Słynni Polacy

1. Słynni Polacy

2. Jan III Sobieski Grupa II Justyna Polak Izabela Jurasz Mikołaj Stasica

3. Wiadomości ogólne • Jan III Sobieski(1629-1696), • Król polski od 1674. • Hetman wielki koronny od 1668. • Hetman polny koronny od 1666. • Marszałek wielki koronny od 1665. • Chorąży wielki koronny od 1656.

4. Pochodzenie • Jan Sobieski pochodził ze znanego rodu Sobieskich z Sobieszyna, który w okresie życia jego dziada Marka Sobieskiego dołączył do grona rodów magnackich. • Ojciec - Jakub Sobieski (kasztelan krakowski), matka - Zofia Teofilia z Daniłowiczów (wojewodzianka ruska), • Prawnuk hetmana wielkiego koronnego Stanisława Żółkiewskiego. • Krewni przyszłego króla od strony Sobieskich, Daniłowiczów i Żółkiewskich zasłużyli się szczególnie w walkach z wyznawcami islamu – Turkami i Tatarami, często ginąc nieraz w brutalnych okolicznościach, co nie pozostało bez wpływu na jego ukształtowanie.

5. Dzieciństwo • Urodził się w piątek 17 sierpnia 1629 r. pomiędzy godziną 14.00 a 15.00 w zamku w Olesku, rodowym spadku matki. • Dzieciństwo spędził w rezydencji pradziada w Żółkwi. • Młody Jan wychowywał się w atmosferze kultu dla osoby wielkiego przodka po kądzieli, którego przedstawiano mu jako wzór postawy żołnierza i obywatela. • Pierwszymi słowami w języku łacińskim, jakich nauczył się czytać przyszły król, miał być cytat z Ody Horacego. Jan Sobieski z matką i bratem

6. Nauka • Otrzymał staranne wykształcenie, zdobywane w całości wraz z bratem Markiem, ściśle według instrukcji sporządzonej przez ojca. • Jakub Sobieski polecał zdobycie przez synów gruntownej znajomości kilku języków. Oprócz nauki słownictwa i zasad gramatyki ojciec nakazywał też konwersację w językach obcych, tłumacząc, że „milczeniem żaden się żadnego języka nie nauczył”. • W latach 1640-1643 uczęszczał do Kolegium Nowodworskiego w Krakowie, dzięki uprzednim prywatnym lekcjom i doskonałym wynikom egzaminu wstępnego, rozpoczął wraz z bratem edukację od razu od drugiej klasy. • Studiował na Wydziale Filozoficznym Akademii Krakowskiej.

7. Działalność polityczna • W okresie powstania Chmielnickiego walczył w obronie Zbaraża i pod Beresteczkiem, gdzie został ciężko ranny. • Podczas potopu szwedzkiego początkowo poparł Karola X Gustawa, ale szybko przeszedł na stronę króla Jana II Kazimierza. • Później pod dowództwem Czarnieckiego walczył z Moskwą i Kozakami.

8. Ślub • 14 maja 1665 wziął tajny, a 5 lipca 1665 oficjalny ślub z Marią Kazimierą d'Arquien. • Udzielał go nuncjusz apostolski Antonio Pignatelli. • Dla wielu stanowił on niemały skandal, bowiem uroczystości odbywały się w czasie trwania żałoby po Zamoyskim, zaś tajny ślub raptem tydzień po śmierci pierwszego męża Marysieńki.

9. Po abdykacji Jana Kazimierza znalazł się w profrancuskim obozie szlacheckim i był zdecydowanym przeciwnikiem Michała Korybuta Wiśniowieckiego. • W proteście przeciw jego rządom powołał w 1672 roku konfederację w Szczebrzeszynie. • Wobec nadciągającego niebezpieczeństwa tureckiego wyruszył na Ukrainę gdzie rozbił główny obóz tatarski, uwolnił z jasyru 10 tysięcy ludzi, przyczyniając się tym do złagodzenia traktatu buczackiego. • Rok później Sobieski przedstawił plan kontrofensywy przeciw Turcji, która zakończyła się słynnym zwycięstwem pod Chocimiem 11 XI 1673 r.

10. Koronacja • Zwycięstwo pod Chocimiem sprawiło, że na elekcji w maju 1674 r. niemal jednogłośnie został okrzyknięty królem. • Odłożył koronację na dwa lata, wyruszył na Ukrainę, gdzie z rąk tureckich odebrał Bar, Mohylów, Kalnik i Bracław, a w 1675 r. obronił przed ich atakiem Lwów. • Odebrał Turkom prawie wszystkie ziemie polskie poza Kamieńcem Podolskim. • 2 lutego 1676 r. odbyła się uroczysta koronacja króla, a na sejmie koronacyjnym udało mu się przepchnąć ustawę o utworzeniu 100-tys. armii.

11. Bitwa pod Wiedniem • Pod dowództwem Jana III Sobieskiego, w dniu 12 września 1683 rozegrała się wielka bitwa pod Wiedniem, która zakończyła się pogromem Turków. Zginęło ich 15 000, a chrześcijan zaledwie 3000. • Papież Innocenty XI ustanowił z tej okazji na dzień 12 września święto imienia Maryi, które obchodzone jest po dzisiejszy dzień. • 9 października, w marszu przez Węgry za cofającymi się Turkami, Sobieski odniósł jeszcze jedno znaczące zwycięstwo pod Parkanami, gdzie padło 9000 wrogów, a w grudniu wraz z całym swym wojskiem wrócił do Krakowa.

12. Polityka wewnętrzna • Jan III Sobieski dążył do zreformowania państwa poprzez utworzenie silnego i sprawnego rządu królewskiego. W tym celu dążył do uporządkowania obrad sejmowych i ograniczenia roli sejmików. • Zreformował wojska Rzeczypospolitej, zmieniając ich organizację i wyposażenie. • Z oddziałów piechoty ostatecznie znikła pika, natomiast wszyscy muszkieterzy zostali wyposażeni w berdysze. • Zwiększyło się znaczenie artylerii i dragonii, w ataku ciężkozbrojna husaria pozostawała główną siłą przełamującą. • Dążył też do utworzenia w Polsce monarchii dziedzicznej, poprzez system elekcji.

13. Mecenat • Sobieski zasłynął jako mecenas kultury. Roztoczył opiekę nad zdolnymi artystami • Zapewnił gdańskiemu astronomowi Heweliuszowi dożywotnią pensję i zwolnił jego browar z podatków za co ten odwdzięczył mu się nazywając nowo odkryty gwiazdozbiór „Tarczą Sobieskiego”. • Wybudował pałac w Wilanowie, ufundował kościół kapucynów i kościół św. Kazimierza na Nowym Mieście w Warszawie oraz Kaplicę Królewską w Gdańsku.

14. Majątek • Ród Sobieskich nie należał do potężnych finansowo, jednak dwaj kolejni przodkowie króla zdołali doprowadzić go do tej pozycji i wprowadzić go do grona magnaterii. • Po ojcu przejął majątki rodowe głównie na Lubelszczyźnie i Rusi Czerwonej, a także kamienicę we Lwowie, z kolei po matce m.in. Olesko. • W 1667 r. w związku z aneksją do Rosji ziem wschodnio ukraińskich utracił posiadane tam dobra, uzyskał jednak za nie od cara odszkodowanie w wysokości 40.000 zł Znaczne wpływy przynosiło mu tez pełnienie dwóch starostw. • Przejmując władzę królewską, Sobieski zdołał uzyskać status wielkiego magnata.

15. Śmierć • Pod koniec swojego życia był już mocno schorowany. Cierpiał między innymi na otyłość, podagrę, kamicę nerkową, nadciśnienie i zapalenie zatok oraz syfilis. • Śmierć króla Jana III Sobieskiego nastała w Wilanowie 17 czerwca 1696. • Przyczyną był atak serca, po długotrwałej chorobie. Został pochowany na Wawelu w Krakowie.

16. Król Jan III Sobieski to niewątpliwie jeden z najlepszych wodzów w XVII-wiecznej Polsce i wielki talent strategiczny. Był inteligentny, wykształcony, ambitny, otwarty uczuciowy, uczciwy, o szerokich horyzontach myślowych i ognistym temperamencie.

17. Bibliografia • Encyklopedia Gimnazjalisty, Historia, Kluszczyński, Kraków 2002. • L. Podhorecki: Jan III Sobieski, Bellona, Warszawa 2010 • O. Battaglia: Jan III Sobieski król Polski, Warszawa 1983 • Encyklopedia Polska Historia, Podsiedlik- Raniowski i Spółka, Poznań 2006. • Bohaterowie historii polski, Videograf II, Katowice 2006. • www.wielkisobieski.pl • www.wikipedia.com

18. Dziękujemy za uwagę