Dziecko jest jutrem – kompetencje w PEDAGOGICE JANUSZA KORCZAKA

1. Dziecko jest jutrem – kompetencje w PEDAGOGICE JANUSZA KORCZAKA dr Izabella Kust WNS WYŻSZA SZKOŁA MENEDŻERSKA W WARSZAWIE

2. Dziecko jest jutrem ono będzie pracownikiem, pracodawcą ale czekać trzeba. Czujnie czekać. […] Z godziny na godzinę przyglądać się, myśleć, przemyśliwać. Ostrożnie, bardzo ostrożnie działać i to w pewnych tylko chwilach - odpowiednich – drobnymi poruszeniami, szeptem uśmiechem, lekkim zmarszczeniem brwi. "Robotnik", nr 410, 1919, w: J. Korczak, Dzieła, t. 14, wol. 1, s. 193-194. Tytuł artykułu: Nasz Dom (Dom Wychowawczy wydziału Opieki nad Dzieckiem przy Centralnej Komisji Związków Zawodowych)

3. Referat poświęcony jest problematyce kompetecji a w szczególności kształtowania kreatywności w odniesieniu do pedagogiki Janusza Korczaka i współczesnej edukacji, przygotowującej do rynku pracy.

4. EFEKTY KSZTAŁCENIA wskazują m.in. na KOMPETENCJE SPOŁECZNE 4

5. świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumienie potrzeby permanentnego uczenia się, • gotowość do podejmowania wyzwań zawodowych i osobistych, • utożsamianie się z wartościami, celami i zadaniami realizowanymi w praktyce, • przekonanie o konieczności i doniosłości zachowania w sposób profesjonalny i przestrzegania zasad etyki zawodowej

6. gotowość do komunikowania się i współpracy z otoczeniem, aktywne uczestnictwo w grupach i organizacjach • świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego

7. Korczak wśród wielu metod uaktywniania dziecka wprowadził gazetki tygodniowe, które – poza tym, że stanowiły źródło wiedzy na temat tego co się dzieje w środowisku dziecka, umożliwiały kształtowanie w dzieciach kreatywnych postaw, umiejętności obserwacji otoczenia, a także opowiedzenia o swoich spostrzeżeniach.

8. Myślą przewodnią stworzonej przez Korczaka koncepcji pedagogicznej • była troska o rozwój samorządności dzieci i młodzieży przejawiającej się w różnych formach ichaktywności. W zakładach funkcjonował samorząd zakładowy a w nim sąd koleżeński, rada samorządowa czy sejm dziecięcy.

9. Praca i działalność tych organów była elementem kreowania postaw i zachowań społecznie pożądanych. Uczyła samokrytycyzmu, tolerancji wobec drugiego człowieka, była elementem kształtowania postaw etycznych wychowanków.

10. Rozbudowując pracę samorządu Korczak traktował tę działalność jako element • uspołecznienia, • stworzenia możliwości do kreowania własnego rozwoju poprzez inspirowanie twórczych postaw, • wzbogacania o nowe doświadczenia w dorastającej społeczności, • pod troskliwą i dyskretną kontrolą pedagogów.

11. Rada Samorządowa jako istotna jednostka samorządu miała między innymi za zadanie: • zaspokojenie potrzeb współmieszkańców poprzez wysłuchanie próśb, rozważanie pretensji, projektów i inicjowanie nowych przedsięwzięć, • regulowanie wzajemnych relacji z jednostką, grupą, dorosłymi, • konstytuowanie postanowień, które były wprowadzone jako przepisy

12. Koncepcję pedagogiczną Korczaka wzbogacały również inne formy oddziaływań wychowawczych • np. „Gazetki tygodniowe” stanowiące cotygodniowe sprawozdanie z życia domu. • to również • forum umożliwiające doskonalenie pracy i kontrolę osiąganych wyników, • miejsce kreowaniadziecięcych potrzeb i postaw

13. Trzy zasady wychowawcze Janusza Korczaka • współgospodarzenie, • współzarządzanie • oddziaływanie opinii społecznej

14. Trzy zasady wychowawcze Janusza Korczaka Instrumentami w osiąganiu celów były prowadzone przedsięwzięcia tj.: • organizacja sklepików szkolnych, • gazetek, • kółek zainteresowań.

15. Trzy zasady wychowawcze Janusza Korczaka • J. Korczak doceniał i wspierał wysiłek dzieci związany z samodoskonaleniem. • był kreatorem takich wartości, jak: miłość do bliźnich, sprawiedliwość, godność, szacunek, piękno i prawda.

16. Wśród wielu praw o jakie upominał się J. Korczak znalazły się również te stanowiące o zapewnieniu dzieciom harmonijnego i kreatywnego rozwoju: • prawo do samostanowienia (prawo antytezy, prawo do oporu, do protestu, do upominania się i żądania, do wypowiadania własnych myśli, do życia własnym wysiłkiem i własną aktywnością), • prawo do własnego rozwoju i dojrzewania, • prawo do ruchu, do zabawy, do pracy i badania.

17. Janusz Korczak to przeciwnik pedagogizmu • to zwolennik aktywności własnej i samodzielności dziecka, uwzględniający jednocześnie jego słabości i ograniczenia. • integralnym elementem jego koncepcji wychowawczej były różne formyuspołecznienia i samorządności instytucji czy środowisk edukacyjnych, opiekuńczych lub wychowawczych.

18. Idee Korczaka ponownie zaistniały w polskiej oświacie w wyniku transformacji ustrojowej kontynuując model kształcenia i wychowania antyautorytarnego • szkolnictwo niepubliczne • autorskie programy przedmiotowe, • szkoły wypracowywały własny program wychowawczy i profilaktyki.

19. Szkoły przejmowały filozofię Korczakowską w wychowywaniu młodzieży • dla dokonywania samodzielnych wyborów, • współdecydowania o sprawach dla niej ważnych • czy stwarzaniu w szkole warunków do przeżywania przez uczniów doświadczeń samodzielnego i odpowiedzialnego działania w społeczeństwie demokratycznym.

20. Na gruncie transformacji ustrojowej rozpoczęły się reformy również w zakresie kształtowania kreatywnych postaw dzieci i młodzieży.

21. Korczakowskie koncepcje dziecięcej kreatywności znalazły potwierdzenie w obecnym systemie oświatowym Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 Nr 4 poz.17)

22. Treści kształcenia obejmują wiadomości, które uczniowie powinni zdobyć, umiejętności które powinni opanować i postawy jakie szkoła powinna kształtować. • Określa ono cele i treści kształcenia dla każdego przedmiotu na koniec każdego etapu edukacyjnego tj.: • dla edukacji pierwszego etapu edukacyjnego - edukacja wczesnoszkolna • II etap edukacyjny – klasy IV – VI szkoły podstawowej • III etap – gimnazjum • IV etap – szkoła ponadgimnazjalna.

23. Dla realizacji celów wychowania przedszkolnego należy • wspomagać rozwój, wychowywać i kształcić dzieci w różnych obszarach np.:   kształtować umiejętności społeczne dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych

24. Szkoła podstawowa np.: • zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystania posiadanych wiadomości podczas wykonywania zadań i rozwiązywania problemów. • kształtowanie u uczniów postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie

25. przygotowanie do życia w społeczeństwie informacyjnym, • umiejętność posługiwania się językiem polskim, dbałość o wzbogacanie słownictwa.

26.   „W procesie kształcenia ogólnego szkoła na III i IV etapie edukacyjnymkształtuje u uczniów postawy •  sprzyjające ich dalszemu rozwojowi indywidualnemu i społecznemu, takie jak: uczciwość, wiarygodność, odpowiedzialność, wytrwałość, poczucie własnej wartości, szacunek dla innych ludzi, ciekawość poznawcza, kreatywność, przedsiębiorczość, kultura osobista, gotowość do uczestnictwa w kulturze, podejmowania inicjatyw oraz do pracy zespołowej.

27. W rozwoju społecznym • kształtowanie postawy obywatelskiej, postawy poszanowania tradycji i kultury własnego narodu, a także postawy poszanowania dla innych kultur i tradycji. • szkoła podejmuje odpowiednie kroki w celu zapobiegania wszelkiej dyskryminacji”. (Zał. Nr 4 rozporządzenia)

28. Badania dotyczące kreatywności dzieci W listopadzie i grudniu 2012 r. w Wyższej Szkole Menedżerskiej w Warszawie przeprowadzono badania wśród 346 studentów studiów licencjackich kierunku Pedagogika (w tym 63 studentów II stopnia) dotyczących kreatywności dzieci. Wynika z nich, że studenci dostrzegają i doceniają idee korczakowskiego wychowania z jego elementami samorozwoju, inspiracji do budowy odpowiednich postaw społecznych.

29. Badania dotyczące kreatywności dzieci Wydawanie przez dzieci gazetki szkolnej studenci doceniają wskazując jej walory rozwojowe (264 z 346 osób), poprzez możliwość wypowiadania się, prezentacji swoich poglądów, możliwość opiniowania i osądzania innych, czy wreszcie poprzez rozwój własnej osobowości.

30. Badania dotyczące kreatywności dzieci • Studenci w zdecydowanej większości uważają, że współczesna szkoła kształtuje postawy społecznie pożądane takie jak: akceptacja (306 z 346 osób), tolerancja (288 z 346) i empatia (269 z 346). • W tym celu szkoła powinna uczyć różnorodnych umiejętności w sferach komunikacji społecznej (302 z 346 osób), rozwiązywania konfliktów (244 z 346 osób) i szeroko pojętej przedsiębiorczości w połączeniu z takimi cechami jak samodzielność, umiejętność radzenia sobie w życiu czy umiejętnościami zawodowymi (312 z 346 osób).

31. Wykres nr 1 (źródło: opracowanie własne) – Postawy społecznie pożądane jakie kształtuje współczesna szkoła

32. Wykres nr 2 (źródło: opracowanie własne) - Umiejętności jakich powinna uczyć szkoła

33. Badania dotyczące kreatywności dzieci • Studenci wskazują także na różne obszary kreatywności wpływające na rozwój dziecka. • Podkreślają ogromne znaczenie kreatywności artystycznej (322 z 346 osób), mającej znaczący wpływ na budowę wrażliwości człowieka, sposoby wyrażania swoich emocji, uczuć i nastrojów. Działalność artystyczna dziecka ułatwia w przyszłości budowanie lepszych relacji z innymi ludźmi, otwarcie na przyrodę i otaczający nas świat.

34. Wykres nr 3 (źródło: opracowanie własne) – Wpływ kreatywności artystycznej na rozwój dziecka

35. Badania dotyczące kreatywności dzieci Ankietowani widzą również pozytywny wpływ sportu na rozwój kreatywności dziecka w takich elementach jak nauka pracy zespołowej (332 z 346 osób), budowania pozytywnej samooceny (258 z 346 osób) i zapewnienia harmonijnego rozwoju fizycznego jako warunku koniecznego wszystkich innych osiągnięć rozwojowych (305 z 346 osób).

36. Wykres nr 4 (źródło: opracowanie własne) – Wpływ sportu na rozwój cech budujących kreatywność dziecka

37. Badania dotyczące kreatywności dzieci Zabawie studenci przypisują znaczącą rolę w budowaniu kreatywności dziecka w obszarach pobudzania wyobraźni (287 z 346 osób), inspiracji (262 z 346 osób), współpracy z innymi osobami (212 z 346 osób), logicznego myślenia (156 z 346 osób) i rozbudzania zainteresowań (113 z 346 osób).

38. Wykres nr 5 (źródło: opracowanie własne) – Zabawadziecka i jej wpływ nabudowę cech kreatywnych

39. Badania dotyczące kreatywności dzieci Z badania tego wynika, że zdaniem studentów kreatywności można się nauczyć (316 z 346 osób) oraz, że może ona wspomagać budowanie szczęściadziecka (284 z 346 osób). Uzasadniają to własnymi obserwacjami i przemyśleniami, wskazując, że dziecko kreatywne lepiej radzi sobie w życiu, ma pasje, które chce realizować i spełniać.

40. Badania dotyczące kreatywności dzieci Na pytanie jakimi metodami rozbudzać kreatywność dzieci wskazują szkolne formy działań w postaci udziałuwszkolnych inicjatywach (319 z 346 osób), udziałach w różnego rodzaju projektach(267 z 346 osób), współpracy z instytucjami pozaszkolnymi (179 z 346 osób) oraz wykorzystanie wzorów osobowych nauczycieli/wychowawców (254 z 346 osób) i osób z grona rodzinnego (218 z 346 osób).

41. Wykres nr 6 (opracowanie własne) – Metody rozbudzania kreatywności w szkole

42. Badania dotyczące kreatywności dzieci Interesująca jest również ocena studentów wskazująca na konieczność rozwijania kreatywności dzieci jako elementu ekonomicznej konieczności (335 z 346 osób). Niedostateczna kreatywność oceniana jest przez nich jako utrudnienie w budowaniu ich społeczno-ekonomicznej pozycji.

43. REASUMUJĄC • Idee Janusza Korczaka są wciąż aktualnea • KREATYWNOŚĆ, której uczył swych wychowanków to obecnie podstawa kształcenia dla rynku pracy

44. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ