Leszek Rafalski Jednostki badawczo-rozwojowe w 2008 r.

1. Leszek RafalskiJednostki badawczo-rozwojowe w 2008 r. Konferencja Nowe finansowanie. Większa dostępność. Lepsza jakość. Warszawa, 25 stycznia 2008 r.

2. Wprowadzenie • JBR prowadzą badania naukowe, prace rozwojowe i wdrożenia ważne dla gospodarki i społeczeństwa • Współpracują z administracją państwową i samorządową • Część instytutów realizuje zadania o charakterze służb publicznych

3. Współpracują z przedsiębiorstwami • Ponad 80% wdrożeń w Polsce wynika z prac naszych instytutów • Badania w instytutach są w 20-30% finansowane ze środków budżetowych • Wysoka efektywność badań • Rada Główna Jednostek Badawczo-Rozwojowych – demokratycznie wybrana reprezentacja jbr • Podobne instytuty działają w krajach UE (przykład FEHRL)

5. Przemiany w jbr • W ciągu ostatnich 17 lat restrukturyzacja • W 1990 r. 232 jednostki i zatrudnienie 72 tys. osób • W 2008 r. 162 jednostki i zatrudnienie 24 tys. osób • Zmiana obszarów działania • Dostosowanie do potrzeb rynku

6. Lipiec 2006 r. – uzgodnienie procesu konsolidacji z rządem • Wzmocnienie potencjału jbr • Przyłączenie małych ośrodków do większych instytutów • Proces konsolidacji trwa • Do końca 2008 r. powinno być 80-100 instytutów badawczo-rozwojowych o większym potencjale ludzkim i laboratoryjnym

7. Aktywność jbr • Projekty krajowe i międzynarodowe • Współpraca z administracją • Współpraca z przedsiębiorstwami • Udział w programach UE (5, 6 i 7 RP, Eureka, COST i inne) • Osiągnięcia nagradzane w kraju i za granicą • Przykłady:

8. robot antyterrorystyczny – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów; • implanty ślimakowe – Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu; • gensulin – Instytut Biotechnologii i Antybiotyków; • nieinwazyjny system monitorowania płodu – Instytut Techniki i Aparatury Medycznej; • rury z żeliwa sferoidalnego (Instytut Odlewnictwa); • igła fotonowa (Instytut Problemów Jądrowych); • metoda zgrzewania blach ocynkowanych (Instytut Spawalnictwa).

9. W 2007 publikacja RG JBR opisującą około 400 osiągnięć jednostek badawczo-rozwojowych w latach 2004-2006 • W listopadzie 2007 na 56 Światowych Targach Wynalazczości, badań i Nowych Technik „Brussels EUREKA” 25 polskich jednostek badawczo-rozwojowych uzyskało nagrody i wyróżnienia za konkretne osiągnięcia, prezentowane na stronie internetowej RG JBR (www. rgjbr.org.pl)

10. Czy to są ważne osiągnięcia? Tak, ale często skala wdrożeń naszych rezultatów jest ograniczona ze względu na brak skutecznych mechanizmów proinnowacyjnych • Jbr dążą do uzyskania konkurencyjności w badaniach w skali międzynarodowej • Uczestniczą w polskich platformach technologicznych, współpracujących z platformami międzynarodowymi

11. W ostatnich latach koordynują lub uczestniczą w dużych projektach międzynarodowych, np.: - TALOS (ok. 20 mln euro) – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów; - ENSAMBLE (ok. 5,1 mln euro) – Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych; - CONNECT (ok. 3,2 mln euro) – Instytut Badawczy Dróg i Mostów. Udział w odpowiedzialnych projektach międzynarodowych potwierdza uzyskanie przez niektóre polskie instytuty wysokiej pozycji na arenie badań międzynarodowych.

12. Jbr szansą dla młodych naukowców • Zahamowanie emigracji • Instytuty miejscem twórczej pracy dla młodych naukowców • Motywacyjne systemy wynagradzania • Konieczny odpowiedni poziom finansowania badań naukowych i prac rozwojowych

13. Potrzebna nowa ustawa o instytutach • Ustawa o jbr z 1985 r. wielokrotnie nowelizowana • Ostatnia nowelizacja z 2007 r. – niekorzystna • Potrzebna ustawa o instytutach badawczo-rozwojowych prowadzących badania, wdrożenia i wykonujących zadania o charakterze służb publicznych wspierających administrację

14. Ustawa powinna uporządkować zasady działania instytutów • Powinna także określić zasady funkcjonowania konsorcjów i innych związków naukowych oraz naukowo-przemysłowych, tworzonych do realizacji poważnych zadań badawczych i wdrożeniowych

15. Finansowanie badań naukowych i prac rozwojowych z budżetu • Wspieranie przez RG JBR zwiększenia nakładów na badania naukowe i prace rozwojowe z budżetu • Krajowy Program Badań Naukowych i Prac Rozwojowych – udział RG JBR • Obszary priorytetowe • Prace badawcze i rozwojowe o znaczeniu strategicznym

16. Koncentracja finansowania na ważnych (priorytetowych) zagadnieniach • Silne finansowanie badań związanych z rozwojem gospodarki • Uzyskanie przewagi technologicznej w wybranych obszarach • Koszty badań naukowych i prac rozwojowych w naukach technicznych większe niż w humanistycznych

17. Finansowanie badań naukowych i prac rozwojowych ze środków pozabudżetowych • Ustawa o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej – 4 lata • Ustawa nie spełniła oczekiwań • RG JBR zebrała dane o mechanizmach wspierania B+R w krajach OECD • Ulgi podatkowe, odliczenia od podatku, redukcja składki na ubezpieczenie społeczne

18. Konieczne wprowadzenie skutecznych mechanizmów zachęcających przedsiębiorców do finansowania badań i prac rozwojowych • Należy dążyć do relacji 1:3 nakładów na badania i prace rozwojowe z budżetu i środków pozabudżetowych

19. Ambitne projekty badawcze i innowacje • Ważne priorytetowe cele badawcze prowadzące do rozwiązań innowacyjnych • Konieczny duży potencjał naukowy • PIN-y niekorzystnym rozwiązaniem kosztownym dla budżetu • Konsorcja i inne związki naukowe lub naukowo-przemysłowe tworzone do realizacji konkretnych zadań

20. Jednostki badawczo-rozwojowe (instytuty badawczo-rozwojowe) posiadają obecnie duży potencjał intelektualny i możliwości laboratoryjne do uczestniczenia w konsorcjach naukowych lub naukowo-przemysłowych do realizacji konkretnych zadań naukowych i naukowo-wdrożeniowych o znaczeniu strategicznym

21. Wykorzystanie kadry jednostek badawczo-rozwojowych w procesie kształcenia • Nowelizacja ustawy o jbr z 2007 r. ograniczyła możliwości jbr w zakresie kształcenia • Część kadry uczestniczy indywidualnie w kształceniu, a niektóre jbr współdziałają z uczelniami w prowadzeniu studiów podyplomowych • Ujednolicenie stanowisk naukowych i wymagań na te stanowiska w szkołach wyższych, PAN i jbr • Ułatwienie zatrudniania pracowników spoza uczelni do prowadzenia działalności dydaktycznej