kan dat?

13. Regie en autonomie www.zelfmanagement.com

14. Doelen Kan ik nog mijn hond uitlaten? Verbeteren rompbalans Als we nog maar naar onze caravan kunnen Verbeteren arm/handfunctie Cliëntperspectief perspectief professionals Doelen worden niet altijd samen opgesteld, noch geëxpliciteerd of vastgelegd (Bendz, 2003; Jones, 2006)

15. Hoofdstuk 3 DOELBEPALING EN PLAN VAN AANPAK 3.1 Methodisch handelen 3.2 Raamwerk voor doelbepaling en actieplan 3.3 EDOMAH 3.4 Zelfmanagement 3.5 Motivational interviewing

16. DOELBEPALING EN PLAN VAN AANPAK • aansluiten bij levensverhaal • in woorden van cliënt • gericht op dagelijks handelen of zelfmanagement • betrekken naasten, doelen naasten • doelen concreet, haalbaar, positief • indien niet haalbaar  betekenis achterhalen en • haalbaar alternatief

17. Hoe kun je de motivatie, zelfvertrouwen van mensen en de cliënt-therapeut relatie bevorderen? • Discussie en onderhandeling over doelen; • Gebruik van motiverende gesprekstechnieken • Focus op haalbare doelen die leiden tot succes • Waardering en feedback

18. Samen doelen stellen: Kunt en wilt u dat?

19. Ergotherapie gericht op betekenisvolle activiteiten is effectief Taakgerichte training in context is meest effectief Hoofdstuk 4 BEHANDELING 4.1 Participatie 4.2 Activiteiten en taken 4.3 Functies en basisvaardigheden 4.4 Persoonlijke factoren 4.5 Context: omgevingsfactoren Ergotherapie bevordert participatie na een CVA

20. Wonen en zorgen • Client centered self care intervention* • Mobiliteit binnenshuis* • Mobiliteit buitenshuis** • Zinvolle dagbesteding/vrije tijd** • Motorische revalidatieprogramma’s • Sensomotorische training • Taakgeoriënteerde training* • Constrained induced • movement therapy (CIMT) • Electrostimulatie en/of robot ondersteunde training • Spiegel therapie • Virtual reality training • Functies en basisvaardigheden • Visuele training • Sensibiliteitstraining • Preventie secundaire • complicaties • Cognitieve revalidatieprogramma’s • Apraxierichtlijn** • CO-OP • PRPP • Niet rennen maar plannen* • Omgaan met neglect

21. Cognitive Orientation to Occupational Performance Gericht op ontwikkelen/vergroten probleemoplossend vermogen In betekenisvolle activiteiten en context Voorbereidende fase Via: Begeleid ontdekken en toepassen van werkbare oplossingsstrategie Acquisitiefase Evaluatie gericht op gebruik oplossingstrategie in dagelijks leven (transfer) Evaluatiefase Polatajko, H. J., McEwen, S. E., Ryan, J. D., & Baum, C. M. (2012). Pilot randomized controlled trial investigating cognitive strategy use to improve goal performance after stroke. Am J Occup Ther, 66(1), 104-109.

22. Aanbeveling CO-OP Het is te overwegen dat de ergotherapeut de CO-OP gebruikt bij mensen die willen leren problemen in het handelen zelf op te lossen en voldoende executieve vaardigheden hebben om via ‘begeleid ontdekken’ hun handelen te verbeteren. Het wordt vooralsnog afgeraden de CO-OP te gebruiken bij mensen met communicatieproblemen ten gevolge van een afasie en bij mensen waarbij ernstige cognitieve problemen op de voorgrond staan.

23. Niet Rennen maar Plannen Gericht op omgaan met lichte cognitieve beperkingen 4 modules; educatie/zelfstudie/begeleiding Vermoeidheid Omgaan met tijdsdruk Omgaan met geheugenproblemen Grip op planning. Geusgens, C.Baars-Elsinga, A., (2012). Niet rennen, maar plannen. Utrecht: Kenniscentrum de Hoogstraat.

24. Referenties • Satink, T., Cup, E. H., Ilott, I., Prins, J., de Swart, B. J., & Nijhuis-van der Sanden, M. W. (2013). Patients' views on the impact of stroke on their roles and self: A thematic synthesis of qualitative studies. Arch Phys Med Rehabil. • Schulman-Green, D., Jaser, S., Martin, F., Alonzo, A., Grey, M., McCorkle, R., et al. (2012). Processes of self-management in chronic illness. J Nurs Scholarsh, 44(2), 136-144. • Steultjens, E., Cup, E., Zajec, J., Van Hees, S. (2013) Ergotherapierichtlijn CVA. Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Nijmegen.