ULUSAL VE ULUSLARARASI SU SORUNLARI POTANSİYEL ÇATIŞMA BÖLGELERİ (Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi, Ankara, 22

1. ULUSAL VE ULUSLARARASI SU SORUNLARI POTANSİYEL ÇATIŞMA BÖLGELERİ (Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi, Ankara, 22.10.2008) KUDRET ULUSOY © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

2. İNSANOĞLUNUN ÜRETEMEDİĞİ, ANCAK ÜRETİMİNDE KULLANDIĞI VE ALTERNATİFİ OLMAYAN ÜÇ DOĞAL KAYNAKTAN BİRİ “SU” DUR. DİĞER İKİSİ DE HAVA VE TOPRAKTIR. BU KAYNAKLARDAN; TOPRAK İÇİN, İNSANLIK BİNLERCE YIL SAVAŞARAK BİRBİRİNİ YOK ETMİŞ; HAVANIN; SANAYİLEŞMEYLE BİRLİKTE, SORUMSUZ VE BİLİNÇSİZ BİR ŞEKİLDE KİRLETİLMESİ SONUCU, ATMOSFERİN DENGESİ BOZULARAK, DÜNYA; KÜRESEL ISINMA, ÇÖLLEŞME, EROZYON, SUSUZLUK GİBİ DOĞAL AFETLERLE KARŞI KARŞIYA BIRAKILMIŞ; NİHAYET; BU OLUMSUZ SÜREÇ AYNI HIZLA DEVAM ETTİĞİ TAKDİRDE; İNSANLIK GELECEKTE SAVAŞLARA BİLE GEREK KALMADAN KENDİ KENDİSİNİ YOK EDECEKTİR. (Nitekim, 1873-75’lı yıllarda Orta Anadolu’da kuraklık ve buna bağlı kıtlıktan dolayı nüfusun ¼’ü kırılmış, 1/4’ü göç etmiş, büyük ve küçük baş hayvanların %95’i telef olmuştur. Yahşihan 1350 400 170 Hasandede 420 130 60 Ahalı 1100 400 160 Yuva 300 100 40 Çulluk 500 120 30 Pazarcık 650 250 100 Koçulu 800 350 60) KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

3. ZİRA; 21. YY’DA ARTIK SAVAŞLARIN ŞEKLİ DEĞİŞMİŞ; İNSANLAR TOPRAK İÇİN BİRBİRİNİ SİLAHLA YOK ETMEK YERİNE, EKONOMİK SAVAŞLARI ÖNE ÇIKARARAK, İNSANLIK BİRBİRİNİ AÇLIK VE SUSUZLUKLA KÖLELEŞTİRMEYE VE YOK ETMEYE ÇALIŞMAKTADIR. İŞTE; BU SAVAŞIN İÇİNDE, GEÇTİĞİMİZ YÜZYILDA EN ÖNDE ENERJİ KAYNAKLARI YANİ KÖMÜR VE PETROL VARKEN; ÖNÜMÜZDEKİ YÜZYILDA, SU; PETROLÜN ÖNÜNE GEÇECEKTİR. BUGÜNDEN SU İLE İLGİLİ OLARAK GELECEĞE DÖNÜK PLAN, PROJE VE POLİTİKALAR ÜRETMEYEN ÜLKELER; BU ÇATIŞMADAN MUTLAKA YENİK AYRILAN TARAF OLACAKTIR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

4. ÖTE YANDAN; DÜNYA NÜFUSUNUN HIZLA ARTMASINA KARŞILIK; YERYÜZÜNDEKİ SU MİKTARI SABİT KALMAKTA VE BU NEDENLE ÖNÜMÜZDEKİ YÜZYILIN EN ÖNEMLİ SORUNLARININ BAŞINDA YOKSULLUKLA BİRLİKTE SU YER ALACAKTIR. VE HATTA İÇİNDE YAŞADIĞIMIZ YÜZYILDA, KÜRESEL ISINMANIN HIZLA ARTMASI SONUCU; SU SORUNU, NE YAZIK Kİ YOKSULLUĞUN DA ÖNÜNE GEÇECEKTİR. AYRICA, BU SORUNLARLA KARŞI KARŞIYA KALACAK İNSAN SAYISI, GEÇTİĞİMİZ YÜZYILLARA GÖRE KATLANARAK ARTACAĞINDAN, SONUÇLARI DAHA DA AĞIR OLACAKTIR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

5. YİNE, SÖMÜRGECİLİK ANLAYIŞININ DEVAMI OLAN KÜRESELLEŞME İLE BİRLİKTE, GÜNDEME SOKULAN ÖZELLEŞTİRMENİN İÇİNE; BANKACILIK, ENERJİ, TELEKOM, TARIM VE HAYVANCILIK DERKEN ŞİMDİ DE İNSANLIĞIN EN TEMEL VE BİRİNCİL İHTİYAÇ MADDESİ, YANİ YAŞAM HAKKI OLAN SU; KÜRESEL SERMAYE VE ONLARIN GÜDÜMÜNDEKİ STK’LAR TARAFINDAN ÖNCE, TİCARİ BİR MAL STATÜSÜNE SOKULARAK; BU KONUDA KAMUOYU OLUŞTURULMAYA VE ARKASINDAN ÖZELLEŞTİRİLMEYE ÇALIŞILMAKTADIR. (EN ACI ÖRNEĞİ BOLİVYA, ARJANTİN, ŞİLİ GİBİ GÜNEY AMERİKA ÜLKELERİ VE HİNDİSTAN’DA YAŞANMIŞTIR.) SON GÜNLERDE ABD’DE BATAN KÜRESEL BANKA VE DİĞER ŞİRKETLER;YAKLAŞIK 30 YILDIR UYGULANAN ÖZELLEŞTİRMELERE DAYALI PİYASA EKONOMİSİNİN BİR SONUCUDUR. ÇÜNKÜ; BU POLİTİKALARIN TEMELİNDE YOLSUZLUK VE KAYNAKLARI HOYRATÇA KULLANMAK VARDIR. (1867’DE BOR’UN GÖTÜRÜLMESİ SIRASINDA YAPILAN TAHRİBAT TARİHİN TOZLU SAYFALARINDA YER ALMIŞTIR. AYNI SONUÇ, SU ÖZELLEŞTİRMELERİNDE DE YAŞANDIĞI TAKDİRDE; BU ÜLKEMİZİN SU KAYNAKLARININ TAMAMEN KURUTULMASINA VE YOK OLMASINA NEDEN OLACAKTIR. KU KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

6. SU SORUNLARINI; DOĞAL ETKENLER VE İNSAN KAYNAKLI SORUNLAR OLARAK İKİ ANA BAŞLIK ALTINDA ELE ALMAK MÜMKÜNDÜR. DOĞAL ETKENLERE GELİNCE; 1930’LARDA SIRP BİLİM ADAMI MİLUTUN MİLANKOVİÇ, DÜNYA’NIN GÜNEŞ ÇEVRESİNDEKİ ELİPS BİÇİMİNDE OLAN YÖRÜNGESİNİN 95.000 YILDA BİR BASIKLAŞTIĞINI, YİNE, DÜNYANIN KENDİ EKSENİNDE DE 41.000 YILLIK PERİYODU OLAN DOĞRUSAL BİR KAYMA İLE 23.000 YILLIK PERİYODU OLAN DAİRESEL BİR SAPMA OLDUĞUNU BELİRLEMİŞTİR. BU DURUM AKLA YÜZBİN YILLIK BUZUL ÇAĞINI GETİRMEKTEDİR. BU ARADA; GÜNEŞ LEKELERİ, GÜNEŞİN MANYETİK ALANLARINDAKİ DEĞİŞİMLER, KITA KAYMALARI, YANARDAĞ ETKİNLİKLERİ, DAĞ OLUŞUMLARI, GÜNEŞIŞINLARININ GEÇİŞİNİ ETKİLEYEN TOZ BULUTLARI GİBİ DOĞAL HAREKETLER; KÜRSEL ISINMAYI, İKLİMİ VE DOLAYISIYLA SU KAYNAKLARINI OLUMSUZ YÖNDE ETKİLEMEKTEDİR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

7. SU SORUNLARINI; DİĞER BİR BAKIŞLA; • SUYUN YAPISINDAN • SUYUN ADALETSİZ DAĞILIMINDAN • NÜFUS ARTIŞI VE NÜFUSUN DENGESİZDAĞILIMINDAN • SERA GAZLARINDAN • KÜRESEL ISINMADAN • İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNDEN • ORMANSIZLAŞMADAN • ÇÖLLEŞMEDEN • EROZYONDAN • ÇEVRE KİRLENMESİNDEN • ÖZELLEŞTİRMELERDEN • ULUSAL VE UA SU HUKUKUNDAN • SINIRAŞAN VE SINIR OLUŞTURAN SULARDAN; • KAYNAKLANAN SORUNLAR OLARAKTA DA ELE ALMAK MÜMKÜNDÜR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

8. SUYUN YAPISI SU; ANTİK ÇAĞDA BİR ELEMENT OLARAK KABUL EDİLİRKEN, HİDROJENİN OKSİJEN İÇİNDE YAKILMASIYLA; SUYUN OKSİJEN VE HİDROJENDEN OLUŞTUĞU, İLK DEFA BİLİM ADAMI CAVENDİSH TARAFINDAN KANITLANIR. SU; ATEŞİ SÖNDÜREN BİR MADDE OLMASINA KARŞILIK, SUYU OLUŞTURAN HİDROJENİN YANICI, OKSİJENİN DE YANMAYI SAĞLAYAN BİR MADDE OLMASI OLDUKÇA İLGİNÇTİR. SUYA, İLK DEFA, DÜNYA ÜZERİNDEKİ EN YAŞLI KAYALAR OLDUĞU BELİRLENEN, GREENLAN’DAKİ ISUA KAYALARI İÇERİSİNDE RASTLANMIŞTIR. SÖZ KONUSU KAYALARIN İÇİNDEKİ SUYUN, 3.8 MİLYAR YILLIK OLDUĞU ANLAŞILMIŞTIR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

9. SU VE YAŞAM • SU VÜCUT SICAKLIĞININ AYARLANMASINDA ÖNEMLİ BİR ROL OYNAR. • VÜCUT SICAKLIĞI ARTTIKCA, TERLEMEYLE SOĞUTULMAYA ÇALIŞILIR. • VÜCUDUMUZDAKİ ZEHİRLİ VE ATIK MADDELER SUYLA ATILIR. • GÖVDE SIVISININ %55-65’İ HÜCRE İÇİNDE; %35-45’İ DE HÜCRE DIŞINDA BULUNUR. • 3-5 GÜN İÇİNDE VÜCUT SIVISININ KAYBI ÖLÜME NEDEN OLMAKTADIR. • BİR İNSAN 14 GÜN YEMEK YEMEDEN YAŞAYABİLİR, ANCAK SU İÇMEDEN EN FAZLA 36 SAAT YAŞAYABİLMEKTEDİR. • KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

10. SU SORUNLARININ EN BAŞINDA KÜRESEL ISINMA GELMEKTEDİR; YAKLAŞIK, 4,65 MİLYAR YILLIK TARİHİ BOYUNCA, BİR ÇOK KEZ ISINIP SOĞUYAN DÜNYAMIZ; 1950’LERDEN İTİBAREN TEKRAR HIZLI BİR ISINMA PERYODUNA GİRMİŞTİR. ANCAK SON 200 YILDA NÜFUSUN 6 KATA ÇIKMASI, BU OLUMSUZ TABLO İLE BÜYÜK BİR NÜFUS KİTLESİNİN KARŞI KARŞIYA KALACAĞINI GÖSTERMEKTEDİR. KÜRESEL ISINMAYI; ATMOSFER, OKYANUSLAR VE KARA KÜTLELERİNİN YÜZEYİNDEKİ SICAKLIKLARDA MEYDANA GELEN, OLAĞAN DIŞI YÜKSELMELER OLARAK ADLANDIRABİLİRİZ. İŞTE, ATMOSFERDE KIZILÖTESİ IŞINLARIN TUTULMASI VE YANSITILMASI SIRASINDA, TIPKI SERADAKİ CAMLAR GİBİ ISIYI ATMOSFERDE MUHAFAZA EDEN GAZLARA DA SERA GAZLARI DİYORUZ. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

11. KÜRESEL ISINMA VE NEMİN ARTMASIYLA; GELECEKTE, TARIM ÜRÜNLERİ VE ORMANLARA DAHA FAZLA BÖCEK VE HASTALIK MUSALLAT OLACAKTIR. BUDA ÇOK ÖNEMLİ MİKTARDA BESİN VE ORMAN KAYBI DEMEKTİR. KÜRESEL ISINMANIN ETKİSİYLE, BİTKİLERİN VE HAYVANLARIN GEN YAPILARI DA DEĞİŞMEKTEDİR. KÜRESEL ISINMANIN POTANSİYEL ETKİLERİ BAKIMINDAN, TÜRKİYE’NİN; 1. DERECE RİSK GURUBU ÜLKELER ARASINDA YER ALMASI, KONUNUN ÜLKEMİZ AÇISINDAN NE KADAR ÖNEMLİ BİR SORUN OLDUĞUNU GÖSTERMEKTEDİR. © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

12. SERA GAZLARINDAN; KARBONDİOKSİT (CO2); 1750’DEN GÜNÜMÜZE %31 ARTMIŞ, GÜNÜMÜZDEKİ CO2; SON 20 MİLYON YILDA HİÇ BU DÜZEYE ÇIKMAMIŞTIR. CO2’NİN ¾’Ü FOSİL YAKIT KAYNAKLIDIR. 1990’DAN SONRA YILLIK ARTIŞ %02-08 ARASINDADIR. METAN GAZI; %151 ARTMIŞ, AZOTOKSİT; %17 ARTMIŞ, BU GAZLARIN ARTIŞINDA; ENERJİ KULLANIMININ %49, ENDÜSTRİNİN %24, ORMANLARIN %14 ve TARIMIN DA %13 ETKİSİ BULUNMAKTADIR. (GELİŞMİŞ ÜLKELER SERA GAZLARINA ETKİSİ %85’DİR.) KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

13. ANCAK TÜM BUNLARA KARŞILIK; SERA ETKİSİ OLMAYAN BİR DÜNYA 33C’LİK BİR SOĞUMA İLE KARŞI KARŞIYA KALIR Kİ, BU; DÜNYANIN TAMAMEN BUZLARLA KAPLANMASI DEMEKTİR. SON YÜZYILDA GECE SICAKLIKLARINDA HER 10 YILDA BİR 0,2C ARTIŞ OLMUŞ, 2100 YILINA KADAR ORTALAMA SICAKLIKTA 1,4 İLA 5,8C ARTIŞ OLACAĞI ÖNGÖRÜLMEKTEDİR. 1960’LARDAN BU YANA KUZEY YARI KÜREDEKİ KAR ÖRTÜSÜNDE %10’LUK BİR AZALMA OLMUŞTUR. ÖZELLİKLE 1987-2002 DÖNEMİNDE, DÜNYADAKİ DOĞAL AFET KAYNAKLI HASAR TAZMİNATI 1 TRİLYON DOLARI GEÇMİŞTİR. BU RAKAMIN 2012’DE 2,5 VE 2020’DE 4 TRİLYON DOLARI GEÇECEĞİ BELİRTİLMEKTEDİR. (Bu şu demektir. Gelecekte büyük doğal afetlere şimdiden hazırlıklı olalım.) KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

14. SU DÖNGÜSÜ SUYUN; KATI, SIVI VE GAZ HALİNDE İKEN ATMOSFERDE, YERYÜZÜNDE VE YERALTINDAKİ HAREKETLERİNE SU ÇEVRİMİ YA DA SU DÖNGÜSÜ DENİR. BU DÖNGÜ BİR ZİNCİRİN HALKASI GİBİDİR. HALKALARDAN BİRİSİ KOPARSA, YADA DENGE BOZULURSA DÖNGÜDE AKSAMALAR MEYDANA GELİR Kİ, İŞTE BU SU KITLIĞINA NEDEN OLUR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

15. SU ÇEVRİMİNİN BAŞLANGIÇ NOKTASI YOKTUR; • BAŞLICAÇEVRİMİNİN AŞAMALARINA GELİNCE; • .OKYANUSLARDA SUYUN DEPOLANMASI • BUHARLAŞMA • ATMOSFERDE SU • YOĞUNLAŞMA • YAĞIŞ • BUZ VE KAR İÇİNDE SU DEPOLANMASI • NEHİRLERE ERİMİŞ KAR AKIŞI • YÜZEY AKIŞI • AKARSU AKIŞI • TATLI SU DEPOLANMASI • SIZMA • YER ALTI SUYU BOŞALTIMI • SU KAYNAKLARI • BİTKİ YAPRAKLARINDA TERLEME • YER ALTI SUYU DEPOLANMASI • GİBİ HAREKETLER SU ÇEVRİMİNİN BAŞLICA AŞAMALRINI OLUŞTURUR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

16. ATMOSFERDEKİ NEMİN; YAKLAŞIK %90’NINI OKYANUSLAR, DENİZLER, GÖLLER VE NEHİRLER SAĞLAR. %10’NU DA BİTKİ YÜZEYİNDEKİ BUHARLAŞMA SAĞLAR. OKYANUSLARDA, YAĞIŞLARDAN FAZLA BUHARLAŞMA; KARALARDA İSE, BUHARLAŞMADAN FAZLA YAĞIŞ OLUŞUR. YILLIK 40.000 KM3 YAĞIŞIN ANCAK 9.000 KM3’ÜNDEN YARARLANILMAKTADIR. DOYMUŞ DURUMDAKİ HAVADA BUHARLAŞMA OLMAZ. BUHARLAŞMANIN SADECE %10’NU KARALAR ÜZERİNE YAĞIŞ OLARAK GERİ DÜŞER. ÖNEMLİ BİR KISMIDA OKYANUSLARA DÜŞER. HERHANGİ BİR ZAMANDA ATMOSFERDE BULUNAN SU HACMİ YAKLAŞIK 12.900-13.000 KİLOMETREKÜPTÜR. (3.100 MİKÜP) KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

17. EĞER ATMOSFERDEKİ BÜTÜN SU YAĞIŞ OLARAK YER YÜZÜNE BİR KEREDE DÜŞSEYDİ, DÜNYANIN ZEMİNİ 2.5 CM YAKLAŞIK 1 İNÇ DERİNLİĞİNDE SUYLA KAPLANIRDI. YERYÜZÜNDEKİ BUZ KÜTLESİNİN %10 GRÖNLAND’DA, %90’NI DA ANTARTİKA’DADIR. BUZULLAR BÜTÜN KARALARIN %10-11’İ ARASINDADIR. BÜTÜN BUZULLAR ERİSEYDİ, DENİZLER YAKLAŞIK 7 METRE YÜKSELİRDİ. SON BUZUL ÇAĞINDA, BUZULLAR KARA YÜZEYİNİN 1/3’NÜ KAPLIYORDU. 125000 YIL ÖNCEKİ SICAK DÖNEMDE, DENİZLER BUGÜNKÜNE GÖRE YAKLAŞIK 5.5 METRE DAHA YÜKSEKTİ. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

18. BÜYÜME DEVRESİNDEKİ BİR YAPRAK KENDİ AĞIRLIĞINDAN BİR KAÇ KAT DAHA FAZLA SUYU BUHARLAŞTIRIR. 1 DEKAR MISIR HER GÜN YAKLAŞIK 11.400-15.100 LİTRE SU DIŞARI VERİRKEN; BÜYÜK BİR MEŞE AĞACI HER YIL 151.000 LİTRE SUYU BUHARLAŞTIRMAKTADIR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

19. SUYUN TERMAL ÖZELLİĞİ, İNSAN YAŞAMINDAKİ BİR BAŞKA ÖNEMİNİ OLUŞTURUR. ŞÖYLEKİ; KARA YÜZEYİNDEKİ SICAKLIK FARKLARI 140 C’YE KADAR ÇIKARKAN, DENİZLERDE 15-20 C ARASINDADIR. YİNE, KARADA GECE – GÜNDÜZ ISI FARKI 20-30 C İKEN, DENİZLERDE 1-2 C ‘DİR. DÜNYADA; KARALAR DENZİLERDEN FAZLA OLSAYDI, ISI FARKI ÇOK YÜKSEK OLACAĞINDAN; KARALARIN BÜYÜK BİR KISMI ÇÖL OLACAKTI VE BELKİDE YAŞAM OLMAYACAKTI. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

20. AYRICA, SUYUN ERİME VE BUHARLAŞMA ISILARI ÇOK YÜKSEK OLDUĞU İÇİN; YERYÜZÜNDEKİ ANİ SICAKLIK DEĞİŞİKLİKLERİ ÖNLENMEKTEDİR. KIŞIN HER BİR GRAM SU, DIŞARI 80 KALORİ VEREREK DONDUĞU İÇİN; CANLILARIN TOPLU ÖLÜMÜ ÖNLENİR. ÜLKEMİZDEKİ, YILLIK ORTALAMA 500 KG/M2’LİK YAĞIŞI (780.000 KM2) YÜZÖLÜÇÜMÜMÜZLE ÇARPTIĞIMIZDA, ELDE EDİLEN ISIYI; ANCAK 35x10*9 TON MADEN KÖMÜRÜ YAKARAK ELDE EDEBİLİRİZ Kİ; BU TÜM MADEN KÖMÜRÜ REZERVLERİMİZİ YAKSAK DAHİ BU ISIYI ELDE ETMEMEİZ MÜMKÜN DEĞİLDİR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

21. DÜNYANIN SU POTANSİYELİ; DÜNYADAKİ YAKLAŞIK 1 MİLYAR 400 MİLYON KM3 SUYUN ; %96’SI TUZLU, %4’Ü KULLANILABİLİR TATLI SU’DUR. KULLANILABİLİR %4 CİVARINDAKİ TATLI SUYUN DA; %2.2’Sİ BUZUL TAKKELERİYLE BUZULLARIN İÇİNDEDİR. KALAN;%1.8 CİVARINDAKİ TATLI SUYUN DA; 13.000 KM3’Ü AKARSU, GÖL VE BATAKLIKLARDA, 13.000-15.000 KM3’Ü ATMOSFERDE 4.000 KM3’Ü DE YERALTINDA BULUNMAKTADIR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

22. 14.000 KM3 TATLI SUYUN; • 4.000 KM3’Ü ASYA’DA • 4.000 KM3’Ü GÜNEY AMERİKA’DA • 2.400 KM3’Ü KUZEY AMERİKA’DA • 1.300 KM3’Ü AVRUPA’DA • 1.000 KM3’Ü AFRİKA’DA • 500 KM3’Ü AVUSTARALYA’DA • BULUNMAKTADIR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

23. KİŞİ BAŞINA DÜŞEN TATLI SU; DOĞAL DAĞILIMIN TAM TERSİ NÜFUSA BAĞLI OLARAK; BULUNMAKTADIR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

24. KİŞİ BAŞINA DÜŞEN GÜNLÜK STANDART SU MİKTARI 150 LİTREDİR. BU ORAN; KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

25. CİVARINDADIR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

26. © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

27. BİR ÜLKEDE KİŞİ BAŞINA DÜŞEN YILLIK SU; • 1000 M3’DEN DÜŞÜK İSE SORUNLU ÜLKE, • 1000-2000 M3 ARASI SIKINTI ÇEKEN ÜLKE, • (TÜRKİYE 1570-1670 M3 İLE BU GURUBA GİRMEKTE) • 2000 M3 ÜZERİ İSE SORUNSUZ ÜLKE, • DURUMUNDADIR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

28. ÜLKEMİZDE SU KULLANIMI; KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

29. ÜLKEMİZDEKİ SUKAYIP ORANLARI TİCARİ KAYIPLAR; KAÇAK SU KULLANIMI VE FATURA KAÇAKLARI FİZİKSEL KAYIPLAR; ŞEBEKEDEKİ %20 SIZINTI DOĞAL KARŞILANMAKTADIR. BUNUN ÜZERİNDEKİ KAÇAKLAR KESİNLİKLE ÖNLENMELİDİR. FATURA EDİLEN SU MİKTARI, SATILAN SU MİKTARINA ORANI %56’DIR. SU İŞLETME GİDERLERİNİN, SU GELİRLERİNE ORANI %116.5’DUR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

30. DÜNYADA EROZYONLA KAYIP EDİLEN TOPRAK MİKTARI 24 MİLYAR TON/YIL’DIR. • ÜLKEMİZDE TOPRAK KAYBI; • AVRUPA’NIN 9.5 KATI • AVUSTRALYA’NIN 2.9 KATI • AMERİKA’NIN 1.6 KATI • YANİ ÜLKEMİZDE 500 MİLYON TON/YIL TOPRAK KAYBI OLMAKTA; AYRICA 9 MİLYON TON/YIL BİTKİ DE (BESİN) BU ARADA KAYBEDİLMEKTEDİR. • EKONOMİK ÖMÜRLERİ 50 YIL OLAN BARAJLARIMIZ, 15-20 YILDA DOLMUŞTUR. KEBAN BARAJINA HER YIL 32 MİLYON TON TOPRAK TAŞINMIŞ, 1974’DEN 2001 YILINA KADAR 850 MİLYON TON TOPRAK BARAJ TABANINA YAYILMIŞTIR. • KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

31. SU REJİMİNİ DÜZENLEYEN VE SU KAYNAKLARININ SİGORTASI OLAN SULAK ALANLAR; YER ALTI SULARINI BESLEYEREK VEYA BOŞALTARAK, TABAN SUYUNU DENGELEYEREK, SEL SULARINI DEPOLAYARAK, TAŞKINLARI KONTROL EDEREK, KIYILARDA DENİZ SUYUNUN GİRİŞİNİ ÖNLEYEREK; TABAN SUYUNUN DENGELENMESİNDE VE BÖLGENİN SU REJİMİNİN DÜZENLENMESİNDE ÖNEMLİ ROL OYNAMAKTADIRLAR. SULAK ALANLAR, AYNI ZAMANDA TROPİKAL ORMANLARLA BİRLİKTE, YERYÜZÜNÜN EN FAZLA BİYOLOJİK ÜRETİM YAPAN EKOSİSTEMLERİDİR. BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİ NEDENİYLE, DÜNYANIN DOĞAL ZENGİNLİK MÜZELERİDİR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

32. DÜNYADA MEVCUT 138 ÜLKEDE TOPLAM 111.884.289 HEKTAR 1328 ADET SULAK ALAN RAMSAR SÖZLEŞMESİNE DAHİL EDİLEREK KORUMA ALTINA ALINMIŞTIR. ÜLKEMİZDE, RAMSAR SÖZLEŞMESİNE GÖRE 1.295.546 HEKTAR 76 SULAK ALAN BULUNMAKTADIR. BUNLARDAN 72’Sİ SU KUŞLARI, 4’Ü DE BALIKLAR, 16’SI DA HEM SU KUŞLARI VE HEMDE BALIKLAR AÇISINDAN U.A ÖNEME SAHİP SULAK ALAN DURUMUNDADIRLAR. ÜLKEMİZ; BAĞIMSIZ DEVLETLER TOPLULUĞU HARİÇ AVRUPA VE ORTADOĞUNUN EN ZENGİN SULAK ALANLARINA SAHİP İKEN, NE YAZIK Kİ 1950’Lİ YILLARDAN İTİBAREN 143.956 HEKTAR 17 SULAK ALAN TAMAMEN KAYBEDİLMİŞTİR. TÜRKİYE, BATI PALEARKTİK BÖLGEDEKİ 4 KUŞ GÖÇÜ YOLUNDAN EN ÖNEMLİ İKİSİNİN GEÇTİĞİ ALANDA BULUNMAKTADIR. YANİ KUZEY-GÜNEY GÖÇ YOLUNDADIR. SULAK ALANLARIMIZIN YOK OLMASI, BU GÖÇ YOLLARINI OLUMSUZ ETKİLEMİŞ VE YÖNÜNÜ DE DEĞİŞTİRMİŞTİR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

33. NÜFUSUN YERİ NÜFUS ARTIŞINA PARALEL OLARAK SU İHTİYACI DA ARTMAKTADIR. OYSA, TATLI SU MİKTARI AYNI ÖLÇÜDE ARTMAMAKTADIR. ASRIN BAŞINDA 2.5 MİLYAR OLAN DÜNYA NÜFUSU, ASRIN SONUNDA 6.2 MİLYARI AŞMIŞTIR. 2050 YILINA KADAR 10.6 MİLYARA ÇIKACAĞI TAHMİN EDİLMEKTEDİR. BU NÜFUSUN, %87’Sİ AZ GELİŞMİŞ VE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE YAŞAYACAK OLMASI, SU SORUNLARININ YAŞANACAĞI ÜLKELER AÇISINDAN DA BİR İPUCU VERMEKTEDİR. DÜNYADA NÜFUS ARTIŞI NEDENİYLE, TARIMSAL SULAMA %75’DEN %65’E DÜŞMÜŞTÜR. 2020 YILINDA KADAR 2,5 MİLYAR İNSAN SUSUZLUKLA DOĞRUDAN DOĞRUYA KARŞI KARŞIYA KALACAKTIR. DÜNYA İZLEME ENSTİTÜSÜ (WWI) VE DÜNYA KAYNAKLARI ENSTİTÜSÜ İLE UNEP’İN, “2004 YILI SU SORUNU” RAPORUNA GÖRE; 2030’DA 2.5 MİLYAR İNSAN DA TEMİZ SU BULAMAYACAK , 1 MİLYAR İNSAN DA HİÇ SU BULAMAYACAKTIR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

34. DÜNYADAKİ NÜFUS ARTIŞININ DOĞAL KAYNAKLAR ÜZERİNDEKİ BASINCININ FARKINA VARILMASI SONUCU; BM, 1993 YILINDA HER YILIN 22 MART’INI “DÜNYA SU GÜNÜ” OLARAK İLAN ETMİŞTİR. HER YILIN 22 MART’INDA BİR KONU SEÇİLEREK, ÇEŞİTLİ ETKİNLİKLERLE SU KONUSUNDA KAMUOYU YARATILMAYA ÇALIŞILMAKTADIR. İŞTE BAŞLANGIÇTA TAMAMEN İNSANİ AMAÇLA OLUŞTURULAN BU ORGANİZASYON, DAHA SONRA KÜRESEL SERMAYE TARAFINDAN KÖTÜYE KULLANILARAK, SUYUN ÖZELLEŞTİRİLMEYE HAZIRLANMASI İÇİN EN UYGUN PLATFORMLAR OLARAK KULLANILMIŞTIR. NİTEKİM 2009 YILI 22 MARTINDAKİ DÜNYA SU FORUMU ÜLKEMİZDE TOPLANACAKTIR. KONUSU DA SUYUN ÖZELLEŞTİRİLMESİDİR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

35. SU İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLERE DEĞİNİLDİKTEN SONRA SU KAYNAKLI ÇATIŞMALARA GELİNCE; (DÜNYADAKİ İLK SU SAVAŞI MÖ 28 MAYIS 585’DE MEDLERLE LİDYALILAR ARASINDA YAPILAN KIZILIRMAK SAVAŞIDIR. MED’LER GALİP GELEREK EGEYE KADAR UZANMIŞTIR. KIZILIRMAK SINIR OLUŞTURDUĞU VE PAYLAŞILAMADIĞI İÇİN BU DEVLETLER SÜREKLİ ÇATIŞMA İÇERİSİNDE OLMUŞTUR.) TARİHÇİLER VE UZMANLARA GÖRE SU SAVAŞLARININ, PETROL SAVAŞLARINDA OLDUĞU GİBİ YİNE ORTADOĞU’DA ÇIKACAĞI ÖNGÖRÜLMEKTEDİR. ÇÜNKÜ; DÜNYA YENİLENEBİLİR SU KAYNAKLARININ %1.5’İ AKDENİZ BÖLGESİ İLE ORTADOĞUDA YER ALMAKTADIR. BU BÖLGEDE YER ALAN 19 ÜLKEDE 2025 YILINA KADAR KİŞİ BAŞINA DÜŞEN SU MİKTARI 500 M3’ÜN ALTINA DÜŞECEKTİR. (dünya ortalaması 800 m3, su kıtlığı 1000 m3 altı) DÜNYADA SU KITLIĞI ÇEKEN 22 ÜLKENİN 14’Ü YİNE ORTADOĞU’DA BULUNMAKTADIR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

36. ÖTE YANDAN, ÜLKELER ARASINDA, GEÇMİŞTE OLDUĞU GİBİ GELECEKTE DE, ÇATIŞMA KONUSU OLAN VE SU SAVAŞLARINA NEDEN OLACAK SAVAŞ BÖLGELERİ, SINIR AŞAN SULAR VE SINIR OLUŞTURAN SU ALANLARININ BULUNDUĞU BÖLGELER OLACAKTIR. AYRICA SUSUZLUĞUN NEDEN OLACAĞI GÖÇLER SAVAŞIN ŞİDDETİNİ ARTIRACAKTIR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

37. HALEN DÜNYADA 261 ADET SINIRAŞAN SU HAVZASI BULUNMAKTADIR. BU HAVZALAR YERYÜZÜNDEKİ KARALARIN %45.3’ÜNÜ, DÜNYA NÜFUSUNUN DA %40’INI BARINDIRMAKTA; AYNI ZAMANDA NEHİR AKIŞLARININ %60’I DA BU HAVZALARDA YER ALMAKTADIR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

38. YİNE, DÜNYADA HALEN 145 ÜLKENİN SINIRAŞAN NEHİR HAVZALARINDA TOPRAĞI BULUNMAKTADIR. • BUNLARDAN; • 19 HAVZADA 5 YA DA DAHA FAZLA ÜLKE, • 5 HAVZADA 9-11 ÜLKE, • 13 HAVZADA DA 5-8 ÜLKENİN, • TOPRAĞI BULUNMAKTADIR. • KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

39. YUKARIDAKİ 261 ADET HAVZADAN; 214 ADEDİ, AYNI ZAMANDA NEHİR HAVZASIDIR. BU NEHİRLERİN 155’İ 2 ÜLKE, 36’SI 3 ÜLKE, KALANI İSE 4 VE DAHA FAZLA ÜLKE, ARASINDA PAYLAŞILMAKTADIR KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

40. DÜNYADA SU SORUNLARININ EN YOĞUN YAŞANDIĞI BELLİ BAŞLI BÖLGELERİ ŞÖYLE SIRALAYABİLİRİZ. • 1- DÜNYANIN EN KURAK KITASI AVUSTRALYA'NIN; EN ÖNEMLİ SU KAYNAĞI MURRAY-DARLİNG NEHRİNİN YÜKSELEN TUZ • SEVİYESİNİN TEHDİDİ ALTINDA BULUNMASI, • 2- DÜNYANIN EN FAZLA KULLANILAN SU SİSTEMİ ZAMBEZİ NEHİR YATAĞININ; SÜREKLİ SEL VE ŞİDDETLİ YAĞIŞLAR YÜZÜNDEN ZARAR GÖRMESİ, • 3- HİNDİSTAN'DAKİ KUTSAL GANJ NEHRİNİN; AŞIRI NÜFUS YOĞUNLUĞU VE EKOLOJİK DENGESİZLİK NEDENİYLE KİRLENMİŞ OLMASI, • 4. ÇİN'DEKİ SARI NEHRİN, SANAYİ VE TARIM SEKTÖRÜNDEKİ AŞIRI KULLANIM NEDENİYLE KURUMAK ÜZERE OLMASI VE KİRLİLİĞİN HAD SAFHADA BULUNMASI, • NİL NEHRİNİN, SULAMA VE ENERJİ ÜRETİMİ AMAÇLI AŞIRI KULLANIM NEDENİYLE GİDEREK ZAYIFLAMASI, • KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

41. 6. ORTADOĞU'DAKİ SU KAYNAKLARININ GİDEREK KİRLENMESİNİN VE YETERSİZLİĞİNİN BÖLGEDEKİ GERGİNLİĞİ ARTIRMASI, 7. TÜRKİYE’NİN, EGEMENLİĞİ ALTINDAKİ TOPRAKLARDA BULUNAN DİCLE VE FIRAT ÜZERİNDE KURDUĞU BARAJLAR NEDENİYLE; SURİYE VE IRAK TARAFINDAN SU KAYNAKLARINI KURUTULMASIYLA SUÇLANMASI, 8. BATI AFRİKA'DA, NİJER VE VOLTA NEHİRLERİNE BAĞLI BİR YAŞAM SÜREN NÜFUSUN, BU İKİ NEHİRDEKİ SEVİYENİN DÜŞÜŞÜ VE KİRLİLİK YÜZÜNDEN TEHDİT ALTINDA BULUNMASI, 9. AVRUPA'DAKİ KENTLERİN YARISINDAN FAZLASININ, YERALTINDAKİ SU KAYNAKLARINI ÖLÇÜSÜZ BİR ŞEKİLDE YAĞMALANMASI SONUCU, SUSUZLUĞUN ARTMASI, 10.MEKSİKA'DA SU ŞEBEKESİNE YAĞMUR SULARI İLE KANALİZASYONUN KARIŞMASI NEDENİYLE SU SIKINTISININ ÇEKİLMESİ, 11.ABD'DEKİ TARIM ARAZİSİNİN BEŞTE BİRİNİ SULAYAN OGALLALA AQUİFER NEHRİNİN AŞIRI POMPALAMA NEDENİYLE GİDEREK KURUMASI, KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

42. İNGİLİZ INDEPENDENT GAZETESİ, DÜNYAYI NE MEDENİYETLER ÇATIŞMASI, NE DE PETROL KAYGISININ SAVAŞA SÜRÜKLEYECEĞİNİ, ASIL AZALAN SU KAYNAKLARININ YAKIN GELECEKTE SAVAŞA NEDEN OLACAĞINI YAZMIŞ; İNGİLİZ SAVUNMA BAKANLARINDAN JOHN REİD’DE; GELECEK 20-30 YIL İÇİNDE DÜNYANIN BİRÇOK BÖLGESİNİN ÇÖLE DÖNÜŞECEĞİNİ, BU DURUMUN DA, ÜLKELERİ SAVAŞA SÜRÜKLEYECEĞİNİ İFADE ETMİŞTİR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

43. İŞTE; DÜNYADAKİ SU HAVZALARININ, DOLAYISIYLA SU KAYNAKLARININ; ADALETSİZ DAĞILIMININ NE KADAR KARMAŞIK OLDUĞU YUKARIDAKİ TABLOLARDA GÖRÜLMEKTE OLUP; TÜRKİYE BU OLUMSUZ TABLONUN TAM ORTASINDA, YANİ GELECEKTEKİ SU SAVAŞLARININ ODAĞINDA YER ALACAKTIR. BURADA; FIRAT VE DİCLE NEHİRLERİNİN, TÜRKİYE VE ORTADOĞU SU SORUNLARI BAKIMINDAN VE DOLAYISIYLA DÜNYA BARIŞI YÖNÜNDEN ÖNEMLİ BİR YER TUTTUĞU AÇIKÇA GÖRÜLMEKTEDİR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

44. NİTEKİM, ABD EKONOMİK KALKINMA AJANSI UZMANLARINDAN VE “BİR EKONOMİK TETİKÇİNİN İTİRAFI” ADLI KİTABIN YAZARI JOHN PERKİNS; ABD’NİN IRAK'A DOLAYISIYLA ORTADOĞU’YA DOĞRUDAN MÜDAHALESİNİN EN ÖNEMLİ NEDENLERİNİ; ORTADOĞU’NUN JEOPOLİTİK KONUMU, PETROL VE ÖZELLİKLE SU KAYNAKLARI ŞEKLİNDE SIRALAR. ZİRA JOHN PERKİNS BU KONUDA; “IRAK BİZİM İÇİN, İLK BAKIŞTA GÖRÜNDÜĞÜNDEN ÇOK DAHA FAZLA ÖNEMLİYDİ. YAYGIN KANININ AKSİNE, IRAK SADECE PETROL DEMEK DEĞİLDİ. AYNI ZAMANDA, SU VE JEOPOLİTİK DE DEMEKTİ. IRAK, HEM DİCLE, HEM DE FIRAT NEHİRLERİNİN GEÇTİĞİ İKİ ÜLKEDEN BİRİ OLDUĞU İÇİN GİTTİKÇE KRİTİK HALE GELEN SU REZERVLERİNİN EN ÖNEMLİ KAYNAKLARINI KONTROL ETMEKTEDİR. 1980’LERDE SUYUN GEREK POLİTİK, GEREKSE EKONOMİK OLARAK ÖNEMİ ENERJİ VE MÜHENDİSLİK SEKTÖRÜNDEKİ BİZLER İÇİN BELİRGİN BİR HAL ALMAYA BAŞLAMIŞTI. ÖZELLEŞTİRME YARIŞINDA BAĞIMSIZ KÜÇÜK ENERJİ FİRMALARINA GÖZ DİKEN BÜYÜK ŞİRKETLERİN ÇOĞU, ŞİMDİ AFRİKA, LATİN AMERİKA VE ORTADOĞU’DAKİ SU SİSTEMLERİNİ ÖZELLEŞTİRME PEŞİNDE KOŞUYORLARDI.” ŞEKLİNDE İFADE ETMEKTEYDİ. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

45. BU OLUMSUZ TABLOYU ANALİZ ETMEK İÇİN, ULUSAL VE ULUSLAR ARASI SU HUKUKUNDA YER ALAN TEMEL GÖRÜŞLERE KISACA DEĞİNMEKTE YARAR VARDIR. HALEN DÜNYADA ÇEŞİTLİ ÜLKELER ARASINDA SU İLE İLGİLİ YAPILMIŞ 300 CİVARINDA ANLAŞMA BULUNMAKTADIR. ÖTE YANDAN, SU SORUNLARININ ÇÖZÜMÜNDE; ANDLAŞMALAR, TEAMMÜLLER, GENEL HUKUK İLKELERİ, HUKUK OTORİTELERİNİN GÖRÜŞLERİ, ETKİLİ OLMAKTADIR KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

46. SINIRAŞAN SULARLA İLGİLİ OLARAK 4 TEMEL YAKLAŞIM VARDIR. • MUTLAK EGEMENLİK GÖRÜŞÜ • ALANSAL BÜTÜNLÜK GÖRÜŞÜ • HAKÇA VE MAKUL YARARLANMA GÖRÜŞÜ. • HAVZA BÜTÜNLÜĞÜNDEN EN İYİ YARARLANMA (Ülke sınırı gözetmeksizin) • UZUN YILLAR İKİ ZIT GÖRÜŞ “MUTLAK EGEMENLİK” VE “ALANSAL BÜTÜNLÜK” GÖRÜŞÜ ÇATIŞMIŞTIR. • KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

47. ULUSLAR ARASI SULAR KONUSUNDA GÜNÜMÜZDE HALA GEÇERLİ OLAN BELGELERE GELİNCE; 1992 TARİHLİ “ULUSLAR ARASI GÖLLER VE SINIRAŞAN SU YOLLARININ KORUNMASI VE KULLANILMASI HAKKINDA SÖZLEŞME” İLE; 1997 TARİHLİ “ULUSLAR ARASI SU YOLLARININ ULAŞIM DIŞI AMAÇLARLA KULLANILMASI HUKUKUNA İLİŞKİN SÖZLEŞME” HALEN GEÇERLİ VE YÜRÜRLÜKTE OLAN EN ÖNEMLİ BELGELERDİR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

48. 1997 TARİHLİ SÖZLEŞMEYE GÖRE SU PAYLAŞIMINDA DİKKATE ALINACAK KRİTERLER; COĞRAFİ, HİDROGRAFİK, HİDROLOJİK, İKLİMSEL, EKOLOJİK VE DİĞER DOĞAL ETKENLER, KIYIDAŞ ÜLKELERİN HER BİRİNDE AKARSUYA BAĞIMLI NÜFUS ORANI, KIYIDAŞ ÜLKELERİN EKONOMİK VE SOSYAL İHTİYAÇLARI, BİR ÜLKEDEKİ KULLANIMLARIN DİĞER ÜLKELERE ETKİSİ, SUYUN MEVCUT VE TASARLANMIŞ KULLANIMLARI, SU KAYNAĞININ KORUNMASI, GELİŞTİRİLMESİ VE KULLANIMININ EKONOMİSİ İLE BU DOĞRULTUDA YAPILACAK MASRAFLAR, ŞEKLİNDE SIRALANARAK; MEVCUT VEYA TASARLANMIŞ, BELLİ BİR KULLANIM İÇİN AYNI, DEĞERDEKİ SEÇENEKLERİN VARLIĞI OLARAK BELİRTİLMİŞ; BELLİ SÜREDEN ÖNCE HABER VERME, İZİN ALMA GİBİ KISITLAYICI HÜKÜMLER GETİRİLMİŞTİR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

49. YUKARIDAKİ BİLGİLER IŞIĞINDA, ULUSLAR ARASI SU ÇATIŞMALARININ EN BAŞINDA GELEN BÖLGE ORTA DOĞU OLUP; DOLAYISIYLA; TÜRKİYE, IRAK VE SURİYE’Yİ DOĞRUDAN İLGİLENDİREN; FIRAT VE DİCLE HAVZASI BU BÖLGENİN İÇİNDE YER ALMAKTADIR. AYRICA, İSRAİL, SURİYE, ÜRDÜN, FİLİSTİN VE S. ARABİSTAN AYRI BİR ÇATIŞMA BÖLGESİDİR. NİTEKİM; YUKARIDA İFADE EDİLDİĞİ GİBİ, ABD’NİN IRAK’A MÜDAHALESİNİN YAKIN HEDEFİ PETROL İSE, YANİ ENERJİ İSE, UZAK HEDEFİ DE SU’DUR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr

50. TÜRKİYE İLE IRAK ARASINDA 29.03.1946‘DA İMZALANAN ANLAŞMANIN 6. MADDESİNDE BELİRTİLEN 1 NUMARALI EK PROTOKOLE GÖRE; DÜZGÜN SU ALINMASI VE TAŞKINLARIN ÖNLENMESİ AMACIYLA, TÜRKİYE’DE FIRAT VE DİCLE ÜZERİNDE GÖZLEM İSTASYONLARI KURULMASI VE İŞLETİLMESİ MASRAFLARINA IRAK’IN YARI YARIYA KATILMASI, GÖZLEM SONUÇLARININ IRAK’A BİLDİRİLMESİ, VE TÜRKİYE’DE YAPILACAK TESİSLER HAKKINDA BİLGİ VERİLMESİ KARARLAŞTIRILMASINA RAĞMEN; SÜRESİZ NİTELİKTEKİ VE 5 YILDA BİR GÖZDEN GEÇİRİLMESİ GEREKEN BU ANLAŞMA HÜKÜMLERİ BU GÜNE KADAR UYGULANAMAMIŞTIR. KU © Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir: www.akid.org.tr