1 / 45

Fizyka i Chemia Gleb

Fizyka i Chemia Gleb. Dr inż. Przemysław Woźniczka

Samuel
Download Presentation

Fizyka i Chemia Gleb

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Fizyka i Chemia Gleb Dr inż. Przemysław Woźniczka PODRĘCZNIKI1. Gleboznawstwo melioracyjne pod red. Marcinka i Święcickiego.2. Gleboznawstwo – praca zbiorowa pod red. B. Dobrzańskiego i S. Zawadzkiego.3. Gleboznawstwo Rolnicze – Uggla H..4.Podstawy gleboznawstwa z elementami kartografii i ochrony gleb – Kuźnicki F., Białousz S., Skłodowski P.5. Nauka o glebie – Tomaszewski J.6. Gleboznawstwo ogólne – Musierowicz A.

  2. GLEBA- to powierzchniowa, biologicznie aktywna warstwa skorupy ziemskiej, powstała z różnych skał macierzystych pod wpływem czynników glebotwórczych i podlegająca stałym przemianom w procesie glebotwórczym.

  3. CEL I ZAKRES PRZEDMIOTUGLEBOZNAWSTWOCelem gleboznawstwa jest:- nauczanie rozpoznawania pokrywy glebowej,- określenie fizycznych i chemicznych właściwości gleb,- zapoznawanie się z prawami przyrody, które pozwolą zaplanować optymalną produkcję roślinną,- opracowanie metod podniesienia urodzajności gleb lekkich, których w Polsce jest ponad 40% powierzchni,- ochrona gleb przed degradacją (zmeliorowane gleby torfowe),- podniesienie urodzajności gleb terenów górskich,- ochrona gleb przed erozjąGleboznawstwo jest nauką mającą na celu wszechstronne zbadanie gleb jako tworów przyrody – a więc ich genezę, morfologię, właściwości, poznanie typów, rodzajów i gatunków, określenie zasięgów ich występowania.

  4. ATMOSFERA BIOSFERA HYDROSFERA GLEBA LITOSFERA Rys. 1 Gleba jako element środowiska przyrodniczego

  5. KSZTAŁTOWANIE SIĘ GLEBO powstawaniu i kształtowaniu się gleb decydują następujące czynniki glebotwórcze:- klimat- świat roślinny- świat zwierzęcy - woda- rzeźba terenu- skała macierzysta- działalność człowieka- czas tworzenia się gleb BIOSFERA HYDROSFERA

  6. KLIMATnajważniejsze elementy:insolacja (nasłonecznienie) temperaturawilgotność powietrzazachmurzenie i opadyciśnienie atmosferyczne i związane z nim wiatryKlimat wpływa na:- procesy glebotwórcze proces wietrzenia- procesy glebowe (bielicowanie, brunatnienie itp.)Bezpośredni wpływ klimatu na glebę:- zmywanie powierzchni gleby wodami opadowymi- wywiewanie materiału glebowego Pośredni wpływ klimatu na glebę:- roślinność- typ gospodarki rolnej i leśnej- wilgotność gleby i kierunek ruchu wody w glebie

  7. klimat wilgotny – ruch wody zstępujący. Przesiąkająca woda rozpuszcza i przemieszcza składniki proces przemywania glebklimat suchy – ruch wody wstępujący. Woda wyparowująca z gleby wzbogaca wierzchnie warstwy w sole rozpuszczalne proces zasolenia gleb

  8. RZEŹBA TERENU- wpływa pośrednio na kształtowanie się gleb poprzez oddziaływanie na: - erozję - klimat i roślinność - obieg wody w glebieMORFOLOGICZNE TYPY KRAJOBRAZOWE wydzielane są na podstawie rozpiętości i częstotliwości wahań wysokości w przestrzeni:typ równinowy: wahania różnic wysokości względnych na długości 2km od 0 do 300 ma. niziny 0-200 m n.p.m.b. wyżyny wzniesione ponad 200-300 m n.p.m.typ górski- wahania różnic wysokości względnych na długości 2km ponad 300m.a). góry niskie 300-500m, b). średnio wysokie 500-1000m, c). wysokie >1000m

  9. Na podstawie wymiarów przestrzennych wyróżnia się:makrorelief: - większe i złożone składniki krajobrazumezorelief: - powierzchnie o przekroju dziesiątek i setek metrów i pionowym zróżnicowaniu wysokości względnej 1-10mmikrorelief: - drobne zmiany w urzeźbieniu powierzchni od kilku do kilkudziesięciu metrów i zróżnicowaniu pionowym do 1mFORMY RZEŹBY TERENU- płaskie- wypukłe- wklęsłe

  10. Kształtowanie się gleb w zależności od reliefu Gleby dobrze wykształcone Gleby słabiej wykształcone erodowane Gleby terenów podmokłych

  11. WODA (czynnik hydrologiczny)Znaczenie wody jako czynnika glebotwórczego:- przemieszcza i osadza materiał skalny i glebowy,- wpływa na przebieg procesów glebotwórczych i glebowych,- decyduje o krążeniu składników w profilu glebowym,- warunkuje życie glebyWpływ wód powierzchniowych na tworzenie się gleb:- wody przepływowe proces aluwialny mady-wody spływające z miejsc wyżej położonych w niższe w terenie urzeźbionymproces deluwialny gleby deluwialneWpływ nadmiernego uwilgotnienia na tworzenie się gleb:- proces glejowy gleby glejowe- proces torfotwórczy gleby torfowe

  12. MIKROORGANIZMY ORGANIZMY ŻYWEProces tworzenia się gleby ze skały rozpoczynają żywe organizmy.Roślinność oddziałuja na:- proces wietrzenia,- kształtowanie się budowy i morfologii profilu glebowego (poziomy Olfh, Pt, Ot, Mt, Ad, A),- właściwości fizyczne i fizykochemiczne i chemiczne gleby (struktura gleby, pH, sorpcja biologiczna) ROŚLINY WYŻSZE ZWIERZĘTA WYŻSZE

  13. MIKROORGANIZMY GLEBOWE: (bakterie, grzyby, promieniowce) - rozkład substancji organicznej,- udział w procesie humifikacji,- wiązanie azotu atmosferycznego i procesy jego przemian w glebie (amonifikacja, nitryfikacja, denitryfikacja),- nagromadzenie niektórych składników w glebie (siarka, żelazo),- uruchamianie trudno rozpuszczalnych związków fosforowych w glebie,- są wskaźnikiem dla gleb świadczącym o wysokiej ich aktywności

  14. ŚWIAT ZWIERZĘCYmezofauna glebowa (mięczaki, stawonogi i drobne ssaki)- spulchniają glebę, - drążą w glebie kanały i kanaliki,- zwiększają porowatość, przewiewność i przepuszczalność gleb,- rozdrabniają szczątki organiczne i mieszają je z częściami mineralnymi, wpływając przez to na proces humifikacji,- wykazują szczególną aktywność w poziomach O oraz Ad

  15. SKAŁA MACIERZYSTAwpływa na:- mineralny - chemiczny - granulometryczny skład gleby- właściwości chemiczne i fizyczne gleby- cechy morfologiczneW różnych typach gleb obserwujemy różny wpływ skały w cyklu rozwojowym gleby.Skała macierzysta jako dominujący czynnik w rozwoju gleby RĘDZINY

  16. Czas jako czynnik glebotwórczy A A A Eet C Bbr Bt C Stadium młodociane C Stadium dojrzałe Stadium gleby „starej”

  17. Procesy glebotwórcze • Proces inicjalny, zachodzący z udziałem pionierskich zbiorowisk drobnoustrojów, mchów, porostów itp., powoduje powstawanie gleb prymitywnych (inicjalnych). W jego wyniku kształtuje się słabo zaznaczony poziom akumulacji próchnicy. • Proces darniowy jest uwarunkowany bytowaniem trawiastej roślinności, która tworzy gęstą sieć korzeni w górnym poziomie gleby oraz przyczynia się do rozluźnienia masy glebowej i uformowania struktury drobnoagregatowej. W jego wyniku w wierzchniej części profilu glebowego powstaje wyraźnie wykształcony poziom próchniczy.

  18. A A/C C C Stadium młodociane, Gleba inicjalna Stadium dojrzałe, Czarnoziem

  19. Proces brunatnienia polega na stopniowym rozkładzie pierwotnych glinokrzemianów i uwalnianiu się związków żelaza i glinu, które następnie otaczają ziarna gleby, nadając im brunatną barwę. Występują one w postaci wodorotlenków i trwałych kompleksów próchniczo-ilasto-żelazistych. Proces oglejenia polega na redukcji mineralnych części utworu glebowego w warunkach dużej wilgotności w obecności substancji organicznej. Fe3+ przechodzi w Fe2+, który jest bardziej ruchliwy, niż Fe3+i jest wymywany przez wodę a gleba zyskuje barwę zielonkawą, niebieskawą lub popielatą.

  20. A A A Bbr G Cgg C Stadium gleby dojrzałej - Gleba glejowa Stadium gleby dojrzałej - Gleba brunatna

  21. Proces przemywania (płowienia) polega na przemieszczaniu w głąb profilu glebowego wymytych z wyżej leżących poziomów cząstek koloidalnych, bez ich uprzedniego rozkładu. Proces ten prowadzi do powstania poziomu przemywania (płowego). • Proces bielicowania - przebiega przy: kwaśnym odczynie gleby, piaszczystym uziarnieniu, roślinności lasów iglastych. Polega na rozkładzie glinokrzemianów i koloidów glebowych, na wymywaniu w głąb profilu gleby składników, w pierwszej kolejności zasadowych, a następnie na uruchomieniu kwasów próchnicowych oraz związków Żelaza i glinu, przy równoczesnej ich redukcji. Proces ten prowadzi do powstania poziomu eluwialnego (wymywania) E (jasne, prawie białe zabarwienie) oraz poziomu iluwialnego (wmywania) B (brunatnordzawe zabarwienie).

  22. A A Eet Ees Bt Bhfe C C Stadium gleby „starej” Gleba Bielicowa Gleba płowa

  23. MORFOLOGIA PROFILU GLEBOWEGO A E B C H2O

  24. Profil glebowy jest to pionowy przekrój przez glebę. Aby wykonać profil glebowy trzeba wcześniej wykopać odkrywkę glebową.

  25. Schemat odkrywki glebowej 150 cm 100 cm 150 – 200 cm

  26. Cechy morfologiczne profilu glebowego:- miąższość gleby- (gleby płytkie, średnio głębokie i głębokie),- przejście poziomów,- barwa gleby,- stan uwilgotnienia,- organoleptyczne określenie grupy granulometrycznej,- struktura gleby,- układ gleby,- oglejenie- (plamiste, zaciekowe, marmurkowate, strefowe, całkowite),- wytrącenia żelaziste (plamy, zacieki, smugi, konkrecje),- odczyn gleby – pH,- nagromadzenia CaCO3 w postacie twardej – laleczki węglanowe, lub miękkiej – pseudogrzybnie, naloty,Opis cech morfologicznych uzupełniamy o obserwacje dotyczące zalegania zwierciadła wody glebowo-gruntowej oraz inne cechy nie ujęte w spisie cech.

  27. MORFOLOGIA PROFILU GLEBOWEGO W opisie profilu glebowego wydziela się: Poziomy glebowe: • O - poziom organiczny • A- poziom próchniczny • E- poziom wymywania (eluwialny) • B- poziom wzbogacania • G- poziom glejowy • P- poziom bagienny • M- poziom murszowy • C- poziom skały macierzystej • D- podłoże mineralne podścielające gleby organiczne • R- podłoże skalne lite lub spękane • Wyróżnia się także poziomy przejściowe AB, EB, BC lub poziomy mieszane A/E, E/B, B/C, a także podpoziomy np.: A1, A2, A3

  28. Barwa gleby – skala Munsella

  29. Schemat poglądowy systemu barw wg. Munsella Value –jasność barwy Hue - odcień barwy Chroma – nasycenie barwą

  30. Notacja barwy gleby wg. skali Munsella

  31. Schematyczne przedstawienie rodzajów struktur glebowych (utwory mineralne) masywna gruzełkowa blokowa płytkowa pryzmatyczna rozdzielnoziarnista słupowa

  32. R gruzełkowa słupowa masywna płytkowa rozdzielnoziarnista pryzmatyczna

  33. Wytrącenia żelazisto manganowe • Oglejenie marmurkowate

  34. Oglejenie marmurkowate (formy redukcyjne i oksydacyjne)

  35. Oglejenie całkowite w glebie zabagnianej

  36. Oglejenie całkowite gleby • Barwa gleby zmienia się po jej natlenieniu • Fe+2 • Fe+3

  37. Wytrącenia żelaziste w glebie piaszczystej

  38. Oglejenie marmurkowate • widoczne szare i zielonkawo szare plamy w materiale ilastym

  39. Oglejenie plamiste i zaciekowe

  40. Formy wytrąceń Fe, Mn

  41. Nagromadzenia twarde związków żelaza w postaci sferoidalnej

  42. wytrącenie żelaza w postaci orsztynu

  43. Powstawanie wytrąceń żelazistych na powierzchni agregatów glebowych oraz w strefie przykorzeniowej Fig. Vepraskas 1995

  44. Strefa koncentracji Fe+++ Stary kanał korzeniowy Strefa koncentracji Fe++ Tworzenie się wytrąceń przykorzeniowych

More Related