TÜRKİYEDE’Kİ ŞİFALI BİTKİLER

1. TÜRKİYEDE’Kİ ŞİFALI BİTKİLER : Hazırlayan : İbrahim Kızılırmak

2. İÇİNDEKİLER • Şifalı bitkiler deyince aklınıza neler geliyor? • Şifa otları hakkında önemli bilgiler . • Bazı bitkilerin açıklamaları. • Hangi bitkiler hangi dertlere derman oluyor? • Bazı şifalı baharatlar • Şifalı bitkilerin isimleri

3. Şifalı bitki deyince aklınıza ne geliyor!!! • Şifalı bitkiler sözü akla ilk olarak şifalı otları getiriyor. Oysa sadece şifalı otları değil, şifa kaynaklı her türlü besin maddesini ele aldık. Yani insanların günlük yaşamlarında şifa bulmak, beslenme ve çeşitli amaçlarla tükettiği bitkisel besin maddeleri. • Faydalı bitkiler kendi içinde Besin Bitkileri, Baharat Bitkileri, Endüstri Bitkileri, Tıbbi Bitkiler ve Süs bitkileri diye gruplandırılır. Şifalı otlar, bir çeşit bitkisel ilaçlardır. Çünkü insanların organizmalarını etkileyen birçok hastalığın çaresi bu bitkilerde gizlidir. • Hemen hemen her ülkede o bölgede yetişen bitkilerin hangi derde deva olduğuna dair nesilden nesile aktarılan bilgiler vardır. Ülkemizde bu tip bitkisel kaynaklı tedavi yollarına genel olarak kocakarı ilaçları adı verilir. Fakat kocakarı ilacı diye halk dilinde tabir edilen ilaçlarla şifalı otların kullanımı aynı anlama gelmiyor. • Hangi bitkisel besinin, kökün veya otun hangi sağlık probleminin düzelmesine yaradığını bilmek önemli ve gerekli bir bilgidir. Yanlış uygulamaların ve dozların hayati tehlikeler yaratabileceğini unutmamak gerekir. • Aslında ilaç sanayisi bitkisel besinlerin etkin maddelerinin bazı kimyasal maddelerle karıştırılarak yeniden üretilmesi işlemlerini içermektedir. Bu etkili maddeyi taşıyan bitkinin uygun ölçülerle çeşitli biçimlerle tüketimi de aynı etkiyi sağlamaktadır. Yine de dikkat edilmesi gereken en önemli nokta; çareyi öncelikle modern tıpta aramak, bitkilerden modern tıbbı destekleyici elemanlar olarak faydalanmaktır.

4. Bazı insanların ecza dolabı mutfaktaki bitkiler, sebzeler, meyveler, otlar, baharatlar onların sağlıklı olmalarını sağlayan doğal ilaçlardır. Bu ürünlerin doğadan elde edilişinden mutfaklarda muhafaza edilmesine kadar en sağlıklı biçimde tüketilmesi de ayrı bir bilgi konusudur. Çünkü bu doğal ürünler günümüzde toprak, hava ve su kirliliğinin etkisiyle ve daha verimli ürün alınması çabalarıyla hormonlanarak doğal olma değerlerinin taşıdığı artışarı kaybetmektedirler. Doğal bitkisel ürünler, sadece hormonsuz, temiz ve taze oldukları zaman yararlı olurlar.

5. Şifa otları hakkında önemli bilgiler • Bitkilerin insan sağlığı için kullanılması insanlık ile beraber başlamıştır. • Tedavi özelliği bilinen bitki sayısı 100 binin üzerindedir. Dünyada bitkilerle tedavi yöntemlerinin hızlı bir şekilde artış göstermesinin bir çok sebebi vardır: • 1- Daha ucuz ve kolay kullanılır olması, • 2- Kimyasal ilaçlarda görülen tehlikeli yan etkilerin bitikelerde olmaması: "Her ilaç bir zehirdir, her zehir bir ilaç değildir" • 3- Sentetik olarak elde edilen ilkel maddelerden daha kolay ve ucuza mal olması • 4- Bitkisel droglar • Şifalı bitkiler çok uzun zamandan beri tedavide kullanıldıkları için, yan etkileri iyi bilinmektedir. Mesela ıhlamur, çörekotu yüzlerce seneden beri kullanılır, buna karşılık tedaviye yeni sokulan sentetik maddeler ve bunlarla yapılan ilaçlar kullanıldıkça yan tesirleri ve zararları görülmektedir ve tedavi alanından kaldırılan birçok sentetik ilaç ve ham madde bulunmaktadır. Halen de piyasadan kaldırılmaya devam edilmektedir. • Daha sayamayacağımız birçok sebepten ötürü, dünya hızlı bir şekilde doğaya dönmeye başlamıştır. Türkiye’mizde de batıda olduğu gibi Tıp fakültelerinde Phitoterapi Kürsülerinin kurulması, eskiden olduğu gibi Doktorlarımızın bitkisel ilaç ve karışımlara reçetelerinde yer vermelerinin sağlanmasını temin edecektir. • Şifalı Bitkilerin Toplanması • Şifalı bitkilerin bazan bütünü, kökleri, kabukları, yapraklan, çiçekleri veya tohumları değişik şekilllerde kullanılmaya hazır hale gelir.

6. Şifalı bitkiler elle veya makas veya bazı özel aletlerle toplanır. Toplanırken dikkat edilmesi gereken hususların bayında şunlar gelir: 1- İlaçlama yapılan meyvelerin yakınlarından toplanmaz. 2- Çevre kirliliği olan ve arabaların geçtiği yol kenarlarındaki şifalı bitkiler toplanmaz, zira egzoz dumanının bitkiler üzerinde menfi etkileri vardır. 3- Çiçek ve otlar nemli, sisli, yağmurlu günde veya üzerlerine çiğ düştüğü zamanlarda toplanmaz 4- Kabuklar, yağmurlu günden sonra toplanmalıdır. 5- Kök, rızam ve yumrular yağmurdan sonra çıkarılmalıdır. 6- Yapraklı bitkiler çiçek açmaya başladığı zamanda toplanmalı. 7- Çiçekler tamamen açılmadan evvel veya gonca halinde iken toplanmalı 8- Toprak altı kısımları (Kök rızam ve yumrular) bitkinin toprak üstündeki gövdesi kuruduktan sonra, genellikle ilkbahar, sonbahar dönemleri toplanmalı. 9- Kabuklar bitki yapraklarını döktükten sonra, 10- Meyva ve tohumlar olgunlaştıktan sonra toplanmalıdır.

7. Bu şartlar göz önünde bulundurularak toplanan şifalı bitkiler, taze iken çok çabuk bozulur, küflenir. Bozulmadan saklıyabilmenin en kolay yolu kurutmaktır. Kurutulurken dikkat edilecek hususlar şunlardır:

8. 1-Güneşte Kurutma: Bu metod daha ziyade kök gövde ve kabuklar için kullanılır. Zira Güneş çiçek ve yaprakların rengini alır. Kurutulurken kağıt bez veya tahta ızgaralar üzerinde %70-80 kadar kıskımını kaybedecek duruma gelene kadar kurutulmaya devam edilmelidir. 2- Gölgede Kurutma: Bitkiler güneşle muhatap olmadan serin ve hava akımının bulunduğu yerlere sarılmalı, demetler halinde aşılmalı ve küflenmemesi için zaman zaman demetler açılmalı ve alt üst edilmelidirler. Bilhassa yaprak ve çiçeklerin kurutulması, bu metodla iyi netice vermektedir. 3-Sıcak Hava ile Kurutma: Dolap veya oda içinde, ızgara şeklinde raflar bulunan kapalı yerlere bitkiler serilir ve asılır. Sıcak hava veya soba ile içerisi ısıtılır, üstte konan aspiratörlerle, bitkilerden çıkan rutubet dışarı atılır. Kabuk, gövde kök yaprak ve çiçekler bozulmadan kurutulmuş olur. 4-Sera Gibi Camekanlı Sistemlerde Kurutma: Camekan içinde raflara ince tabaka halinde bitkiler serilir ve açılır, içerde meydana gelen su buharı ve doymuş hava üstte konan aspiratörle dışarı atılır. Bu şekilde de her türlü şifalı bitkinin rahatlıkla kurutulması temin edilir. Bu usullerle kurutulan bitkilerin özelliklerini kaybetmeden saklanması için ışık, sıcaklık ve rutubetten korunmaları lazımdır. Bunun için serin, kuru ve karanlık yerlerde bitkileri muhafaza etmeliyiz. Bu da bez torba, karton kutu, cam kavanoz, teneke, kese kâğıtlarında veya havası alınmış ambalajlarda muhafaza edilmelerini gerektirir. Mümkün olduğu kadar plastik kaplarda drogların saklamaması lazımdır, zira çabuk bozulabilir.

10. ŞİFALI BİTKİLER HAKKINDA BİLGİLER BAZI BİTKİLERİN AÇIKLAMALARI

11. 1-adaçayı Mide va bağırsak gazlarını giderir. Mide bulantısını keser. Hazım sisteminin düzenli çalışmasını sağlar. Boğaz, bademcik ve dişeti iltihaplarını giderir. Göğsü yumuşatır. Astımdaki sıkıntıları geçirir. İdrar ve ter söktürür. Banyo suyuna katılıp yıkanılırsa; zindelik verir. Günde, 3 kahve fincanından fazla içilmemelidir. 2-ahududu Kullanılan kısmı, meyve, çiçek ve yapraklarıdır. Meyveler tamamen olgunlaştıkları zaman toplanır. Yapraklarında tanen, meyvelerinde ise organik asitler (malik asit, sitrik asit vs.) şeker, pektin, uçucu ve sabit yağlar bulunmaktadır. Yaprakları bogaz hastalıklarında gargara için kullanılır. Çiçeklerinden romatizma ve nikris (gut) hastalıklarında faydalanılır. Taze olarak, şeker ve böbrek hastalıklarında perhiz yiyeceği olarak istifade edilir. Halk arasında ishal ve ateşli hastalıklara karşı tavsiye edilir. 3-armut Böbreklerin düzenli çalışmasını sağlar. İdrarı bollaştırır. Böbrek kum ve taşlarının dökülmesine yardım eder. Yüksek tansiyonu düşürür. Kanı temizler bütün salgı bezlerinin normal çalışmasını sağlar. Kansızlığı giderir, kabızlığı önler. Sinirleri yatıştırır. Zihni yorgunluğu giderir. Susuzluğu keser. Tükürük ifrazatını artırır. Hamilelerin kusmalarını azaltır. Hazımsızlığı giderir. Mafsal kireçlenmesi, nikris ve romatizmada faydalıdır. Şeker hastaları da yiyebilir. Midesi zayıf olanların kompostosunu içmeleri tavsiye edilir. Yemeklerden önce yenecek olursa daha faydalı olur. 4-asma Yaprakları ile yapılan ilaçlar kanamayı durdurur. Vücuda kuvvet verir. Sarılığı keser. İshali durdurur.

12. 5-balıkotu Terletir, idrar söktürür. Vücudu rahatlatır. Had bronşit ve nezlede, bütün bulaşıcı hastalıklarda kullanılır. 6-bamya Kabızlığı giderir. Mide ve bağırsakların düzenli çalışmasını sağlar. 7-böğürtlen: İdrar söktürür. Ayaklardaki şişlikleri indirir. Yüksek tansiyonu düşürür. Gözlerdeki zafiyeti giderir. Mesane taşlarının düşmesine yardımcı olur. Ağız, dil, diş eti ve bademcik iltihaplarını giderir. 8-çay Aşırı miktarda olmamak şartıyla içilecek olursa bedeni ve zihni yorgunluğu giderir. Sinirleri uyarır. Mide tembelliğini giderir. İdrar söktürür. İshal ve dizanteriyi keser. Damar kireçlenmesini önler. Damar sertliği, kalp yetersizliği, kan kanseri, guatr, nefrit, kolera ve bağırsak hastalıkarında koruyucu ve tedavi edicidir. Haddinden fazla içilecek olursa çarpıntı, göğüs anjini, sinir bozukluğu, baş ağrısı, sıkıntı, mide bulantısı, el titremesi ve uykusuzluğa sebep verir. Şişmanlar, kalp, sinir, mide ve karaciğer hastaları, romatizma ve nikristen şikayet edenler, böbreklerinde kum veya taş olanlar, kabızlık ve yüksek tansiyondan yakınanlar, üremi veya albüminüri olanlar, mümkün olduğu kadar az çay içmelidirler. 9-çiğdem İdrar söktürür. Kabızlığı giderir. Tavsiye edilen dozdan fazla kullanılmamalıdır. 10-çörekotu İştah açar. Vücuda kuvvet ve dinçlik verir. Hazmı kolaylaştırır. Mide ve bağırsak gazlarını söker. Koklanacak olursa; baş ağrısını keser. Nezle ve sara hastalığında tütsü yapılır. Suyu ile sivilcelere pansuman yapılır.

14. 11-eğreltiotu Bağırsak solucanları ve tenyaları düşürür. Memeli basur ve variste de faydalıdır 12-elma Sinirleri ve adaleleri kuvvetlendirir. Bedeni ve zihni yorgunluğu giderir. Hamilelerin bulantı ve kusmalarını azaltır. Hastalıkların çabuk geçmesini sağlar. İdrar söktürür, vücutta biriken zararlı maddelerin atılmasında yardımcı olur. Böbreklerdeki kum ve taşların dökülmesine yardım eder. Kanı temizler. Kolestrolü düşürür. Damar sertliği ve kalp krizlerini önler. Kandaki şeker miktarını düşürür. Kabızlığı giderir. Şeker hastaları için faydalıdır. Dizanteri ve paratifoda iyileşmeye yardımcı olur. Öksürüğü keser. Kompostosu ateşi düşürür. Susuzluğu keser. Uçukları geçirir. Cildin taze ve güzel kalmasını sağlar. Göz ve kulak ağrılarında da kullanılır. 13-erik Sinirleri kuvvetlendirir. Zihin yorgunluğunu giderir. Kabızlığı giderir. İdrar söktürür ve vücudun rahatlamasını sağlar. Karaciğer şişliğini giderir. Böbrekleri dinlendirir. Kansızlığı giderir. Kalbi kuvvetlendirir. İştah açar ve hazmı kolaylaştırır. Romatizma, mafsal kireçlenmesi ve nikriste faydalıdır. Çekirdekleri de, bağırsak solucanlarını düşürmekte kullanılır. 14-esek kulağı Müzmin ishali keser. Nefes darlığını giderir. Göğsü yumuşatır. Bronşitte faydalıdır. Öksürüğü keser. Ağız, dil ve boğaz iltihaplarını giderir. 15-fare kulağı İştahı açar, vücuda dinçlik verir. Nezleyi keser. Göğsü yumuşatır, öksürüğü giderir, balgam söktürür. Diş ağrılarını keser. Sinir bozukluklarını giderir. Görme zafiyetinde de faydalıdır. Midevi, yatıştırıcı ve spazm gidericidir. Yaralar için hazırlanan ilaçların bileşiminde vardır.

15. 16-fındık Bedeni ve zihni yorgunluğu giderir. Vücuda kuvvet verir. Nekahat devresinin çabuk geçmesini sağlar. Hamilelere de faydalıdır. Dövülmüş yenirse öksürüğü keser. Varise faydalıdır. Fındıkyağı, böbrek ağrılarını giderir. Kum ve taşların düşürülmesinde yardımcı olur. Bağırsak solucanlarını düşürür. Sarada da faydalıdır. Mideleri hasta olanlar, damar sertliği ve yüksek tansiyondan şikayet edenler, çok az yemelidirler. 17-hanımeli İdrar söktürür. Karaciğer hastalıklarında faydalıdır. Müzmin bronşitte rahatlık sağlar. Nefes darlığını giderir. Öksürüğü keser. Nikriste de kullanılır. 18-hindistancevizi İdrar söktürür. Böbreklerdeki kum ve taşların düşürülmesine yardımcı olur. Mide ağrılarını giderir 19-hurma Bedeni ve zihni gelişmeyi sağlar. Besleyicidir. Kansere karşı koruyucudur. Zihni yorgunluğu giderir. Anne sütünün, bol ve besleyici olmasını sağlar. Boğaz ağrılarını keser. Bronşit, öksürük ve soğuk algınlığının şikayetlerini giderir. Kemik hastalıklarında faydalıdır. 20-hıyar İdrar söktürür. Vücut yorgunluğunu giderir. Romatizma ve mafsal ağrılarında faydalıdır. Susuzluğu keser. Kandaki şeker miktarını düşürür. İnsülin ihtiyacını karşılar. Ter bezlerinin düzenli çalışmasını sağlar. El, yüz, boyun kırışıklıklarını ve lekeleri giderir. Cilde güzellik verir.

16. 21-ıhlamur Sinirleri kuvvetlendirir, sinir bozukluğunu giderir. Uyku verir. Kan dolaşımının normal olmasını sağlar. Kansızlığı giderir. Kalp kifayetsizliğinde faydalıdır. Damar kireçlenmesini önler. Böbrekleri ve mesaneyi temizler. İdrar söktürür. Kum döker, taş oluşmasını önler. Ter söktürür. Grip ve soğuk algınlığının şikayetlerini giderir. Göğsü ve bronşları yumuşatır. Mide ifrazatını artırır. Balla karıştırılıp içilirse, mide ülserine faydalıdır. Kabızlığı ve bağırsak spazmını giderir. Boyun ve yüze güzellik verir. Burkulma ve ezilmelerde ağrıyı keser. Saç dökülmesini önler. 22-ıspanak Vücudun dayanıklılığını artırır. Kansızlığı ve gelişme bozukluğunu giderir. Soğuk algınlığına karşı korur. Kalp ve gelişme bozukluğunu giderir. Kalp adalelerini kuvvetlendirir. Ruhi çöküntünün sıkıntılarını giderir. Kan miktarını artırır. Ağız, boğaz ve göğüs hastalıklarında faydalıdır. Kanser ve veremden korur. Hamilelerde faydalıdır. Doğacak bebeğin güçlü olmasını sağlar. Yara, yanık ve dolamada da faydalıdır. Dişlerin çürümesini önler. Şişmanlık ve şeker hastalığına da faydalıdır. 23-ısırgan otu Dıştan tatbik edildiği zaman, iç organlarda biriken kanı çeker. Romatizma ve mafsal ağrılarını dindirir. Burun kanamasını keser. Egzamanın şikayetlerini giderir. Aybaşı kanamalarının düzenli olmasını sağlar. Böbrek kumlarını döker. Balgam söktürür. Haricen tatbik edildiği zaman, dalak hastalıklarına ve çıbanlara da faydalıdır. 24-ıtır Cildi güzelleştirir. İshali keser. Boğaz ağrılarını giderir. Mide ve bağırsak gazlarını söktürür. Nikriste de faydalıdır. 25-kabak İdrar söktürür ve idrar tutukluğunu giderir. Böbrek ve mesane iltihaplarını temizler. Prostattan doğan şikayetleri giderir. Mide ve bağırsaklara yumuşaklık verir, kabızlığı giderir. Basuru olanlar için faydalıdır. Yüksek tansiyonu düşürür. Göğsü yumuşatır, öksürüğü keser. Helvacıkabağının çekirdekleri bağırsak kurtlarının düşmesine yardımcı olur. Lapası dıştan tatbik edilecek olursa boğaz ağrılarını ve kadınlarda görülen akıntıyı keser.

17. 26-kantoron Vücudu kuvvetlendirir. Ateşi düşürür. İştah açar, hazmı kolaylaştırır. İshali keser. Nekahat devresini kısaltır. Nezle ve bronşite faydalıdır. Öksürüğü keser. Mide ağrılarını dindirir. Yaraların iyileşmesinde yardımıcı olur. Astım, mide ülseri, midede asit fazlalığı, akciğer hastalıkları, damar sertliği ve sinir iltihaplarında da faydalıdır 27-kaşu İshali keser. Vücuda kuvvet verir. 28-keçiboynuzu Mide ve bağırsak hastalıklarına faydalıdır. Göğsü yumuşatır, balgam söker ve bronşları boşaltır. İshali keser. Sigara tiryakileri için faydalıdır. 29-kenevir Yapraklarının suda haşlanması müzmin romatizma ağrılarını keser. 30-kırlangıçotu Sütü siğil ve nasırların tedavisinde kullanılır. 31-kızılcık Meyveleri ishali keser. Kabızlık yapar. Kabukları ateş düşürür. Ağız paslanmasını giderir. Ağız yaralarını geçirir. Şurubu, vücuda kuvvet verir. 32-mandalina Kanı temizler. Sinirleri yatıştırır. Damar sertliği, felç ve gripte faydalıdır.

18. 33-mantar Etin yerini tutar. Protein değeri etten fazladır. Yorgunluğu giderir. Düşünme ve öğrenme yeteneğini geliştirir. Kansızlığı giderir. Bedenin gelişmesinde yardımcı olur. Romatizma ve üremi olanlar yememelidir. 34-mercimek Beden ve zihin gücünü artırır. Sinirleri kuvvetlendirir. Bağırsaklara yumuşaklık verir. Sinir zafiyetlerinde faydalıdır. Kan yapar. Anne sütünü artırır. Baharatlı çorba şeklinde yenmesi tavsiye edilir. 35-meryemotu Yaprakları ve kökü kuvvet verici olarak kullanılır. İshali keser. 36-muz Vücudun ihtiyacı olan bütün maddeleri karşılar. Kemiklerin gelişmesini sağlar. Nekahat devresini kısaltır. Sinir zafiyeti ve yorgunluğu giderir. Böbrek ve mafsal iltihabında, bağırsak hastalıklarında faydalıdır. Müzmin kabızlık çekenler fazla yememelidir. 37-roka İdrar söktürür. Karında biriken suyu boşaltır. Kanın temizlenmesine yardımcı olur. Sıtma ateşini düşürür. Mafsal iltihaplarını giderir. Karaciğer ve dalak hastalıklarında faydalıdır. Safrayı boşaltır. Sarılığı keser. Karaciğer ağrısını giderir. İştah açar, hazmı kolaylaştırır. 38-sarmaşık Haricen yaraların tedavisinde kullanılır.

19. 39-sarmısak Yüksek tansiyonu düşürür. İştah açar. Solunum ve hazım sistemindeki mikropları öldürür. Grip, tifo ve difteri gibi salgın hastalıklar sırasında faydalıdır. Hazmı kolaylaştırır. Kabızlığı giderir. Bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur. Kanı temizler. Kalp adalelerini kuvvetlendirir. Böbreklerin normal çalışmasını sağlar. Karında ve bacaklarda toplanan suyun boşalmasında yardımcı olur. Romatizma ve mafsal iltihaplarında faydalıdır. Damar sertliğini önler. Ateşi düşürür. Arpacık ve basur memelerinde faydalıdır. Zehirlenmelerde kullanılır. İdrar tutukluğunu giderir. Zehirli hayvan sokmasında da faydalıdır. Saçların uzamasına da yardımcı olur. 40-semizotu Mide ve bağırsak kanamalarında ve kanlı idrarda faydalıdır. Kanı temizler. Vücuda serinlik verir. Şeker hastalarının susuzluğunu giderir. İdrar söktürür. Kabızlığı giderir. Zayıflamaya faydalıdır. Dalak hastalıklarında şikayetleri geçirir. Uykusuzluk, sinirlilik ve zihin yorgunluğunda faydalıdır. Lapası, yanık ve apsede rahatlık verir. 41-söğüt Ateşi düşürür. İshali keser. Kanamayı dindirir. Mikropları öldürür. İştah açar. Vücuda kuvvet verir. Romatizma ağrılarını dindirir. Mesane taşlarının düşürülmesine yardımcı olur. Uykusuzluğu giderir. Sinirleri yatıştırır. 42-yabanmersini Yaprakları şeker hastalığında faydalıdır. Meyvesi dizanteride etkilidir. İshali keser. 43-yenibahar Damar sertliğini önler. Hazmı kolaylaştırır. Mide ve bağırsak gazlarını giderir. Unutkanlığı giderir. Vücudun direncini artırır.

20. 44-yulaf Çocukların hazım güçlüklerini giderir. Bedeni ve ruhi yorgunlukları giderir. İdrar söktürür. Vücuda rahatlık verir. Kandaki şeker miktarını düşürür. İktidarsızlığı giderir. Guatrı önler. Mide ve bağırsak bozukluklarını giderir. 45-zeytin Zeytinyağı, safrayı artırır. Karaciğeri çalıştırır. Karaciğer ağrılarını keser. Sarılıkta faydalıdır. Eczacılıkta, bazı ilaçları hazırlamakta kullanılır. Yaprakları ve kabukları, yüksek tansiyonu düşürür. Kandaki şeker miktarını düşürür. Bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur. Taneleri de besleyicidir.

21. Hangi Bitkiler Hangi Dertlere Derman Oluyor? AKCİĞER HASTALIKLARI - Andız otu kökü ezilip balla karıştırılarak yenirse akciğer kanamasına çok iyi gelir. Üzüm şırasının içinde bir ay bekletilen andız otu akciğer rahatsızlıkları ve vereme iyi gelir. - Salatalık suyu akciğer rahatsızlıklarına iyi gelir. - Melek otu akciğeri kuvvetlendirir. - Şalgam akciğer bronşların temizlenmesine yardımcı olur. - Tarçın ağacı akciğerleri kuvvetlendirir.

22. KABIZLIK - Pırasa, zeytinyağı ve şalgam kabızlığa iyi gelir. - Elma yemeklerden önce yenilince kabızlığı giderir. - Eriğin kurutulmuşu kabızlığa karşı iyi bir ilaçtır. Erikleri akşamdan ıslatıp sabah aç karnına yemek, üzerine de suyunu içmek yararlı olur. - Fesleğen tohumları kaynatılarak içilirse kabızlığa iyi gelir. Frenk üzümü yapraklarından yapılan çay kabızlığa iyi gelir. - Gül yapraklarının dip kısmı kesilmeden reçel yapılırsa kabızlığa iyi gelir. - Ispanak hazmı kolaylaştırır, kabızlığı önler. - Keten, bağırsak cidarına etki ederek sindirimi hızlandırır. Bu nedenle son derece etkili ve sağlıklı bir müshil ilacıdır. Vücutta herhangi bir tahribat yapmadan kabızlığı önler. - Taze incir kabızlığı giderir. Kuru incirler akşamdan suya konup yumuşatılarak sabahleyin aç karnına yenirse bağırsakların faaliyetini arttırır.

23. BÖBREK HASTALIKLARI - Adaçayı bir miktar kurutulup 1 litre suda kaynatılarak içildiğinde böbrek ve mesane rahatsızlıklarına iyi gelir. - Anason tohumları toz haline getirilip, üzüm şırasına karıştırılarak içildiğinde böbrek taşlarını düşürür. - Armut, böbrekleri çalıştırır. - Arpanın suda kaynatılarak elde edilen sıvısı böbrek ve safrakesesi taşlarının sebebiyet verdiği ağrılara, karaciğer ve dalak hastalıklarına iyi gelir. - Andız otu üzüm şırasının içinde bir ay bekletilip içilirse böbrek, mesane ve safra kesesi taşlarının oluşumunu önler. - Domates, pırasa, armut ve üzüm safra ve böbrek taşlarına iyi gelir. Domates, sıcak aylarda bol miktarda yenilirse, böbrek ve kan dolaşımını rahatlatır. Domatesten tam olarak yararlana bilmek için daima çiğ yemelidir. - Hint safranı kökü ve çalısı kaynatılarak içildiğinde karaciğer ve safrakesesi rahatsızlıklarını giderir.

24. BÖCEK ISIRMALARI - Adaçayı yapraklarından yapılan merhem, sivrisinek, arı sokmasında acıyı dindirir, kaşıntıyı önler. - Andız otu yaprakları veya kökünün hayvan ısırma ve sokmalarında enfeksiyon oluşumunu önleyici etkileri vardır. Çok miktarda andız otu mide bulantısına neden olur. - Çalı kavağı (ezilmiş) arı sokmalarında sokulan yere sarılırsa etkili olur. Zeytinyağı ile karıştırılarak elde edilen merhem yanıklara sürülürse şifa verir. - Deve tabanı yaprakları ezilip merhem haline getirilerek yaraların, çıbanları, şişen ayakların ve böcek sokan yerlerin üzerine sarılırsa çabuk iyileşmelerini sağlar. - Maydanoz tohumlarının ve yapraklarının kaynatılması ile elde edilen saf maydanoz suyu, arı ve haşarat sokmasında, sokulan yere sürüldüğünde ağrısını geçirir. - Sarımsak rendelenmiş olarak yara, çıban ve zehirli hayvanların soktuğu bölgelere sarıldığında iyileştirici olur.

25. BOĞAZ HASTALIKLARI - Adaçayı iyi bir baharat ve antibiyotiktir. Bal ve sirke ilave edilerek içilirse, boğaz ağrılarına karşı etkili olur. - Ahududu çiçeğini kaynatarak yapılan ılık su banyosu, bademcik iltihaplarına iyi gelir. - Ayvanın suda bekletilmesi ile elde edilen şurupla gargara yapılırsa boğaz iltihaplarına iyi gelir. - Kara duttan yapılan şurup ağız ve boğaz iltihaplarını geçirir. - Gül yaprakları ile yapılan çayla gargara yapmak boğaz iltihaplarında çok etkili olur. - Hintyağı boğaz ağrısı hallerinde 20 gram içilip bir gün de oruç tutulursa şikayet konusu olan durumlar geçer. - Ihlamur, sarımsak, frenk üzümü boğaz ağrılarına iyi gelir. - İncir sütle birlikte pişirilerek yenilirse nezleyi ve boğaz ağrılarını giderir. Göğsü yumuşatır. - Kızıl yaprak kaynatılarak gargara yapıldığında boğaz iltihaplarını yok eder. Buruna çekildiğinde nezleyi geçirir.

26. CİLT HASTALIKLARI - Anason tohumlarının kaynatılmasıyla elde edilen sudan cilt bakımı için yararlanılır. - Ardıç meyveleri dallarından yapılan merhem deri üzerine sürülerek ovulursa cilt hastalıklarına iyi gelir. - Arpa unu hamur haline getirilerek yüze maske halinde sürülür. 2 saat bekletilir. Bu işlem sonucunda yüzdeki lekeleri yok olur. - Biberiye, merhem haline getirilerek vücuda sürülerse cildi güzelleştirir, kırışıklıkları giderir. 2 gram kurutulmuş biberiye yaprağı ve çiçeği bir tas içinde 20 dakika kaynatılarak, vücut yıkandığında güzelleştirir, pürüzsüz hale getirir. - Havuç cilt kırışıklığına iyi gelir. - Kuşkonmaz cilde canlılık verir. Bu bitki hava akımı olan havayı temizleyici etki yapar. - Üzüm cildi güzelleştirir.

27. GÖZ RAHATSIZLIKLARI - Ceviz yapraklarının kaynatılması ile elde edilen sıvının içine batırılan temiz bir bez parçası göz üzerine konursa, göz iltihaplanmalarını önler. - Deve tabanı suda kaynatılarak pansuman yapılırsa deri ve göz kapağı iltihaplarını önler. - Gül yapraklarından yapılan çayla göz nezlesi ve kanlanmasında bu çayla göz banyosu yapmak çok etkili olur. - Havuç gözleri kuvvetlendirir. - Kavun göz nezlesine iyi gelir.

28. İSHAL - Havuç, limon, nar ishale iyi gelir. - Bir miktar kurutulmuş adaçayı 1 litre suda kaynatılarak içildiğinde ishale iyi gelir. Ahududu yaprakları ishal kesicidir. - Arpanın suda kaynatılarak elde edilen sıvısı ishali önler. - Böğürtlen ishale iyi gelir. - Bademyağı başlı başına bir ilaçtır. Yumuşatıcı etkisi olduğundan küçük çocukların kabızlığını gidermek için bir kahve kaşığı kullanılırsa iyi sonuç alınır. Hem iç organlar için hem de cilt için çok yararlıdır. Yaralara sürüldüğünde acıyı dindirir.

29. BAŞ AĞRILARI - Ardıç’ın rendelenmiş meyveleri sirke içine koyup bekletildikten sonra bir bezle alınıp üzerine sarılırsa baş ağrılarını giderir. - Ayçiçeği yağı içilmez ama gargara olarak kullanıldığında uykusuzluk, kronik baş ağrısı ve asabiyete iyi gelir. - Ihlamur çayı çiçeklerinden elde edilen ıhlamur ruhu baş ağrısını keser. - Karabiber, tarçınla karıştırılarak kullanılırsa baş ağrısını giderici etki yapar. Ihlamurla kaynatılınca da sancı kesici etkisi vardır. - Limon suyu bir su bardağı kahve içine sıkılıp içilirse baş ağrısına etkili olur. - Muzun içindeki magnezyum baş ağrısı ve kramplara karşı etkili olur. - Nane çayı ve üzerlik otu baş ağrılarına iyi gelir.

30. KALP HASTALIKLARI - Soğan, sarımsak kandaki kolesterolü dengelediği için kalp krizi riskini azaltır. - Asma vücut yağlanmasına, kalp ve böbrek rahatsızlıklarına karşı çok etkilidir. - Acı marul çiçekleri toplanır, bol şekerle iyice karıştırılır, güneşte kurutulur. Elde edilen bu lezzetli ilaç kalp hastalıklarına iyi gelir ve kalbi kuvvetlendirir. Bu ilaçtan günde 1-2 kahve kaşığı alınabilir.

31. AĞIZ VE DİŞ BAKIMI - Turp diş etlerini kuvvetlendirir. - Adaçayı toz haline getirilerek diş temizliğinde kullanılır. Dişleri sağlamlaştırır, bembeyaz yapar. - Ahududu çiçeğini kaynatarak yapılan ılık su banyosu, diş eti iltihaplarına iyi gelir. - Ayçiçeği yağı içilmez ama gargara olarak kullanıldığında ağızdaki zararlı bakteri ve molekülleri yok eder. Vücudun zehirlerden temizlenmesine yardımcı olur. - Böğürtlen suda kaynatılıp bu su ile ağız çalkalanırsa ağız yaraları ve diş etleri iltihaplanmasına iyi gelir. Böğürtlen yaprakları çiğnenirse dişeti kanamaları durur. - Ceviz kökünden diş ağrısını önleyici bir sıvı elde edilir. Çayın içinde bulunan flüorür maddesi diş çürümelerini önler. - Frenk üzümü (kaynatılmış) kaynar suya bırakılarak elde edilen sıvı ile gargara yapılırsa ağız yaraları, diş etleri kanamaları yok olur.

32. ÖKSÜRÜK - Ihlamur çayı kronik öksürüğü keser. Ter ve balgam söktürücüdür. - Andız otu kökü ezilip balla karıştırılarak yenirse öksürüğü dindirir, balgamı söker. - Böğürtlen yaprakları içeriği oluşmadan toplanıp gölgelikte demetler halinde kurutulur ve bundan yapılan şurup kanı temizler, öksürüğe, iyi gelir. - Ebegümeci göğsü yumuşatır. Öksürük kesici olduğundan bronşite ve nezleye iyi gelir. Bulantı ve kusmalara karşı da yararlıdır. - Gelincik çiçeklerinden yapılan şurup, ağrıları dindirici ilaç olarak kullanıldığı gibi öksürüğe ve öksürük gıcığına etkilidir.

34. Şifalı Baharatlar Acı Kırmızı Toz Biber : Acı ve tatlı taze biberlerin kurutulup, dövülmesinden elde edilmiştir.Sıcak yöre yemeklerinin çoğunda kullanılır. (şifalı bitkiler) Adaçayı : Ballıbabagillerden kokulu bir bitkidir. Ege bölgesinde, çay yapılan bir aromalı ot. Avrupa ülkelerinin mutfaklarında kızarmış patateslerin, hamurlara koyulan yağların kokulandırılmasında, salamuralarda, etlerin dinlendirilmesinde kullanılır. (şifalı bitkiler) Anason : Anayurdu Mısır olan anason, maydanozgillerden bir bitkinin küçük, yeşilimsi, taylı ve baharlı bir tohumudur. Hamur işlerinde, rakıcılıkta, gevreklerde, çöreklerde kullanılır. (şifalı bitkiler) Ardıç : Kozalaklılardan, yaz, kış yapraklarını dökmeyen, güzel kokulu, siyahımsı, yuvarlak yemişleri bulunan bir ağaççıktır. Kümes hayvanlarının etlerinin pişirilmesinde ve dinlendirilen etlerde kullanılmaktadır. (şifalı bitkiler)

35. Beyaz Toz Biber : Karabiberin dış kabuğu alınmış ve öğütülmüş olanıdır. Karabiberden daha keskin kokuludur ama tadı karabibere göre daha hafiftir. (şifalı bitkiler) Biberiye : Küçük, kalınca, ensiz ve kokulu olan yaprakları av ve kümes hayvanlarının etlerinden yapılan yemeklerde, et yemeklerinde ve soslarda kullanılır. Tazesinin kullanıldığı her yerde kullanılır. (şifalı bitkiler) Çemenotu : Sert, kahverengimsi sarı renkli bir tohumdur. Öğütülmüş olarak turşularda, çorbalarda, soslarda, güveçlerde ve et yemeklerinde kullanılır. (şifalı bitkiler) Cevz-i Bevva : Sıcak bölgelerde yetişen bir ağacın bir yemişidir. Rendelenerek toz haline getirilir ve tavalarda, beşamel soslarda, et, dolma ve sarmalarda kullanılır.(şifalı bitkiler) Çörekotu : Çöreklerde ve ekmeklerin üzerine pişirilirken serpilir. Salatalarda da çörekotu kullanılabilir.(şifalı bitkiler) Defne : Çeşitli balık, et, kümes ve av hayvanlarının etlerinden yapılan yemeklerde, soslarda ayrıca bazı turşu ve konservelerde kullanılır. (şifalı bitkiler) Dereotu : Maydonozdan sonra en çok kullanılan taze ot. Sindirimi kolaylaştırıcı bir bitkidir. Birçok salata ve zeytinyağlı yemeklerde kullanılır.(şifalı bitkiler) Dolmalık Fıstık : Özellikle dolma içlerinde kullanılır. (şifalı bitkiler)

36. Fasulye otu : Özellikle kurufasulye ya da diğer baklagiller pişirilirken katılırsa lezzet veren şifalı bir ottur.(şifalı bitkiler) Frenk fesleğeni : Nanegillerden tropik kökenli bir ot. Domatesle mükemmel bir uyumu vardır. Patlcan ve biberli yemeklerle de önerilir. Sarmısakla birleştiğinde biberli bir tat kazanır.(şifalı bitkiler) Frenk maydanozu : Yerli maydanozun kıvırcık yapraklısı. Kokusu daha hafiftir. Süslemeye çok uygundur. (şifalı bitkiler) Hardal : Bu bitkinin tohumu un durumuna getirilir ve sirkeyle karıştırılarak macun kıvamında bir karışım yapılır. Izgara etlerin yanında ve bazı soslarda kullanılır. (şifalı bitkiler) Haşhaş Tohumu : Haşhaş bitkisinin tohumudur. Mavi-siyah veya beyaz renkte olur. Ekmek, çörek, börek gibi fırın ürünlerinde kullanılır.Ayrıca kavrularak salata, kanape, meze ve sebze yemeklerine de katılır. (şifalı bitkiler) Hintcevizi : Bir diğer adı müskat’tır. Beşamel sos ve benzerleri ile peynirli yemeklerde kullanılır. En ince rendeden çekilir. Acımsı tadından ötürü çok küçük miktarlarda kullanılmalıdır. (şifalı bitkiler)

37. Karabiber : Kuru ve siyah tanelerinin baharlı ve acı bir tadı vardır. Hemen hemen her türlü yemekte bütün veya toz durumda kullanmak mümkündür. (şifalı bitkiler) Kakule : Sıcak iklimlerde yetişen kakulenin tohumları küçük ve beyazımsı renktedir. İştah açıcı ve mide bozukluklarını giderici özelliği vardır. Bu nedenle hem baharat, hem de ilaç olarak kullanılır. (şifalı bitkiler) Karanfil : Bu bitkinin koyu renkli, küçük çivi biçimindeki tomurcukları kurutulur ve öğütülerek toz haline getirildikten sonra veya dövülmeden tane olarak kullanılır. Kompostolarda, bazı tatlılarda, şerbetlerde, keklerde, dondurmalarda, soğanla birlikte bazı yahnilerde kullanılır. Elma ile ilginç bir uyumu vardır. (şifalı bitkiler) Kerbel : Bir maydanoz türüdür. Salatalarda kullanılır. (şifalı bitkiler) Kereviz : Kökleri ve yaprakları sebze olarak kullanılan bir bitkidir. Genel olarak pişirilerek yenir. Bazı yerlerde yaprakları çiğ olarak da kullanılmaktadır. (şifalı bitkiler) Kekik : Etlerde, ızgaralarda, sebzelerde ve balıklarda kullanılır. Özellikle çorbalarda nane gibi kekik de bol kullanılır. (şifalı bitkiler) Kimyon : Genel olarak toz halinde kullanılmaktadır. Türk mutfağında, köftelerde, bazı et yemeklerinde ve sucuk yapımında kullanılır. (şifalı bitkiler) Kişniş : Kişniş genellikle şuruplarda ve likörlerde kullanılmaktadır. Kişniş şekeri pastacılıkta ve bazı et yemeklerinde de kullanılmaktadır. Bitkinin yaprak ve filizleri de çorba ve salatalara doğranarak yenir. (şifalı bitkiler) Köftebaharı : Köftelerde kullanılır.(şifalı bitkiler)

38. Körü : Kimyon, biber, zerdeçal, kişniş, karanfil, kakule, zencefil, hintcevizi, demirhindi ve acı kırmızı biberden oluşan bir baharat karışımıdır. (şifalı bitkiler) Kuru Tarhun : Tazesinin kullanıldığı her yerde kullanılır. (şifalı bitkiler) Kuşüzümü : Pilav, dolma içleri ve bazı tatlılarda kullanılır. (şifalı bitkiler) Maydanoz : Her türlü salata ve yemekte kullanılır. Kök maydanozda ıtırlı bir yağ bulunduğundan bazı soslarda ve yemek sularında bu köklerden yararlanılmaktadır. (şifalı bitkiler) Melis otu : Salata veya taze meyveler ile kullanılır. (şifalı bitkiler) Mercanköşk : Kekiğe çok yakın bir ottur. Salatalardan başka et yemeklerinde, sebzelerle de kullanılır. Genellikle yemeğe pişmesine yakın konur. Sindirimi kolaylaştırıcı bir etkisi olduğundan, av etleri gibi sindirimi zor yemeklerde mutlaka kullanılır. (şifalı bitkiler) Mis kotu : Kaz, ördek, yılanbalığı gibi yağlı yiyeceklerde ve yahnilerde kullanılır. Vermut tipi bazı şarapların yapımında vazgeçilmez bir ottur. (şifalı bitkiler) Muskat : (küçük hindistan cevizi) Kullanılan kısmı tohumudur. Itırlı bir tada ve kokuya sahip olan muskat çok sert olduğundan rendelenmiş olarak da satılır. Antiseptik, iştah açıcı, mide ve kalbi kuvvetlendirici ve safra taşlarının erimesine yardımcı özellikleri vardır.(şifalı bitkiler)

39. Nane : Çorbalardan sebzelere kadar birçok yemekte kullanılır. Etlerden koyun ve kuzuya konulur.Ayrıca genellikle salatalarda da kullanılır. (şifalı bitkiler) Pembe biber : Özellikle soslarda, et ve balık yemeklerinde kullanılır. (şifalı bitkiler) Pim pinel : Bir anason türüdür. Genellikle çorba, sebze ve balık yemeklerinde kullanılır.(şifalı bitkiler) Pul Kırmızı Biber : Acı taze biberlerin kurutulup pul haline getirilmesi ile yapılır. (şifalı bitkiler) Rezene : Anason kokulu bir ot. Yaprakları dereotuna benzeyen, kökü de sümbül soğanını andıran bu bitkinin yemeği ve salatası yapılır. (şifalı bitkiler) Roka : Yaprakları turp yaprağına benzeyen bir bitkidir. Salata olarak veya tava ve ızgarada pişirilmiş balık yemekleriyle birlikte yenir. Ayrıca, servis tabaklarının süslemesinde de kullanılır. (şifalı bitkiler) Safran : Safran, kullanıldığı yemeğe sapsarı bir renk verir. Keskin ve hafif acımsı bir tadı vardır. Bazı balık ve deniz mahsulleri yahnilerinde, pilavlarda ve sütlü, pirinçli tatlılarda kullanılır. Zeytinyağında ise hiç erimez. Ayrıca safrandan zerde adı verilen bir tatlı da yapılır.(şifalı bitkiler) Sumak : Toz haline getirilerek kullanılmaktadır. Ekşimsi bir tadı vardır. Kebaplara ve bazı salatalara ekşilik vermek için kullanılır. (şifalı bitkiler) Susam : Simit ve benzer çeşitli hamurlu yiyeceklerde ya da tahin yapmında kullanılır. (şifalı bitkiler)

40. Tarçın (çubuk) : Bazı pasta, kek, bisküviler ve sütlü tatlılarda ayrıca boza, salep gibi içeceklerde kullanılmaktadır. (şifalı bitkiler) Tarhun : Bazı soslarda, salçalı et yemeklerde, soslarda, yumurtalarda ve salatalarda kullanılır. (şifalı bitkiler) Tatlı Kırmızı Toz Biber : Tatlı kırmızı biberlerin kurutulup toz haline getirilmesiyle elde edilir. Pek çok yemekte kullanılır. Tere : Bu bitkinin yaprakları genellikle salata olarak yenir. Servis tabakların süslenmelerinde de kullanılır. (şifalı bitkiler) Toz Tarçın : Çubuk tarçının kullanıldığı her yerde kullanılır.(şifalı bitkiler) Vanilya : Meksika kökenli bir baharat. Pastacılık ve şekercilikte krema, kek, dondurma, komposto, poşe meyveler ve sütlü tatlıları lezzetlendirmek için kullanılır. (şifalı bitkiler) Yenibahar : Kullanılan kısmı meyvesidir. İştah açıcı, gaz söktürücü ve kabıza karşı etkilidir. Mutfakta ise etli yemeklerde, köfte, sosis, çeşitli tatlı ve dolmalarda kullanılır.(şifalı bitkiler) Zencefil : Bir bitkinin toprak altında kalan gövdesinin kurutulmasıyla elde edilir. Genellikle şerbet, meşrubat ve likör yapımında kullanılmaktadır. (şifalı bitkiler) Zerdeçal : Yaprakları sivri uçlu, çiçekleri sarı renkte bir bitkidir. Et, balık, yumurtalı yemeklere katılır. Ayrıca kimi zaman safranın yerine de kullanılmaktadır. (şifalı bitkiler)

41. Şifalı bitkilerin isimleri

42. Abdüsselamotu (Adamotu), Acızambak (Tatula), Acıağaç, Acıbakla, Acıdiilek (Eşekhıyan), Acıkavun (Eşekhıyan), Acıpelin (Peünotu), Acıtahta (Acıağaç), Acıodun (Acıağaç), Acıot (Dövülmüşavratotu), Acıyonca (Suyoncası), Acıyonga (Acıağaç), Adaçayı, Adamotu,

43. Adasoğanı, Ademotu (Adamotu), Ağaççileği (Ahududu), Ağaçkavunu (Eşekhıyan), Ağuotu (Baldıran), Ahududu, Akasya, AkbaşIı (Pelinotu), Akdiken, Akgünlük, Akyıldız Soğanı, Alıç, Altmasa (Yahudiotu), Altınbaşak (Yahudiotu),

44. Altınçiçeği (Ölmezçiçek), Altınkökü (İpeka), Alyanak (Denizüzümü), Amber, Amberparis (Kadıntuzluğu), Amerikan fıstığı (Yerfıstığı), Anadolu Adaçayı, Anason, Arapsaçı (Rezene), Arctostaphylos Uva Ursi, Ardıç, Arıçiçeği (Ölmezçiçek), Aslanayağı (Kırkbaş), Aslankulağı (Kırkbaş),

45. Asma (Üzüm), Aspir, Aşotu (Gelincik), Ateşotu (Sinirliot), Atkestanesi, Atkuyruğu, Avokado, Avsa rotu, Ayakotu, Ayçiçeği, Ayıgülü (Şakayık), Ayıkulağı (Miskadaçayı+Çuha) Ayısoğanı (Adasoğanı), Ayıt (Hayıt),

46. Ayıüzümü, Aylandızağacı (Kokarağaç), Ayrı kotu, Ayva, Azakeğeri (Avşarotu), Azıotu (Yermürverij, Badem, Badıyane (Yıldız anasonu), Baharçiçeği (Çuhaçiçeği), Baldıran, Baldırıkara (Venüssaçı), Ballıbaba, Ballıdarı (İncir), Banotu,

47. Bardacık (incir), Barsamaotu (Ctvanperçemi), Barutağacı, Basurotu (Düğünçiçeği), Batbatan (Banotu), Bereotu (Duvartesleğeni), Beşparmakotu, Beyaz Çöpleme, Beyazsoğan (Adasoğanı), Beygirkuyruğu (Atkuyruğu), Biberiye, Bindirdelikotu (Kantaron), Binbir yaprakotu (Cıvanperçemi), Bingözotu (Mahmude),

48. Biraçiçeği (Şerbetçiotu), Bitotu, Bocurotu (Şakayık), Bodurmürver (Yermürveri), Bohçaotu (Danabağırtan), Boğanotu (Kurtboğan), Boğumlucaotu (Mührüsüleyman), Boldo, Boruçiçeği (Tatula), Boynuzotu (Danabağırtan), Boyotu (Çemenotu), Böğürtlen, Buhur (Karagünlük), Burç (Gökçe),

49. Burçak (Müdürmük), Büyüotu (Tatula). Calapar Baklası, Calapa Yumrusu, Centiyane, Ceviz, Cezayir Menekşesi, Cıngıidaklıot (Çobançantası), Cırdatan (Eşekhıyan), Cıvan Perçemi, Ciğerotu, Corynanthe Yohimbe, Cücemürver (yermürveri),

50. Çakaferiği, Çakşırotu, Çaiıdikeni (Karaçalı), Çam, Çamçiçeği (Salep), Çavdar Mahmuzu, Çavdarotu (Çavdarmahmuzu). Çay, Çayırotu Çekem (Gökçe) Çemenotu, Çeşmezen (Karaçalı), Çevgen (Çövenotu), Cıngıldaklıot (Çobançantası),