Download
1 / 31
450 likes | 1.09k Views
HALKEVLERİNİN AÇILMA SEBEPLERİ. HALKEVLERİNİN KURULUŞU. HALKEVLERİNİN İŞLEVLERİ. HALKEVLERİNİN KOLLARI. HALKEVİ NEDİR?. Eser TEPE. HALK EVLERİNİN KURULUŞU.
E N D
HALKEVLERİNİN AÇILMA SEBEPLERİ HALKEVLERİNİN KURULUŞU HALKEVLERİNİN İŞLEVLERİ HALKEVLERİNİN KOLLARI HALKEVİ NEDİR? Eser TEPE
HALK EVLERİNİN KURULUŞU Osmanlı devletinin 19. yy da izlediği Osmanlıcılık siyasalının iflas ermesi sonucunda milliyetçilik filizlenmeye başlamıştır. Türk kültürel birliğine ve uygarlıktan yükselmesine çalışmak amacıyla Türk ocağı denilen yeni bir örgütlenmeye gidilmiştir. Bundan sonrada İstanbul Türk Ocağı 25 Mart 1912 tarihinde resmen kurulmuştur.
Cumhuriyet döneminde ocaklar aşırı milliyetçi bir izlenim gösterdiği için M.Kemal ocakların CHF ile birleşmesi gerektiğini belirtmiştir Türk Ocakları 10 Nisan 1931 yılında kendisini feshetmiş ve gayrimenkullerini CHF’ye devretmiştir.
Türk ocaklarının yarattığı boşluğu doldurmak için, Atatürk Halkevleri modelini gündeme getirmiştir. Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde araştırmacılar gönderilmiş ve yaygın kitle eğitiminin nasıl yapıldığı araştırılmıştır. Hazırlılıklardan sonra Halkevleri 19 Şubat 1932 yılında resmen açılmıştır.
Halkevlerinin kuruluş amacı, yeni bir toplum, yeni bir hayat tarzı ve bu hayat tarzının gerektirdiği alışkanlıklar, davranış – düşünüş biçimleri, sanat, müzik zevki ve eğlence biçimlerini değiştirmek, kısacası kafa yapısını yeniden şekillendirmek ve “halkı terbiye etmektir .”
Siyasal Sebepler Kültürel Sebepler HALKEVLERİ’NİN AÇILMA SEBEPLERİ
SİYASAL SEBEPLER A . Türkiye’nin bütünlüğünü bozacak bir takım siyasi hareketlerin meydana gelmesi. B . Türk Ocakları ve CHF’nin bazı konularda ters düşmesi. C . Azerbaycan Elçisi İbrahim Abilof’un Mustafa Kemal’e yaptığı eleştiriler.
KÜLTÜREL SEBEPLER 1929 yılında halka yeni harfler öğretmek, Tarihi eserlerin korunması, meydana çıkarılması, diğer nesillere aktarılması, Sanatı geliştirmek, sanatkârı himaye altına almak, Sağlıklı nesiller yetiştirmek.
Köy ile şehir arasındaki kültürel ve ekonomik farklılıkları gidermek, Halkı modern bir zihniyetle yetiştirmek, Tehdit unsuru olabilecek sivil toplum kurumlarını kontrol altına almak.
HALKEVİ NEDİR? Halkevi, yönetmeliğinin birinci maddesine göre : “Halkevi, kalplerinde ve dimağlarda memleket sevgisini mukaddes ve ileri yürüten yüksek bir heyecan halinde duygular için toplanma ve çalışma yeridir .” Bizim iki türlü insanımız vardı: Halk ve aydın. Biri temiz bir kültüre, diğeri sağlam bir bilgiye sahip. Evler bu iki cins insanın kaynaşma yeri, milli heyecanı aydınlara da halkada bir cins insanın kaynaşma yeri, milli heyecanı aydınlara da halkada bir arada yaşatan merkezlidir.
HALKEVLERİ’NİN İŞLEVLERİ Devrimin aşılamak, Geçmişe ait izleri silmek, Kaynaşmış Kütle yaratmak, Laiklik, Canlandırma, Terbiye, Telkin, Güven verme ve onore etme.
HALKEVLERİ’NİN KOLLARI Halkevlerinin halk eğitimi çalışmaları 9 kol halinde genellikle kültürel alanlarda halkın milletleşme yönünde biçimlendirilmesi konusunda olmuştur. Bu çalışmalarda yöntem hususunda da Batıdaki halk eğitim kurumlarından ve Türkiye’de kendinden önceki halk eğitim kurumlarının bilhassa Türk ocaklarının çalışmalarından geniş ölçüde yararlanılmıştır.
A ) DİL VE EDEBİYAT KOLU: 1. Dergi çıkarmak 2. Kitap yayını yapmak 3. Halkı eğitmeyi ve kendi istediği doğrultuda dönüştürmeyi hedef edinmiştir. Öz Türkçe’nin gelişmesi ve yayılması için çalışmışlardır. Bu görev kendisine 1938 tarihli CHP Halkevleri öğreneceği 36. maddesiyle verilmiştir.
“ … ana Türk dilinin halk arasında yaşayan kelimeleri, terimleri, eski ulusal masalları, atasözlerini araştırıp toplar. ”
B ) AR-SANAT KOLU: 1. ) Geleneksel müzik kültürü reddedilmiş, garbın müzik anlayışına geçilmek istenmiştir. 1935 tarihli CHP programında yer alan ifadeler fasıl ve saz musikisinin esaretine düşmeden garp musikisi zevkinin aydınlığına çekmekte ve onlara ( çocuklara ) dersler verecek kabiliyetlerini doğru ve düzenli yola sevk etmektedirler. ( Halkevleri )
2 . ) Halka ulusal marşı ve şarkıları öğretmek ve düzenli günlerde marşların “bir ağızdan” söylenmesini sağlamak. 3 . ) “ Ulusal raksların yanında “ zevkli garp danslarına ” yer vermek amaçlıdır.
C) GÖSTERİ(TEMSİL) KOLU: 1 ) Halkevlerinde hareket uyandırmak, 2 ) Gençlerin yetişmesini sağlamak, 3 ) Memleket ve cemiyet için faydalı telkinlerde bulunmak.
D ) SPOR KOLU: Halkevi öğreneğinde en çok yer alan şubelerden biridir. 1 ) Spor ve beden eğitimine karşı ilgi uyandırmak. 2 ) Spor ve beden eğitimini kitle haline getirmek.
5 ) SOSYAL YARDIM KOLU: Bu kolun esas görevi Halkevi’nin bulunduğu bölgede yardıma ihtiyaç duyan kimsesiz kadınlar, çocuklar v.b için cemiyetin sevgenlik ve yardım duygularını uyandıracak araç ve yol gösteriminde bulunmaktır.
Ayrıca müsamere, eğlenti, gezi v.b. hazırlar. Vilayet merkezlerinde parasız muayene açmaya çalışır. Köycülük şubesiyle ortak çalışır ve köy gezilerine doktorlarında katılımını sağlar. “ Türk milletini kaynaşmış bir kitle yapmak yolunda , halkın birbirinin sevinç ve dertlerine ortak olmalarını telkin eder ”
6 )HALK DERSHANELERİ VE KURSLAR KOLU: Amacı saltanat zamanında cahil bırakılan halkın düzeyini yükseltmektir. Pratik hayat bilgileri öğreterek halkı bilgilendirmektir. Latin harflerinden sonra unutkan bir toplum yarılmak istenmiş ve yeni harflerle yeni kavramlar insanlara öğretilmeye başlanmıştır.
7 ) KİTAPSARAY VE YAYIN KOLU: Kütüphane Halkevlerinin ilk kurulma şartından birisidir. Bu nedenle binalarda kütüphane ve bir okuma odası bulunmalıdır. Böylece kitabın bir ihtiyaç olarak algılanmasına çalışılır. Halkevine girecek kitaplar halkevi çalışma talimatnamesiyle belirlenmiştir.
8 ) KÖYCÜLÜK KOLU: Köyün ihyasına çalışılır. Köy imarında hareketle memleketin imarına gidilir. Köylerin kır bayramlarına katılımı sağlanır. Okuma yazım kursları açılır ve sağlık sorunlarının çözümlenmesine ulaşılır.
9 ) MÜZE VE SERGİ KOLU: Bulunduğu çevrede yer alan tarihi eserlerin korunması için gerekli resmi kurumları bilgilendirir, özel cemiyetleri destekler. Tarihi anıtların fotoğraflarını aldırır mümkünse anıtlarını yaptırır. Tarihi değer olan eşyaları toplar ve yöresel müzelerin kurulmasına ve gelişmesine hizmet eder.
“ Müzelerimin zenginleştirecek kıymetteki tarih eserlerinin toplanmasına ve bu erge ile kazılar yapılmasına önem verilecek ve eski eserlerin sınıflamasına ve gerekenlerin, bulundukları yerlerde iyi korunmasına özen gösterilecektir.”
Bir Halkevi’nin açılabilmesi için bu şubelerden en az üçüne sahip olması gerekiyordu. 1950 yılına gelindiğinde 478 Halkevi ve 4322 Halkodası bulunmaktaydı. En etkili çalıştığı yıllar 1932 – 1940 yıllarıdır. Ancak halkın CHP yerine DP’yi getirmesiyle birlikte, gerek Halkevlerinin CHP’nin bir organı gibi olması, gerekse DP halkının CHP uygulamalarına karşı tepkisini dillendirmesi sebebiyle ortaya çıkan siyasi çekişme döneminde halkevleri kapatıldı.
KAYNAKLAR http://aydinlanma.azbuz.com/readArticle.jsp?objectID=5000000001943561 http://www.istanbul.edu.tr/4.boyut/cumhuriyet/dosyalar/halil.htm http://www.koprudergisi.com/index.asp http://www.nazilliovasi.com/naz_resimler/nazilli3b.gif http://images.gittigidiyor.com/3/37193_0.jpg ZEYREK, Şerafettin. “ Türkiye’de Halkevleri ve Halkodaları” , Anı Yay. , Ankara 2006 ERGÜN, Mustafa, Atatürk Devri Türk Eğitimi, Ocak yay. , Ankara 1997. ERGÜN, M., 1971, “Halk eğitimi ve Türkiye’de Halkevleri” ,Ankara Üniversitesi, Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi, Pedagoji Lisans Tezi, No.6,Ankara.
