260 likes | 540 Views
Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl.
E N D
Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.
Mapa źródłem informacji geograficznej oraz skala mapy Justyna Drop
Definicja mapy Mapa to rysunek powierzchni Ziemi lub jej części, ujęty w dwóch wymiarach, zmniejszony w odpowiedniej skali oraz uogólniony, a treść przedstawiona jest poprzez umowne znaki graficzne i symbole.
Cechy mapy: 1. zastosowanie znaków umownych do prezentacji treści mapy W ten sposób przedstawiane są: wody powierzchniowe, drogi, osady ludzkie oraz charakterystyczne obiekty jak np. jaskinie, samotne drzewa.Dobór znaków zależy od szczegółowości mapy oraz jej zasięgu. Przy mapach topograficznych, wykonywanych w skalach od 1: 10 000 do 1: 200 000 stosuje się znaki zwane znakami topograficznymi
2. dobór i uogólnienie elementów treści mapy – generalizacjageneralizacja polega na uproszczeniu jej treści, na przykład poprzez zmniejszenie liczby szczegółów. Istnieje generalizacja jakościowa (uproszczenie przebiegu linii, np. rzek)i ilościowa(eliminacja mniej znaczących obiektów) Rzeki i jez. po generalizacji ilościowej Rzeki i jeziora przed generalizacją Przy generalizacji jakościowej należy zwrócić uwagę na linie rzek, które po generalizacji są rysowane na mapie mniej dokładnie, tzn. linie rzek są prostsze. Rzeki i jez. przed generalizacją Rzeki i jez. po generalizacji jakościowej
3. Orientacja mapy • Mapa ma to do siebie, że można ją czytać z każdej strony. Nawet do góry nogami. Ważne jest, żeby skręcić na skrzyżowaniu we właściwą stronę.Mapa zorientowana to taka, na której północ na mapie zgadza się z północą rzeczywistą. Północ na mapie jest zawsze u góry i w tą stronę w którą skierowane są litery. A drogi na mapie biegną w tą samą stronę co w terenie - prawo to prawo, lewo to lewo. • Mapę najczęściej orientuje się według stron świata (kompasu). Jak to zrobić?Położyć kompas na mapie tak, żeby igła swobodnie się obracała a przez przezroczyste dno widoczna była na mapie linia północ-południe. Potem tak długo kręcić mapą (razem z położonym na niej kompasem), aż igła kompasu będzie równoległa do linii na mapie, a północny koniec igły będzie wskazywał górną krawędź mapy. Wiele map, zwłaszcza mniejszych obszarów, a także mapa Polski ma orientację północną. Oznacza to, że wzdłuż górnej ramki takiej mapy naniesione są obiekty, które w terenie znajdują się najbardziej na północ.
Przykłady zorientowanej mapy południki południki Równoległe ustawienie Równoległe ustawienie Tak wygląda mapa zorientowana w kierunku północno - wschodnim Tak wygląda mapa zorientowana w kierunku zachodnim
Podział map ze względu na treść Mapy ze względu na zakres przedstawionej treści można podzielić na dwa rodzaje: OGÓLNOGEOGRAFICZNE: Ich treścią jest ogólna charakterystyka przedstawionego terenu, czyli rzeźby terenu, wód, linii komunikacyjnych, osiedli itp. Jeżeli mapa ta wykonana jest w dużej skali 1:200 000 lub większej to nosi nazwę topograficznej. Zaś mapy ogólnogeograficzne wykonane w podziałce mniejszej od 1:200 000 noszą nazwę map przeglądowych. TEMATYCZNE Na mapach tematycznych przedstawia się jeden lub kilka wybranych elementów. Ze względu na odrębność tematyczną i różny sposób przedstawienia treści, mapy tematyczne dzielimy na:Przyrodniczo-geograficzne należą do nich m.in. mapy klimatyczne, geologiczne, hydrograficzne, rozmieszczenie surowców mineralnych, szaty roślinnej, świata zwierzęcego i wiele innych.społeczno-gospodarcze to m.in. mapy zaludnienia, etnograficzne, polityczne, historyczne, komunikacyjne itp.
Przykłady map Mapa ogólnogeograficzna-topograficzna Mapa tematyczna – przyrodniczo-geograficzna Mapa klimatyczna Ameryki Południowej
SKALA MAPY Skala – stosunek odległości na mapie do odpowiadającej jej odległości w terenie. Skala najczęściej wyrażona jest w postaci ułamka 1:S, np. 1:10 000, co oznacza, że każda dowolna odległość na mapie jest np. 10 000 razy mniejsza niż w terenie, albo mówiąc inaczej 1 cm na mapie odpowiada 10 000 cm w terenie. Skala mapy wyrażona poprzez podziałkę liniową
Sposoby przedstawiania skali Skala liczbowa: skala zapisana za pomocą ułamka np.1:200 000 Skala mianowana: 1cm-2km, 1cm-2000m lub 1cm-200 000 cm. Zapisanie skali liczbowej w postaci mianowanej ułatwia czytanie odległości na mapie. Podziałka liniowa:czyli w formie podziałki. Jest to graficzne przedstawienie skali mapy, ułatwiające szybkie odczytywanie orientacyjnych odległości na mapie.
Przechodzenie z skali mianowanej na skalę liczbową: Należy doprowadzić skalę mianowaną do postaci w której po obu stronach będą te same jednostki: 1cm-2km 1cm-2000m 1cm-200 000cm Następnie opuszczamy nazwy jednostek: 1:200 000 Przechodzenie z podziałki liniowej na skalę mianowana:Należy po obu stronach podziałki liczbowej dodać te same jednostki odległości tzn. centymetry:1:200 0001cm-200 000cmNastępnie zamieniamy 200 000 cm na większe jednostki odległości: metry lub kilometry:1cm-2000m1cm-2km
Posługiwanie się podziałką liniową:Należy za pomocą kroczka (cyrkla) przenieść odległość z mapy na podziałkę,tak aby jedno ostrze znalazło się na pełnej wartości jednostki na prawo od zera, a drugie ostrze na lewo od zera. Odległość rzeczywista to suma odczytanych z podziałki odległości: 8km+0,8km=8,8km
Jak zamienić postać skali? • 1. Mając skalę liczbową, dopisz jednostki przy obu liczbach: Skala liczbowa: 1: 500 000, odpowiada skali mianowanej 1 cm - 500000cm. • 2. Zamień cm na m, dzieląc liczbę z prawej strony przez 100 ( bo 1 m to 100 cm) 500 000: 100 = 5 000m • 3. Otrzymany wynik zamień na kilometry dzieląc przez 1000 ( bo 1 km to 1000 m) 5 000: 1000= 5km • 4. Zapisz skalę mianowaną 1cm - 5km • 5. Utwórz podziałkę liniową • Pierwszy odcinek o długości 1 cm podziel na 10 części, co 1 mm • Zapisz nad znakami podziału kolejno wartości: 5, 0, 10, 15, za ostatnią liczbą napisz jednostkę km Mając już podziałkę liniową, można utworzyć skalę liczbową i mianowaną. Przekształcamy je w podobny sposób, ale w odwrotnej kolejności. Zamieniając jednostki należy pamiętać, by wykonać mnożenie przez odpowiednie wartości a nie dzielenie!
Przykłady map Topograficzna mapa okolic Ujazdu Przeglądowa mapa Australii
Przeliczanie jednostek Przy rozwiązywaniu zadań ze skali mapy konieczne jest przeliczenie jednostek długości, bądź powierzchni. Warto więc pamiętać, że: Przy jednostkach odległości: 1 m→ 100 cm→1.000 mm. 1 km→1.000 m→100.000 cm→1.000.000 mm. Przy jednostkach powierzchni: 1 m2→ 10.000 cm2→1.000.000 mm2 1 km2→100 ha→ 10.000 a→ 1.000.000 cm2→1.000.000.000.000 mm2 1 ha→10.000m2→100.000.000cm2→10.000.000.000 mm2 1 a→100m2→1.000.000 cm2→1.000.000.000 mm2 Zadania na przeliczanie skali
Zadanie 1 Zamień skalę liczbową 1: 5 000000 na skalę mianowaną. 1cm - 5 000000cm / 100 ( dzielimy przez 100) 1cm - 50 000 m / 1000 ( dzielimy przez 1000) 1cm - 50 km • Czyli 1 cm na mapie odpowiada 50 km w terenie.
Zadanie 2 Oblicz odległość danego odcinka w terenie, jeżeli na mapie w skali 1:150.000 wynosi ona9 cm. • Dana jest odległość na mapie, oraz skala mapy, należy obliczyć odległość w terenie. • W pierwszej kolejności układamy proporcję z wykorzystaniem skali mapy i danej odległości na mapie. Skala mapy: 1:150.000 czyli 1 cm na mapie odpowiada 150.000 cm w terenie, a więc: 1 cm- 1,5 km 9 cm- X • Pamiętajmy, że odległości na mapie trzeba wpisać zawsze pod odległościami na mapie, czyli tutaj 9 cm wpisujemy pod 1 cm. Teraz wykonujemy działanie na podstawie proporcji (tzw. mnożenie na krzyż). 9 *1,5/1=13,5 km • Odp. Odległość w terenie wyniesie 13,5 km.
Zadanie 3 • Odległość w terenie wynosi 3000 km Ile wynosi ona na mapie w skali 1: 10 000000? Musimy znaleźć odległość na mapie. Układamy więc proporcję, w pierwszej linijce wykorzystujemy skalę mapy: 1 cm- 10 000000 cm (zamieniamy na kilometry odcinając pięć zer, 1 cm-100 km X - 3000 km • X tym razem po lewej stronie, gdyż odległość na mapie zapisujemy zawsze pod odległością na mapie. Po wyliczeniu otrzymamy 3000 * 1 / 100=30 cm. Odp. Odległość na mapie wyniesie 30 cm.
Zadanie 4 • Oblicz skalę mapy, jeżeli rzeka od długości 35 km ma na niej długość 7 cm Układamy odpowiednią proporcję. Ustalmy najpierw taką samą jednostkę, czyli zamieniamy km na cm • 7 cm na mapie odpowiada 3 500000 cm w terenie ( dodajemy 5 zer), • szukamy skali, a więc pytamy ilu centymetrom w terenie odpowiada 1 cm na mapie. 7 cm- 3 500000 cm 1 cm – X Obliczamy proporcje: 1 * 3 500000 / 7=500.000 • Odp. Skala mapy wynosi 1:500000
Zadanie 5 Jezioro ma powierzchnię 2,6 km2, jaką powierzchnię będzie miało to jezioro na mapie w skali 1:50.000? • Podobnie jak to miało miejsce przy zadaniach dotyczących odległości korzystamy z proporcji, jednakże należy pamiętać że mamy do czynienia z jednostkami powierzchni, więc:1 cm2-będzie odpowiadać 50 000 cm*50 000 cm, czyli 2 500 000 000 cm2 1cm2 -2 500 000 000 cm2 X – 26 000 000 000 cm2 po skróceniu otrzymamy: 260 cm2 * 1 / 25= 10,4 cm2 • Odp. Jezioro na mapie będzie miało powierzchnię 10,4 cm2
Zadanie 6 • Powierzchnia lasu na mapie w skali 1:5000 wynosi 10 cm2, ile będzie wynosiła ona w rzeczywistości w hektarach? Układamy więc proporcje: 1cm2 – 25 000 000cm2 10 cm2 – X 10 * 25.000.000 / 1=250.000.000 cm2→2,5 ha Odp. Powierzchnia w terenie wyniesie 2,5 ha.