Innowacja pedagogiczna

1. Innowacja pedagogiczna Przedszkole Miejskie nr 202 w Łodzi „Wykorzystanie technik Celestyna Freineta i elementów gimnastyki mózgu Paula Dennisona do stymulowania rozwoju psychofizycznego dziecka w wieku przedszkolnym” mgr Dorota Jurga mgr Dorota Cieślińska

2. mgr Dorota Jurga nauczycielka Przedszkola Miejskiego nr 202 w Łodzi mgr pedagogiki wieku dziecięcego Dorota Jurga była współautorką innowacji pedagogicznej pt.: „Stwarzanie sytuacji prawidłowego rozwoju emocjonalnego poprzez działania terapeutyczne dla dzieci w wieku przedszkolnym ze szczególnym uwzględnieniem dzieci z ryzyka dysleksji i zaburzonych emocjonalnie”. Działania w/w innowacji były skierowane na dzieci z grupy ryzyka dysleksji, które były nieśmiałe, wycofane z kontaktów, nie wyrażały ochoty na wspólpracę z rówieśnikami. Moje działania spowodowały, że te przedszkolaki poczuły się lepiej w grupie rówieśniczej, chętniej współpracowały w małych zespołach a czasem inspirowały grupę do działań plastycznych i teatralnych. Odnalazły swoje zainteresowania i pole działań, w którym mogły się realizować.

3. mgr Dorota Cieślińska dyrektor Przedszkola Miejskiego nr 202 w Łodzi mgr pedagogiki wychowania przedszkolnego Mgr Dorota Cieślińska jest autorką programu „Wykorzystanie technik C. Freineta do stymulowania rozwoju psychofizycznego dziecka”. Efektem działań programu było rozwinięcie wrażliwości na piękno przyrody, a malowanie do muzyki pozwoliło dzieciom wyrażać uczucia i stało się sposobem na radzenie sobie z nimi. Przedszkolaki poprzez samodzielne wykonywanie gazetek tematycznych wzbogaciły zasób słownictwa, co przyczyniło się do lepszego przygotowania dzieci do nauki czytania.

4. NASZE INSPIRACJE Wiek przedszkolny jest okresem bardzo istotnym dla dalszego rozwoju dziecka. Każdy przedszkolak posiada wrodzony potencjał, rozwija się według własnych możliwości i nie zawsze potrafi osiągnąć dojrzałość w danym wieku. Przyczyną mogą być częściowe lub całościowe opóźnienia funkcji poznawczych, ruchowych, emocjonalnych i intelektualnych. Przejawia się to strachem przed podjęciem zadań, lękiem w kontaktach z rówieśnikami, blokadą psychiczną przed wystąpieniem na tle grupy. Dzieci te również nie potrafią zaadoptować się w nowym środowisku, są nadpobudliwe, mają problemy emocjonalne, nie reagują adekwatnie do bodźca. Specyfika pracy z dzieckiem w wieku przedszkolnym polega na ostrożnym doborze form i metod pracy z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb oraz dostosowanie ich do poziomu rozwoju dziecka, co pozwala dzieciom na pełne i aktywne uczestnictwo w życiu grupy. W ciągu roku szkolnego 2004 \2005 w I grupie wprowadzane były elementy gimnastyki mózgu P. Dennisona i techniki C. Freineta. Obserwując rozwój każdego dziecka w grupie, ich zainteresowania i potencjalne zdolności stwierdziłyśmy, że elementy gimnastyki mózgu P. Dennisona rozwinęły płynność ruchów całego ciała i wzmocniły poczucie równowagi. Przekraczanie linii środka ciała przyczyniło się do lepszej znajomości stron ciała i odnalezienia się w przestrzeni. Natomiast techniki C. Freineta, a zwłaszcza malowanie do muzyki, uwrażliwiło dzieci na piękno muzyki i pozwoliło na wyrażanie uczuć, tych pozytywnych i negatywnych. Poprzez różnorodne techniki plastyczne dzieci radziły sobie z emocjami, które kumulowały w sobie. Proponowana innowacja „Wykorzystanie technik Celestyna Freineta i elementów gimnastyki mózgu Paula Dennisona do stymulowania rozwoju psychofizycznego dziecka w wieku przedszkolnym”, jest oparta na Podstawie Programowej Wychowania Przedszkolnego z dnia 26 lutego 2002r.

5. CELE EDUKACYJNE Cele ukierunkowane na dziecko: • zapewnienie i stworzenie pozytywnej atmosfery jego rozwoju i działania poprzez indywidualne zapobieganie zaburzeniom emocjonalnym; • umocnienie pozytywnego obrazu samego siebie; • integrowanie grupy; • stworzenie warunków do wzajemnej pomocy w różnorodnych działaniach; • kształtowanie umiejętności lepszego porozumiewania się i rozwijania umiejętności mówienia i słuchania, • rozwijanie zdolności manualnych, aktywności muzycznej i twórczej.

6. CELE EDUKACYJNE Cele sformułowane dla nauczyciela: • doskonalenie warsztatu pracy poprzez uczestnictwo w kursach i warsztatach; • poszukiwanie nowych technik twórczych; • wzbogacanie płytoteki klasowej o utwory muzyki relaksacyjnej i klasycznej; • realizacja własnych pomysłów łączenia elementów kinezjologii edukacyjnej z innymi rodzajami działalności.

7. CELE EDUKACYJNE Cele skierowane na rodziców: • Czynny udział rodziców w zajęciach integracyjnych i okolicznościowych, który pozwala na poznanie kolegów swojego dziecka, zauważenie potrzeb dzieci, włączenie się w życie grupy; • zapoznanie rodziców z założeniami kinezjologii edukacyjnej poprzez udział w warsztatach promujących ideę „gimnastyki mózgu”; • zachęcanie rodziców do przynoszenia różnych materiałów do pracy z dziećmi w postaci materiałów papierniczych, włókienniczych, ciekawych strojów, rekwizytów do zabawy w teatr itp.;

8. FORMY I METODY Zadaniem każdego nauczyciela jest dobranie form, metod i ćwiczeń, dzięki którym, dzieci mogą aktywnie uczestniczyć w życiu grupy. Aby osiągnąć założone cele innowacji wykorzystywałyśmy doświadczenie w pracy pedagogiczno- wychowawczej z małym dzieckiem, wiadomości i umiejętności nabyte na kursach i warsztatach metodycznych, a także własne pomysły. Treści programowe realizowane były w ciągu całego dnia, a dobór ich dostosowany był do wieku , możliwości rozwojowych, zainteresowań i indywidualnych potrzeb dzieci. Urządzenie klasy pozwoliło na swobodny dostęp do przedmiotów będących ośrodkiem zainteresowania dziecka, jego działań zgodnych z aktualną potrzebą ( kącik muzyczny, plastyczny, relaksacyjny, kącik do twórczości własnej, kącik picia wody). W czasie realizacji innowacji wykorzystywałyśmy wszystkie metody pracy z małym dzieckiem, między innymi: • pedagogika zabawy; • relaksacja; • zabawy muzyczno – ruchowe z elementami aktywnego słuchania; • ćwiczenia z zakresu gimnastyki mózgu według dr P.Dennisona; • muzykoterapia; • elementy metody dobrego startu; • techniki C. Freineta.

9. FORMY I METODY W pierwszych miesiącach pobytu dzieci w przedszkolu, w celu integracji grupy ,dominowały zabawy integracyjne jako główna forma poznania się wzajemnie dzieci jak również rozpoznanie środowiska przedszkolnego. Podczas organizowania sytuacji edukacyjnych stosowano również pracę w małych zespołach ze szczególnym uwzględnieniem indywidualnej aktywności dzieci. W sytuacje edukacyjne wykorzystywałyśmy ćwiczenia z zakresu gimnastyki mózgu, której celami są: • integracja pracy lewej i prawej półkuli mózgu; • wspomaganie koncentracji; • likwidowanie napięcia mięśniowego; • wyrównywanie poziomu energii organizmu • oraz techniki C. Freineta, do których należą: • ekspresja artystyczna, • albumy tematyczne, • wycieczki, • samorodne inscenizacje, Planowanie pracy odbywało się na bazie wspólnych uzgodnień z dziećmi rozwijając przy tym różne sfery ich aktywności twórczej. Optymalne dostosowanie form i metod pozwoliło ukształtować takie umiejętności u dzieci, które rzutowały na ich usamodzielnianie i organizowanie aktywnego spędzania wolnego czasu i odpoczynku w przedszkolu.

10. PROPOZYCJE ZAJĘĆ W FORMIE SCENARIUSZY Scenariusz sytuacji edukacyjnych dla dzieci TEMAT: STRASZNY STWÓR - przezwyciężanie strachu poprzez wykonanie własnego stworka ZADANIA: Rozwijanie różnorodnych form twórczości dziecięcej z uwzględnieniem prób łączenia różnych rodzajów ekspresji. CELE OPERACYJNE: dzieci potrafią przedstawić ciałem różnorodne uczucia – metoda dramy. dzieci potrafią przekazać własne uczucia poprzez pracę plastyczną ŚRODKI DYDAKTYCZNE: kaseta z nagraniem, worek, klocki , lalka, ilustracje, mazaki, kredki, karty do klasyfikacji, maska stworka, gazety, plastelina, sznurki, korale, materiały włókiennicze. METODA: czynna, słowna , percepcyjna FORMY : z całą grupą, indywidualna. PRZEBIEG: • Powitanie – głośny i cichy okrzyk „cześć” • Postawienie problemu: co to jest strach?, czego możemy się bać ?, jak wyglądamy, gdy się boimy? • Przedstawienie min, gdy się boimy (elementy dramy). • Zapoznanie z treścią wiersza „Stwór”. • Zabawa ruchowa – taniec przy strasznej muzyce. • Klasyfikowanie kart z obrazkami według koloru oczu stworka. • Zabawa ruchowa „Straszące części ciała”. Podczas strasznej muzyki dzieci straszą ręką, nogą, twarzą, brzuchem. Podczas muzyki spokojnej naśladują zachowanie małych dzieci. • Rysowanie portretu najgroźniej wyglądającego dziecka. • Wykonanie stworka z różnorodnych materiałów plastycznych, który obroni nas przed strachem? Podczas pracy włączona jest muzyka. • Wystawa stworków – nazywanie ich.

11. WARSZTATY DLA RODZICÓW Scenariusz warsztatów dla rodziców Temat zajęcia: „ Prawo-lewo” – zabawy na stronność ciała. Zadania: - utrwalanie ćwiczeń kinezjologicznych; • utrwalanie stronności ciała; • kształtowanie umiejętności prawidłowego posługiwania się instrumentami muzycznymi. Cele operacyjne: • rodzice i dzieci integrują swoje działania • dziecko potrafi samodzielnie nazwać i odróżnić prawą i lewą stronę ciała; • dziecko bezbłędnie rozpoznaje i nazywa 6 ćwiczeń z zakresu gimnastyki mózgu; • dziecko potrafi samodzielnie zagrać rytm muzyki na bębenku lub tamburynie za pierwszym razem. Metody: czynna, słowna, gimnastyka mózgu, pedagogika zabawy. Formy: z całą grupą, indywidualnie, w małych zespołach. Pomoce: kartoniki w 8 kolorach z imionami dzieci, kartony, farby, pędzle, płyta CD, magnetofon, bębenki, tamburyna, karty pracy, kredki świecowe. Przebieg: • Nauczyciel ukrywa w klasie kartoniki z imionami w 8 kolorach. • Dzieci odnajdują kartoniki ze swoimi imionami i siadają na dywanie. • Odczytanie szyfru: każdy kolor oznacza inne ćwiczenie. Grupka dzieci wykonuje ćwiczenie. • Wykonanie „ leniwej ósemki” farbami. • Instrumentacja utworu „ Country Gardens” prawą i lewą ręką – bębenki i tamburyna. • Nauczyciel wykonuje nieprawidłowo ćwiczenia gimnastyki mózgu – dzieci poprawiają. • „ Oogie – boogie” – taniec na stronność ciała. • Kolorowy miś – kolorowanie wg instrukcji karty pracy • „ Podróż do bieguna spokoju”- relaksacja z wizualizacją w pozycji Cook’a. • Kolorowanie świecowymi kredkami „krainy spokoju” na tle leniwej ósemki. • Wykonanie wystawki z prac.

12. EWALUACJA DZIAŁAŃ INNOWACJI PEDAGOGICZNEJ Badania prowadzono na podstawie arkusza obserwacji, który zawierał 14 punktów opisujących zachowania dzieci w różnorodnych sytuacjach w przedszkolu. Były to: I. Reakcja na bodźce zewnętrzne II. Lękliwość i niepokój III. Rozmowność IV. Zainteresowanie V. Koncentracja uwagi VI. Pamięć VII. Nawiązywanie kontaktów VIII. Współpraca i współdziałanie z innymi IX. Stosunek do innych dzieci w grupie X. Twórczość słowna XI. Wyrażanie uczuć wobec innych XII. Twórczość ruchowa XIII. Twórczość muzyczna XIV. Twórczość plastyczna

13. WYNIKI OBSERWACJI Wyniki obserwacji analizowano dwa razy w roku – w październiku i maju. Zauważono, że efekty są widoczne we wszystkich rodzajach działań dziecka. Przedstawiają to wykresy liniowe sporządzone na podstawie wyników arkuszy obserwacji każdego dziecka. Aby zilustrować pozytywny wpływ działań innowacji pedagogicznej przedstawiamy wyniki obserwacji w latach 2005- 2008: I .Reakcja na bodźce zewnętrzne Serie 1- październik 2005 serie 2 maj 2008 Z wykresu można odczytać, że wyraźnie poprawiła się ilość dzieci, która reaguje na bodźce zewnętrzne sposób opanowany i zrównoważony ( październik 2005 - 13, a maj 2008 – 19). Zmniejszyła się ilość dzieci nadwrażliwych z 8 na 4 oraz dzieci przeciętnie pobudliwych z 8 na 2.

14. Wyniki obserwacji II. Lękliwość i niepokój Serie 1- październik 2005 serie 2 - maj 2008 Z wykresu można odczytać, że 9 dzieci nadal wykazuje lęk tylko w uzasadnionych sytuacjach, zwiększyła się ilość dzieci odważnych i śmiałych 8 - 12, zmniejszyła się w niewielkim stopniu ilość dzieci umiarkowanie lękliwych 6 – 4. III.Rozmowność Serie 1- październik 2005 serie 2 - maj 2008 Z wykresu można odczytać, że zmniejszyła się ilość dzieci stale milczących z 10 na 1, ilość dzieci umiarkowanie rozmownych jest stała, zmniejszyła się ilość dzieci rozmownych z 7 na 0, zwiększyła się ilość dzieci gadatliwych z 3 na 4, pojawiły się dzieci inicjujące rozmowę 12.

15. WYNIKI OBSERWACJI IV. Zainteresowanie Serie 1- październik 2005 serie 2 - maj 2008 Na wykresie widać, że zmniejszyła się ilość dzieci wykazujących zainteresowanie krótkotrwałe z 10 na 7, zmniejszyła się ilość dzieci wykazujących żywe zainteresowanie 10-6, zwiększyła się ilość dzieci interesujących się żywo wieloma rzeczami 5-12 i nie ma już dzieci apatycznych, które trudno czymś zainteresować 3- 0. V. Koncentracja uwagi Serie 1- październik 2005 serie 2 - maj 2008 Na podstawie wykresu można stwierdzić, że nie ma dzieci, którym bardzo trudno skupić uwagę 7- 0, spadła liczba dzieci, które są przeciętnie uważne jak na swój wiek 16 -10, natomiast zwiększyła się liczba dzieci bardzo uważnych 5 -11, ale pojawiły się dzieci, które mają ogromne problemy ze skupieniem uwagi.

16. WYNIKI OBSERWACJI VI. Pamięć Serie 1- październik 2005 serie 2 - maj 2008 Na podstawie wykresu można stwierdzić, że zmniejszyła się ilość dzieci posiadająca przeciętną pamięć 18 -15, nie ma już dzieci z bardzo słabą pamięcią 5 -0, zwiększyła się natomiast liczba dzieci z dobrą pamięcią 5-10. VII. Nawiązywanie kontaktów Serie 1- październik 2005 serie 2 - maj 2008 Z wykresu można odczytać, że zmniejszyła się ilość dzieci trudno nawiązujących kontakty 12 – 3, zmniejszyła się liczba dzieci, która ma dość łatwy kontakt 9 -5, nie ma dzieci, które różnie nawiązują kontakty 4 -0, zwiększyła się ilość dzieci, które samorzutnie nawiązują kontakty 2 -9, pojawiły się dzieci, które nawiązują kontakty w zależności od sytuacji 0-8.

17. WYNIKI OBSERWACJI VIII. Współpraca i współdziałanie z innymi Serie 1- październik 2005 serie 2 - maj 2008 Z wykresu można odczytać, że zmniejszyła się ilość dzieci, które stać na współpracę 13-5, zwiększyła się ilość dzieci, które są zawsze gotowe do współpracy 6 – 17, zmniejszyła się ilość dzieci, które odmawiają współpracy 5 -1 oraz niechętnie współpracujących 4 -2. IX. Stosunek do innych dzieci w grupie Serie 1- październik 2005 serie 2 - maj 2008 Z wykresu można odczytać, że wyraźnie zmniejszyła się ilość dzieci obojętnych w stosunku do innych dzieci 14 -3, nie zmieniła się ilość dzieci, które są opiekuńcze 8 -8, zwiększyła się ilość dzieci, które są bardzo troskliwe 4 -13, zmniejszyła się liczba dzieci, które są szorstkie w stosunku do innych dzieci 2 – 1.

18. WYNIKI OBSERWACJI X. Twórczość słowna Serie 1- październik 2005 serie 2 - maj 2008 Z wykresu wynika, że nie ma dziecka, które nie potrafi się wypowiadać 14 – 0, zwiększyła się ilość dzieci, które nawiązują dialog z innym dzieckiem 7-9, zwiększyła się znacznie liczba dzieci, które tworzy własne opowiadania 4 – 11, zwiększyła się również ilość dzieci, które wypowiadają się na dany temat 3-5. XI. Wyrażanie uczuć wobec innych Serie 1- październik 2005 serie 2 - maj 2008 Z wykresu wynika, że zmniejszyła się ilość dzieci, które nie lubią okazywać uczuć 8-3 i umiarkowanie okazuje uczucia 8-5, zwiększyła się liczba dzieci, które lubią okazywać uczucia 8-17, natomiast nie ma dziecka, które jest bardzo czułe i tkliwe 4-0.

19. WYNIKI OBSERWACJI XII. Twórczość ruchowa Serie 1- październik 2005 serie 2 - maj 2008 Wykres pokazuje wyraźnie, że zmniejszyła się ilość dzieci, które naśladują ruchy nauczyciela 14-3, zmniejszyła się ilość dzieci, które odtwarzają ruchem dane czynności i sytuacje 7-6, zwiększyła się i to znacznie ilość dzieci ,które tworzą scenki pantomimiczne 4-15, zmniejszyła się ilość dzieci, które nie podejmują działań 3-1. XIII. Twórczość muzyczna Serie 1- październik 2005 serie 2 - maj 2008 Z wykresu wynika, że zmniejszyła się wyraźnie liczba dzieci, które odtwarza rytm muzyki 18-4, zwiększyła się ilość dzieci, które tworzy własny ruch do muzyki 6-7, zwiększyła się ilość dzieci, które inspirują innych do twórczości muzycznej 2-11, nieznacznie zwiększyła się ilość dzieci, które niechętnie słucha muzyki 2-3

20. WYNIKI OBSERWACJI XIV. Twórczość plastyczna Serie 1- październik 2005 serie 2 - maj 2008 Z wykresu wynika, że zmniejszyła się ilość dzieci, która nazywa swoje obrazki 15-1, zwiększyła się ilość dzieci, które chętnie rysują przyborami 5-8, nie ma dzieci, które niechętnie korzystają z materiałów plastycznych 4-0, zwiększyła się wyraźnie ilość dzieci, które tworzą własne obrazy wykorzystując różnorodny materiał plastyczny 2-14. Wyniki obserwacji zebrały i opracowały: mgr Dorota Jurga i mgr Dorota Cieślińska

21. PODSUMOWANIE Obserwując rozwój dzieci w ciągu 4 lat prowadzenia innowacji pedagogicznej i analizując wyniki obserwacji można stwierdzić, że: • elementy gimnastyki mózgu dają dzieciom energię do działań, zwłaszcza ćwiczenia dotleniające organizm; • techniki C. Freineta rozwijają wrażliwość dziecięcą i zasób słownictwa; • zdolności manualne, plastyczne, muzyczne rozwijają się często szybciej niż u innych dzieci; • wzrasta poczucie równowagi ciała, które jest istotne dla rozwoju dziecka; • przekraczanie linii środka ciała usprawnia koordynację wzrokowo- ruchową. Poprzez analizę wyników innowacji i ewaluację działań stwierdziłyśmy, że najlepiej dzieci rozwinęły następujące umiejętności: • plastyczne; • muzyczne; • słowne; • reakcje na bodźce zewnętrzne; • wyrażanie uczuć.

22. PODSUMOWANIE Istotnym efektem prowadzenia innowacji jest również rozwinięcie u dzieci takich umiejętności jak: • nawiązywanie kontaktów z rówieśnikami; • współpraca w małych zespołach; • śmiałość w działaniach; • pomoc innym podczas działań. Ze względu na duże zainteresowanie rodziców działaniami innowacji odbywały się liczne zajęcia integracyjne i warsztaty dla dzieci i rodziców, podczas których dorośli ćwiczyli elementy gimnastyki mózgu, integrowali działania z dziećmi, a także uczyli się tolerancji względem różnorodnych zachowań swoich dzieci i ich rówieśników. Podczas rozmów z rodzicami dzieci, które przekroczyły próg szkoły, spotykamy się z pochwałami naszych metod i form. U dzieci zaowocowało to umiejętnością spędzania wolnego czasu w sposób twórczy a nie przy komputerze. Wielu naszych wychowanków uczęszcza na zajęcia dodatkowe takie jak: śpiew, teatralne a nawet zbiórki zuchowe. Dzielą się z nami radością, którą czerpią z kontaktów z nowymi kolegami w szkole.