CO POLACY MYŚLĄ O DEMOKRACJI NA BIAŁORUSI?

1. Odbiorcami organizowanych przez naszą Inicjatywę działań są przede wszystkim Polacy i Białorusini przebywający w Polsce. Szykując strategię przyszłych działań staramy się optymalnie wykorzystać potencjał drzemiący w polskim społeczeństwie. Dlatego jest dla nas szczególnie cenne że dzięki uprzejmości firmy SMG/KRC możliwe było przeprowadzenie badań polskiej opinii publicznej na reprezentatywnej ogólnopolskiej próbie. Główny celem badania było: - Sprawdzenie podstawowej wiedzy Polaków o Białorusi, - Rozpoznanie wizerunku Białorusinów w Polsce w kontekście zachodzących tam przemian demokratycznych, oraz- Możliwych najbliższym czasie przemian w tym kraju.

2. CO POLACY MYŚLĄ O DEMOKRACJI NA BIAŁORUSI? dla Warszawa, marzec 2006 Przygotowanie: Paweł Ogrodziński, Mariusz Toniszewski

3. O badaniu KIEDY? W dniach 27.01 – 02.02. 2006 Instytut SMG/KRC przeprowadził sondaż typu OMNIBUS obejmujący ogólnopolską reprezentatywną próbę Polaków. KTO? Sondaż zrealizowano na losowej, dobieranej z operatu PESEL, N = 1003 osobowej próbie Polaków w wieku 15-75 lat. BŁĄD POMIARU Błąd pomiaru dla próby N = 1003 wynosi +/- 3.15%

4. Ustrój Białorusi (1) Proszę powiedzieć, czy Białoruś, to…? W pytaniu daliśmy do wyboru zarówno odpowiedź opisującą stan prawny (niepodległe państwo), jak i taką, która opisuje faktyczną sytuację Białorusi w kontaktach z Rosją. Respondenci zdecydowanie częściej wybierali tą drugą możliwość. Oznacza to, że około połowy Polaków ma dostateczną wiedzę, żeby wyrażać dość zdecydowane sądy na temat Białorusi Podstawa: reprezentatywna, losowa, próba 1003 Polaków w wieku 15 - 75

5. Ustrój Białorusi (2) Nie mam zdania: 26% 1 2 3 4 5 6 7 Proszę powiedzieć na ile zdaniem Pana(i) Białoruś jest rządzona demokratycznie. Proszę skorzystać ze skali od 1 do 7 Ankietowani mieli za zadanie ocenić poziom demokracji na Białorusi korzystając z siedmiostopniowej skali. Pośród tych, którzy potrafili wykonać to zadanie, aż 63% uznało że jest on bardzo niski (odpowiedzi 1 i 2). Opinie przeciwne zdarzały się bardzo rzadko zdecydowanie jest rządzona demokratycznie zdecydowanie nie jest rządzona demokratycznie

6. Prezydent Białorusi (1) Kto aktualnie jest prezydentem Białorusi? Około połowa Polaków potrafi prawidłowo wskazać nazwisko prezydenta Białorusi. Osoby, które nie potrafiły odpowiedzieć na to pytanie średnio w ponad połowie pozostałych pytań także wybierały odpowiedź nie wiem/ nie mam zdania Podstawa: reprezentatywna, losowa, próba 1003 Polaków w wieku 15 - 75

7. Prezydent Białorusi (2) Kto aktualnie jest prezydentem Białorusi? Prezydent Łukaszenko jest lepiej znany przez mężczyzn, osoby powyżej 30 roku życia, lepiej wykształcone. Wśród mężczyzn po trzydziestce, posiadających co najmniej wykształcenie średnie (ok. 12% populacji) ponad 80% potrafi poprawnie odpowiedzieć na pytanie kto jest prezydentem Białorusi Podstawa: reprezentatywna, losowa, próba 1003 Polaków w wieku 15 - 75

8. Wizerunek Aleksandra Łukaszenki Jakim człowiekiem jest Aleksander Łukaszenko? Proszę skorzystać ze skali od 1 do 7. Polacy, którzy kojarzą Aleksandra Łukaszenkę (wskazali go jako prezydenta Białorusi) na ogół mają o nim złą opinię. Dla każdego z ocenianych wymiarów na oceny negatywne przypisywane Łukaszence przypadało około 60% wskazań. Jaki jest więc Łukaszenko w oczach Polaków? - niesprawiedliwy, mijający się z prawdą, oszust, zły, nieprzewidywalny, wyrachowany oraz brutalny. 1+2+3 ani …, ani … (4) 5+6+7 Podstawa: N = 540, osoby, które wskazały Aleksandra Łukaszenko jako prezydenta Białorusi

9. Dążenia Białorusinów (1) Jak Pan(i) myśli o dążeniach Białorusinów, to jest to kraj, którego mieszkańcy …? W tym pytaniu respondenci mieli za zadanie wczuć się w punkt widzenia zwykłych Białorusinów. Na wysoki wynik UE wpływ może mieć wyraźnie negatywna opinia (pośród mających opinię) o Łukaszence. Polacy nie lubią prezydenta Białorusi i prawdopodobnie taką samą opinię przypisują Białorusinom. Ponieważ Łukaszenko ciąży w stronę Rosji, to zwykłym Białorusinom Polacy przypisują przeciwne dążenia. Podstawa: reprezentatywna, losowa, próba 1003 Polaków w wieku 15 - 75

10. Dążenia Białorusinów (2) Generalnie we wszystkich podgrupach dominuje przekonanie, że Białorusini dążą do bliższych kontaktów z UE. Kto w takim razie postrzega dążenia Białorusinów jako zbliżenie z Rosją? Mężczyźni oraz osoby w wieku 40 – 49 lat. Ponadto taka tendencja jest wyraźniejsza wśród osób, które postrzegają Białoruś jako państwo w jakikolwiek sposób zależne od Rosji. Podstawa: reprezentatywna, losowa, próba 1003 Polaków w wieku 15 - 75

11. Przyszłość Białorusi Jak Pan(i) ocenia możliwość zmian na Białorusi? Czy zdaniem Pan(i) prawdopodobne jest, że w ciągu najbliższych 5 lat na Białorusi nastąpią demokratyczne zmiany? Zdania Polaków o możliwości szybkich zmian na Białorusi są podzielone. Optymiści tylko nieznacznie przeważają nad tymi, którzy sądzą, że prawdopodobnie nic się nie zmieni Podstawa: reprezentatywna, losowa, próba 1003 Polaków w wieku 15 - 75

12. Stosunek Polaków do sytuacji na Białorusi Proszę powiedzieć na ile zgadza się Pan(i) z każdym ze stwierdzeń Większość (ok. 60%) Polaków uważa, że w interesie Polski leży niepodległość i niezależność Białorusi. Około połowa Polaków popiera demokratyczne ruchy na Białorusi. Sporo niższa jest akceptacja dla finansowego zaangażowania Państwa w Polskiego we wspieranie białoruskiej opozycji. W tej ostatniej kwestii głosy negatywne równoważą pozytywne. Na następnym slajdzie pokazujemy jaki stosunek do finansowego zaangażowania RP mają poszczególne grupy demograficzne. Tak Nie Dla Polski będzie lepiej gdy Białoruś będzie w pełni demokratycznym i niezależnym państwem. Dla Polski będzie lepiej gdy Białoruś będzie państwem niezależnym od Rosji Polacy powinni wspierać demokratyczne ruchy na Białorusi zmierzające do zakończenia rządów Łukaszenki Ja osobiście popieram demokratyczne ruchy na Białorusi zmierzające do zakończenia rządów Łukaszenki Polacy powinni manifestować swoje poparcie dla demokratycznych zmian na Białorusi Polska powinna wspierać finansowo demokratyczną opozycję na Białorusi.

13. Czy Polska powinna wspierać finansowo opozycję? Pomysł finansowania białoruskiej opozycji z budżetu RP relatywnie bardziej podoba się mężczyznom, osobom lepiej wykształconym i starszym (powyżej 40 roku życia). Ciekawe jest to, że opinia w sprawie raczej nie zależy od sytuacji materialnej badanego, a więc nie jest prawdziwa teza, że pomocy dla Białorusi przeciwstawiają się głównie osoby, które same oczekują wsparcia ze strony państwa. Dochód gospodarstwa domowego Podstawa: reprezentatywna, losowa, próba 1003 Polaków w wieku 15 - 75

14. Podsumowanie (1) Zdaniem Polaków Białoruś nie jest w pełni niepodległym państwem – z taką opinią zgadza się zaledwie 13% ogółu Polaków wieku 15-75 lat (a po wykluczeniu nie mających zdania – 18%). Połowa Polaków – 48% (68% wśród deklarujących opinię) postrzega Białoruś jako państwo całkowicie zależne od Rosji, ale posiadające własny rząd i prezydenta. Wyrażenie tej ostatniej opinii wymaga nie tylko podstawowej wiedzy – Białoruś to państwo w Europie, ale także pewnej znajomości aktualnej sytuacji geopolitycznej tego państwa. 63% Polaków wyraża opinię, że Białoruś nie jest to kraj rządzony demokratycznie. Taka ocena pozostaje prawdopodobnie w silnym związku z opisanym wyżej przekonaniem o zależności od Rosji. Wielu Polaków jest przekonanych, że demokracja i niezależność powinny iść w parze, szczególnie w przypadku państw europejskich w epoce po obaleniu komunizmu. Ponad połowa Polaków (54%) w wieku 15-75 lat potrafiła prawidłowo wskazać nazwisko obecnego prezydenta Białorusi – Aleksandra Łukaszenkę. Łukaszenko lepiej rozpoznawany jest wśród mężczyzn, osób powyżej 30 roku życia, lepiej wykształconych. Jak postrzegany jest Łukaszenko? 3/5 spośród tych, którzy rozpoznali Łukaszenkę jako prezydenta Białorusi (zakładamy więc, że mają jakieś wyobrażenie jego jako osoby), postrzega go negatywnie: niesprawiedliwy, mijający się z prawdą, oszust, zły, nieprzewidywalny, wyrachowany oraz brutalny. Częściej opinię negatywną wyrażają mężczyźni w wieku powyżej 25 lat oraz osoby z wyższym wykształceniem.

15. Podsumowanie (2) Ponad połowa Polaków zapytanych o dążenia Białorusinów wskazuje na chęć zbliżenia się Białorusi z Unią Europejską, zaledwie 10% wyraża opinię, że Białorusini woleliby bliższych związków z Rosją. Tendencja do postrzegania dążenia Białorusi do zacieśniania związków z Rosją jest wyraźniejsza wśród osób, które postrzegają Białoruś jako państwo w jakikolwiek sposób zależne od Rosji (13% spośród tych, którzy tak postrzegają Białoruś wyraża opinię, że dąży ona do bliższych kontaktów z Rosją). Na wysoki wynik UE wpływ może mieć wyraźnie negatywna opinia (pośród mających opinię) o Łukaszence. Polacy nie lubią prezydenta Białorusi i prawdopodobnie taką samą opinię przypisują Białorusinom. Ponieważ Łukaszenko ciąży w stronę Rosji, to zwykłym Białorusinom Polacy przypisują przeciwne dążenia. Mały odsetek osób sądzących, że Białorusini chcieliby bliższego kontaktu z Rosją może być związany z historycznym doświadczeniem Polaków, którzy obawiają się bliskich związków z Rosją i przypisują podobną postawę Białorusinom (zjawisko projekcji). 36% Polaków to optymiści, którzy mają nadzieję, że w ciągu najbliższych 5 lat nastąpią na Białorusi demokratyczne zmiany – wśród nich wyróżniają się mężczyźni w wieku 40-59 lat oraz osoby z wyższym wykształceniem. 27% Polaków nie wierzy w takie zmiany na Białorusi w ciągu najbliższych 5 lat. Polacy deklaratywnie wspierają dążenia Białorusinów do pełnej niezależności i niepodległości. Polacy deklarują poparcie także dla demokratycznych ruchów na Białorusi mających na celu zakończenie rządów Łukaszenki. Prawie połowa Polaków deklaruje gotowość manifestowania swojego poparcia dla zmian na Białorusi. Poparcie staje się mniej oczywiste kiedy działanie miałoby się przełożyć na konkretne obciążenia finansowe – mniej więcej równoliczne grupy deklarują potrzebę takiego wsparcia jak i odrzucają takie działanie.