Oktober 2012

1. Implementatie Europese Richtlijn‘Energieprestaties van gebouwen’ in het Vlaamse Gewest- EPB & EPCAlgemene presentatie VEA Oktober 2012

2. Europese Richtlijn-EPB-EPC

3. Europees Energiebeleid Europese Richtlijn-EPB-EPC Liberalisering; Veiligstellen energievoorziening; Ontwikkeling van duurzame energiebronnen; Link met Klimaatbeleid.

4. Europees Energiebeleid Europese Richtlijn-EPB-EPC • Strategie: • 2020: • - 20% CO2; • - 20% energieverbruik; • 20%  hernieuwbare energie; • doel Δθ <2°C. • - 80% CO2 in 2050: • scenario's en consequenties koolstofvrij energiesysteem; • beleidskeuzes lidstaten.

5. Europees energiebeleid

6. Europees energiebeleid Richtlijnen: • Ecodesign: • Productbeleid = federale bevoegdheid; • Kaderrichtlijn + verordeningen; • Ondersteund door normen. • EPBD, hernieuwbare en energie-efficiëntie: • Gewestelijke bevoegdheid; • Belgische rapportering; • Richtlijn: elk land/gewest kan manier om doel te halen, anders invullen; • Normen in EPBD: ‘calculationmethodologyshould take into account European Standards’ ≠ shall.

7. Europees energiebeleid • Gebouwen: • Richtlijn hernieuwbare 2009/28/EG: • O.a. minimumniveau energie uit hernieuwbare bronnen in nieuwe gebouwen. • Richtlijn energie-efficiëntie: • Recent politiek akkoord over herziening; • O.a. renovatieverplichting overheidsgebouwen. • EPBD ‘Energy Performance of Buildings Directive’: • 2002/91/EG; • Revisie EPBD 2010/31/EU.

8. Richtlijn Hernieuwbare Energie (2009/28/EG) Europese Richtlijn-EPB-EPC • Nationaal plan ‘aandeel hernieuwbare energie’; • Minimumniveau energie uit hernieuwbare bronnen: • december 2014; • nieuwe gebouwen ; • bestaande gebouwen bij ingrijpende renovatie. • Certificering installateurs hernieuwbare energie.

9. Projections from 2007 Projections from 2009 20% Energy saving objective 1900 business as usual 1842 Mtoe 1850 1800 1750 Status today 1700 1678 Mtoe Primary energy consumption*, Mtoe 1650 1600 GAP 1550 1474 Mtoe • 20% objective 1500 1450 1400 2005 2010 2015 2020 * Gross inland consumption minus non-energy uses Voorstel richtlijn Energie-Efficiëntie DOEL : CLOSE THE GAP TOWARDS THE EUROPEAN 20% ENERGY SAVING TARGET (slide EC) Europese Richtlijn-EPB-EPC

10. Voorstel richtlijn Energie-Efficiëntie Europese Richtlijn-EPB-EPC • Richtlijn Energie Efficiëntie (2006/32/EC) in onderhandeling: • Renovatieverplichting overheidsgebouwen; • Energie-efficiënt aankoopbeleid; • Energy Performance Contracting& Energy Service Companies; • Verplichtingen voor energieleveranciers of –distributeurs; • Slimme meters; • …

11. een berekeningsmethode te hebben van de energieprestaties van gebouwen minimumeisen op te leggen aan de energieprestatie van nieuwe gebouwen minimumeisen op te leggen aan de energieprestatie van bestaande grote gebouwen bij renovatie Deadline 4 januari 2006 een energiecertificaat in te voeren bij bouw, verkoop of verhuur v.e. gebouw en publieke gebouwen Onder bep. voorwaarden 4/01/2009 regelmatige keuring van verwarmingsketels en airconditioningsystemen in te voeren Richtlijn Energieprestaties van gebouwen De lidstaten zijn verplicht om: Europese Richtlijn-EPB-EPC • EPBD = ‘Energy Performance of Buildings Directive’ 2002/91/EG (16 december 2002):

12. EPBD 2002 in Vlaanderen Europese Richtlijn-EPB-EPC • EPB-eisen, methode en EPC: • 2004: Energieprestatiedecreet (nu: Energiedecreet van 8 mei 2009); • 2005 en… : besluit VR (nu: Energiebesluit van 19 november 2010); • Ministeriële besluiten. • Inspectie verwarmingsketels: 2008 besluit VR: • vloeibare of vaste brandstof jaarlijks sinds 2009; • gas tweejaarlijks sinds 06/2010; • éénmalige audit na 15 jaar van de volledige installatie. • Inspectie vanairconditioningsystemen: • In Vlarem; • MB 10 februari 2011.

13. EPBD 2002 in de andere gewesten • Brussels Gewest: • EPB-eisen sinds 2 juli 2008: • Verschil in procedures. • EPC bestaand residentieel sinds mei 2011; • Eisen regelmatige inspectie; • http://www.ibgebim.be • Waals Gewest: • EPB-eisen sinds mei 2010: • Verschil in definitie eis woongebouwen; • Andere procedures. • EPC bestaande residentieel sinds juni 2010); • http://energie.wallonie.be/ Europese Richtlijn-EPB-EPC

14. Revisie EPBD 2010/31/EU Europese Richtlijn-EPB-EPC

15. Revisie EPBD 2010/31/EU Europese Richtlijn-EPB-EPC

16. Revisie EPBD 2010/31/EU Europese Richtlijn-EPB-EPC • Haalbaarheid alternatieve systemen (art. 6): • Welke systemen: • Gedecentraliseerde systemen op hernieuwbare energie; • WKK; • Stadsverwarming- of koeling (liefst met hernieuwbare bronnen); • Warmtepomp. • Voor elke gebouw haalbaarheid onderzoeken ↔ nu enkel > 1000 m²; • Kan per groep gelijkaardige gebouwen of vaak voorkomende typologieën in zelfde gebied; • Rapportering.

17. Revisie EPBD 2010/31/EU Europese Richtlijn-EPB-EPC • Eisen bij renovatiewerken (art. 7): • Eis bij ingrijpende renovaties: • Ingrijpende renovatie = één van volgende definities: • Renovatiekost van gebouwenschil en installaties > 25% waarde gebouw (excl. grond); • > 25% van gebouwenschil wordt gerenoveerd. • Alle ingrijpende renovaties ↔ nu enkel > 1000 m²; • Globale eis of eis per gerenoveerd onderdeel; • Eis bij vervanging van onderdelen van gebouwenschil dat grote impact heeft op de energieprestatie van die gebouwenschil; • Kunnen ook niet-vergunningsplichtige werken zijn!

18. Revisie EPBD 2010/31/EU Europese Richtlijn-EPB-EPC • Energieprestatiecertificaat (art. 11, 12, 13): • Energieprestatie-indicator vermelden op alle advertenties; • Maatregelen: • Maatregelen uitvoerbaar bij ingrijpende renovatie; • Voor individuele elementen los van ingrijpende renovatie; • Technische haalbaar; • Indicatie van terugverdientijd. • Publieke gebouwen vanaf 500 m², na 5 jaar vanaf 250 m².

19. Revisie EPBD 2010/31/EU Europese Richtlijn-EPB-EPC • Eisen op vlak van technische installaties (art. 8) = systeemeisen: • Eisen aan technische installaties bij vervanging/ nieuw in bestaande gebouwen: • Verwarming; • Koeling; • Ventilatie; • Warm water; • Verlichting (niet-residentieel). • Geen producteis, wel systeemeis; • Voorstel: koppelen aan reeds bestaande regelgeving: • EPB-aangifte bij vergunnings- of meldingsplichtige werken; • Keuring verwarming/airco; • …

20. Revisie EPBD: systeemeisen Vlaanderen Europese Richtlijn-EPB-EPC

21. Revisie EPBD 2010/31/EU Europese Richtlijn-EPB-EPC

22. Revisie EPBD 2010/31/EU Europese Richtlijn-EPB-EPC • Inspectie van verwarmingssystemen (art. 14): • Geen onderscheid meer tussen inspectie ketel en eenmalige (/15j.) systeem; • Regelmatige inspectie van toegankelijke onderdelen zoals ketel, controlesysteem en circulatiepomp; • Ketelrendement; • Ketelgrootte. • Ketel > 100 kW: elke 2 jaar (gas 4 jaar); • Verplichte aanbevelingen voor kosteneffectieve verbeteringen; • Verslag met aanbevelingen overhandigen.

23. Revisie EPBD 2010/31/EU Europese Richtlijn-EPB-EPC • Inspectie van airconditioningsystemen (art. 14): • Regelmatige inspectie van toegankelijke onderdelen: • Efficiëntie; • Dimensionering. • > 12 kW: lidstaat bepaalt periodiciteit; • Verplichte aanbevelingen voor kosteneffectieve verbeteringen; • Verslag met aanbevelingen overhandigen; • Alternatieve acties mogelijk i.p.v. verplichte individuele inspectie.

24. Revisie EPBD 2010/31/EU Europese Richtlijn-EPB-EPC • Deskundigen: • Onafhankelijk; • Publiek toegankelijke lijsten. • Onafhankelijk controlesysteem voor certificaten en inspecties: • Kwaliteitscontrole; • Bijlage II bepaalt verschillende types: • Validatie van inputgegevens; • Check van inputgegevens, resultaten en aanbevelingen; • Volledige controle met bezoek ter plaatse indien mogelijk. • Statistisch significant percentage.

25. Revisie EPBD 2010/31/EU Europese Richtlijn-EPB-EPC • Sancties voor inbreuken (art. 27): • Elke lidstaat moet sancties vastleggen die van toepassing zijn op inbreuken: • Doeltreffend; • Evenredig; • Afschrikkend. • Maatregelen treffen om sancties toe te passen.

26. Revisie EPBD 2010/31/EU Europese Richtlijn-EPB-EPC

27. Revisie EPBD: kostenoptimum

28. Revisie EPBD: kostenoptimum • . DOEL: focus initiële investering  kost totale levenscyclus Europese Richtlijn-EPB-EPC • Eisen ~ kostenoptimum; • Indien eis minder streng: • Verantwoorden; • Verstrengingspad;

29. EPBD: kostenoptimum Vlaanderen Europese Richtlijn-EPB-EPC • Studieopdracht: • Kostenoptimale EP-eisenniveaus bepalen: • Methodiek Commissie; • Stappen: • 16 referentiegebouwen; • Pakketten met maatregelen; • Energieprestatie berekenen; • Levenscycluskost NPV met prijzen materialen, energie; • EP t.o.v. NPV => kostenoptimum. • Kostenoptimale en kostenefficiënte maatregelen of maatregelenpakketten definiëren; • Vergelijken met geldende eisen; • Voorstel aanvulling of bijsturing.

30. EPBD: kostenoptimum Vlaanderen Europese Richtlijn-EPB-EPC • Stand van zaken; • Planning: • Opstart eind juni; • Doorlooptijd 8 maanden; • Eindrapport: februari 2013. • Workshop: • Voor stakeholders; • Aftoetsen invoergegevens (o.a. prijzen); • Bijsturingen mogelijk.

31. PROGNOSE 2010 E80 2012 E70 2014 E60 2019 E? EPBD: kostenoptimum Vlaanderen • Voorstel in EPB-evaluatie: • EPB-eisen op niveau kostenoptimum; • Definitie BEN; • Verstrengingspad tot 2021.

32. Revisie EPBD 2010/31/EU Europese Richtlijn-EPB-EPC

33. Revisie EPBD: bijna-energieneutraal Europese Richtlijn-EPB-EPC • Bijna nulenergiegebouwen (art. 9): • Definitie: • Zeer lage energievraagrestatie; • Compensatie door hernieuwbare.

34. Revisie EPBD: bijna-energieneutraal PLUSENERGIE HERNIEUWBAREENERGIE PRODUCTIE BEN-NIVEAU ENERGIENEUTRAAL ENERGIEVEREISTEN ENERGIEVRAAG Europese Richtlijn-EPB-EPC

35. Revisie EPBD: bijna-energieneutraal Europese Richtlijn-EPB-EPC • Timing: • 2019: alle nieuwe overheidsgebouwen; • 2021: alle nieuwe gebouwen. • Nationaal plan (2012): • Definitie door lidstaten te bepalen: • Vlaanderen wacht op resultaten studie kostenoptimaal niveau (idem Duitsland, Portugal…). • Streefcijfers 2015; • Maatregelen voor toename BEN-gebouwen; • Stimuleren renovatie naar BEN. Transitie naar een samenleving met bijna-energieneutrale gebouwen als norm…  grote maatschappelijke uitdaging !

36. Revisie EPBD: bijna-energieneutraal Europese Richtlijn-EPB-EPC • Enkele bedenkingen: • Welke overheidsgebouwen? • Bijna-Energieneutraal = Nearly Zero Energy ? • Welk energieverbruik meerekenen? • productie-energie (LCA), situering, toestellen, verlichting… • Hernieuwbare energie - wat is dichtbij? 50km Luxemburg = 4 landen 50km Londen = 1 stad

37. Revisie EPBD: bijna-energieneutraal: actieplan

38. Revisie EPBD: bijna-energieneutraal • Doelstellingen actieplan BEN: • Maatschappelijk draagvlak voor BEN-gebouwen: • voorlopersbeleidvoorbeeldrol door overheid; • i.s.m. stakeholders. • Nieuwbouw: BEN-gebouwen als haalbare eis; • Bestaande gebouwen: minimaliseren discrepantie energieprestatie tussen bestaande & nieuwe gebouwen; • Kwalitatieve uitvoering HE & EE-technieken.

39. EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen • Verstrengingspad naar BEN: • 2012: • 3de EPB-evaluatie (in overleg met stakeholders); • Studie kostenoptimaalniveau; • Nationaal plan naar Europese Commissie (sept.). • 2013: • Vastleggen kostenoptimaal niveau, definitie BEN en verstrengingspad tot 2021. • 2014: • E60 voor woon, kantoor- en schoolgebouwen; • minimum % hernieuwbare energie. Europese Richtlijn-EPB-EPC

40. PROGNOSE 2010 E80 2012 E70 2014 E60 2019 E? EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen Europese Richtlijn-EPB-EPC

41. EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen Europese Richtlijn-EPB-EPC

42. EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen Europese Richtlijn-EPB-EPC

43. EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen Europese Richtlijn-EPB-EPC

44. EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen • innovatie Europese Richtlijn-EPB-EPC • O&O innovatieve systemen/technieken: • VRWI: Innovatieregiegroep Bouw. • Demo => volumemarkt; • EPB-kader voor erkenning & valorisatie.

45. EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen • kwaliteitskader Europese Richtlijn-EPB-EPC • Kennisverhoging in de bouwsector: • Build Up Skills Belgium; • roadmap naar 2020. • Kwaliteitskader: • Hernieuwbare Energie: • Individueel; • Bedrijfslabel. • Energie-Efficiëntie: • Pragmatisch en effectief.

46. EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen • Sensibilisatie & informatie Europese Richtlijn-EPB-EPC

47. financiering EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen Europese Richtlijn-EPB-EPC • Erkenning energieprestatie door banken: • Energiebeleidsovereenkomst met banken. • Derde partijfinanciering: • Energy Performance Contracting.

48. EPBD: Vlaams actieplan BEN-gebouwen • energiebeleid Europese Richtlijn-EPB-EPC • Langetermijnpad EPB-eisen: • Kostenoptimaal niveau & minimum aandeel HE; • Verstrengingspad nieuwe gebouwen en doorgedreven renovatie; • Tweesporenbeleid; • Communicatie. • Voorbeeldrol overheidsgebouwen.

49. Europese Richtlijn-EPB-EPC

50. EPB: 1. Regelgevend kader Europese Richtlijn-EPB-EPC • Energiedecreet van 8 mei 2009: • Uitvoerings- en handhavingsmaatregelen. • Energiebesluit van 19 november 2010 • Berekeningsmethode; • EPB-eisen, uitzonderingen en afwijkingen; • Energieprestatiecertificaat bij de bouw; • Ministeriële besluiten: • Startverklaring; • EPB-aangifte; • Bevoegde ambtenaren voor controle (VEA); • Haalbaarheidsstudie.