Depresja wieku młodzieńczego

1. Depresja wieku młodzieńczego

2. Depresje należą do zaburzeń, w których dominującymi objawami są: • obniżony nastrój (smutek, rozpacz) • obniżony napęd (spowolnienia, apatia) • lęk i poczucie winy • Depresja młodzieńcza – dane statystyczne • Według szacunkowych danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) symptomy depresji przejawia: • 0,3% dzieci w wieku przedszkolnym • 2% dzieci w szkole podstawowej • 4- 8 % dorastających w grupie wiekowej 13- 18 lat (notuje się wysokie tendencje wzrostowe) • (dane dotyczą depresji zdiagnozowanej jako jednostkę chorobową)

3. Epizody depresji w okresie dojrzewania zdarzają się stosunkowo często. Objawy depresji występują dwukrotnie częściej u dorastających dziewcząt niż chłopców. Polskie badania epidemiologiczne wskazują na ich rozpowszechnienie w populacji nastolatków 27- 54%w zależności od fazy dojrzewania i środowiska wychowawczego.

4. Czynniki ryzyka depresji u nastolatków: • stany lękowe, zaburzenia zachowania, nadużywanie substancji psychoaktywnych, zaburzenia odżywiania się, • wiek- końcowa faza okresu dojrzewania (15- 19 lat), • płeć żeńska, • posiadanie depresyjnych rodziców, • stresujące wydarzenia życiowe, • słaba osobowość i temperament. Niska samoocena, słaba samokontrola, brak kompetencji społecznych, • rozwód, separacja lub poważne konflikty między rodzicami, • dysfunkcyjny system wychowawczy, • ubogie relacje z rówieśnikami, • obniżenie osiągnięć szkolnych, trudności w nauce, • zmiany hormonalne w okresie pokwitania, zaburzenia snu.

5. Do końca lat sześćdziesiątych wielu psychiatrów kwestionowało występowanie zaburzeń depresyjnych u dzieci i młodzieży. Wątpliwości biorą się stąd, że u dzieci i młodzieży przejawia się ona w odmienny sposób niż u dorosłych. Dorośli na ogół zdają sobie sprawę ze znacznego obniżenia nastroju i mówią,że przeżywają smutek, rozpacz, niepokój. Zwykle też analizują i podają przyczyny zmiany samopoczucia. Młodzi ludzie rzadko potrafią określić precyzyjnie objawy i nazwać przeżywane emocje. Depresja uwidacznia się u nich raczej w psychosomatyce (zahamowanie, apatia). Słownie komunikują natomiast poczucie odrzucenia („nikt mnie nie kocha”, „nikomu na mnie nie zależy”) lub ujemny obraz własnej osoby („nie dam rady, jestem do niczego”), a nie smutek. Zazwyczaj też więcej w ich przeżyciach jest poczucia krzywdy niż poczucia winy.

6. Depresja młodzieńcza bardzo często manifestuje się w postaci zakamuflowanej, nie prostej, np. poprzez: • zaburzenia łaknienia (w tym anoreksja, bulimia), • zaburzenia snu, • bóle głowy, bóle brzucha, • nadmierna męczliwość, • fobie ( np. fobia szkolna) • zachowania niszczycielskie.

7. Objawy depresji u dzieci i młodzieży • Na poziomie wewnętrznym: • smutek, rozpacz, • poczucie beznadziejności, • pustka wewnętrzna, • lęk, niepokój, • niska samoocena, • niewiara we własne siły, brak poczucia sensu życia, • nuda, • brak wiary w przyszłość, • poczucie osamotnienia, • zagubienie, • słaba tolerancja na frustracje, • chwiejność emocji od euforii do rozpaczy, • gniew, złość

8. Na poziomie zachowania się: • bóle głowy, • zaburzenia łaknienia, • izolacja od otoczenia, • ciągłe zmęczenie, • niechęć do aktywności, • nie wywiązywanie się z obowiązków, • brak dbałości o wygląd, higienę, • brak zainteresowania otoczeniem, życiem, • roztargnienie, rozproszenie, • ucieczka do świata fantazji, Internetu, • odurzanie się alkoholem, narkotykami, lekami, • niepokój ruchowy, • złośliwość wobec otoczenia, • drażliwość, dysforia, napady wściekłości, • samookaleczanie się, • próby samobójcze, samobójstwa dokonane.

9. Nietypowość symptomów depresyjnych u młodzieży skłoniła do wprowadzenia, paradoksalnego- z pozoru- określenia depresja bez depresji. Nie wszystkie w/w objawy muszą świadczyć o depresji. Nie wszystkie muszą więc niepokoić ponieważ w naturalnym rozwoju dziecka zdarzają się różne okresy jego aktywności i zachowania. Niektóre wiążą się z „burzą hormonów”, inne z przejściowymi problemami właściwymi do wieku np. młodzieńcza miłość. U dzieci, zwłaszcza w młodszym wieku szkolnym, często w obrazie depresji dominuje niepokój, a nie apatia, objawiający się rozdrażnieniem, rozproszeniem uwagi i nadmierną aktywnością bez przerw na odpoczynek. W wielu przypadkach specjaliści błędnie więc rozpoznają ADHD zamiast depresji.

10. Obrazy depresji u młodzieży Postać apatyczno- abuliczna, w której młody człowiek ulega wewnętrznemu rozprężeniu. Nic go nie interesuje, odczuwa pustkę i nudę, godzinami przesiaduje bezczynnie lub słucha muzyki. Nudę życia usiłuje przerwać przez odurzanie się, ekscesy seksualne lub zachowania niszczycielskie. Postać buntownicza, z dużym ładunkiem gniewu i agresji. Wyładowywanie agresji na zewnątrz dokonuje się w formie gwałtownych reakcji lub cichej agresji (bierny opór). Gdy agresja nie może być wyładowana na zewnątrz, przekształca się w autoagresję (niszczenia własnej kariery życiowej, próby samobójcze, alkoholizm, narkomania, samookaleczanie). Postać rezygnacyjna, w której dominuje lęk przed przyszłością, przewidywanie klęsk i niepowodzeń, poczucie bezradności i małej wartości własnej osoby. Efektem jest ograniczenie własnej aktywności do minimum. Postać labilną charakteryzującą się dużą chwiejnością nastroju o dużej amplitudzie wahań (od chandry po wesołkowatość).

11. Według Klasyfikacji zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD- 10 do typowych objawów depresji zalicza się: • obniżony nastrój, • utrata zainteresowań i przeżywania przyjemności, • zaburzenia apetytu i/ lub zmiana masy ciała min. 5% w ciągu miesiąca np. chudnięcie), • zaburzenia snu (bezsenność lub nadmierna senność), • pobudzenie lub spowolnienie psychoruchowe, • męczliwość, • niska samoocena i poczucie winy, • zaburzenia koncentracji uwagi, • myśli o śmierci i/ lub próby samobójcze.

12. Do rozpoznania depresji trzeba stwierdzić obecność co najmniej 5 z podanych objawów, bez żadnej przyczyny somatycznej, przez okres nie krótszy niż 2 tygodnie. Do poradni i szpitali trafiają młodzi ludzie najczęściej z zaburzeniami adaptacyjnymi i zaburzeniami zachowania, fobiami oraz anoreksją i bulimią. Zaburzenia depresyjne leczy się farmakologicznie i psychologicznie. W leczeniu młodych osób niezbędne jest zaangażowanie całej rodziny, ich wsparcie i miłość, bo sama farmakologia jest niewystarczająca. Światowa Organizacja Zdrowia przewiduje, że w 2020 roku depresja stanie się drugą najpoważniejszą przyczyną niepełnosprawności na świecie. Dziękuje za uwagę.