ISTRAŽIVANJE TRŽIŠTA

1. ISTRAŽIVANJE TRŽIŠTA PRIMJER -PROIZVODNJA MEDA-

2. Analiza pčelarstva kao grane poljoprivrede • U pčelarstvu ne postoji industrijska proizvodnja • Većinom su to manji proizvođači, pri čemu oni najveći imaju 100-200 pčelinjih društava Evo nekoliko bitnih podataka o pčelarstvu: • Svi pčelari iskorištavaju manje od 10% prirodnih resursa polena i nektara, tako da postoji veliki prostor za proširenje pčelarstva • Pčelarstvo je stabilna grana poljoprivrede • Republika Srpska ima veoma velike potencijale što se tiče prirodnog bogastva i veću potražnju od ponude • Za izvoz nemamo dovoljno kapaciteta, jer, kada bi plasirali med na strano tržište u velikim količinama, osiromašili bi domaće tržište

3. Analiza pčelarstva kao grane poljoprivrede • Pčelarstvo je sezonskog karaktera, sezona počinje u rano proljeće i traje do kasne jeseni • Najintezivniji radovi su u proljeće i početkom ljeta • Briga države za pčele i pčelare je neznatna, iako pčele oprašivanjem održavaju u životu više od 100.000 biljaka na planeti • Od strane države nema finansijske podrške za proširenje pčelinjaka i kupovinu opreme • Pčelari za te potrebe većinom izdvajaju vlastita sredstva ili se obavezuju vrlo nepovoljnim kreditima • Pčelari svoj proizvod najviše plasiraju u kućnoj režiji, putem maloprodaje, a malu količinu na veliko

4. Analiza pčelarstva kao grane poljoprivrede • Karakteristike pčelarske proizvodnje: • Raspoloživi kanali distribucije su prvenstveno u kućnoj režiji, pa putem maloprodaje, a manji broj pčelara plasira med na veliko • Cijena meda se kreće od 10 do 15 KM po kilogramu • Uvođenjem PDV-a cijene se nisu mijenjale, a razlika u nekim prodavnicama ide pola PDV-a na štetu pčelara, a druga polovina na štetu trgovine • Treba naglasiti da u prethodnim godinama med nije bio oporezovan, kao ni drugi pčelinji proizvodi, oprema, repromaterijal i lijekovi za pčelarstvo • Uobičajeni rabat, kada se roba daje trgovinama za prodaju, je 10% • Dobavljači za repro materijal su većinom iz Banjaluke • U Prijedoru ima samo par trgovačkih radnji, i u blizini Novog Grada nekoliko stolarskih radionica za proizvodnju košnica i druge pčelarske opreme

5. Analiza okruženja Ekonomsko okruženje: • Opština Prijedor je ekonomski srednje razvijena, iako prema podacima Republičkog zavoda za statistiku taj njen status se povremeno mijenja od «narazvijene» do «srednje razvijene» • Najveći promet prave trgovci, pri čemu se uglavnom trguje uvoznom robom • Pokretanje domaće proizvodnje nema velike šanse bez pomoći države • U 2012. godini Opština Prijedor izdvojila je za poljoprivredu nekoliko puta više budžetskih sredstava nego prošle godine

6. Analiza okruženja Tehnološko okruženje: • Na vrlo niskom nivou • Sav repromaterijal koji se koristi u tehnologiji proizvodnje pčelinjih proizvoda uglavnom se nabavlja sa područja drugih opština ili drugih država • Ozbiljniji uređaji, kao što su vrcaljke, električni otklapač saća, te lijekovi i zaštitna sredstva, ali i ambalaža za pakovanje meda uglavnom se nabavljaju iz Srbije • Repromaterijal, kao što su satne osnove ili oprema, košnice i ramovi su sa područja RS • Veliki broj pčelara u vlastitoj režiji izrađuju košnice i okvire • Ima i nadarenih proizvođača koji grade i električne vrcaljke i drugu opremu iz metalskog programa za pčelarsku proizvodnju

7. Analiza okruženja • Političko/pravno okruženje veoma je inertno: • Vozila koja služe isključivo za prevoz pčela ne mogu se registrovati kao namjenska vozilo za prevoz pčela, osim ako nije izvršena registracija te djelatnosti • Ne postoje subvencije za pčelinja društva ili za pčelinje proizvode, već samo za proizvođače matica • Iako je Opština donijela odluku o načinu i uslovima gajenja pčela, u Budžetu nisu predviđena sredstva za te namjene, iako je to odlukom regulisano • Za vrijeme SFRJ pčelari su imali zakonsku obavezu da dva puta godišnje kontrolišu zdravstveno stanje pčela preko Veterinarskog instituta, pri čemu je troškove snosila država • Falsifikovanje meda je vrlo prisutno, iako postoje zakonski propisi koji imaju za cilj da spriječe falsifikovanje, ali se ne primjenjuju

8. Analiza okruženja • Društveno/kulturno okruženje: • Udruženje pčelara iz Prijedora stvorilo je izvjesno kulturno okruženje za pčelare, radi razmjene iskustva i znanja • Svake godine se organizuju predavanja od strane istaknutih pčelarskih autoriteta iz Srbije i domaćih predavača • Redovni kontakti sa pčelarima iz okolnih udruženja podstiču unapređenje tehnika pčelarenja i prošurenje asortimana pčelinjih proizvoda • Redovne posjete Sajma meda u Beogradu (jedan od najvećih sajmova u Evropi - u Srbiji je pčelarstvo veoma razvijeno, nije mali broj pčelara koji posjeduju preko 1000 pčelinjih društava) • Planira se prvi sajam meda i pčelarske opreme u Prijedoru • Po ugledu na sajmove meda u Srbiji, planira se da to bude tradicionalna manifestacija • Pčelari će izlaganjem svojih proizvoda, prezentacijom i promocijom, upoznati potrošače sa ljekovito-prehrambenim svojstvima pčelinjih proizvoda

9. Analiza konkurencije • Direktnu konkurenciju predstavljaju ostali pčelari iz opštine i bliže okoline • Falsifikatori meda takođe predstavljaju direktnu, ali nelojalnu konkurenciju • Surogat meda dobijen od šećera se plasira na naše tržište kao domaći med, po veoma niskim cijenama • Na ovaj način se čini šteta, prije svega potrošačima, a onda i pčelarima • Na taj način potrošači gube povjerenje pa se teško odlučuje da kupe i prirodni med • Opštinske i entitetske vlasti ne čine dovoljno za suzbijanje ovog vida proizvodnje i prodaje falsifikata meda

10. Analiza konkurencije (pčelari) Unutrašnji faktori koji utiču na poslovne funkcije konkurenata su: • Finansijska sredstva su većinom iz vlastitih izvora, dok se manji finansira kreditnim sredstvima i to povremeno • Nema neke reklamne efektivnosti, najbolja reklama pčelara je njihov imidž koji se stvori u krugu sopstvenih potrošača • Motivisanost je velika jer je pčelarstvo porodični posao • Manji broj većih ili starijih pčelara povremeno angažuje sezonske radnike, ali se to događa u malom broju slučajeva i u kratkom vremenskom intervalu • Strateških partnerstava nema u pčelarstvu, jer je proizvodnja skromna i nije organizovana na širem nivou

11. Analiza konkurencije (pčelari) Kako vode posao: • Većina pčelara nudi skroman asortiman pčelinjih proizvoda, odnosno kod većine je med jedini proizvod, dok manji broj nudi još neke pčelinje proizvode u koje spadaju: polen, propolis kapi, i rojevi • Cijena ponuđenih proizvoda varira i kreće se od 10 do 15 KM za 1 kg meda • Cijene drugih pčelinjih proizvoda također su različite, međutim, pošto se mali broj pčelara bavi proizvodnjom drugih proizvoda, osim meda, oni jedan drugom ne predstavljaju konkurenciju • Kvalitet proizvoda je na veoma visokom nivou, iako dobar broj pčelara ne posjeduje sertifikat o kvalitetu meda

12. Analiza konkurencije (pčelari) • Svaki pčelar garantuje za svoj proizvod, etiketa i kontrolna markica su sasvim dovoljna garancija za kvalitet • Još uvijek ima pojedinih pčelara koji nisu shvatili da je neminovno da svaki proizvod ima podatke o proizvodu, proizvođaču, o sastavu i druge osnovne podatke • Pčelarstvo je sezonski posao, pa veći broj pčelara med rasprodaju neposredno poslije vrcanja • Mnogo je bolja opcija ako se raspolaže dovoljnim količinama meda tokom cijele godine, kako bi se kupci mogli zadržati na duže vrijeme • Pošto se med kod velikog broja pčelara prodaje u kućnoj režiji, tu je usluživanje mušterija cjelodnevno

13. Analiza konkurencije (pčelari) • Obrazovanost pčelara o pčelinjim proizvodima je zadovoljavajuća, makar kod onih koji su uključeni u udruženja pčelara, jer udruženja imaju razvijen sistem obrazovanja • Imidž pčelara čini oko 80% marketinga njegovog proizvoda • Većina kupaca kupuje med od tzv. svog pčelara koji je svoj imidž stvorio kvalitetom svoga proizvoda • Lokacija ima veliki značaj za mjesto pčelinjaka jer svaka lokacija ima različitu floru koja daje raznolikost medu • Lokacija pčelinjaka je najbolja ispod planine • Sa stanovišta prodaje u prednosti su oni pčelari koji imaju domaćinstva u blizini magistralnih ili regionalnih puteva

14. Analiza konkurencije (pčelari) Prednosti konkurencije su: • Krug kupaca koji je stvorio oko sebe plasirajući svoj proizvod • Raznolikost kvalitete meda, zavisno od lokacije pčelinjaka • Domaćinstva koja su pokraj regionalnog i magistralnog puta imaju veći promet

15. Analiza konkurencije (pčelari) Slabosti konkurencije su: • Nekim pčelarima je pčelarstvo sporedno zanimanje • Asortiman proizvoda je skroman • Lokacija pčelinjaka daleko od magistralnih i regionalnih puteva • Neposjedovanje etikete i kontrolne markice na svom proizvodu • Najveća slabost konkurencije je skroman asortiman pčelinjih proizvoda, pošto je većini pčelara pčelarstvo sporedno zanimanje ili počinju u penzionerskim danima, pa nisu motivisani za proširenje sortimana

16. Ispitivanje potrošačke potražnje • Anketom je obuhvaćeno 27 lica, i to pretežno redovnih kupaca pčelinjih proizvoda sa posmatranog pčelinjaka • Usljed toga nije dobijen reprezentativan rezultat • Potrošnja od 3,1 kg meda po glavi stanovnika, na godišnjem nivou, ne može se smatrati realnim podatkom o prosječnoj potrošnji na teritoriji Opštine ili u RS • Evo rezultata ankete:

17. Ispitivanje potrošačke potražnje

18. Opis ciljnog tržišta • Ciljno tržište je prvenstveno Opština Prijedor • Tržištu se nudi 15 pčelinjih proizvoda koji se plasiraju u pet trgovina • U narednoj tabeli je prikazan promet u toku prethodne godine

19. Opis ciljnog tržišta • Napomena: • U tabeli nije iskazana kućna prodaja koja iznosi približno kao i plasman u trgovačkim radnjama

20. Opis ciljnog tržišta • Povećanjem proizvodnje moglo bi se odgovoriti i većim potrebama tržišta na nivou opštine • U slučaju podizanja proizvodnje na viši nivo, jedan dio bi se plasirao i na veliko • Što se tiče populacije koja će konzumirati ponuđene proizvode, nema nekih bitnijih ograničenja • Potročači najčešće uzimaju pčelinje proizvode u vrijeme ili prije nastupanja sezone gripa • Jedna pčelarska poslovica kaže "koristite med kao hranu, da ga ne biste koristili kao lijek"