Kierunki rozwoju kształcenia zawodowego i ustawicznego

1. Kierunki rozwoju kształcenia zawodowego i ustawicznego Ogólnopolski Kongres Kształcenia Zawodowego Szkolnictwo zawodowe – główne problemy i wyzwania 12-13 listopada 2008 r. Zamek Książ w Wałbrzychu dr inż. Krzysztof Symela

2. Uzasadnienie podjęcia zmian Kontekst polski Potrzeby gospodarki i rynku pracy Strategie rozwoju Priorytety działania MEN – najważniejsza jakość Nowe podstawy kształcenia ogólnego Projekty EFS (PO RZL, PO KL)

3. Uzasadnienie podjęcia zmian Kontekst europejski Cele odnowionej Strategii Lizbońskiej Strategia uczenia się przez całe życie (LLL) Europejskie i Krajowe Ramy Kwalifikacji (EQF/NQF) Kompetencje kluczowe,ECVET, EUROPASS Wzajemne uznawanie kwalifikacji w UE

4. Strategia uczenia się przez całe życie Edukacja formalna Uznawanie i potwierdzanie wyników kształcenia Edukacja pozaformalna Kwalifikacje Edukacja nieformalna

5. Główne założenia reformy programowej w szkołach ponadgimnazjalnych • Złączenie programowe gimnazjum oraz szkoły ponadgimnazjalnej, prowadzące do bardziej racjonalnego zagospodarowania cyklu nauki. • Przeznaczenie przynajmniej pierwszych 4 lat tego cyklu (gimnazjum i pierwsza klasa szkoły ponadgimnazjalnej) na jednakowy dla wszystkich, pełny kurs kształcenia ogólnego, obejmującego wszystkie podstawowe obszary wiedzy.

6. Wyzwania dla szkolnictwa zawodowego • Rozwój wymagań kwalifikacyjnych i kompetencyjnych na rynku pracy i wzrost zapotrzebowania na pracowników elastycznych, mobilnych, łatwo poddających się szkoleniu, z umiejętnościami, które nie zestarzeją się wraz ze zmianami technologicznymi. • Zapotrzebowanie rynku pracy na pracowników posiadających wykształcenie techniczne. • Zwiększenie atrakcyjności i promocja szkolnictwa zawodowego. • Usprawnianie kształcenia zawodowego z udziałem pracodawców i innych partnerów. • Wdrożenie zmian programowo-organizacyjnych połączonych z nową formułą egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe począwszy od roku szkolnego 2012/2013.

7. Oczekiwania pracodawców • Część pracodawców (szczególnie MSP) oczekuje, aby szkolnictwo zawodowe, dostarczało im pracowników w pełni przygotowanych do konkretnych stanowisk pracy, posiadających określone kwalifikacje i umiejętności zawodowe. Z analizy ogłoszeń pracodawców (GUS) wynika m.in., że: • powodzenie na rynku pracy zależy od dodatkowych kwalifikacji (języki obce, kompetencje informatyczne, przedsiębiorczość i inne); • bardzo często formułowane są wymagania dotyczące kwalifikacji nie tylko ściśle zawodowych, ale z zakresu kompetencji ogólnych, a także cech osobowościowych;

8. Oczekiwania pracodawców – efekty uczenia się • Połączenie odpowiedniego wykształcenia, doświadczenia (praktyki), szczegółowych umiejętności zawodowych, kompetencji ogólnych i cech osobowościowych spełnia oczekiwania pracodawców. • Pracodawców interesują efekty nauczania i uczenia się, tj.:Co faktycznie człowiek (uczeń, student, pracownik) potrafi?

9. Kluczowe kompetencje w uczeniu się przez całe życie 1. Porozumiewanie się w języku ojczystym 5. Zdolność uczenia się 2. Porozumiewanie się w językach obcych 6. Kompetencje interpersonalne, międzykulturowe, społeczne i obywatelskie 3. Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne 7. Przedsiębiorczość 8. Ekspresja kulturowa 4. Kompetencje informatyczne Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady 10.11.2005 COM(2005)548 9

10. Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego. Struktura i organizacja szkolnictwa zawodowego. Oferta programowa i obudowa programów. Rozwój doradztwa zawodowego. System egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe. Kształcenie, dokształcanie i doskonalenie nauczycieli kształcenia zawodowego. Edukacja zawodowa na odległość. Mechanizmy zachęcające pracodawców do włączania się w proces kształcenia zawodowego. Finansowanie kształcenia zawodowego. Podstawowe obszary zmian 10

11. Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego • Zmiana tworzenia klasyfikacjizawodów szkolnych. • Podział zawodu na kwalifikacje z uwzględnieniem efektów uczenia się: widza, umiejętności, kompetencje. • Odniesienie kwalifikacji do KRK i ERK.

12. liceum profilowane liceum ogólnokształcące zasadnicza szkoła zawodowa (25+57 zawodów) uzupełniające liceum ogólno- kształcące Technikum (90 zawodów) szkoła policealna (164 zawody) technikum uzupełniające (48zawodów) Kształcenie w systemie szkolnym Kształcenie w 208 zawodach określonych w rozporządzeniu w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego – z 26 czerwca 2007 r. i 16 lipca 2008 r. (na poziomie kwalifikacji technika – w 125 zawodach oraz na poziomie kwalifikacji zasadniczej szkoły zawodowej – w 83 zawodach) Rynek pracy Szkolnictwo wyższe

13. Zawód jako zbiór zadań zawodowych, odpowiadających im modułów kształcenia i kwalifikacji

14. RODZAJE KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH EDUKACJA FORMALNA EDUKACJA POZAFORMALNA EDUKACJA NIEFORMALNA 14

15. 15

16. Struktura i organizacja szkolnictwa zawodowego • Infrastruktura szkolnictwa zawodowego. • Nowe podejście do struktury i treści podstaw programowych. • Ramowe plany nauczania – zmiana relacji kształcenia praktycznego i teoretycznego. • Nowe funkcje szkoły zawodowej, która realizuje kształcenie w formach tradycyjnych jak i kursowych. • Kształcenie w szkołach zawodowych uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

17. Oferta kształcenia i obudowa programowa • Programy tradycyjne (przedmiotowe) i alternatywne o strukturze modułowej. • Standardy kwalifikacji zawodowych - wykorzystanie w ramach samokształcenia (kwalifikacje). • Modernizacja treści programowych, • Wykorzystanie projektów EFS.

18. System egzaminów potwierdzających kwalifikacje • Modernizacja obecnie funkcjonujących egzaminów w technikum: - zmiana II części egzaminu; z projektu na część praktyczną w większości zawodów, - zmiana terminu egzaminu w technikum. • Tworzenie sieci ośrodków egzaminacyjnych na bazie obecnie istniejących w szkołach i placówkach (działają cały rok). • Rola pracodawców w systemie egzaminacyjnym. • Ujednolicenie wymagań, procedur i kryteriów egzaminów dla zawodów i kwalifikacji występujących w klasyfikacji szkolnej.

19. System egzaminów potwierdzających kwalifikacje • Modernizacja standardów wymagań egzaminacyjnych w powiązaniu z nową podstawą programową. • System egzaminów (potwierdzania i uznawania kwalifikacji zdobytych w systemie pozaformalnym i nieformalnym). • Tworzenie na bazie KOWEZiU instytucji ds. uznawalności i walidacji kwalifikacji

20. Rozwój doradztwa zawodowego • Doradca w każdym gimnazjum – szkolenia organizowane przez MEN. • Tworzenie ośrodków doradztwa lub pracowni doradztwa zawodowego na terenie powiatu. • Budowa systemu internetowej informacji edukacyjno-zawodowej oraz systemu internetowego poradnictwa edukacyjno-zawodowego. • Realizacja projektu w ramach PO KL.

21. Dokształcanie i doskonalenie nauczycieli kształcenia zawodowego • Popularyzacja kursów lub studiów podyplomowych pedagogicznych w szkołach wyższych realizujących kształcenie zawodowe. • Nauczyciel kształcenia zawodowego – poznaje nowe techniki, technologie i rzeczywiste warunki środowiska pracy w przedsiębiorstwie (np. szkoła zawiera porozumienie z pracodawcą i finansuje z 1% odpisu na doskonalenie). • Popularyzacja oferty doskonalenia nauczyciel organizowanej przez MEN w ramach projektów systemowych PO KL.

22. Zatrudnianie specjalistów nie nauczycieli • Projekt nowelizacji ustawy o systemie oświaty przewiduje możliwość zatrudniania przez dyrektorów szkół na podstawie Kodeksy pracy - za zgodą organu prowadzącego - osób niebędących nauczycielami posiadających przygotowanie zawodowe odpowiednie dla prowadzenia zajęć z zakresu kształcenia zawodowego, • Istotą jest to, że dyrektor szkoły nie będzie musiał uzyskać zgody kuratora oświaty na zatrudnienie specjalisty oraz będzie mógł ustalić wynagrodzenie nie wyższe niż jak dla nauczyciela dyplomowanego (dotychczas mógł ustalić wynagrodzenie na poziomie nauczyciela kontraktowego), • Wydaje się, ze będzie to skuteczne zachęta dla „branżowych specjalistów” do podejmowania pracy w szkole, a ponadto korzyść dla szkoły - związanie kształcenia zawodowego z rzeczywistym środowiskiem pracy i wzmocnienie kadrowe poprzez pozyskiwanie osób z wiedzą odpowiadającą nowoczesnym technikom i technologiom funkcjonujących w gospodarce.

23. Mechanizmy zachęcające pracodawców do włączenia się w proces kształcenia zawodowego • Zwiększona waga na kształcenie zawodowe (już w 2009 zwiększona waga z 0,15 do 0,17). • Zmiana rozporządzenia w sprawie praktycznej nauki zawodu (praktyki zawodowe za granicą). • Mechanizmy zachęcające pracodawców do aktywniejszego uczestnictwa w kształceniu zawodowym.

24. PROJEKTY WSPIERAJĄCE - PO KL • Priorytet III - Wysoka jakość systemu oświaty - projekty systemowe: • Modernizacja podstaw programowych pod kątem wymogów rynku pracy i gospodarki opartej na wiedzy. • Uruchomienie nowego typu studiów podyplomowych dla osób przygotowujących się do wykonywania zawodu nauczyciela przedmiotów zawodowych. • Opracowanie i pilotażowe wdrożenie programów doskonalenia zawodowego w przedsiębiorstwach dla nauczycieli kształcenia zawodowego i instruktorów praktycznej nauki zawodu. • Opracowanie i pilotażowe wdrożenie modelu doradztwa zawodowego w Polsce wraz z budową systemu informacji eduakcyjno-zawodowej oraz internetowego aktywnego systemu poradnictwa edukacyjno-zawodowego.

25. Opracowanie i wdrożenie Krajowego Systemu Kwalifikacji – PO KL 25

26. Kalendarz wdrażania zmian programowych

27. Zespół opiniodawczo-doradczy ds. kształcenia zawodowego – jako katalizator zmian Zarządzenie Nr 15 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 czerwca 2008 r. Przygotowanie projektu założeń zmian organizacyjnych i programowych w szkolnictwie zawodowym Opracowanie projektu koncepcji zmian organizacyjnych i programowych w kształceniu zawodowym i ustawicznym Udział w przeprowadzeniu szerokich konsultacji społecznych w środowisku instytucji/organizacji uczestniczących w pracach Zespołu na temat projektowanych zmian w szkolnictwie zawodowym Uczestnictwo i prezentacja stanowisk w ogólnopolskiej konferencji podsumowującej konsultacje

28. Krzysztof.Symela@men.gov.pl Dziękuję za uwagę